پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,735 |
| تعداد مقالات | 14,190 |
| تعداد مشاهده مقاله | 34,840,755 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,912,878 |
بررسی قوت‌ها و ضعف‌های مدل‌های زبانی بزرگ در تحلیل متون عرفانی: مطالعه ی موردی نی‌نامه‌ی مولوی | ||
| پژوهش‌های ادب عرفانی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 خرداد 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jpll.2025.144470.1901 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد بهنام فر* 1؛ محمدحسین خسروی2 | ||
| 1دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات، گروه زبان و ادبیات فارسی | ||
| 2گروه آموزشی مهندسی کامپیوتر، دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشگاه بیرجند | ||
| چکیده | ||
| امروزه هوش مصنوعی در پژوهش نقش پررنگ و گسترده‌ای دارد، اما استفاده از این فناوری در تحقیقات ادبی بویژه متون عرفانی که ذاتاً پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های خاص خود را دارند امری دشوار و شاید غیرممکن به نظر برسد. لذا ما در این پژوهش بر آنیم که نقاط قوت و ضعف هوش مصنوعی را در فهم متون عرفانی ارزیابی کنیم. بدین منظور به بررسی توانایی سه مدل زبانی بزرگChatGPT، Google Gemini و Claude در تحلیل و تفسیر متون عرفانی فارسی، با تمرکز بر نی‌نامه‌ی مولانا، پرداختیم. نی‌نامه به دلیل مفاهیم نمادین، استعاره‌های پیچیده و لایه‌های معنوی عمیق، به‌عنوان محکی برای ارزیابی توان ادراکی این مدل‌ها انتخاب گردید. روش پژوهش به‌صورت کیفی و با طرح دو پرسش انجام شد: درک و تفسیر تک‌تک ابیات نی‌نامه و برداشت کلی از مفاهیم این اشعار. نتایج نشان داد که مدل‌های زبانی بزرگ در ارائه معانی تحت‌اللفظی عملکرد خوبی دارند اما در درک استعاره‌ها، مفاهیم نمادین و زمینه‌های فرهنگی، ادبی و تاریخی متن با چالش‌هایی جدی مواجه هستند. علاوه بر این از درک ارتباطات عمودی ابیات و شگردهای بلاغی همچون ایهام و جناس ناتوان هستند. در پایان، مقاله ضمن تأکید بر نقاط قوت این مدل‌ها مانند سرعت تحلیل متون، بر لزوم بهبود آنها از طریق آموزش بر داده‌های تخصصی عرفانی و همکاری میان متخصصان هوش مصنوعی و پژوهشگران ادبی تأکید می‌کند. این پژوهش نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان ابزاری مکمل برای تسهیل درک ادبیات عرفانی به‌کار گرفته شود، اما برای دستیابی به تحلیل‌های عمیق‌تر نیازمند بهینه‌سازی‌های جدی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مدل‌های زبانی بزرگ؛ مولوی؛ مثنوی معنوی؛ نی نامه؛ ادبیات عرفانی و هوش مصنوعی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 13 |
||