پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شمارهها | 1,682 |
| تعداد مقالات | 13,758 |
| تعداد مشاهده مقاله | 32,156,112 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,731,651 |
تحلیل کیفیت نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران و پیشنهاد راهحل برای ارتقای آن بر اساس استانداردها و روش ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اقتصاد شهری | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 9، شماره 2، دی 1403، صفحه 1-18 اصل مقاله (1.28 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ue.2024.142444.1294 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محمد کاظمی1؛ عالیه کاظمی* 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نورپردازی آموزشی برای ایجاد محیط خوشایند، ارتقای شرایط سلامتی، صرفهجویی در مصرف انرژی، ارتقای عملکرد آموزشی فضا و یادگیری بهتر اهمیت دارد؛ بنابراین، تحلیل سیستم نورپردازی در ساختمانهای آموزشی بر اساس الزامات و استانداردهای بینالمللی و پیشنهاد راهحل برای ارتقای آن، هدف اصلی این پژوهش است. دانشگاههای منطقۀ 6 تهران شامل سه دانشگاه دولتی تهران، تربیتمدرس و امیرکبیر به عنوان نمونه انتخاب شدهاند. با استفاده از روشهای پژوهش شامل مرور ادبیات، تحلیل اسناد و نقشههای معماری و الکتریکی، مشاهده و مقایسه، این هدف دنبال شده است. همچنین، برای پیشنهاد راهحلهای کاربردی، نمونههای موردی ساختهشدۀ موفق و هماهنگ با روشها و فناوریهای نورپردازی در کشور ایران بررسی شدهاند. در نهایت، راهحلها با روش ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی اعتبارسنجی شدهاند. یافتههای پژوهش نشان دادهاند (1) طراحی سیستم نورپردازی با توجه به عملکردهای موجود و تنظیم شدت روشنایی مناسب، (2) توجه به نور طبیعی و استفاده از سیستم کنترل برای استفادۀ بهینه از آن، (3) طراحی سیستم نورپردازی بر اساس هندسه، آرایش فضایی، تناسبات و مبلمان برای به حداقل رساندن خیرگی مستقیم و انعکاسی و (4) انعطافپذیری فضاها در ارتباط با سیستم نورپردازی، از راهحلهای موجود برای ارتقای کیفیت نورپردازی آموزشی هستند. همچنین، نتایج نشان داد با جایگزین کردن لامپهای فلورسنت با دیودهای نورگسیل در راهروی ساختمان آموزشی و استفاده از حسگر حرکتی بهجای سوییچ روشن و خاموش، میزان مصرف برق به میزان 1/91 درصد کاهش مییابد. همچنین، با استفاده از ترکیب نور طبیعی و روشنایی الکتریکی و کنترل فعال آن، میزان کاهش مصرف برق 3/95 درصد است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محیطهای آموزشی؛ نورپردازی داخلی؛ آرایش فضایی؛ الزامات نورپردازی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه نورپردازی شامل واکنشهای بصری و اثرات غیربصری است و بر کارآمدی، روحیه و میزان توجه تأثیر دارد. نورپردازی بر انطباق با ساعت بیولوژیکی نیز اثر میگذارد (Mills et al., 2007). مدت، زمان، شدت و توزیع نوری که به چشمها میرسد بر ریتم شبانهروزی و سلامت افراد، مؤثر است (Cajochen et al., 2005). به دلیل تأثیرات بصری و غیربصری نور بر میزان آسایش و حس خوب بودن افراد، تحلیل و ایجاد امکان پیشبینی آن برای طراحان نورپردازی یک هدف اصلی است. دانشجویان برای یادگیری، تولید اندیشهها و ایدههای نو و افزایش توانایی برای یادگیری مؤثر، مدت زمان جالب توجهی را در فضاهای آموزشی سپری میکنند. کیفیت محیط داخلی در فضاهای آموزشی نقشی مهم در فرآیند یادگیری دارد (Duijnhoven et al., 2019). آسایش حرارتی، کیفیت هوای داخلی، آسایش بصری و آسایش آکوستیکی چهار عامل کیفیت محیط داخلی هستند که نورپردازی در میان آنها، تأثیری بسیار مهم بر کارآمدی یادگیری و حس خوب بودن دارد (Ricciardi & Buratti, 2018). پشتیبانی از امور بصری دانشجویان و کارآمدی آموزشی از عملکردهای اصلی و مهم محیطهای نورپردازی هستند. محیطهای نورپردازی بر جنبههای غیربصری دانشجویان همچون خوابآلودی، هوشیاری و ریتم شبانهروزی نیز تأثیرگذار هستند (Souman et al., 2018). به دلیل اهمیت شرایط نورپردازی در فضاهای آموزشی، در این پژوهش بر کیفیت سیستم نورپردازی در دانشگاهها تمرکز شده است. معمولاً دانشگاهها در تهران نسبت به شهرستان دارای سیستمها و امکانات بیشتر هستند. همچنین، منطقۀ 6 تهران یکی از مراکز مهم برای دانشگاههای بزرگ دولتی و غیر دولتی است. بر این اساس، سه دانشگاه دولتی و بزرگ شامل دانشگاه تهران، دانشگاه تربیتمدرس و دانشگاه صنعتی امیرکبیر در منطقۀ 6 تهران به عنوان نمونه انتخاب شدهاند. پرسشهای پژوهش حاضر به شرح زیر تعریف شدهاند:
بنابراین، هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل سیستم نورپردازی در ساختمانهای آموزشی منتخب در منطقۀ 6 تهران با توجه به استانداردها و الزامات بینالمللی، شناسایی نقاط ضعف این سیستمها و ارائۀ راهکارهای متناظر برای ارتقای آنها است. با استفاده از ترکیبی از روشهای مروری، تحلیلی، مشاهدهای و مقایسهای و همچنین، روش ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی (LCCA)[i]، این هدف دنبال شده است. پیشینۀ پژوهش، روش پژوهش، مبانی نظری، یافتهها و نتیجهگیری بخشهای مختلف این پژوهش را تشکیل میدهند.
پیشینۀ پژوهش بر اساس مرور ادبیات، سه نوع پژوهش در زمینۀ کیفیت نورپردازی در فضاهای آموزشی، انجام شدهاند. این مطالعات بر (1) کیفیت محیط داخلی با در نظر گرفتن نورپردازی به عنوان عامل اصلی، (2) آزمایش کردن با در نظر گرفتن فضاهای آموزشی به عنوان آزمایشگاه و (3) بررسی مستقیم کیفیت نورپردازی تأکید کردهاند. مطالعات مختلف از طریق جمعآوری بازخوردهای ذهنی و کمیتهای محیط فیزیکی، کیفیت محیط داخلی در فضاهای آموزشی را بررسی کردهاند. همچنین، محاسبهکنندههای شدت روشنایی افقی و عمودی، به طور گسترده در این مطالعات به کار رفتهاند (Trivedi & Badarla, 2019). هیل و ایپس[ii] در سال 2010 میلادی مشخص کردهاند محیطهای نورپردازی تأثیری مهم بر ارزیابیهای دانشجویان از فضاهای آموزشی دارند (Hill & Epps, 2010). لی[iii] و همکارانش در سال 2012 میلادی با بررسی رابطۀ کیفیت محیط داخلی و کارآمدی یادگیری دانشجویان، نشان دادهاند آسایش حرارتی، کیفیت هوای داخلی و شرایط نورپردازی از عوامل اصلی هستند (Lee et al., 2012). ریسیاردی و بوراتی[iv] در سال 2018 میلادی بر وابستگی بین متوسط مقادیر شدت روشنایی و آسایش بصری ادراک شده در فضاهای آمورشی، تأکید کردهاند (Ricciardi & Buratti, 2018). مطالعات آزمایشگاهی از فضاهای آموزشی به عنوان آزمایشگاه برای بررسی پرسش اصلی پژوهش خود همچون کارایی نور طبیعی و نورپردازی الکتریکی، استفاده کردهاند. در این مطالعات، ارزیابیهای ذهنی و اطلاعات فیزیکی نورپردازی نیز بررسی شدهاند، هرچند هدف از پژوهش، بررسی کیفیت نورپردازی در فضاهای آموزشی نبوده است. یان[v] و همکاران در سال 2012 میلادی، اثرات دمای رنگ منابع نور الکتریکی و میزان سطوح روشنایی بر کارآمدی یادگیری دانشجویان، ضعف بینایی و خستگی ذهنی را بررسی کردهاند (Yan et al., 2012). بیان و ما[vi] در سال 2018 میلادی از فضاهای آموزشی برای بررسی رابطۀ بین ادراک ناراحتی و خیرگی، با افزایش مدت زمان در معرض نور بودن، استفاده کردهاند (Bian & Ma, 2018). تعداد مطالعات کیفیت نور محدود هستند، به ویژه مطالعاتی که انواع مختلف فضاهای آموزشی را پوشش دادهاند یا از محاسبهکنندههای سطوح روشنایی و شدت روشنایی استفاده کردهاند. چیئو[vii] و همکاران در سال 2020 میلادی دربارۀ آسایش بصری در چهار فضای آموزشی پژوهش کردهاند. در این مطالعه، پروژکتور و تختهسیاه برای بررسی میزان خیرگی استفاده شدهاند (Chiou et al, 2020). ئیلدیز[viii] و همکارانش در سال 2018 میلادی، آسایش بصری در 16 فضای آموزشی دانشگاهی را از طریق شبیهسازی کمیتهای نورپردازی و جمعآوری ارزیابیهای دانشجویان، بررسی کردهاند (Yildiz et al., 2018). جدول (1) روشها و نتایج مطالعات اخیر را مشخص کرده است. بر اساس مرور ادبیات در زمینۀ نورپردازی آموزشی، شکافی عمیق در مطالعات انجامشده در داخل کشور وجود دارد؛ به همین دلیل، در این پژوهش به طور مشخص کیفیت نورپردازی در ساختمانهای آموزشی ایران به ویژه دانشگاههای منطقۀ 6 تهران بررسی و با الزامات و استانداردهای بینالمللی مقایسه شده است. همچنین، در مطالعات موجود در کشورهای دیگر، به نقش معماری فضا و چیدمان مبلمان در کیفیت نورپردازی آموزشی کمتر توجه شده است؛ به همین دلیل، در این مطالعه در کنار معرفی و بررسی الزامات نورپردازی در فضاهای مختلف آموزشی، به تأثیر هندسه، آرایش فضایی، تناسبات و مبلمان بر کیفیت نورپردازی نیز توجه شده است. علاوه بر این، تحلیل نمونههای موردی در این مطالعه باعث افزایش ارتباط طراحان فضاهای آموزشی با الزامات نورپردازی آن میشود. روش پژوهش در این پژوهش از ترکیبی از روشهای مروری، تحلیلی، مشاهدهای و مقایسهای استفاده شده است. کتابها، آییننامهها، استانداردها، دفترچههای راهنما و توصیههای طراحی در زمینۀ سیستم نورپردازی آموزشی در کشورهای مختلف بررسی شدهاند. بر این اساس، الزامات نورپردازی برای ساختمانهای آموزشی و بخشهای مختلف آن همچون کلاس درس، کارگاه، سالن سخنرانی، سالن ورزشی و گالری هنری استخراج شدهاند. همچنین، بیش از 200 مقاله با توجه به واژههای کلیدی سیستم نورپردازی آموزشی، بهرهوری انرژی، حفاظت انرژی، محیط بصری و ساختمانهای آموزشی جستوجو شدهاند. بعد از بررسی عنوان، چکیده و واژههای کلیدی آنها، 25 مقاله برای مطالعۀ دقیق و عمیق انتخاب شدهاند. 10 مقاله از این مقالهها در جدول (1) در بخش پیشینۀ پژوهش، 10 مقالۀ دیگر در جدول (2) در این بخش و 5 مقالۀ دیگر در جدول (3) در بخش یافتههای پژوهش ارائه شدهاند. گفتنی است، بررسی این مقالهها با توجه به زمینۀ جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی آنها انجام شده است. از این مقالهها، راهحلهای مختلف برای افزایش کیفیت محیط بصری در ساختمانهای آموزشی به ویژه با توجه به سیستم نورپردازی استخراج شدهاند. علاوه بر این، نمونههای موردی مختلف در زمینۀ نورپردازی آموزشی در سراسر جهان جستوجو شدهاند. نمونههای موردی موفق با فناوریهای قابل استفاده در کشور ایران، از این مجموعه، انتخاب و از لحاظ معماری، تأسیسات الکتریکی و سیستم نورپردازی تحلیل شدهاند. مدارس مختلف در کالی[ix] کلمبیا، مؤسسۀ انرژی دانشگاه صنعتی استانبول در ساریر[x] ترکیه، کلاسهای آموزشی در دانشکدۀ مهندسی خدمات ساختمان در دانشگاه فنی کلوژ- نپوکای[xi] رومانی و دانشکدۀ ایستیکلال[xii] در دانشگاه مهمت آکیف ارسوی[xiii] در بوردور[xiv] ترکیه از نمونههای موردی بررسیشده هستند. بر این اساس، راهحلهای عملیاتی و بهروز برای ارتقای سیستم نورپردازی آموزشی جمعآوری و تحلیل شدهاند. در این مطالعه، نمونۀ موردی از فضاهای آموزشی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (SUTD)[xv] به طور ویژه معرفی و تحلیل شده است. این پروژه به دلیل ارائۀ طیف گسترده از رویکردها و راهحلهای نورپردازی آموزشی انتخاب شده است. تحلیل این نمونۀ موردی بر اساس ترکیب راهحلهای نورپردازی با عناصر معماری و آرایش فضایی انجام شده است. یافتههای تحلیل با تصاویر و ترسیمات مختلف ارائه شدهاند. در مرحلۀ بعد، محیطهای بصری در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران شامل دانشگاه تهران، دانشگاه تربیتمدرس و دانشگاه صنعتی امیرکبیر بررسی شدهاند و کیفیت نورپردازی در آنها تحلیل شده است. همچنین، سیستم نورپردازی آنها با الزامات بینالمللی استخراجشده از مرحلۀ مرور ادبیات مقایسه شده است تا نقاط ضعف آنها شناسایی شوند. با مقایسه و تحلیل راهحلهای جمعآوریشده از مقالههای مختلف و نمونههای موردی خارجی، راهحلهای ارتقای کیفیت نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران پیشنهاد شدهاند. این راهحلها با استفاده از روش ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی که روش ارزیابی اقتصادی گزینههای پیشنهادشده بر اساس در نظر گرفتن تمام هزینهها در طول عمر اقتصادی است، اعتبارسنجی شدهاند. شکل (1) خلاصهای از مراحل مختلف روش پژوهش را نشان داده است. جدول 1- مطالعات اخیر دربارۀ کیفیت نورپردازی در محیطهای آموزشی (منبع: نویسندگان)
جدول 2- مقالههای بررسیشده در زمینۀ کیفیت نورپردازی در محیطهای آموزشی (منبع: نویسندگان)
یافتههای پژوهش الزامات بینالمللی برای سیستم نورپردازی آموزشی و مقایسۀ سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران با آنها در این بخش، ابتدا با مرور کتابها، آییننامهها، استانداردها، دفترچههای راهنما و توصیههای طراحی در زمینۀ نورپردازی آموزشی، الزامات سیستم نورپردازی در ساختمانهای آموزشی تعیین شدهاند. به طور کلی، ساختمانهای آموزشی به استثنای دانشگاههای خصوصی، از طریق بودجۀ عملیاتی محدود نگهداری میشوند. در این صورت، تمام تأسیسات در این ساختمانها باید بادوام باشند. همچنین، لازم است تا حد امکان بدون نیاز به نگهداری و با مصرف انرژی کم همراه باشند. (1) استفاده از منابع نور با بیشترین اثربخشی همچون سدیم پرفشار، فلورسنت و متالهالید، (2) رعایت الزامات جایگزینی برای تجهیزات نورپردازی، (3) استفاده از منابع دارای عمر طولانی همچون لامپهای فلورسنت و تخلیه با شدت زیاد به ویژه برای راهروها و پلکانها و (4) کنترل دقیق بر سروصدا و لرزش بالاستها و پخشکنندههای نور، در فضاهای آموزشی توصیه میشوند. روشهای نورپردازی مناسب در فضاهای آموزشی مختلف در زیر تبیین شدهاند.
شکل 1- مراحل اجرای پژوهش (منبع: نویسندگان)
با مقایسۀ سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران شامل دانشگاه تهران، دانشگاه تربیتمدرس و دانشگاه صنعتی امیرکبیر با این الزامات، کمبودها و نقاط ضعف این سیستمها شناسایی شدهاند. یکی از ضعفهای سیستم نورپردازی در دانشگاههای این منطقه، برای مثال در دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران، طراحی نشدن سیستم نورپردازی بر اساس هماهنگی با عملکردهای مختلف موجود است. در کلاسهای درس، کتابخانه، سالن سخنرانی، پلکان، راهروها و فضاهای دیگر، از یک آرایش ثابت نورپردازی استفاده شده است؛ در حالی که ارزش این فضاها و خدماتی که ارائه میدهند یکسان نیستند (شکلهای 2 تا 4). این آرایش از تجهیزات دارای دو لامپ فلورسنت Tشکل با نور رو به پایین ساخته شده است. همچنین، به طراحی سیستم نورپردازی بر اساس فعالیتهای مختلف موجود در یک فضای ویژه همچون کلاس درس نیز توجه نشده است و برای تمام آن فعالیتها، همین آرایش تکرار شده است. در برخی از ساختمانهای آموزشی دیگر، همچون دانشکدۀ هنر دانشگاه تربیت مدرس، از تجهیزات دارای دو لامپ فلورسنت Uشکل به صورت توکار استفاده شده است؛ اما همچنان به هماهنگی با بخشهای مختلف و فعالیتهای متفاوت موجود در هر بخش توجه نشده است (شکل 5).
شکل 2- دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران (منبع: نویسندگان)
شکل 3- کلاس درس در دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران (منبع: نویسندگان) شکل 4- راهروها در دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران (منبع: نویسندگان)
شکل 5- نمایشگاه طرح و رنگ در دانشکدۀ هنر دانشگاه تربیت مدرس (http://tech.modares.ac.ir) ضعف دیگر سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران فراهم کردن شدت روشنایی افقی و عمودی یکسان در تمام بخشها و فضاها است، هرچند فضاهای حساس با امور بینایی دشوار و دقیق همچون کارگاهها، آزمایشگاهها و آتلیههای ترسیم فنی، بهشدت به روشنایی بیشتر و سیستم نورپردازی بدون سایه نیاز دارند. عدم استفادۀ بهینه از نور طبیعی برای کاهش مصرف انرژی ضعف دیگر است. حتی در برخی از فضاهای آموزشی این منطقه از نور طبیعی به طور نامناسب استفاده شده است که باعث ایجاد خیرگی شدید در محیط میشود و حتی امور بینایی ساده را نیز مختل میکند. برای نمونه، این خیرگی در دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران قابل مشاهده است (شکلهای 6 و 7). علاوه بر این، در بیشتر دانشگاههای منطقۀ 6 تهران، سیستم کنترل برای ایجاد هماهنگی بین نور طبیعی و نورپردازی الکتریکی وجود ندارد؛ به همین دلیل، لامپهای الکتریکی معمولاً با وجود نور شدید از پنجرهها روشن هستند. برای استفادۀ بهینه از نور طبیعی، توجه به جهتگیری، سایهبانها و پوشش گیاهی اهمیت دارد و میزان نور طبیعی باید با کرکرههای خودکار و هوشمند تنظیم شود تا باعث خیرگی نشود. همچنین، سیستمهای کنترل میتوانند بر اساس نور طبیعی موجود در ساعتهای مختلف، شدت روشنایی سیستم نورپردازی الکتریکی را تنظیم کنند. ضعف دیگر سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران عدم طراحی بر اساس هندسه، آرایش فضایی، تناسبات و مبلمان هر بخش است. این موضوع به ویژه موقع استفاده از لپتاپها و تبلتها و سایر تجهیزات دارای صفحهنمایش دیجیتال محسوس است؛ زیرا نور میتواند از این صفحات منعکس شود و خیرگی انعکاسی را ایجاد کند. انعطافناپذیری در فضاهای آموزشی این ضعف را تشدید میکند. شکل 6- خیرگی در سالن اصلی دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران (منبع: نویسندگان) شکل 7- خیرگی در پلکان دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران (منبع: نویسندگان) در طراحی سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران، از نور به عنوان یک ملاحظۀ مهم در طراحی معماری استفاده نشده است. اگر نورپردازی در طراحی معماری لحاظ شود، میتواند حسهای مختلف همچون پذیرش، حرکت، سکون، سکوت و جنبش را ایجاد کند. راهحلهای ارتقای کیفیت نورپردازی بر اساس تحلیل فضاهای آموزشی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور برای ارائۀ راهحل برای ضعفهای موجود در سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران، نمونههای موردی بسیاری بررسی و تحلیل شدهاند. جدول (3) پنج نمونۀ بررسیشده را ارائه کرده است. به دلیل جامع بودن راهحلهای بهکاررفته و هماهنگی با فناوریهای کشور ایران، سیستم نورپردازی در سه نوع فضای آموزشی شامل لابراتورهای رایانه، فضاهای یادگیری مشارکتی و سالنهای سخنرانی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور به طور ویژه معرفی و تحلیل شده است. این دانشگاه دارای دو ساختمان هفتطبقه است. هر ساختمان دارای دو حیاط مرکزی به شکل هشتضلعی است (شکلهای 8 و 9). هر حیاط با فضاهای آموزشی و فضاهای اداری احاطه شده است. شکل (10) ویژگیهای تمام هشت فضای آموزشی شامل ابعاد، آرایش فضایی و جهتگیری را ارائه کرده است. تمام هشت فضای آموزشی دارای مصالح داخلی مشابه هستند؛ زیرا در دانشگاه یکسان قرار گرفتهاند. دو لابراتور رایانه، سه فضای یادگیری مشارکتی و سالن سخنرانی 6 دارای دیوارهای سفید یکسان، ستونهای سفید، سقفهای معلق سفید و سقفهای مشکی فوقانی هستند. سالنهای سخنرانی 7 و 8 دارای دیوارها و سقفهای ارغوانی و صندلیهای مشکی هستند. دو لابراتور رایانه و سه فضای مشارکتی با راهروهای باز محدود شدهاند. این راهروها دارای کفهای بتنی، دیوارهای سفید و قطعات ارغوانی و سبز هستند. جدول 3- نمونههای موردی بررسیشده در زمینآ کیفیت نورپردازی در محیطهای آموزشی (منبع: نویسندگان)
شکل 8- موقعیت هشت فضای آموزشی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (Kong & Jakubiec, 2021)
شکل 9- نمایی از حیاط مرکزی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (https://archello.com) شکل 10- آرایش هشت فضای آموزشی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (Kong & Jakubiec, 2021) یکی از ضعفهای سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران استفادۀ نامناسب از نور طبیعی است که باعث ایجاد خیرگی شدید در فضاها میشود؛ در حالی که حیاطهای مرکزی، جهت گیری مناسب فضاها نسبت به نور مطلوب، پنجرهها با نسبت مناسب، سایهبانهای کاربردی و پوشش گیاهی باعث استفادۀ بهینه و بدون خیرگی از نور طبیعی در فضاهای آموزشی دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور شدهاند. دو لابراتور رایانه (شکل 11) و سه فضای یادگیری مشارکتی (شکلهای 12 و 13) در جبهههای روبهرو دارای پنجره هستند. نسبت پنجره به دیوار آنها از 48 تا 73 درصد و قابلیت انتقال نور مرئی مصالح شیشهای آنها از 42 تا 84 درصد است. این پنج فضای آموزشی دارای سایهبان با عمق 1/2 تا 5/2 متر هستند که به طور مؤثر مانع تابش مستقیم خورشید میشود. هیچ کدام از پنج فضای آموزشی دارای سیستم کنترل نور طبیعی برای طراحی نورپردازی الکتریکی نیستند. نماهای شمالشرقی در فضاهای یادگیری مشارکتی 3 و 5، رو به شهر و بدون مانع دید از ساختمانهای مجاور هستند. سه فضای آموزشی دیگر در مرکز بلوکهای ساختمان قرار گرفتهاند. در این صورت، دو جبهۀ آنها دارای پنجرۀ رو به نمای حیاط مرکزی هستند. سالنهای سخنرانی 7 و 8 (شکل 14) دارای آرایش یکسان هستند؛ اما در طبقات مختلف قرار گرفتهاند. سه سالن سخنرانی دارای پنجرۀ خارجی نیستند و به نور طبیعی دسترسی ندارند. آنها فقط از لامپهای فلورسنت سقفی استفاده میکنند. شکل 11- لابراتور رایانه در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (https://archello.com)
شکل 12- فضای یادگیری مشارکتی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (https://archello.com) شکل 13- فضای یادگیری مشارکتی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (https://archello.com) طراحی سیستم نورپردازی بدون توجه به هندسه، آرایش فضایی، تناسبات و مبلمان، یکی از ضعفهای سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران است؛ در حالی که سیستم نورپردازی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور بر این اساس، طراحی و در صورت لزوم اصلاح شده است. برای نمونه، ابتدا صفحهنمایشها در دو لابراتور رایانه به موازات پنجرهها آرایش یافته بودند. در این صورت، دانشجویان رو به یک جبهه از پنجرهها و پشت به جبهۀ دیگر بودند. دانشجویان در این لابراتورها، سخنرانیهای برخط را دریافت و بر تکالیف درسی برخط به صورت فردی یا گروهی کار میکردند. کنگ و جاکوبیس[xviii] در سال 2021 میلادی، کیفیت ذهنی و عینی نورپردازی در هشت فضای آموزشی به ویژه لابراتورهای رایانه را ارزیابی کردهاند. بر اساس اطلاعات فضایی و نورپردازی، مدلهای نور طبیعی و تحلیل پاسخهای 333 دانشجو به پرسشنامهها، در لابراتورهای رایانه، نور طبیعی همراه با خیرگی توزیع یافته بود. در این لابراتورها، متوسط شدت روشنایی افقی 6/128 لوکس و متوسط شدت روشنایی عمودی 4/120 لوکس بود. 60 درصد از دانشجویان میزان نور طبیعی را کافی دانستهاند؛ اما 36 درصد از دانشجویان افزایش سطوح روشنایی را مطلوب دانستهاند و 6/24 درصد از دانشجویان خیرگی غیرقابل تحمل را تجربه کردهاند. صفحهنمایشها به موازات پنجرههای دوجبهه بودند. انعکاس نور در صفحهنمایشها منبع اصلی خیرگی بود که 3/71 درصد از دانشجویان به آن اشاره کردهاند. در این صورت، آرایش مجدد صفحهنمایشها عمود بر پنجرهها توانست خیرگی انعکاسی را به طور مؤثر کاهش دهد (شکل 11). انعطافپذیری در فضاهای آموزشی راهحلی برای خیرگی مستقیم و انعکاسی است که در دانشگاههای منطقۀ 6 تهران لحاظ نشده است؛ در حالی که در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور، آرایش میزها در سه فضای یادگیری مشارکتی بر اساس نیازهای سخنرانی، انعطافپذیر است. موقعیت دانشجویان در ارتباط با پنجرهها در هر درس ممکن است متفاوت باشد. دانشجویان سخنرانیها را دریافت میکنند و بر تکالیف درسی به صورت فردی یا گروهی کار میکنند. فضاهای یادگیری مشارکتی بدون صفحهنمایشها با اندکی توزیع نور طبیعی بیشتر همراه هستند. متوسط شدت روشنایی افقی آنها 1/110 لوکس و متوسط شدت روشنایی عمودی آنها 2/184 لوکس است. 60 درصد از دانشجویان شرایط نور طبیعی را مناسب دانستهاند. 37 درصد از دانشجویان افزایش سطوح روشنایی را مطلوب دانستهاند. دانشجویان توانایی بازآرایش میزها و صندلیها را دارند. در این صورت، فقط 2/15 درصد از آنان خیرگی ناراحتکننده را تجربه کردهاند. پنجرهها بر اساس گزارش 3/58 درصد از ساکنان، منبع اصلی خیرگی هستند (Kong & Jakubiec, 2021). شکل 14- سالن سخنرانی در دانشگاه فناوری و طراحی سنگاپور (https://archello.com) سالنهای سخنرانی نورپردازی الکتریکی ثابت دارند؛ به گونهای که متوسط شدت روشنایی افقی آنها 2/372 لوکس و متوسط شدت روشنایی عمودی آنها 2/187 لوکس است. 6/26 درصد از دانشجویان شرایط نورپردازی الکتریکی را بسیار درخشان و 24 درصد از آنان این شرایط را با عدم راحتی همراه دانستهاند. 7/55 درصد از دانشجویان کاهش سطوح روشنایی را مطلوب دانستهاند. 2/15 درصد از دانشجویان خیرگی ناراحتکننده یا غیرقابل تحمل را تجربه کردهاند. لامپهای موجود بر اساس گزارش 57 درصد از دانشجویان، منبع اصلی خیرگی هستند. در این صورت، برای ایجاد شرایط نورپردازی راحت و حفاظت انرژی، میتوان لامپهای الکتریکی را کمتر به کار برد (Kong & Jakubiec, 2021). اعتبارسنجی راهحلهای ارائهشده برای ارتقای کیفیت سیستم نورپردازی آموزشی با روش ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی در این بخش، راهحلهای ارائهشده در بخش قبل به ویژه در ارتباط با استفادۀ بهینه از نور طبیعی، اعتبارسنجی شدهاند. یک راهرو معمول در ساختمان آموزشی دارای جهتگیری شمالی - جنوبی با طول 26 متر، عرض 5/2 متر و ارتفاع 3 متر در نظر گرفته شده است. کلاسهای درس در دو طرف این راهرو فرض شدهاند. از روش ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی برای مقایسۀ سه گزینۀ نورپردازی در این راهرو استفاده شده است. گزینۀ اول شامل سیستم نورپردازی متداول در این راهروهاست. گزینههای دوم و سوم بر اساس نظریۀ بهبود سیستم نورپردازی تعریف شدهاند. در این نظریه، بهرهوری انرژی، تجهیزات نورپردازی، هزینههای نگهداری و کیفیت و نمود نورپردازی در نظر گرفته شدهاند. یکی از این دو گزینه از تغییر وضعیت سیستم نورپردازی بر اساس حرکت افراد در راهرو و گزینۀ دیگر از حسگر نور طبیعی و حفظ شدت روشنایی در سطح مورد نیاز استفاده کرده است. ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی به عنوان روش اقتصادی برای ارزیابی پروژه لحاظ میشود و میتوان از آن برای پشتیبانی از تصمیمهای هزینهمحور بلندمدت استفاده کرد (Sanchez-Silva & Klukte, 2016). هزینۀ کل پروژه به سه عامل بستگی دارد. عامل اول شامل سرمایهگذاری در سیستم مدنظر از طراحی تا اجرای کامل است. عامل دوم هزینههای لازم برای بهرهبرداری و نگهداری از سیستم را پوشش میدهد. عامل سوم هزینۀ انرژی مصرفشده توسط سیستم را در بر میگیرد (Sanchez-Silva & Klukte, 2016). در این صورت، هزینۀ کل چرخۀ زندگی برای سیستم نورپردازی با معادلۀ (1) تعیین میشود. در این معادله، Total cost هزینۀ کل چرخۀ زندگی، Investment هزینۀ سرمایهگذاری، Maintenance هزینۀ نگهداری، Annual energy هزینۀ برق سالانه و Fpv ضریب ارزش فعلی است (International Commission on Illumination, 1996).
هزینۀ نگهداری و مصرف برق معمولاً به تغییر زمانی ارزش پول وابسته است. این تغییر با استفاده از ضریب Fpv لحاظ شده است. این کمیت شامل تغییر ارزش پول در دورۀ زمانی معین است و بر اساس معادلۀ (2) محاسبه میشود. در این معادله، Dr نرخ تورم برحسب درصد، Eapch تغییر قیمت برق سالانه برحسب درصد و tu مدت زمان استفاده برحسب سال است.
هزینۀ سرمایهگذاری بر اساس معادلۀ (3) محاسبه میشود. در این معادله، Investment cost هزینۀ سرمایهگذاری، Nrst تعداد فضاهای دارای کاربری یکسان، N1 تعداد تجهیزات نورپردازی، P1 هزینۀ هر کدام از تجهیزات نورپردازی، MLI هزینۀ مصالح و کارگران بهازای هر کدام از تجهیزات و Cecd هزینۀ وسایل کنترل خارجی است.
هزینۀ برق مصرفی بر اساس معادلۀ (4) محاسبه میشود. در این معادله، Annual energy هزینۀ برق سالانه، Ep هزینۀ برق، E1 توان تجهیزات نورپردازی برحسب وات، TRFc ضریب کاهش کل با کنترل و ho ساعتهای عملیات است.
TRFc در معادلۀ بالا شامل تأثیر درجههای مختلف کنترل نورپردازی است و بر اساس معادلۀ (5) محاسبه میشود. در این معادله، Rm ضریب کاهش کنترل دستی، Rp ضریب کاهش کنترل تشخیص حضور افراد و Rd ضریب کاهش کنترل نور طبیعی است.
ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی اطلاعاتی دربارۀ تأثیر سیستم بر محیطزیست را فراهم میکند. امکان محاسبۀ تأثیر کل بهرهبرداری سیستم وجود دارد. ارزش این تأثیر با معادلۀ (6) محاسبه میشود. در این معادله، Climate impact تأثیر اقلیمی سیستم برحسب کیلوگرم دیاکسیدکربن، Energy usage مصرف انرژی در فضاهای مدنظر برحسب کیلوواتساعت و CIeu تأثیر اقلیمی مصرف انرژی برحسب کیلوگرم دیاکسیدکربن بر کیلوواتساعت است.
در معادلۀ بالا، Energy usage با استفاده از معادلۀ (7) محاسبه میشود.
ضریب مهم دیگر شاخص عددی انرژی نورپردازی (LENI)[xix] است. این شاخص با معادلۀ (8) محاسبه میشود که A در آن، مساحت فضای مدنظر برحسب متر مربع است.
بر اساس این معادلات، در نرمافزار اکسل، مدلی ساخته شده است که نتایج ارزیابی هزینۀ چرخۀ زندگی برای گزینههای نورپردازی منتخب را ارائه میکند. گزینۀ اول شامل 6 مورد از تجهیزات نورپردازی است که هر کدام از این تجهیزات شامل 4 لامپ فلورسنت با توان 18 وات است؛ بنابراین، توان هر کدام از این تجهیزات 72 وات و توان کل سیستم نورپردازی نصبشده 432 وات است. شار نوری هر لامپ 1350 لومن است. در این صورت، شار نوری هر کدام از تجهیزات برابر 5400 لومن است. این سیستم نورپردازی فاقد کنترل ویژه است و فقط با دو سوییچ راهرو روشن و خاموش میشود. بر اساس محاسبات انجامشده، مصرف برق سالانه در این گزینۀ نورپردازی برابر 8/1576 کیلووات ساعت است. دو گزینۀ بهبود سیستم نورپردازی بر اساس استفاده یا عدم استفاده از نور طبیعی تعریف شدهاند. گزینۀ دوم بر اساس عدم وجود نور طبیعی و استفاده از دیودهای نورگسیل (LED)[xx] و حسگرهای حرکتی تعریف شده است. حسگرهای حرکتی بین لامپها توزیع شدهاند و پوشش فضایی کافی برای تشخیص حرکت را فراهم کردهاند. اگر بعد از 60 ثانیه حرکتی ثبت نشود، لامپها خاموش میشوند. در این صورت، هر گونه تغییر شخصی در سیستم روشنایی حذف میشود و لامپها فقط با تشخیص حضور افراد در راهرو روشن میشوند. بر اساس محاسبات انجامشده، مصرف برق سالانه در این گزینۀ نورپردازی تقریباً برابر 140 کیلووات ساعت است. گزینۀ سوم بر اساس وجود نور طبیعی، استفاده از دیودهای نورگسیل، اندازهگیری شدت روشنایی و کنترل فعال آن تعریف شده است. سه پنجرۀ سقفی در یک طرف راهرو فرض شدهاند. در این سیستم، شدت روشنایی راهرو در سطح ثابت 100 لوکس کنترل میشود. طراحی کنترل بر اساس اطلاعات منابع نور موجود، نور طبیعی و حرکت افراد در راهرو است. بر اساس محاسبات انجامشده، مصرف برق سالانه در این گزینۀ نورپردازی تقریباً برابر 74 کیلووات ساعت است. جدول (4) خلاصهای از ویژگیهای مختلف لامپهای استفادهشده در سه سیستم نورپردازی را ارائه کرده است. بر اساس محاسبات انجامشده، شاخص عددی انرژی نورپردازی برای گزینههای اول تا سوم بهترتیب برابر 11، 2 و 1 است. همچنین، استفاده از دیود نورگسیل و حسگر حرکتی میزان مصرف برق را از 8/1576 به 140 کیلوواتساعت در سال و اضافه شدن وسیلۀ کنترل نور طبیعی میزان مصرف برق را از 140 به 74 کیلوواتساعت در سال کاهش میدهد. بر اساس تعرفۀ برق در سال 1403، هزینۀ انرژی برای گزینۀ اول به طور تقریبی برابر 130،000 تومان، برای گزینۀ دوم برابر 12،000 تومان و برای گزینۀ سوم برابر 6،100 تومان است.
جدول 4- ویژگیهای لامپهای استفادهشده در سه سیستم نورپردازی (Belany et al., 2021)
نتیجه گیری هدف از این تحقیق، بررسی کیفیت نورپردازی در دانشگاههای منطقه 6 تهران و بخشهای مختلف آن همچون کلاس درس، کارگاه، فضای چند منظوره، سالن سخنرانی و سالن ورزشی، بر اساس الزامات و استانداردهای بینالمللی بود. بر اساس یافتههای تحقیق، سیستم نورپردازی در دانشگاههای منطقه 6 تهران دارای کمبودها و ضعفهای بسیار است. این کمبودها و ضعفها عبارتند از: (1) طراحی سیستم نورپردازی بدون توجه به عملکردهای مختلف و در نظر گرفتن آرایش ثابت برای تمام بخشها، (2) طراحی سیستم نورپردازی ثابت در هر فضای آموزشی همچون کلاس درس بدون توجه به فعالیتهای مختلف موجود در آن، (3) استفاده نامناسب از نور طبیعی بدون توجه به الزامات آن و ایجاد خیرگی شدید ناشی از آن، (4) طراحی سیستم نورپردازی بدون توجه به هندسه، آرایش فضایی، تناسبات و مبلمان هر بخش، (5) انعطافناپذیری در بخشهای آموزشی در ارتباط با سیستم نورپردازی و (6) عدم استفاده از پتانسیل سیستم نورپردازی برای ایجاد محیط بصری خوشایند و مفهومسازی. همچنین، در این تحقیق مشخص شد که آرایش فضایی و چیدمان مبلمان میتوانند تأثیر قابل توجهای بر کیفیت نورپردازی داشته باشند. اگر صفحه نمایشها در لابراتور رایانه به موازات پنجرهها، قرار گیرند یابند منبع خیرگی خواهند بود اما اگر عمود بر پنجرهها، قرار گیرند این مشکل رفع خواهد شد. لامپها در سالن سخنرانی میتوانند منبع خیرگی باشند اما با انتخاب تعداد و موقعیت مناسب آنها، کیفیت نورپردازی افزایش مییابد. در کلاس درس، انعطافپذیر بودن صندلیها و میزها میتواند باعث حذف خیرگی شود. همچنین، در این پژوهش الزامات نورپردازی برای فضاهای مختلف آموزشی مشخص شدند. برای کلاس درس و سالن سخنرانی، سیستم نورپردازی غیرمستقیم با پراکندگی خوب و استفاده از کنترلکنندهها، توصیه میشود. برای کارگاه، نورپردازی مستقیم-غیرمستقیم و برای گالری هنری، ترکیب نورپردازی عمومی و موضعی، کاربرد دارد. فضای چند منظوره و سالن ورزشی به دلیل فعالیتهای مختلف به نورپردازی انعطافپذیر از طریق تضعیف نور، نیاز دارند. در آزمایشگاه، در صورت ارتفاع کافی سقف میتوان از سیستم نورپردازی غیرمستقیم برای کاهش خیرگی و تأمین درخشندگی مناسب، استفاده کرد. در کتابخانه، استفاده از ترکیب نورپردازی عمومی و موضعی، تأکید میشود. یافتههای این تحقیق، نتایج مطالعه هیل و ایپس در سال 2010 میلادی را تأیید میکند که بر تأثیر شرایط نورپردازی بر ارزیابیهای دانشجویان از فضاهای آموزشی تأکید کردهاند (Hill & Epps, 2010). همچنین، یافتههای این مطالعه، نتایج پژوهش انجام شده توسط ریسیاردی و همکارانش در سال 2018 میلادی را تأیید میکند که به همبستگی بین متوسط شدت روشنایی و آسایش بصری در فضاهای آموزشی، تأکید کردهاند (Ricciardi & Buratti, 2018). لازم به ذکر است که یافتههای این دو مطالعه و مطالعات ذکرشده دیگر در بخش پیشینه تحقیق، مربوط به مناطق جغرافیایی دیگر است؛ یافتههای تحقیق حاضر با عیبیابی سیستمهای نورپردازی در دانشگاههای تهران، تربیت مدرس و صنعتی امیرکبیر بدست آمده است و منحصر به کشور ایران است و راهحلهای مناسب برای نقاط ضعف موجود در این سیستمهای نورپردازی ارائه شدهاند. علاوه بر این، راهحلهای ارائه شده مربوط به کشورهای دیگر بر اساس شرایط خاص جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران و موانع موجود (Kazemi & Kazemi, 2022 ; Kazemi & Udall, 2023)، اعتبارسنجی شدهاند. برای تحقیقات آینده، بررسی دقیق کیفیت نورپردازی در بخشهای ساختمانی دیگر همچون ساختمانهای اداری و تجاری، پیشنهاد میشود.
[i] Life Cycle Cost Assessment [ii] Hill & Epps [iii] Lee [iv] Ricciardi & Buratti [v] Yan [vi] Bian & Ma [vii] Chiou [viii] Yildiz [ix] Cali [x] Sariyer [xi] Cluj-Napoca [xii] Istiklal [xiii] Mehmet Akif Ersoy [xiv] Burdur [xv] The Singapore University of Technology and Design [xvi] Analytic Hierarchy Process [xvii] Illuminating Engineering Society of North America [xviii] Kong & Jakubiec [xix] Lighting Energy Numeric Indicator [xx] Lighting Emitting Diode | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مهدوینژاد، محمدجواد، و پورفتحاله، مائده (1394). فناوریهای جدید نورپردازی و ارتقای حس تعلق شهروندان (مطالعۀ موردی: بدنههای شهری تهران). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 47(1)، 131-141. http://doi.org10.22059/jhgr.2015.51238 مهدوینژاد، محمدجواد، اربابزاده، مژگان، و ارباب، مریم (1397). نقش معماری نور و نورپردازی ابنیه در آوازهسازی و مدیریت چشمانداز شبانۀ شهری. مدیریت شهری، 53 (17)، 290-269. http://ijurm.imo.org.ir/article-1-2382-fa.html موحدی، یزدان (1398). تأثیر طراحی بهینۀ فضای آموزشی بر ارتقای خلاقیت. نشریۀ علمی - پژوهشی فناوری آموزش، 13(3)، 529-535. https://doi.org/10.22061/jte.2018.3352.1856 کاظمی، محمد، و کاظمی، عالیه (1403). بررسی سیستم نورپردازی در شهرک صنعتی چرمشهر بر اساس الزامات بینالمللی و پیشنهاد راهحل برای ارتقای آن. فصلنامۀ پژوهشهای سیاستگذاری و برنامهریزی انرژی، 10(2)، 91-65. http://epprjournal.ir/article-1-1196-fa.html Albu, H., Beu, D., Rus, T., Moldovan, R., Domnitam F., & Vilcekova, S. (2023). Life cycle assessment of LED luminaire and impact on lighting installation – A case study. Alexandria Engineering Journal, 80, 282-293. https://doi.org/10.1016/j.aej.2023.08.068 Belany, P., Hrabovsky, P., & Kolkova, Z. (2021). Combination of lighting retrofit and life cycle cost analysis for energy efficiency improvement in buildings. Energy Reports, 7, 2470-2483. https://doi.org/10.1016/j.egyr.2021.04.044 Bellia, L., Spado., G., Pedace, A., & Fragliasso, F. (2015). Methods to evaluate lighting quality in educational environments. Energy Procedia, 78, 3138-3143. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2015.11.770 Bian, Y., & Ma, Y. (2018). Subjective survey & simulation analysis of time-based visual comfort in daylit spaces. Build Environ, 131, 63-73. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2018.01.007 Bonomolo, M., Baglivo, C., Bianco, G., Congedo, P.M., & Beccali, M. (2017). Cost optimal analysis of lighting retrofit scenarios in educational buildings in Italy. Energy Procedia, 126, 171-178. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2017.08.137 Cabrera, D. F. M., & Zareipour, H. (2013). Data association mining for identifying lighting energy waste patterns in educational institutions. Energy and Buildings, 62, 210-216. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2013.02.049 Cajochen, C., Munch, M., Kobialka, S., Krauchi, K., Streiner, R., Oelhafen, P., et al. (2005). High sensitivity of human melatonin, alertness, thermoregulation, and heart rate to short wavelength light. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 90(3), 1311-1316. https://doi.org/10.1210/jc.2004-0957 Castilla, N., Higuera-Trujillo, J., & Llinares, C. (2024). Virtual reality-based study assessing the impact of lighting on attention in university classrooms. Journal of Building Engineering, 86. https://doi.org/10.1016/j.jobe.2024.108902 Castilla, N., Llinares, C., Bisegna, F., Blanca-& Gimenez, V. (2018). Emotional evaluation of lighting in university classrooms: A preliminary study. Frontiers of Architectural Research, 7, 600-609. https://doi.org/10.1016/j.foar.2018.07.002 Chiou, Y. S., Saputro, S., & Sari, D. P. (2020). Visual comfort in modern university classrooms. Sustainability, 12(9). https://doi.org/10.3390/su12093930 Duijnhoven, J., Aartsm M., Aries, M., Rosemann, A., & Kort, H. (2019). Systematic review of the interaction between office light conditions and occupational health: Elucidating gaps and methodological issues. Indoor Built Environ, 29(2), 152-174. https://doi.org/10.1177/1420326X17735162 Elbellahy, S., Alotaibi, B. S., & Abuhussain, M. A. (2024). Field measurements of post-operation evaluation of daylighting and thermal comfort in hot and arid climates: A pilot study of three educational buildings on the Najran University campus in Saudi Arabia. Journal of Building Engineering, 82. https://doi.org/10.1016/j.jobe.2023.108174 Emara, M. E., Mayhoub, M., Mahmoud, H. A., Mesloub, A., & Alnaim, M. M., (2024). Lighting impact on architecture student experience in higher education buildings in Egypt. Alexandria Engineering Journal, 108, 108-121. https://doi.org/10.1016/j.aej.2024.07.067 Gorgulu, S., & Kocabey, S. (2020). An energy saving potential analysis of lighting retrofit scenarios in outdoor lighting systems: A case study for a university campus. Journal of Cleaner Production, 260. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121060 Hill, M. C., & Epps, K. K. (2010). The impact of physical classroom environment on student satisfaction and student evaluation of teaching in the university environment. Academy of Educational Leadership Journal, 14(4), 65-79. https://core.ac.uk/reader/231827461 International Commission on Illumination. (1996). Calculations for interior lighting: Basic Method. CIE publications. https://cie.co.at/ Kazemi, M., & Kazemi, A. (2022). Financial barriers to residential buildings' energy efficiency in Iran. Energy Efficiency, 15(5), Article 30, 1-15. https://doi.org/10.1007/s12053-022-10039-8 Kazemi, M., & Kazemi, A. (2024). Assessment of lighting systems in Charmshar industrial estate, in compliance with current requirements and standards, and proposed solutions for enhancement. Quarterly Journal of Energy Policy and Planning Research, 10(2), 65-91. [In Persian] http://epprjournal.ir/article-1-1196-en.html Kazemi, M., & Udall, J. (2023). Behavioral barriers to the use of renewable and energy-efficient technologies in residential buildings in Iran. Energy Efficiency, 16(7), 79, 1-16. https://doi.org/10.1007/s12053-023-10162-0 Khani, A., Khakzand, M., & Faizi, M. (2022). Multi-objective optimization for energy consumption, visual and thermal comfort performance of educational building (case study: Qeshm Island, Iran). Sustainable Energy Technologies and Assessments, 54, 102872. https://doi.org/10.1016/j.seta.2022.102872 Kong, Z., Jakubiec, J. A. (2021). Instantaneous lighting quality within higher educational classrooms in Singapore. Frontiers of Architectural Research, 10, 787-802. https://doi.org/10.1016/j.foar.2021.05.001 Kong, Z., Zhang, R., Ni, J., Ning, P., Kong, X., & Wang, J. (2022). Towards an integration of visual comfort and lighting impression: A field study within higher educational buildings. Buildings and Environment, 216. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2022.108989 Leccese, F., Salvadori, G., Rocca, M., Buratti, C., & Belloni, E. (2020). A method to assess lighting quality in educational rooms using analytic hierarchy process. Building and Environment, 168. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2019.106501 Lee, M. C., Mui, K. W., Wong, L. T., Chan, W. Y., Lee, E. W. M., & Cheung, C. T. (2012). Student learning performance and indoor environmental quality (IEQ) in air-conditioned university teaching rooms. Build. Environ, 48, 238-244. https://doi.org/10.1016/J.BUILDENV.2011.10.001 Mahdavinejad, M. J., Arbab, M., & Arbab, M. (2019). The role of lighting architecture in nocturnal city branding and management. International Journal of Urban and Rural Management, 17(53), 269-290. [In Persian] http://ijurm.imo.org.ir/article-1-2382-fa.html Mahdavinejad, M. J., & Pourfatollah, M. (2015). New lighting technologies and enhancement in sense of belonging (Case study: Tehran buildings). Human Geography Research , 47(1), 131-141. [In Persian] http://10.22059/jhgr.2015.51238 Michael, A., & Heracleous, C. (2017). Assessment of natural lighting performance and visual comfort of educational architecture in southern Europe: The case of typical educational school premises in Cyprus. Energy and Buildings, 140, 443-457. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2016.12.087 Mills, P., Tomkins, S., & Schlangen, L. (2007). The effect of high correlated colour temperature office lighting on employee wellbeing and work performance. The Journal of Circadian Rhythms, 5(2), 45-48. https://doi.org/10.1186/1740-3391-5-2 Movahedi, Y. (2019). The effect of optimal design of the learning space on creativity promoting. Technology of Education Journal, 13(3), 529-535. [In Persian] https://doi.org/10.22061/jte.2018.3352.1856 Munoz-Galeano, A., Lopez-Estrada, S., & Arbona, A. (2025). High-crime environments and educational efficiency: A spatial case study. International Journal of Educational Research, 129. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2024.102509 Pradhan, S., Jang, Y., & Chauhan, H. (2024). Investigating effects of indoor temperature and lighting on university students’ learning performance considering sensation, comfort, and physiological responses. Building and Environment, 253. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2024.111346 Ricciardi, P., & Buratti, C. (2018). Environmental quality of university classrooms: Subjective and objective evaluation of the thermal, acoustic, and lighting comfort condition. Buil. Environ, 127, 23-36. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2017.10.030 Roy, S., Satvaya, P., & Bhattacharya, S. (2024). Effects of indoor lighting conditions on subjective preferences of task lighting and room aesthetics in an Indian tertiary educational institution. Building and Environment, 249, 11119. https://doi.org/10.1177/1420326X19875621 Samiou, A. I., Doulos, L. T., & Zerefos, S. (2022). Daylighting and artificial lighting criteria that promote performance and optical comfort in preschool classrooms. Energy and Buildings, 258. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2021.111819 Sanchez-Silva, M., & Klutke, G. A. (2016). Reliability and life-cycle analysis of deteriorating systems. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-20946-3 Souman, J. L., Tinga, A. M., Te Pas, S. F., Ee, R., & Vlaskamp, B. N. S. (2018). Acute alerting effects of light: A systematic literature review. Behave. Brain. Res., 337, 228-239. https://doi.org/10.1016/j.bbr.2017.09.016 Trivedi, D., & Badarla, V. (2019). Occupancy detection systems for indoor environments: A survey of approaches and methods. Indoor and Built Environment, 29(8), 1053-1069. https://doi.org/10.1177/1420326X19875621 Yan, Y., Lee, T., Guan, Y., & Liu, X. (2012). Evaluation index study of students’ physiological rhythm effects under fluorescent lamp and LED. Adv. Mater. Res., 433-440, 4757-4764. https://doi.org/10.4028/www.scientific.net/AMR.433-440.4757 Yildiz, Y., Caner, I., Ilten, N., & Karaoglan, AD. (2018). Field study to analyse luminous comfort in classrooms. Proc. Instit. Civil Eng. Eng. Sustain., 171(3), 151-165. https://doi.org/10.1680/jensu.16.00001 Zafaranchi, M., & Sozer, H. (2024). Enhancing energy efficiency through hourly assessments of passive interventions in educational-office buildings: A case study in a Mediterranean climate. Energy Reports, 11, 423-441. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 43 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 21 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||