اثر تعدیلی کیفیت سود و کیفیت حسابرسی بر رابطۀ خوانایی گزارش‌های مالی با هزینۀ تأمین مالی شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران

عموماً سه هدف برای گزارشگری مالی معرفی می‎شود. هدف نخست، تأمین اطلاعات مورد نیاز طیف گسترده استفاده­کنندگان درون‌سازمانی و برون‌سازمانی، برای اتخاذ تصمیمات تجاری و اقتصادی است. هدف دیگر، کمک به سرمایه­گذاران برای پیش­بینی جریان­های نقدی آتی شرکت است و درنهایت، هدف سوم، تأمین اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی شرکت و ادعا­های موجود درباره این منابع (تعهدات) و هزینه‌های مرتبط است. بر این اساس، هرچه اطلاعات خواناتر باشند، اهداف گزارشگری مالی و کارایی اطلاعاتی بهتر تأمین خواهد شد (Seifzadeh et al., 2021)؛ زیرا خوانایی کم باعث تضعیف باورهای کاربران اطلاعات دربارۀ قابلیت اطمینان اطلاعات می‌شود. علاوه بر این، تئوری‌های مالی نشان می‌دهند خوانایی پایین گزارشات سالانه، دقت اطلاعات را تضعیف می‌کند؛ به‌طور خاص، خواندن و تفسیر صورت‌های مالی به دانش شایان توجه استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در گزارش‌های شرکتی نیاز دارد و افشای پیچیده‌تر، مانع بزرگی برای درک سرمایه‌گذاران است. همچنین، برخی از پژوهش‌ها (Aldoseri & Melegy, 2023; Heflin et al., 2016) بیان می‌کنند شرکت‌هایی که سطح خوانایی افشای اطلاعاتی آنها بالا است، انتظارات تحلیگران از شرکت دقیق‌تر است و هزینه حقوق صاحبان سهام و نوسان در بازده حقوق صاحبان سهام آنها نیز کمتر است (Aldoseri et al., 2023; Heflin et al., 2016)

یکی از موضوعات مهمی که محققان حسابداری در دهه گذشته به بررسی آن پرداخته­اند، رابطه بین کیفیت افشا و هزینه سرمایه است. همچنین، اخیرا پژوهش‌ها در این حوزه، حول محور رابطه بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه قرار گرفته است. بر این اساس، مدیران ممکن است ازطریق خوانایی ضعیف گزارش­های مالی، عملکرد خود را مبهم کنند تا از این طریق عملکرد ضعیف خود را از بازار پنهان کنند. علاوه بر این، مدیران ممکن است نیاز داشته باشند عملکرد خوب خود را ازطریق تسهیل شیوه نگارش گزارش‌های ارائه‌شده به سهامداران و وام‌دهندگان نشان دهند. نتایج بررسی عمرو نازیه ایزت (2019) نشان می‌دهند خوانایی بالای گزارشگری مالی منجر به افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و کاهش در هزینه سرمایه می­شود (Ezat, 2019). مسئلۀ بررسی‌شده در این پژوهش دربارۀ بازار سرمایه ایران این است که آیا خوانایی گزارشگری مالی شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران بر هزینه‌های تأمین‌مالی این شرکت‌ها بخصوص بر هزینه سرمایه آنها مؤثر است؟

از سوی دیگر، سود شرکت اطلاعات مهمی را برای سرمایه­گذاران و اعتباردهندگان فراهم می­کند. کیفیت سود یک پارامتر مالی مهم است؛ زیرا به سنجش سلامت مالی شرکت کمک می­کند و مطابق با نظریه بال و براون (1968) سرمایه­گذاران تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را براساس سود­های گزارش‌شده از شرکت می­گیرند. به‌عبارتی، آنها ترجیح می­دهند شرکت با گزارش سود باکیفیت بالاتر را انتخاب کنند؛ زیرا اینگونه بازدهی بیشتری را ازطریق توزیع سود به دست می­آورند. سود سهام باعث کاهش عدم اطمینان سرمایه­گذاران و منجر به به‌کارگیری نرخ تنزیل کمتری برای سود‌های آتی شرکت، توسط آنها و درنتیجه، افزایش ارزش شرکت می­شود؛ برعکس گزارشگری مالی ضعیف دربارۀ سود، منجر به پیش‌بینی ضعیف جریان‌های نقدی آتی می‌شود که به‌نوبۀخود منجر به ریسک‌های اطلاعاتی بالا می‌شود (Kustono, 2021). بسیاری از مطالعات قبلی ارتباطی منفی بین کیفیت سود و هزینه سرمایه را نشان داده‌اند (به‌عنوان مثال،Persakis and Iatridis 2015). از شرکت‌ها با کیفیت سود بالا انتظار می‌رود عملکرد بالای خود را با تسهیل شیوه نگارش در گزارش‌های سالانه نشان دهند تا این وضعیت خوش‌بینانه به سهامداران انعکاس داده شود. سهامداران نیز به‌نوبۀخود، چنین گزارش‌هایی را به‌عنوان نشانه خوبی برای سرمایه­گذاری در این شرکت به‌منظور کسب بازده بالا و در نتیجه کاهش هزینه سرمایه شرکت برداشت می­کنند؛ بنابراین، براساس تئوری علامت‌دهی، کیفیت سود گزارش‌شده بالا، تمایل مدیران را برای افزایش سطح خوانایی گزارش‌های افشاشده افزایش می­دهد و انتظار می­رود این امر درنهایت، منجر به کاهش هزینه سرمایه شرکت شود. علاوه بر این، براساس فرضیه مبهم، مدیریت ممکن است عملکرد ضعیف خود را زمانی که کیفیت سود پایین است، با افزایش پیچیدگی متنی مربوط به گزارش‌های خود پنهان کند که این مسئله بر هزینه سرمایه آنها تأثیر دارد؛ درنتیجه، انتظار می­رود کیفیت سود بر ارتباط بین خوانایی و هزینه سرمایه شرکت‌ها تأثیرگذار باشد (Ezat, 2019).

نکته دیگر آن است که مبتنی بر تئوری نمایندگی، مکانیسم‌های نظارت برای همسوکردن منافع سهامداران و مدیران و کاهش تضاد منافع و همچنین، هرگونه رفتار فرصت‌طلبانه متعاقب آن اعمال می‌شوند (Alzoubi, 2018). بر این اساس، یکی از ابزارهای نظارتی سهامداران، حسابرسی مستقل است و کیفیت حسابرسی، قابلیت اطمینان صورت‌های مالی را برای استفاده‌کنندگان از اطلاعات حسابداری بهبود می‌بخشد؛ زیرا به تأیید فعالیت‌ها و امور شرکت‌ها توسط مدیریت کمک می‌کند و میزان ریسک اطلاعات کاربران را کاهش می‌دهد و به آنها در برآورد دقیق‌تر ارزش شرکت کمک می‌کند؛ بنابراین، کیفیت بالای حسابرسی، هزینه بدهی و حقوق صاحبان سهام را کاهش می‌دهد (Coffie et al., 2018). از سوی دیگر، کیفیت حسابرسی زمانی به خطر می­افتد که شرکت‌ها گزارش سالانه با خوانایی کمتری را برای پنهان‌کردن مدیریت سود یا عملکرد ضعیف مالی ارائه دهند که این، خطر تحریفات با‌اهمیت صورت‌های مالی را افزایش می­دهد؛ بنابراین، خوانایی کم گزارش­های سالانه، کیفیت پایین حسابرسی را به همراه خواهد داشت (Blanco et al., 2021) که این نیز منجر به افزایش هزینه سرمایه شرکت‌ها خواهد شد. با وجود تحقیقات صورت‌گرفته در این زمینه، هیچ پژوهشی تا کنون بر رابطه خوانایی گزارشگر­ی مالی و هزینه سرمایه و اثر تعدیل‌کننده کیفیت سود و کیفیت حسابرسی بر این رابطه، باوجود اهمیت آن نپرداخته است و تحقیقات گذشته به بررسی روابط جداگانه متغیر­ها با متغیر­های دیگر پرداخته­اند یا معیار­های متفاوت یا محدودی را برای ارزیابی در نظر گرفته­اند؛ بنابراین، پژوهش حاضر از این نظر دارای نوآوری است و به غنای ادبیات پژوهشی خواهد افزود. با وجود تحقیقات صورت‌گرفته در این زمینه، هیچ پژوهشی تا کنون بر رابطه خوانایی گزارشگر­ی مالی و هزینه سرمایه و اثر تعدیل کننده کیفیت سود و کیفیت حسابرسی بر این رابطه، باوجود اهمیت آن نپرداخته است و تحقیقات گذشته به بررسی روابط جداگانه متغیر­ها با متغیر­های دیگر پرداخته­اند یا معیار­های متفاوت یا محدودی را برای ارزیابی در نظر گرفته­اند؛ بنابراین، پژوهش حاضر از این نظر دارای نوآوری است و به غنای ادبیات پژوهشی خواهد افزود.

براساس آنچه گفته شد هدف این پژوهش در وهله نخست، تبیین رابطه بین خوانایی گزارشگری مالی شرکت‌های بورسی با ساختار سرمایه است و در گام بعدی اثر تعدیلی کیفیت سود و کیفیت حسابرسی بر این رابطه سنجیده خواهد شد؛ زیرا انتظار می­رود نتایج این پژوهش در بازار سرمایه ایران منجر به افزایش قابلیت اطمینان صورت‌های مالی، بهبود تصمیم­گیری سرمایه­گذاران، تحلیل­گران و تأمین‌کنندگان و کاهش ریسک اطلاعات کاربران شود. پژوهش حاضر به لحاظ طرح مسئله در بازار سرمایه ایران، نوآور بوده است و انتظار می‌رود به غنای ادبیات پژوهشی در این حوزه بیافزود. همچنین، انتظار می­رود نتایج این پژوهش به مدیران واحد­های اقتصادی در بهبود کیفیت اطلاعات مالی قابل ارائه با توجه به اثراتی که بر هزینه‌های تأمین ‌مالی آنها دارد، کمک کند.

مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش

عملکرد تجاری شرکت‌ها در گزارش‌های مالی آنها انعکاس می‌یابد. گزارش‌های مالی خوانا، اطلاعاتی همگن، ساده و واضح ارائه می­دهند که برای همه سرمایه­گذاران درک‌شدنی است و خوانایی گزارش مالی هزینه­های نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش می­دهد و موجب جذب سرمایه‌گذاران می­شود. سوپریانتو و همکاران (2021) بیان می‌کنند خوانایی سهولت درک یا درک مطالب خاص از یک گزارش خاص است و به نحوه نگارش، صحافی، سازگاری و نحوه سازماندهی قسمت‌های آن بستگی دارد(Soepriyanto et al., 2021) ؛ در حالی که برخی دیگر تعریف خود را از خوانایی گسترش داده‌اند و آن را تأثیر بر کاربران بالقوه گزارش دانسته‌اند؛ برای مثال ʾنه (2021) خوانایی را به‌عنوان توانایی سرمایه‌گذاران مالی و تحلیلگران در درک اطلاعات مربوط به ارزیابی افشای مالی تعریف می‌کند .(Noh, 2021) رشید (2023) بیان می‌کند گزارش‌های مالی با کیفیت بالا از قضاوت‌ها و تصمیم‌های سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان حمایت می‌کند(Rasheed, 2023) . حسن و حبیب (2020) نیز بیان می‌کنند متون گزارشگری پیچیده (کمتر قابل خواندن) مانع از توانایی سرمایه­گذاران برای نتیجه‌گیری از اطلاعات مربوط می­شود؛ زیرا به زمان و تلاش بیشتری برای پردازش و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نیاز دارد که منجر به کاهش معاملات سهام و در نتیجه کاهش نقدینگی سهام می­شود( Hasan & Habib, 2020 .) همچنین، گزارشگری مالی می­تواند بر تصمیمات سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان و پیش‌بینی آنها دربارۀ جریان‌های نقدی آتی شرکت تأثیر بگذارد؛ علاوه بر این، نشانه اصلی عملکرد مالی یک شرکت است؛ زیرا ریسک اطلاعات و هزینه سرمایه را کاهش می­دهد. در این ارتباط، حاتم رجیبا و همکاران (2021) بیان می‌کنند گزارش‌های سالانه پیچیده توانایی سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی را برای پردازش و تفسیر گزارش‌ها کاهش می‌دهد که این امر منجر به افزایش ریسک اطلاعات و درنتیجه، هزینه سرمایه بالاتر می‌شود. همچنین، آنها بیان می‌کنند اثر پیچیدگی گزارش سالانه بر هزینه حقوق صاحبان سهام زمانی بیشتر است که لحن افشا منفی‌تر یا مبهم‌تر باشد. به‌عبارتی، شرکت­هایی که گزارش های سالانه پیچیده‌تر (یعنی طولانی­تر و کم‌خوانا­تر) را افشا می‌کنند، احتمالاً دچار عدم تقارن اطلاعاتی شدید هستند و بنابراین، از آنجایی که خوانایی پایین ریسک تخمین و عدم تقارن اطلاعاتی را افزایش می‌دهد، شرکت‌هایی که گزارش‌های سالانه خوانا ندارند، هزینه سرمایه بالاتری دارند (Rjiba et al., 2021). پژوهشات آتاناساکو و همکاران (2020) نیز نشان می‌دهند رابطۀ بین هزینه سرمایه و کیفیت خوانایی گزارش‌های مالی یک رابطه U شکل است و بر این اساس، شرکت‌ها می‌توانند هزینه سرمایه خود را با افزایش تفسیر عملکرد مدیریت و بخش‌های حاکمیت شرکتی و گزارش‌های مربوط به تخصیص پاداش به مدیران کاهش دهند(Athanasakou et al., 2020) . از سوی دیگر، بونسال اس‌بی و میلر (2017) و ارطغرل و همکاران (2017) بیان می‌کنند شرکت‌هایی که گزارش‌های سالانه کمتر خوانا و مبهم‌ دارند، در شرایط استقراض سخت‌تر و ریسک سقوط قیمت سهام بیشتر در آینده هستند و سهامداران این شرکت‌ها نه‌تنها از نبود افشای اطلاعات شفاف‌تر رنج می‌برند، هزینه‌های فزاینده تأمین‌مالی خارجی را نیز متحمل می‌شوند. به‌عبارتی، فقدان خوانایی گزارش‌های مالی، نه‌تنها موجب افزایش هزینه سرمایه شرکت‌ها می‌شود، هزینه‌های استقراض آنها را نیز افزایش خواهد داد و درمجموع، اثر منفی بر هزینه‌های تأمین‌مالی آنها دارد ( (Bonsall, S. B., & Miller, B. P. 2017; Ertugrul et al. 2017). بر این اساس، فرضیه اول پژوهش ما اینگونه طرح می­شود:

فرضیه اول پژوهش: بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه رابطه معنا‌داری وجود دارد.

از سوی دیگر، یکی از اطلاعات مهم حسابداری که در گزارشگری مالی تهیه و افشا می‌شود و به‌عنوان یکی از منابع تصمیم­گیری در بازار‌های سرمایه استفاده می­شود و قابلیت اطمینان و پیش‌بینی آن مستقیماً بر تصمیم‌گیری­ها تأثیر می­گذارد، سود خالص است که محاسبه آن متأثر از روش­ها، برآورد­های حسابداری و قضاوت­های ذهنی است. اعمال قضاوت و مداخله هدفمند بنا به انگیزه­های مدیریتی و اختیارات آنان در فرایند اندازه‌گیری سود و گزارشگری مالی در چارچوب استاندارد­ها و اصول پذیرفته‌شده حسابداری می‌تواند کیفیت سود را تحت تأثیر قراردهد. کیفیت سود، کیفیت اطلاعات سود دردسترس عموم است که می‌تواند میزان تأثیر سود بر تصمیم‌گیری را نشان دهد (Wulansari, 2013). کیفیت سود مشخصه کلیدی درگزارشگری مالی است که برای اتخاذ تصمیمات و انتخاب گزینه مناسب سرمایه­گذاری برای سرمایه‌گذاران یا سایر استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی مفید است. در همین ارتباط بوباکر و همکاران (2019) بیان می‌کنند مدیران ممکن است ازطریق سود و اعمال قضاوت‌های شخصی در برآورد آن (مدیریت سود و فراتر از آن دستکاری سود)، به ادراک سهامداران از وضعیت شرکت جهت دهند (Boubaker et al., 2019). در پژوهش‌های داخلی نیز، پورکریم و همکاران (1397) نیز بیان می‌کنند مدیریت سود بر خوانایی تأثیر منفی و معنی‌دار دارد. به‌عبارتی، با کاهش مدیریت سود، لحن بدبینانه در گزارشگری مالی شرکت‌های بورسی، افزایش می‌یابد و بر این اساس، رفتار فرصت‌طلبانه مدیران با استفاده از لحن گزارشگری مالی و با هدف تغییر و انحراف ادراک استفاده‌کنندگان در بازار سرمایه ایران تأیید می‌شود.

در چنین شرایطی، شرکت‌ها ممکن است خوانایی گزارش‌های مالی را افزایش دهند تا کیفیت سود خود را نشان دهند و خود را از سایر شرکت‌هایی که انتظارات بازار را ازطریق مدیریت سود برآورده می‌کنند، متمایز کنند. بر این اساس، محمد ایجاز (2022) بیان می‌کند به احتمال زیاد شرکت‌هایی که سود گزارش‌شده را تغییر می‌دهند، گزارش‌های مدیریتی پیچیده‌تری دارند و مدیریت سود کاهشی، تأثیر منفی و معنی‌داری بر خوانایی گزارش‌های مالی آنها دارد(Ejaz, 2022) . علاوه بر آن، لو و همکاران (2017) نیز این مسئله را تأیید و در پژوهشی بیان می‌کنند شرکت‌هایی که سود خود را به سمت بالا مدیریت می‌کنند تا به اهداف درآمدی دست یابند، تمایل دارند فعالیت‌های فرصت‌طلبانه خود را با خوانایی کمتر و رمزگشایی از افشای خود پنهان کنند (Lo et al., 2017). از سویی دیگر، در ارتباط با بحث کیفیت سود و اثر تعدیلی آن بر رابطه بین خوانایی و هزینه‌های تأمین‌مالی، عمرو نازیه عزت (2019) بیان می‌کند پس از تعدیل کیفیت سود، ارتباط معناداری بین خوانایی و هزینه سرمایه وجود دارد و تعامل بین کیفیت سود و خوانایی تأثیر چشمگیری بر هزینه سرمایه دارد (Ezat, 2019). بر این اساس، فرضیه دوم پژوهش ما این‌گونه طرح می­شود:

فرضیه دوم پژوهش: کیفیت سود، رابطه خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه را تعدیل می‌کند.

گزارشگری مالی با­کیفیت منجر به کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و سرمایه­گذاران می­شود و درنتیجه، سرمایه­گذاران را تشویق می­کند تا شرکت را با منابع مالی القا کنند. یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت و خوانایی گزارشگری مالی، حسابرسی و فرآیندهای اجرایی یک حسابرسی مطلوب و با کیفیت در شرکت است. گزارش حسابرس یکی از اجزای گزارشگری سالانه شرکت‌ها است که به‌واسطه انتشار این گزارش بر اعتبار گزارشگری مالی شرکت‌ها افزوده خواهد شد. ارزش گزارش حسابرس از آنجایی مهم است که هرگونه تحریف بااهمیت را افشا می‌کند. گزارش حسابرس در صورتی مؤثر خواهد بود که برای کاربران به‌راحتی درک‌شدنی باشد و تصمیم‌گیری را تسهیل کند. گزارش‌های حسابرسی با کیفیت برای تحلیل‌گران مهم است؛ زیرا به آنها قابلیت اطمینان صورت‌های مالی را نشان می‌دهد و به تبع، بر خوانایی گزارش سالانه تأثیرگذار است. به‌عبارتی، حضور حسابرس مستقل برای کاهش عدم‌تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سایر گروه­های ذی‌نفع و همچنین، برای حل مسئله نمایندگی ضرورت دارد. علاوه بر آن، خوانایی گزارش‌های مالی، هزینه­های نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش می­دهد و موجب جذب تحلیل­گران مالی می­شود. نوروزی و همکاران (1398) در پژوهشی در ایران، این مسئله را نشان داده‌اند. درنهایت، رمضان و مصباح (2022) رابطه مثبت و معنادار بین اندازه و حق‌الزحمه مؤسسه حسابرسی از یک سو و کیفیت گزارشگری مالی از سوی دیگر را نشان دادند (Mesabah & Ramadan, (2022. همچنین، دالوایی (2023) بیان کرد گزارش‌های حسابرس با خوانایی کمتر منجر به هزینه­های بدهی بالاتر و کاهش نقدینگی شرکت می‌شود و بلعکس (Dalwai, 2023). الذوبی (2018) نیز در پژوهش خود نشان داد کیفیت حسابرسی و تأمینمالی کم ازطریق بدهی، پتانسیل مدیریت سود را کاهش و به‌نوبۀخود کیفیت گزارش مالی را افزایش می‌دهد (Alzoubi, 2018). بر این اساس، فرضیه سوم پژوهش ما این‌گونه طرح می­شود:

فرضیه سوم: کیفیت حسابرسی، رابطه خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه را تعدیل می‌کند.

پیشینۀ پژوهش

پژوهش‌های داخلی

باقومیان و همکاران (1401) در پژوهشی با استفاده از شاخص فوگ و به‌عنوان معیار سنجش خوانایی گزارشگری مالی نشان دادند بین ناخوانابودن گزارشگری مالی و هزینه‌های نمایندگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، رابطه مثبت بین ناخوانابودن گزارشگری مالی و تعدیل هزینه نمایندگی با حضور کیفیت حسابرسی به‌صورت منفی تصحیح می‌شود. با توجه به یافته‌های این پژوهش، به‌منظور کنترل هزینه نمایندگی، توجه بیشتر به خوانایی گزارش‌های مالی ضروری است.

داداشی و نوروزی (1399) در پژوهشی نقش میانجی خوانایی گزارشگری مالی بر رابطه بین مدیریت سود و هزینه سرمایه را بررسی کردند. نتایج این بررسی حاکی از آن بود که خوانایی گزارشگری مالی براساس شاخص‌های فوگ و طول کل متن، دارای اثر میانجی کامل بر رابطه بین مدیریت سود و هزینه سرمایه است.

درنهایت، در پژوهش‌های داخلی، رستمی و خوشکار (1398) در پژوهشی رابطه بین حق‌الزحمه حسابرسی و کیفیت سود و کیفیت گزارشگری مالی در شرکت‌های بورسی را بررسی کردند. نتایج حاکی از آن بود که رابطه معنادار و منفی بین حق‌الزحمه حسابرسی و کیفیت سود و کیفیت گزارشگری مالی شرکت‌ها وجود دارد.

بررسی پژوهش‌های داخلی با کلیدواژه خوانایی گزارشگری مالی، هزینه سرمایه، کیفیت سود و کیفیت حسابرسی، حاکی از بدیع‌بودن مسئله پژوهش حاضر است؛ اما این بررسی نشان می‌دهد خوانایی صورت‌های مالی بر کاهش هزینه‌های نمایندگی شرکت‌ها مؤثر است و بین سطح مدیریت سود و خوانایی گزارش‌های مالی شرکت‌ها در بازار سرمایه ایران، رابطه معناداری برقرار است.

پژوهش‌های خارجی

سومیا آرورا و یوگش چاوهان (2023) در پژوهشی نقش خوانایی صورت‌های مالی بر کاهش آسیب‌های اطلاعاتی سرمایه‌گذاران خارجی را بررسی کردند. نتایج نشان دادند صورت­های مالی خوانا­تر، سرمایه‌گذاران خارجی را جذب می­کنند. همچنین، مزایای خوانایی بیشتر برای شرکت­های فعال در صنایع کمتر رقابتی و دارای کیفیت سود ضعیف شایان توجه است (Somya Arora & Yogesh Chauhan, 2023).

حاتم رجیبا و همکاران (2021) در پژوهشی نشان دادند پیچیدگی متنی بیشتر با هزینه بالاتر سرمایه سهام شرکت‌ها مرتبط است. نتایج آنها نشان می‌دهند اثر پیچیدگی گزارش سالانه بر هزینه حقوق صاحبان سهام زمانی بیشتر است که لحن افشای سالانه منفی‌تر یا مبهم‌تر باشد. همچنین، آنها دریافتند اثر خوانایی گزارش سالانه بر هزینه سرمایه به میزان رقابت بازار سهام، سطح مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی و پوشش تحلیلگران نیز بستگی دارد (Hatem Rjiba et al., 2021).

کیائو خو و همکاران (2020) نیز با اجرای یک مدل رگرسیون معادلات هم‌زمان، رابطه دوسویه بین حق‌الزحمه حسابرسی و خوانایی گزارش‌های مالی را بررسی کردند. نتایج آنها نشان دادند در حالی که خوانایی ضعیف هزینه‌های دریافت‌شده توسط حسابرس را افزایش می­دهد، هزینه‌های حسابرسی بالاتر نیز خوانایی گزارش‌های مالی را بهبود می­بخشد (Qiao Xu et al., 2020).

اورازالین و رسول آخمتجانوف (2019) در پژوهشی تأثیر مدیریت سود و کیفیت حسابرسی بر هزینه بدهی شرکت­ها را بررسی کردند. یافته‌های آنها نشان دادند مدیریت سود و هزینه بدهی رابطه منفی با یکدیگر دارند. همچنین، کیفیت حسابرسی بالاتر منجر به کاهش هزینه بدهی در شرکت‌ها می‌شود (Nurlan Orazalin, 2019).

کافی و همکاران (2018) در پزوهشی اثرات کیفیت حسابرسی بر هزینه­های سرمایه شرکت­ها را بررسی کردند. شواهد نشان دادند هزینه بدهی و هزینه کلی سرمایه شرکت­ها را می­توان با کیفیت حسابرسان خارجی توضیح داد. نتایج همچنین نشان دادند اندازه بزرگ هیئت مدیره با هزینه کم بدهی همراه است (Coffie et al., 2018).

آیمن اجینا و همکاران (2016) در پژوهشی رابطه بین مدیریت سود و خوانایی گزارش‌های مالی را بررسی کردند. نتایج این بررسی نشان­دهنده وجود رابطه مثبت و معنادار بین سطح تعدیلات حسابداری اختیاری و شاخص فوگ بود. درواقع، شرکت­هایی که درآمدهای خود را مدیریت می­کردند، تمایل داشتند خوانایی گزارش سالانه را پیچیده­تر کنند. به این ترتیب، همچنین پیوند درخور توجهی بین شاخص فوگ و سایر شاخص­های مالی مدل (پراکندگی مالکیت، سودآوری، اهرم و اندازه شرکت) برقرار بود(Aymen Ajina et al., 2016) .

تحلیل پژوهش‌های خارجی نشان می‌دهد نتایج به‌طور پراکنده حاکی از وجود روابط بین متغیرهای پژوهش حاضر است. به‌عبارتی، انتظار می‌رود خوانایی گزارش‌های مالی با هزینه‌ سرمایه شرکت‌ها در ارتباط باشد و علاوه بر آن، کیفیت حسابرسی و کیفیت سود، توان تعدیل این رابطه را دارند.

روش‌شناسی پژوهش

به‌منظور آزمون فرضیه‌ها از مدل رگرسیون ساده و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. به‌منظور تدوین مباحث نظری و برای داده­ها و اطلاعات مالی از صورت­های مالی شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین، بانک­های اطلاعاتی نظیر ره­آورد نوین استفاده شده است. بر این اساس، صورت‌های مالی 

شرکت‌های بورسی برای یک دوره 10 ساله از 1391 تا 1400، بررسی شده‌اند و داده‌های مربوط به معاملات با اشخاص وابسته از یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی و سایر متغییرها از سایت ره‌آورد نوین استخراج شده‌اند. در این پژوهش انتخاب نمونه آماری به روش حذف سیستماتیک صورت گرفته است. بر این اساس، با در نظر گرفتن معیارهای زیر تعداد 138، شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای نمونه جهت بررسی فرضیه‌های پژوهش انتخاب شدند.

نگاره1.انتخاب نمونه

Figure 1. Sample selection

مدل پژوهش

در این پژوهش برای اندازه‌گیری رابطه خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه و اثر تعدیلی کیفیت سود و کیفیت حسابرسی بر این رابطه، به پیروی از پژوهش‌های عمرو نازیه ایزت (2019) و ویلیام کافی و همکاران (2018) برای تخمین و بررسی فرضیه‌های پژوهش، مدل 1 تا 3 ارائه شده است.

مدل آزمون فرضیه اول پژوهش: بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه رابطه معناداری وجود دارد.

WACC: میانگین موزون هزینه سرمایه؛ Read: خوانایی؛ Size: اندازه شرکت؛ MB: رشد شرکت؛ Age: سن شرکت؛ Lev: خطر؛ Prof: سودآوری

مدل آزمون فرضیه دوم پژوهش: کیفیت سود، رابطه خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه را تعدیل می‌کند.

:EQ کیفیت سود

مدل فرضیه سوم پژوهش: کیفیت حسابرسی، رابطه خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه را تعدیل می‌کند.

AQ_it: کیفیت حسابرسی

معرفی متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل

خوانایی گزارش‌های مالی (Read): در این پژوهش برای محاسبه سطح خوانایی مطابق با (Blanco et al., 2023)، از شاخص فلش که در سال 1984 رادلف اف فلش ارائه کرد، بدین صورت استفاده شده است.

RE = 206.835 – (1.015 × ASL) – (84.6 × ASW)   

RE: سادگی خوانش

ASL: میانگین طول جمله

ASW: تعداد هجا به‌ازای هر کلمه (یعنی تعداد هجا‌ها تقسیم بر تعداد کلمات)

خروجی فرمول یعنی RE عددی بین صفر تا صد است.

فرایند و شیوه اندازه­گیری سطح خوانایی گزارش با استفاده از شاخص فلش در این پژوهش بدین صورت است:

ا- ابتدا به‌صورت تصادفی از بخش­های ابتدا، وسط و انتهای یادداشت­های همراه صورت­های مالی و گزارش تفسیری مدیریت (از سال 1391 تا 1395 از یادداشت­های همراه و بعد از آن تا سال 99 از گزارش تفسیری) سه نمونۀ صد کلمه‌ای انتخاب می­شود. 2- با استفاده از ابزار فایرفاکس از قسمت­های انتخابی اسکرین شات گرفته و با­ استفاده از سایت تبدیل عکس به متن، متن­های نمونه­های مدنظر استخراج می­شود. 3- به ترتیب متن­ نمونه­ها در سایت شمارشگر کلمه و جمله قرار داده می‌شود و تعداد کلمه­ها و جمله­های هر نمونه به دست می­آید. 4- طول کلمات با شمارش تعداد دستی هجا­ها (سیلاب‏ها) برای هر نمونه به دست می­آید. 5- میانگین طول جملات با تقسیم تعداد کلمات به تعداد جملات کامل هر نمونۀ صد کلمه‌ای به دست می­آید. 6- میانگین طول کلمات با تقسیم تعداد هجا­ها بر تعداد کلمات هر نمونه محاسبه می­شود. 7- میانگین طول متوسط جملات با جمع میانگین طول جملات نمونه­ها و تقسیم حاصل جمع بر عدد 3 و متوسط میانگین طول کلمات با جمع میانگین طول کلمات نمونه­ها و تقسیم حاصل جمع بر عدد 3 برای تعداد سه نمونه انتخابی محاسبه می­شود. 8- ضرب میانگین طول جمله در عدد ثابت 1.015 9- ضرب میانگین طول کلمات در عد ثابت 84.6 10- تفریق حاصل دو بند قبل از عدد ثابت 206.835 تا RE به دست می‌آیند.

امتیازات بدین صورت در نظر گرفته می­شوند که امتیاز بین 90 و 100 به‌راحتی به‌واسطه سطح کلاس پنجم قابل درک است؛ در حالی که نمرات بین 0 تا 30 به‌راحتی توسط دانش‌آموختگان دانشگاهی قابل درک است. کتاب­های کمیک برای مثال، نمره خوانایی 80 یا بیشتر دارند. اگر سطح سهولت خواندن یک گزارش سالانه کمتر از 50 باشد، می­توان آن را مقاله آکادمیک در نظر گرفت.

متغیر وابسته

هزینه سرمایه (WACC): با محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه محاسبه شد که دو جزء اصلی را شامل می­شود: هزینه حقوق صاحبان سهام و هزینه بدهی (سوانسون و حبیبی، 2016؛ کافی و همکاران، 2018). در این پژوهش هزینه حقوق صاحبان سهام به‌صورت معکوس نسبت قیمت فعلی سهم تقسیم بر سود هر سهم (P/E)، به شرح رابطه (4) اندازه‌گیری می­شود (عمرو نازیه ایزت، 2019):

COE = 1/PE ratio – {(Eps – Div)/Eps}                                                                                     رابطه (4)

که در آن: COE: هزینه حقوق صاحبان سهام، P/E: قیمت فعلی سهم تقسیم بر سود هر سهم، Eps: سود هر سهم و :Div سود تقسیمی هر سهم.

علاوه بر این، هزینه بدهی (COD) به‌عنوان نرخ هزینه­های بهره سالانه پس از کسر مالیات در سال t به کل بدهی معوقه با بهره در طول سال محاسبه می‌شود. بر این اساس، میانگین موزون هزینه سرمایه (WACC) برابر است با:

که در آن:  :WAACمیانگین موزون هزینه سرمایه، :COE هزینه حقوق صاحبان سهام، :COD هزینه بدهی، :E ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، :D بدهی، :t نرخ مالیات است.

متغیر تعدیل­گر

کیفیت سود (EQ): به‌منظور آزمایش تأثیر کیفیت سود بر ارتباط بین خوانایی و هزینه سرمایه (CoC)، این مطالعه از مدل جونز تعدیل‌شده استفاده می‌کند و از باقیمانده آن به‌عنوان شاخص کیفیت سود (EQ) استفاده می‌کند. اگر علائم باقیمانده مثبت باشد، نشان‌دهنده کیفیت سود پایین است و بالعکس. مدل جونز تعدیل‌شده به شرح رابطه (6) ارائه شده است:

که در آن:

 :TACC/LagTAکل اقلام تعهدی که به‌عنوان تغییر سال به سال در دارایی‌های جاری غیر نقدی منهای بدهی‌های جاری (به استثنای بدهی‌های کوتاه‌مدت و مالیات بر درآمد قابل پرداخت) منهای استهلاک اندازه‌گیری می‌شود، :LagTA کل دارایی‌های سال قبل،:ΔREV  تغییر در درآمد خالص که براساس تغییر در فروش خالص از سال t–1 به سال t اندازه‌گیری می‌شود،:ΔREC  تغییر در حساب‌های دریافتنی که به‌عنوان تغییر در خالص مطالبات از سال t-1 به سال t اندازه‌گیری می‌شود،  LagROA: لگاریتم درآمد خالص/کل دارایی، :PPE  اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات که از ترازنامه به‌عنوان دارایی ثابت ناخالص برای شرکت در آن سال جمع‌آوری شده است.

کیفیت حسابرسی

مطالعات مختلف از ویژگی­های حسابرس برای توضیح کیفیت حسابرسی استفاده کرده­اند؛ زیرا اندازه مؤسسه حسابرسی منعکس‌کننده توانایی و عینیت حسابرس است. یک مؤسسه حسابرسی بزرگ بسیار قابل اعتماد تلقی می­شود و هزینه­های شهرت بالاتر، انگیزه­هایی را برای انتقال کیفیت حسابرسی بالاتر فراهم می‌کند. اندازه مؤسسه حسابرسی و شهرت، ارتباط مستقیمی با کیفیت گزارش تولیدشده دارد. بر این اساس در این پژوهش، اگر شرکت نمونه توسط مؤسسات حسابرسی بزرگ (سازمان حسابرسی و مؤسسه حسابرسی راهبران مفید) حسابرسی شود، متغیر برابر با 1 است، در غیر این صورت صفر لحاظ می‌شود.

متغیرهای کنترلی

شش متغیر در این پژوهش به‌عنوان متغیرهای کنترل قرار گرفته­اند. این متغیرها عبارت‌اند از: اندازه شرکت (Size)؛ رشد شرکت (MB)؛ سن شرکت (Age)؛ ریسک (Lev)؛ سودآوری (Prof) و نوع گزارش حسابرسی (Audit).

تفسیر یافته‌های پژوهش

آمار توصیفی

خلاصه‌ای از وضعیت آمار توصیفی مربوط به متغیرهای مدل در نگاره 2 ارائه شده است.

نگاره2: آمار توصیفی متغیرهای کمی پژوهش

Figure 2: Descriptive statistics of quantitative research variables

منبع: یافته­های پژوهش

نگاره3: شاخص­های آمار توصیفی مربوط به متغیر کیفی کیفیت حسابرسی

Figure 3: Descriptive statistics indicators related to the qualitative variable of audit quality

نگاره4: شاخص­های آمار توصیفی مربوط به متغیر کیفی نوع گزارش حسابرسی

Figure 4: Descriptive statistics indicators related to the qualitative variable of audit type

با توجه به شاخص­های ارائه‌شده در نگاره 2، مشاهده می­شود: اصلی­ترین شاخص مرکزی، میانگین است که نشان‌دهنده نقطه تعادل و مرکز ثقل توزیع است و شاخص خوبی برای نشان‌دادن مرکزیت داده‌هاست؛ برای مثال، به‌طور میانگین متغیر هزینه سرمایه نشان‌دهنده این مطلب است که شرکت­های نمونه به میزان 10/0 درصد دارای هزینه­های سرمایه بوده­اند که بیشترین میزان مربوط به شرکت البرز دارو در سال 1391 به مقدار 99/0 است. همچنین، بیشترین میزان خوانایی گزارشگری مالی سالانه مربوط به شرکت ایران تایر در سال 1391 به مقدار 026/128 و کمترین مقدار مربوط به شرکت سیمان درود در سال 1393 به مقدار 6066/35 است. کمترین میزان کیفیت سود مربوط به شرکت ملی سرب و روی در سال 1391 به مقدار 6300/5 و بیشترین میزان آن مربوط به شرکت شهد ایران در سال 1397 به مقدار 6300/6- است. همچنین، میانگین اهرم مالی نشان‌دهنده این موضوع است که 57/0 درصد از شرکت­ها برای تأمین مالی خود از روش بدهی (وام، استقراض) استفاده کرده‌اند. درنهایت، با توجه به نگاره 3 از تعداد 138 شرکت، 1/25 درصد شرکت‌ها توسط سازمان حسابرسی و مفید راهبر، حسابرسی شده‌اند و براساس نگاره 4، شرکت‌های نمونه به میزان 9/58 درصد دارای گزارش حسابرسی مقبول طی سال مالی هستند.

آزمون مانایی

برای بررسی پایایی متغیرهای تحقیق از آزمون لوین‌لین و چو استفاده شد. نتایج این آزمون در جدول 5 ارائه شده‌‌اند.

نگاره 5: نتایج آزمون مانایی متغیرهای تحقیق

Table 5: Results of Levene's test of research variables

                                  منبع: یافته­های پژوهش

با توجه به نتایج، سطوح معنی‌داری آزمون پایایی برای همه متغیرها کمتر از خطای نوع اول 05/0 است؛ بنابراین، رگرسیون کاذب در پژوهش ایجاد نمی­شود و میانگین و واریانس داده‌ها در طول زمان ثابت در نظر گرفته شد.

قبل از برازش مدل رگرسیون، از آزمون چاو و هاسمن برای تعیین پانل یا ترکیبی بودن مدل و شناسایی اثرات مقطعی در مدل ثابت یا تصادفی استفاده شد. براساس نتایج آزمون، مدل‌های پژوهش با استفاده از روش داده‌های پانلی با اثرات ثابت برازش شدند. همچنین، نتیجه آزمون ناهمسانی واریانس، بیانگر وجود ناهمسانی واریانس بود؛ بنابراین، تخمین نهایی مدل به روش GLS انجام شد.

آزمون فرضیه اول پژوهش

نگاره6: نتایج برازش مدل اول

Figure 6: The results of running the first model

    منبع: یافته­های پژوهش

با توجه به نتایج نگاره 5 و مدل رگرسیونی اول پژوهش به‌منظور آزمون فرضیه اول پژوهش دربارۀ تأثیر خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه، مشاهده می­شود سطح معناداری تأثیر خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه کوچک‌تر از خطای 05/0 (0458/0 = p-value) است و خوانایی گزارشگری مالی تأثیر منفی و معناداری بر هزینه سرمایه دارد؛ بنابراین، فرضیه اول پژوهش در سطح خطای 05/0 تأیید شده است. نتایج متغیرهای کنترلی بدین صورت بوده است: متغیر اندازه شرکت عدم معناداری، متغیر رشد شرکت عدم معناداری، متغیر سن شرکت رابطه معنادار و منفی، اهرم مالی رابطه معنادار و منفی، سودآوری عدم معناداری و نوع گزارش حسابرسی عدم معناداری.

آزمون فرضیه دوم پژوهش

نگاره 7: نتایج برازش مدل دوم

Figure 7: Results of running the second model

      منبع: یافته­های پژوهش

با توجه به نتایج نگاره 7 و مدل رگرسیونی دوم پژوهش به‌منظور آزمون فرضیه دوم پژوهش دربارۀ اثر تعدیلی کیفیت سود در رابطه بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه، مشاهده می­شود سطح معناداری حاصل‌ضرب خوانایی گزارشگری مالی و کیفیت سود کوچک‌تر از خطای 05/0 (0020/0 = p-value) است و کیفیت سود، اثر تعدیل‌کنندگی بر رابطه بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه دارد و به علت علامت منفی، این رابطه را تقویت می­کند؛ بنابراین، فرضیه دوم پژوهش در سطح خطای 05/0 تأیید شده است. نتایج متغیر­های کنترلی بدین صورت بوده است: متغیر اندازه شرکت عدم معناداری، رشد شرکت عدم معناداری، سن شرکت رابطه معنادار و منفی، اهرم مالی رابطه معنادار و منفی، سودآوری عدم معناداری، نوع گزارش حسابرسی عدم معنادار.

آزمون فرضیه سوم پژوهش

نگاره 8: نتایج برازش مدل سوم

Figure 8: Results of running the third model

منبع: یافته­های پژوهش

با توجه به نتایج نگاره 8 و مدل رگرسیونی سوم پژوهش به‌منظور آزمون فرضیه سوم پژوهش دربارۀ اثر تعدیلی کیفیت حسابرسی در رابطه بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه، مشاهده می­شود سطح معناداری حاصل‌ضرب خوانایی گزارشگری مالی و کیفیت حسابرسی کوچک‌تر از خطای 05/0 (0468/0 = p-value) است و کیفیت حسابرسی اثر تعدیل‌کنندگی بر رابطه بین خوانایی گزارشگری مالی و هزینه سرمایه دارد و به علت علامت مثبت، این رابطه را تضعیف می­کند؛ بنابراین، فرضیه سوم پژوهش در سطح خطای 05/0 تأیید شده است. نتایج متغیر­های کنترلی بدین صورت بوده است: اندازه شرکت عدم معناداری، رشد شرکت عدم معناداری، سن شرکت رابطه معنادار و منفی، اهرم مالی عدم معناداری، سودآوری عدم معناداری، نوع گزارش حسابرسی عدم معناداری.

تحلیل حساسیت

در این بخش دو آزمون تحلیل حساسیت برای بررسی استحکام نتایج و تأیید یافته­های تحقیق انجام شدند. برای این منظور، ابتدا میانگین تمام مقادیر در طول سه سال، محاسبه و مدل رگرسیون GLS دوباره برای آزمایش اعتبار نتایج اصلی اجرا شدند و یافته­ها مطابق با یافته‌های اصلی پژوهش بودند. سپس اثرات نوع صنعت و سال کنترل شد و نتایج تأثیری بر نتایج رگرسیون اصلی نشان ندادند. براساس نتایج فوق، عملکرد هر دو تحلیل حساسیت اضافی، نتایج اصلی این مطالعه را پشتیبانی می‌کند. نتایج این بررسی برای هر سه فرضیه پژوهش، در جدول 9 ارائه شده‌اند.

نگاره 9: نتایج تحلیل حساسیت مدل اول

Figure 9: The results of sensitivity analysis of the first model

نتیجه‌گیری

در این مطالعه، رابطه خوانایی گزارشگری مالی با هزینه سرمایه، با توجه به نقش تعدیلی کیفیت سود و کیفیت حسابرسی بررسی شد. به‌تازگی متون حسابداری به پدیده‌های نسبتاً جدیدی تبدیل شده‌اند که جایگاه کلیدی در گزارش‌های سالانه را تشکیل می‌دهند. در مقایسه با مطالعات مربوط به صورت­های مالی، مطالعات کمی در زمینه روایت‌های (متون) حسابداری باوجود اهمیت و پیچیدگی فزاینده آنها انجام شده است. هدف این پژوهش، روشن‌کردن پیامد یکی از جنبه‌های مهم افشای روایی مربوط به سبک نگارش گزارش‌های ارائه‌شده، یعنی خوانایی است. مدیریت، اطلاعات مکتوب در گزارش­های خود را برای ارائه اطلاعات مفید دربارۀ وضعیت فعلی و رشد آتی شرکت آسان می­کند تا سهامداران و دارندگان اوراق بدهی تشویق شوند وجوه مورد نیاز شرکت را تأمین کنند. بر این اساس، ریسک‌ها و شرایط عدم اطمینان کاهش می‌یابد و ازاین‌رو، نرخ بازده افزایش می‌یابد که به‌نوبۀخود به هزینه سرمایه پایین منجر می‌شود؛ بنابراین، نخستین هدف این مطالعه، بررسی تأثیر خوانایی گزارش‌های هیئت‌مدیره شرکت‌های بورس اوراق بهادار از سال 1391 تا 1400 بر هزینه‌های سرمایه آنها بود. علاوه بر این، مطالعات قبلی شواهد تجربی از تأثیر کیفیت حسابرسی و کیفیت سود بر رابطه خوانایی و هزینه سرمایه ارائه کردند؛ بنابراین، هدف دوم و سوم این مطالعه، بررسی نقش تعدیل‌کننده کیفیت سود و کیفیت حسابرسی در ارتباط بین خوانایی و هزینه سرمایه بود.

یافته‌ها نشان می‌دهند خوانایی تأثیر منفی و معناداری بر هزینه سرمایه دارد؛ با این حال، پس از افزودن کیفیت سود و کیفیت حسابرسی به مدل و آزمایش برای تعامل آنها بر ارتباط بین خوانایی و هزینه سرمایه، نتایج بهبود یافتند و دریافته شد تعامل بین کیفیت سود و کیفیت حسابرسی و خوانایی تأثیر چشمگیری بر هزینه سرمایه دارد. نتایج آزمون فرضیه اول پژوهش هم‌راستا با مبانی نظری و پژوهش رجیبا (2015)، هفلین و همکاران (2016) و ارطغرول و همکاران (2017) بودند؛ اما با نتایج عمرو نازیه عزت (2019) همسو نیست. نتایج آزمون فرضیه دوم هم‌راستا با مبانی نظری و پژوهش عمرو نازیه عزت (2019) بودند؛ اما با نتایج الیوا و همکاران (2016) پرساکیس و ایاتریدیس (2017)، همسو نبودند. نتایج فرضیه سوم هم‌راستا با مبانی نظری و پژوهش بوریتس و همکاران (2016) ، فرانسیس و همکاران (2005) بودند؛ اما با نتایج اسمیت (2023) همسو نبودند.

با توجه به نتایج این پژوهش، با افزایش میزان سهولت خواندن در گزارشات سالانه مالی در شرکت‌ها، میزان هزینه سرمایه شرکت‌های بورسی در ایران کاهش پیدا می­کند؛ بنابراین، توجه به سبک نگارش گزارش‌های ارائه‌شده توسط مدیران و پیچیدگی زبانی این گزارش‌ها اهمیت دارد. ارائه اطلاعات قابل خواندن و ضروری، برای پیش‌بینی جریان‌های نقد آتی برای سهامداران نیز بااهمیت است. به‌عبارتی، برای آنان و دارندگان بدهی، شناسایی سبک نوشتاری مدیریت در گزارش‌های هیئت‌مدیره، کمک می‌کند اقدامات شرکت‌ها را به‌درستی تفسیر کنند و بتوانند رویدادهای تاریخی، وضعیت فعلی و چشم‌انداز آینده شرکت‌ها را شناسایی کنند. همچنین، نتایج پژوهش حاکی از آن بود که هرچه میزان دستکاری اقلام تعهدی بیشتر باشد، افزایش هزینه سرمایه بیشتر خواهد بود و بلعکس. به‌عبارتی، با وجود آنکه انتظار می­رود کاهش کیفیت سود منجر به افزایش هزینه سرمایه شود، در شرکت‌های خواناتر، خوانایی صورت­های مالی، ضعف این شرکت­ها در کیفیت سود پایین‌تر و سطح بالاتر مدیریت سود را جبران کرده است. افزایش مدیریت سود به‌عنوان شاخص کیفیت سود منجر به افزایش هزینه سرمایه شده است. همچنین، افزایش کیفیت سود در شرکت­های خواناتر به کاهش هزینه سرمایه منجر شده و رابطه بین خوانایی و هزینه سرمایه را در جهت معکوس تعدیل کرده است. درنهایت، انتخاب مؤسسات حسابرسی بزرگ ازنظر شهرت و اعتبار و کیفیت کار حسابرسی به بازار علامت می‌دهد؛ زیرا مؤسسات حسابرسی بزرگتر و معتبر به دلیل برنامه‌‌ریزی و اجرای با کیفیت کار، می‌توانند پیچیدگی‌های امور داخلی و فعالیت‌های عملیاتی شرکت‌ها به‌ویژه پیچیدگی‌های سیستم کنترل‌ داخلی شرکت‌ها و خوانایی ضعیف گزارشگری مالی این شرکت‌ها را کنترل و مدیریت کنند و درنتیجه، بر هزینه سرمایه این شرکت‌ها اثر تعدیلی داشته باشند.

در پژوهش حاضر مانند هر پژوهش علمی دیگری محدودیت­هایی وجود دارد که گاهی ذاتی یا ناشی از ویژگی­های محیطی و زمانی پژوهش هستند. در وهله نخست، متغیرهای پژوهش برگرفته از اطلاعات صورت‌های مالی شرکت‌ها است. اطلاعاتی که با استفاده از بهای تمام‌شده در دفاتر ثبت شده‌اند. در صورت تجدید ارزیابی و محاسبه‌کردن قیمت بازار (تعدیل آنها) و استفاده از آن اطلاعات، نتایجی که از این تحقیق حاصل شده است قطعاً فرق خواهد کرد. همچنین، از دیگر محدودیت­های اصلی این پژوهش، شیوه­های متفاوت برای محاسبه هزینه سرمایه و خوانایی گزارشگری مالی است که ممکن است نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد. درنهایت، برای پژوهش‌های آتی پیشنهاد می‌شود از شاخص­های دیگر خوانایی گزارشگری مانند شاخص فلش و طول متن و همچنین، شاخص­های دیگر هزینه سرمایه استفاده شود. همچنین، پیشنهاد می­شود تأثیر سازوکارهای نظام راهبری شرکت در نقش تعدیلی ازقبیل ساختار مالکیت، حسابرسان مستقل، کنترل­های داخلی و غیره بررسی شود.