پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,737 |
| تعداد مقالات | 14,198 |
| تعداد مشاهده مقاله | 34,893,734 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,924,527 |
تحلیل ساختاری راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان با کاربرد نرم‌افزار MICMAC | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 46، مهر 1403، صفحه 79-104 اصل مقاله (1.85 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/srspi.2024.142189.2017 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسنده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| علی بوداقی* | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| در عصر حاضر، جرم و جنایت یکی از چالش‌های مهم توسعه است. نرخ زیاد جرائم به‌خصوص سرقت‌های خشن در هر جامعه‌ای تأثیر مستقیم بر احساس امنیت و رفاه انسان دارد و توسعۀ همه‌جانبه را با چالش‌های جدی مواجه می‌سازد؛ بنابراین، هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی و رتبه‌بندی راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. در این پژوهش باتوجه‌به اهداف و ماهیت تحقیق از روش کیفی و رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. مشارکت‌کنندگان پژوهش حاضر 33 نفر از مطلعین کلیدی استان خوزستان اعم از اساتید گروه اقتصاد، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز و کارشناسان ارشد انتظامی استان خوزستان است که براساس روش نمونه‌گیری هدفمند با لحاظ قاعدۀ اشباع نظری انتخاب شده است. در تحقیق حاضر برای گردآوری داده‌ها از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته استفاده و یافته‌های تحقیق با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک رتبه‌بندی شده است. نتایج پژوهش حاضر مهم‌ترین راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن را در استان خوزستان نشان داد؛ ازجمله: 1. پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر (رتبۀ اول)؛ 2. توانمندسازی اقتصادی و روانی نیروی انسانی (رتبۀ دوم)؛ 3. تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز (رتبۀ سوم)؛ 4. برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با مجرمان (رتبۀ چهارم)؛ 5. پیشگیری و مقابله با ورود سلاح به کشور (رتبۀ پنجم)؛ 6. آموزش و آگاه‌سازی شهروندان (رتبۀ ششم). | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سرقت‌های خشن؛ همکاری بین بخشی؛ حمایت اقتصادی و اجتماعی؛ توانمندسازی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه و بیان مسأله در عصر حاضر، جرم و جنایت یکی از چالش‌های مهم توسعه است. نرخ بالای جرائم به‌خصوص سرقت‌های خشن بر رفاه اجتماعی انسان‌ها تأثیر می‌گذارد و در درازمدت رشد اقتصادی و توسعۀ جامعه را با چالش مواجه می‌سازد. در مقیاس جهانی با وجود شواهدی مبنی بر کاهش تدریجی میزان جرائم خشونت‌آمیز طی چند دهۀ گذشته، جرائم خشونت‌بار همچنان برای بسیاری از جوامع مسئله‌ای جدی است (McManus et al., 2020: 4). به‌طورکلی می‌توان اذعان کرد که با رشد سریع شهرنشینی و مهاجرت به شهرها آسیب‌های اجتماعی در مناطق شهری نیز افزایش می‌یابد. رفتار مجرمانه نه‌تنها نظم اجتماعی را مختل می‌کند، زندگی روزمره، زندگی شخصی و امنیت مردم را به‌شدت تهدید می‌کند (Jiang et al., 2023:1). روندهای اخیر در جرائم خشونت‌آمیز در کشور ما هم نشان می‌دهد که جرائمی مثل سرقت‌های خشن مسئله‌ای جدی است و استان خوزستان هم مستثنی از این قاعده نیست. استان خوزستان با 29 شهرستان و جمعیت پنج میلیونی ازجمله مناطقی است که میزان جرائم خشن در آن تقریباً بیشتر از متوسط کشوری است و به همین دلیل به آن توجه ویژه می شود. هم‌مرزبودن با کشور عراق و ورود سلاح‌های غیرمجاز از این کشور و تنوع و ترکیب جمعیتی ساکن در استان، خرده‌فرهنگ‌های گوناگونی را ایحاد کرده که این امر به پیچیده‌تر‌شدن وضعیت جرائم خشن افزوده است (عبدالرحمانی و همکاران، 1402: 132). دراین‌ارتباط، نتایج پژوهش بوداقی در سال 1402 نشان داد که میزان سرقت‌های خشن در استان خوزستان در حد زیاد است. سرقت به عنف گوشی موبایل، طلاها و جواهرات، سرقت به عنف خودرو، کیف‌قاپی، سرقت به عنف منازل، سرقت به عنف در پوشش مسافرکش و مسافرنما در استان خوزستان در مقایسه با سایر سرقت‌های خشن فراوانی بیشتری داشته است (بوداقی، 1402: 226). گزارش فرماندهی انتظامی در استان خوزستان نشان می‌دهد که این استان در جرائم خشن به‌ویژه سرقت‌های مسلحانه، سرقت به عنف و تیراندازی‌ها فراوانی خاصی دارد[1]. شیوع جرائم خشونت‌بار خیابانی مثل زورگیری، سرقت به عنف و خشن هزینه‌های درخور توجهی را برای جوامع و افراد ایجاد می‌کند و نیاز به واکنش فوری و همکاری همۀ نهادهای متولی و ذی‌نفعان دارد. سازمان‌های دولتی و غیردولتی، مذهبی، خانواده‌ها، دادگاه‌ها، مراکز توان‌بخشی، مددکاران اجتماعی، مراقبان، نهادهای آموزشی و همچنین مدافعان حقوق بشر ملزم به همکاری در این زمینه هستند (Etuk & Nnam, 2018: 9)؛ زیرا طبق نتایج مطالعات انجام‌شده، کاهش جرائم خشن می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در بودجۀ شهرداری و افزایش ارزش مسکن شود و این امر به نوبۀ خود باعث افزایش درآمد ناشی از مالیات بر دارایی می‌شود (Bhattacharya, 2020: 106). نتایج مطالعات بهاتاچاریا (2020) نشان می‌دهد که سطوح بیشتری از مالکیت سلاح گرم با حمله با سلاح گرم و سرقت با آن مرتبط است. همچنین، نیروهای اجتماعی و اقتصادی مانند فقر، بیکاری، طرد اجتماعی و نابرابری نقش مهمی در شکل‌گیری جرائم خشن دارد. به‌طوری‌که شرایط بازار کار مطلوب تأثیر منفی چشمگیری بر جرائم خشن دارد و بیکاری پایدار منجر به افزایش نرخ جرائم خشن می‌شود (Bhattacharya, 2020: 106). افزایش میزان جرائم خشن به‌خصوص سرقت در استان خوزستان، اذهان جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به دلایلی چون جریحه‌کردن وجدان جمعی جامعه، اثرات طولانی‌مدت و عمیق بر روی قربانیان و خویشاوندان و حتی آحاد جامعه، متزلزل‌نمودن اعتماد اجتماعی، اقتدار پلیس در مقابله و پیشگیری از جرائم و کاهش احساس امنیت در جامعه بایستی بیشتر توجه صاحب نظران و پژوهشگران را به خود جلب کند (عبدالرحمانی و ایارگر، 1398: 79-80). بررسی نتایج مطالعات پیشین خارجی نشان می‌دهد که استراتژی‌هایی چون توجه به روشنایی خیابان‌های خلوت و پرخطر، توجه به اقشار آسیب‌پذیر از سرقت به عنف همچون زنان و کودکان و افراد سالمند، نصب دوربین‌های مداربسته در مکان‌های عمومی، کاربست روش‌های جدید پلیسی (همچون پلیس پیشگیری[2]) و نظارت غیرمستقیم در قالب مشارکت شهروندان و همکاری با نیروهای پلیس (مرکز خدمات پلیسی دانشگاه ایالتی آریزونا[3]، 2022، به نقل از بوداقی، 1402: 216) می‌تواند در کاهش نرخ وقوع سرقت‌های خشن در سطح جامعه نقش کارآمدی داشته باشند. در استان خوزستان نیز مثل سایر استان‌ها مقابله با جرائم خشن در گرو اتخاذ استراتژی‌های پلیسی و اجتماع‌محور است. مرور مطالعات پیشین نشان می‌دهد که با وجود مسئله‌بودن موضوع سرقت در استان خوزستان و پیامدهای سوء آن، راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن به‌صورت علمی و دقیق شناسایی نشده و تحقیقات اندک انجام‌شده عوامل مؤثر بر پیشگیری از سرقت را بررسی کرده‌اند و راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن با تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری شناسایی و رتبه‌بندی نشده است. در عصر هوش مصنوعی و گذار دیجیتالی مجرمان نیز متاثر از تغییرات و تحولات تکنولوژیکی و ... روش‌های انجام جرائم را در سطوح مختلف تغییر می‌دهند و این امر لزوم شناسایی مستمر راهبردهای جدید پلیسی و اجتماع‌محور مقابله با جرائم خشن را در راستای برقراری نظم و امنیت اجتماعی دوچندان می‌کند؛ بنابراین، اتخاذ راهبرد جدید در قبال جرائم خشن مثل سرقت برای پلیس امری حیاتی است (Deakin et al., 2007: 53). سرقت‌های خشن در استان خوزستان احساس امنیت شهروندان و سلامت جسمی، اجتماعی و روانی آنان را در سطوح مختلف متأثر می‌سازد. باتوجه‌به پیامدهای گستردۀ اقتصادی (ناامنی سرمایه‌گذاری)، اجتماعی، فرهنگی و روانی سرقت‌های خشن در استان خوزستان، شناسایی روش‌های مقابله با سرقت‌های خشن در این استان مهم و ضروری است. هرگونه بی‌توجهی به شناسایی علمی راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان می‌تواند به تشدید جرائم خشن در استان، افزایش احساس ناامنی روانی و اجتماعی، افزایش هزینه‌های اجتماعی دولت و کاهش سرمایۀ اجتماعی پلیسی منجر شود؛ بنابراین، شناسایی دقیق راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان برای احیای جوامع و افزایش احساس امنیت اجتماعی و کاهش هزینه‌های اجتماعی ناشی از شیوع سرقت‌های خشن و بهبود شاخص‌های کارآمدی و اثربخشی پلیس ضروری است. براین‌اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه‌بندی راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است.
ملاحظات نظری راهبرد مقابله با جرائم خشن به هر فعالیت، اقدام یا الگویی از طرز تفکر و رفتار جمعی اطلاق می‌شود که در هدف اصلی آن در مرحلۀ نخست کاهش جرائم خشن یا اصلاح اثرات آن و در مرحلۀ دوم از میان برداشتن جرم و مجرم خشن است. از منظری دیگر می‌توان گفت که راهبرد به هر نوع اندیشه، فعالیت، اقدام و به‌ویژه عملی گفته می‌شود که از سوی یک فرد یا گروه یا سازمان (رسمی- غیررسمی یا هر دو) انجام می‌گیرد و شناسایی، پیشگیری، مبارزه با جرائم خشن در سطوح مختلف و کاهش اثرات آشکار و پنهان آن و درنهایت تنبیه مجرمان از اهداف اساسی آن است (عبدالرحمانی و ایاگر، 1398: 86-87 ). یکی از مدل‌های مقابله با جرائم خشن مثل سرقت‌های خشن مدل محافظه‌کار است. در مدل سنتی یا محافظه کار مقابله با جرم با این فرض شروع می‌شود که مسئلۀ اساسی کنترل جرم است. موضوع کلیدی در این مدل، پایبندی به قانون است؛ بنابراین، اجرای قانون و پیشگیری از جرم باید برای رسیدگی به تخلفات بالقوه و بالفعل از قانون باشد. این تئوری تأکید دارد که راه‌حل مبارزه و پیشیگری از جرم افزایش هزینه‌ها و کاهش فرصت ارتکاب جرم و افزایش احتمال شناسایی مجرمان است. این مدل به‌منظور کاهش فرصت وقوع جرائم ازطریق طراحی تکنیک‌های غیرنظامی، سخت‌سازی هدف، دوربین‌های مداربسته و... بر اقداماتی تأکید می‌کند که منجر به افزایش نظارت بر حوزه‌های عمومی (برای مثال خیابان، محل کار و حمل‌ونقل عمومی) می‌شود (White, 1996: 101). یکی دیگر از رویکردهای برجسته در زمینۀ مقابله با جرائم خشن رویکرد مسئله‌گرایی پلیس است که بیش از سه دهه قدمت دارد. این رویکرد دراساس برای آن دسته از واکنش‌هایی اهمیت قائل است که ماهیتی بازدارنده داشته باشند (البته با تأکید کمتر بر استفاده از سیستم قضایی) و بیشتر بر همکاری و مشارکت با مؤسسات عمومی، انجمن و بخشهای خصوصی تأکید دارد. پلیس نسبت‌به چگونگی حل مسائل تخلف، بی‌نظمی، جنایت و خشونت کلی‌گویی نخواهد کرد، بلکه دقیقاً به نحوۀ بروز این اعمال مجرمانه در جامعه و روش‌های مقابله با آنها به کمک مشارکت اجتماعی میپردازد (عبدالرحمانی و ایارگر، 1398: 88-89)؛ دراین‌ارتباط مدل رادیکال یا تضاد پیشگیری از جرم نیز قانون و نظم را عرصۀ مبارزۀ سیاسی می‌داند. براساس این مدل، جنایت و جرم به بهترین شکل منعکس‌کنندۀ نابرابری‌های اجتماعی ساختاری است. در این مدل بزرگ‌ترین جرم، نابرابری اقتصادی و به حاشیه راندن اجتماعی و اقتصادی حاشیه‌نشینان و گروه‌های محروم جامعه است. این مدل به‌جای تمرکز بر جنبه‌های کنترل جرم یا سازگاری فردی یا گروهی با شرایط ساختاری موجود، رویکردی را ترجیح می‌دهد که مبنای به حاشیه رانده‌شدن، بیگانگی اجتماعی و رقابت مبتنی بر بازار را به چالش می‌کشد (White, 1996: 104)؛ دراین‌ارتباط نظریۀ ساختاری فقر، علت اصلی فقر را در ساختارهای اقتصادی- اجتماعی جامعه جست‌وجو می‌کند و معتقد است که ساختار کلان جامعه نابرابری، فقر و به‌تبع آن جرم را تولید می‌کند (شیانی، 1384: 75)؛ بنابراین، راهکار مقابله با فقر، جرم و جنایت، توزیع عادلانۀ منابع و کاهش نابرابری‌های اجتماعی است. هدف رویکرد کاهش خشونت اجتماع‌محور[4]برای کاهش خشونت خیابانی مثل سرقت‌های خشن، بسیج‌کردن جوامع برای مشارکت آنان در فرایند کنترل جرم است که به سه شکل نظارت پلیسی اجتماع‌محور، نظارت بر پنجره‌های شکسته و پلیس عدالترویهای انجام می‌گیرد. استراتژی‌های پلیسی اجتماع‌محور بر مشارکت جامعه در تعریف مشکلات و پاسخ‌ها در جامعه، تمرکززدایی از سازمان‌ها و مراکز پلیسی و تمرکز بر راهبردهایی با محوریت حل مشکل است. رویکرد پلیسی پنجره‌های شکسته یا رویکرد پلیسی بی‌نظمی یک رویکردی اجتماع‌محور برای کاهش خشونت است که مشخصۀ آن تمرکز مداخلات پلیس در مسائل فیزیکی و اجتماعی برای جلوگیری از جرائم جدی‌تر است. درنهایت، رویکرد پلیسی عدالترویهای بر ایجاد اعتماد و مشروعیت بین شهروندان و مجریان قانون تأکید دارد که این کار با تمرکز بر کیفیت و عادلانه‌بودن فرایندهای پلیسی انجام می‌گیرد. مبانی نظری این استراتژی چنین فرض می‌کند که وقتی پلیس عدالترویهای را در تعامل با شهروندان اعمال می‌کند، این کار باعث افزایش اعتماد شهروندان به پلیس می‌شود و همکاری آنها با پلیس افزایش می‌یابد (McManus et al., 2020: 11). مداخلات اجتماع‌محور پیشگیری از خشونت رویکردی چندوجهی برای کاهش خشونت است که این مدل خشونت را مشکلی جمعی می‌داند، تا یک مشکل صرفاً فردی. در این رویکردها در شناسایی مشکل و انتخاب راه‌حل مسئله بر خود جامعه متمرکز هستند و به هر جامعه اجازه می‌دهند تا مداخلاتی متناسب با نیازهای خاص جامعه اعمال بکند. رویکرد اجتماع‌محور بر این نکته تأکید دارد که مداخلات موفقیت‌آمیز کاهش خشونت شامل مشارکت فعال ذی‌نفعان جامعه (برای مثال، ذی‌نفعان عدالت کیفری و عدالت جزایی) است که با هم در ارائۀ پاسخی جامع به جنایات خشونت‌آمیز همکاری می‌کنند (McManus et al., 2020: 11). به‌طورکلی، هدف پیشگیری اجتماع‌محور ایجاد هماهنگی میان نهادهای مربوط در زمینۀ مقابله با عوامل اجتماعی جرم ازقبیل نابرابری در بهره‌مندی از فرصت‌ها و امکانات، فقر، بیکاری، ترک تحصیل، طلاق، تلاش برای تحکیم بنیان خانواده، برنامه‌ریزی در زمینۀ سلامت روان جوانان و نوجوانان، کوشش برای ایجاد محیط مساعد به‌منظور رشد فضائل اخلاقی و تقویت باورهای دینی، کمک به تأسیس و تقویت نهادهای غیردولتی، انجمن‌ها و تشکل‌های مردمی در زمینۀ پیشگیری از جرم و توسعۀ فرهنگ مشارکتی و جلب مشارکت مردم برای سرمایه‌گذاری در این امر است (مدبر و چوپانی رستمی، 1389: 107). نیومن[5] در تئوری فضای قابل دفاع بر نظارت طبیعی بر محله‌ها تأکید دارد و بر این باور است که اگر تعداد افراد زیادی در یک فضا باشند، توانایی ساکنین برای شناخت غربیه‌ها به‌عنوان مزاحم ممکن است خدشه‌دار شود. وی در تئوری خود بر خلق فضاهای قابل دفاع تأکید داردکه ویژگی‌های آن تراکم کم و محیط با غلبۀ فضای مسکونی با محدودیت دسترسی است (عبداله‌زاده و خسروی، 1396: 192). یکی دیگر از رویکردهای برجسته در این حوزه، رویکرد پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی است. مداخلات مبتنی بر پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی سعی در کاهش وقوع جرم و خشونت و ترویج تعامل مثبت با طراحی و استفادۀ منطقی از محیط دارد. اصول پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی به سه استراتژی اصلی وابسته است: 1) کنترل دسترسی؛ 2. افزایش فرصت‌ها برای نظارت تصادفی و 3. ترویج حس تعلق (Vagi et al., 2018: 297)؛ بنابراین، اگر محیط شهری به نحوی طراحی شود که بتواند موجب بهبود یا تقویت نظارت افراد شود، تعلق ساکنان را به قلمرو خود بیشتر کرده و تصویری مثبت از فضا ایجاد می‌کند و زمینۀ شکل‌گیری فرصت‌های مجرمانه کاهش می‌یابد (عشایری و نامیان، 1398 : 37). جین جکوبز[6] (1961) در تئوری چشمان خیابان تصریح کرده است که بین جرم و محیط کالبدی ارتباط نزدیکی وجود دارد. وی با تمجید از خیابان‌های سرزنده و شلوغ، تأمین امنیت و ایجاد صلح عمومی را به‌وسیلۀ نظارت بهره‌برداران از فضا می‌داند. ازنظر وی یکی از راهکارهای ایجاد نظارت بر فضاها قرارگیری پنجره‌ها و بالکن‌ها رو به خیابان و فضای عمومی است که بدین ترتیب چشمان بیشتری ناظر بر فعالیت‌ها است و امکان وقوع جرم کاهش می‌یابد (جکوبز، 1961 به نقل از ظهوریان پردل و همکاران، 1395: 107).
پیشینۀ تجربی تحقیق قاسمی و علی‌پور (1393) در تحقیقی تأثیر اتخاذ تدابیر پیشگیرانۀ وضعی را بر وقوع سرقت از اماکن مطالعه کردند. این پژوهش به روش پیمایشی در بین 192 نفر از مال‌باختگان سرقت منزل و مغازۀ شهر کرمانشاه انجام شده است. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش پرسش‌نامه بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که اتخاذ تدابیر و تکنیک‌های پیشگیرانۀ وضعی بر کاهش وقوع سرقت از اماکن مؤثر بوده است (قاسمی و علی‌پور، 1393: 51). نتایج پژوهش عامری (1395) با عنوان «ارائۀ الگوی مطلوب پیشگیری انتظامی از جرم با رویکرد جامعه‌محوری پلیس» نشان داد که بین عوامل درون‌سازمانی (منابع انسانی، ساختار سازمانی، فناوری اطلاعات، حرفه‌ای‌بودن پلیس، سبک رهبری و مدیریت، توانمندی‌های رهبری و مدیریت، فرهنگ سازمانی) و برون‌سازمانی (انتظارات مردم از پلیس، انتظارات حاکمیت، مشارکت اجتماعی، نظارت همکانی) با رویکرد جامعه‌محوری در پیشگیری انتظامی از جرم رابطۀ معناداری وجود دارد (عامری، 1395: 65). مرشدی (1395) در پژوهشی با عنوان «بررسی شیوه‌های مؤثر پیشگیری وضعی از سرقت به عنف» که به روش پیمایشی در شهر ارومیه انجام شده بود، به این نتایج دست یافت که نقش مراقبت‌های رسمی و غیررسمی در کاهش سرقت به عنف و نقش بافت محیطی نامناسب و رفتار افراد بزه‌دیده در افزایش سرقت‌های به عنف شهر ارومیه مهم هستند (مرشدی، 1395). یافته‌های پژوهش عبدالرحمانی و ایارگر (1398) نشان داد که جامعه درخصوص پیشگیری و مقابله با جرائم خشن با مشکلات بسیاری مواجه است. طبق یافته‌های این پژوهش استفاده از فرهنگ گفت‌وگو و کنترل خشم، بهره‌برداری از رویکردهای ترمیمی و میانجیگرایانه نسبت‌به برخی از جرائم خشن برای جلوگیری از تشدید و تکرار جرائم خشن ضروری است (عبدالرحمانی و ایارگر، 1398: 77). وروایی و همکاران (1398) نیز در پژوهشی با استفاده از روش آمیخته به تدوین الگوی مدیریت پیشیگیری انتظامی از تکرار جرم (مورد مطالعه: جرم سرقت مسلحانه) پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد که تأثیر پیشگیری غیرکیفری (اجتماعی) بزهکارمحور بر پیشگیری انتظامی از تکرار سرقت مسلحانه در رتبۀ اول قرار دارد و وضعیت موجود مدیریت پیشگیری انتظامی از تکرار سرقت مسلحانه مطلوب است (وروایی و همکاران، 1398: 117). نتایج پژوهش گراوند و دلاور (1399) نشان داد که در حوزۀ عوامل مؤثر بر پیشگیری از سرقت اندازۀ اثر مقولۀ عوامل انتظامی (استقرار پلیس، استفاده از افسران باتجربه و باسابقه، استفاده از تجهیزات پیشرفته، تعامل برون‌سازمانی، تعامل درون‌سازمانی، رعایت اقدامات ایمنی توسط نیروی انتظامی، میزان اختیارات مأمورین، وجود روحیۀ عملیاتی مشخص برای گشت، اطلاع‌رسانی به‌موقع، رستۀ خدمتی مأمورین، تخصص مأمورین، تعداد گشت‌های خودرویی، تعداد گشت‌های پیاده، تعداد نیروهای به‌کارگرفته‌شده، چگونگی به‌کارگیری نیروهای پلیس، نظارت غیررسمی، نظارت رسمی، نظارت مکانیکی، سیاست‌گذاری دستگاه قضا در برخورد با سارقین)، بیشتر از مقوله‌های عوامل ایمنی‌ساز و فرهنگی- اجتماعی است (گراوند و دلاور، 1399). بوداقی (1402) در پژوهشی با عنوان «مدل‌سازی ساختاری عوامل اقتصادی- اجتماعی مؤثر بر سرقت‌های خشن در استان خوزستان» به این نتایج دست یافت که آنومی اجتماعی، فقر فرهنگی، عادی‌شدن سرقت در بین سارقان، اعتیاد به مواد مخدر و نابرابری اقتصادی و اجتماعی، فقر و بیکاری از مهم‌ترین عوامل سرقت‌های خشن در استان خوزستان هستند. طبق یافته‌های این پژوهش مقابله با سرقت‌های خشن در استان در گرو توجه به استراتژی‌هایی است؛ همچون اشتغال‌زایی، توانمندسازی چندسطحی حاشیه‌نشینان، توزیع عادلانۀ منابع و امکانات شهری، نظارت هوشمند بر مرزها، اجرای دقیق و سخت‌گیرانۀ قوانین حمل سلاح (بوداقی، 1402 : 214). گابر و نورماندیو[7] (1989) در پژوهشی با عنوان «پیشگیری از سرقت مسلحانه ازطریق کاهش فرصت» به این نتایج دست یافتند که کاهش فواید ناشی از سرقت، افزایش نظارت و سخت‌کردن دسترسی به هدف برای سارقان نقش مهمی در پیشگیری از سرقت مسلحانه دارند. یافته‌های پژوهش گاوندر[8] (2016) نشان داد که استفاده از قدرت‌های پلیسی به‌صورت خودسرانه و سایر شکست‌های هم‌زمان بر افزایش میزان جرائم خشونت‌بار در آفریقای جنوبی تأثیر گذاشته است؛ بنابراین، طبق یافته‌های این پژوهش تقویت پلیس دموکراتیک می‌تواند نقش مهمی در بهبود کنترل جرائم خشن داشته باشد. ماستی[9] (2016) نیز در پژوهشی با عنوان «پیشگیری از خشونت در میان جوانان و جوامع پرخطر با راهبردهای اقتصادی، سیاسی و ساختاری» که به روش کمی انجام شده بود، استدلال کرده است که خشونت قابل پیشگیری است و کاهش نابرابری‌های بهداشتی با رویکرهای مبتنی بر شواهد امکان‌پذیر است. یافته‌های این پژوهش نشان داد که بهبود فضای کسب‌وکار در لس‌آنجلس با کاهش 12درصد سرقت (یکی از انواع جرائم خشن) وکاهش 8درصد جرائم خشن به‌صورت کلی همراه بود. طبق نتایج این پژوهش استراتژی‌های اجتماع‌محور بخش مهمی از رویکردهای جامع لازم برای دستیابی به کاهش گستردۀ خشونت و نابرابری‌های بهداشتی هستند. نتایج پژوهش متسوکاو و تاتسوکی (2018) حاکی‌از آن است که تلاش‌های خاص ساکنان جامعه می‌تواند سرمایه‌های اجتماعی را غنی سازد و ازنظر ذهنی و نیز عینی به امنیت جامعه منجر شود. همچنین نتایج حاکی‌از آن است که سرمایۀ اجتماعی ترس از جرم را کاهش می‌دهد و باعث افزایش احساس بهزیستی برای خانواده‌ها و سالمندان می‌شود. هی و زنگ (2021) در تحقیقی میزان جرم و جنایت در محله‌های شهری را براساس یادگیری ماشینی پیش‌بینی کردند. در این پژوهش به‌منظور پیش‌بینی دقیق‌تر و سریع‌تر توزیع جرم و جنایت در محله‌های مختلف و ایجاد زمینه‌ای برای برنامه‌ریزی و طراحی امنیتی توسط طراحان برنامه‌ریزی، از شبکه‌های عصبی استفاده کردند. این تحقیق در فیلادلفیا بر روی داده‌های جمع‌آوری‌شده از سال 2006 تا 2018 برای ترسیم نقشۀ توزیع نقاط جرم و جنایت استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که با استفاده از داده‌های به‌دست‌آمده می‌توان مناطق تمرکز جرم را به‌دقت پیش بینی کرد. به‌طوری‌که وقتی برنامه‌ریزی شهری شبیه‌سازی‌شده در شهر اعمال شد، میزان جرم و جنایت تا حد زیادی کاهش یافت. «سیستم هشدار سرقت مسلحانه با صورت پوشیده و نیمه‌پوشیده با استفاده از سیستم بینایی کامپیوتری» عنوان پژوهشی است که توسط ماهیما و گینگ (2020) در کشور آمریکا انجام شده است. در این پژوهش برای کاهش سرقت مسلحانه راهکار جدید استفاده از سیستم هشدار سرقت مسلحانه مبتنی بر دید رایانه‌ای پیشنهاد شده است. این سیستم می‌تواند سلاح‌های سارقین را شناسایی کند. ازآنجاکه بیشتر اوقات سارقین با صورت‌های پوشیده می‌آیند، سیستم پیشنهادی می‌تواند چهره‌های نیمه‌پوشیده را تشخیص دهد و بعد از شناسایی با علامت خطر سرقت به مأموران امنیتی و مسئولان مربوط هشدار ارسال کند. این سیستم به شناسایی سارقان ازطریق چهره کمک می‌کند (Mahima & Ginige, 2020:32). نتایج پژوهش اگواکه و همکاران[10] (2023) نشان داد که ناامنی در بزرگراه‌های نیجریه منجر به افزایش جرائمی مثل قتل و ربودن افراد مختلف نظامی، حرفه‌ای، اقتصادی، سیاسی شده و این امر احساس درماندگی و آسیب پذیری روحی و روانی را در بین نیجریه‌ای‌ها ایجاد کرده است. این پژوهش ایجاد پلیس ایالتی و گشت‌زنی مؤثر و اجتماع‌محور و مدیریت ناامنی در بزرگراه‌ها را در نیجریه پیشنهاد کرده است. نتایج پژوهش فوندویلا و همکاران[11] (2021) نشان داد که با افزایش فاصله از نزدیک‌ترین ایستگاه پلیس، ارتکاب جرائم به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که کلانتری‌ها اثر بازدارندگی بر نرخ جرم دارند. یافته‌های پژوهش اسمیت و همکاران[12] (2024) نشان داد که پلیس می‌تواند با استفادۀ مؤثر از استراتژِی پلیس نقاط داغ با جرائم خشن مبارزه کند. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از فناوری و استراتژی پلیس نقاط داغ به طور متوسط توانست 11درصد جرائم خشن را در نقاط داغ کاهش دهد. همچنین با افزایش بازدارندگی و دستگیری مجرمان خشن در مناطق حاد و بحرانی، جرائم خشن در سطح شهر نیز کاهش یافت.
جمع‌بندی و نقد پیشینه‌ها مرور سیستماتیک مطالعات انجام‌شده دربارۀ موضوع تحقیق نشان می‌دهد که بیشتر تحقیقات انجام‌شده بر عوامل مؤثر بر پیشگیری از جرم سرقت و تعیینگرهای سرقت تأکید کرده‌اند و به روش‌های مقابله با سرقت‌های خشن و اولویت‌بندی آنها در استان خوزستان توجه کافی نشده است؛ بنابراین، مطالعات داخلی و خارجی انجام‌شده از مزیت مدل‌سازی ساختاری تفسیری و نرم‌افزار میک‌مک برای رتبه‌بندی استاندارد راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن استفاده نکرده‌اند و تحقیق حاضر در صدد جبران این خلأ پژوهشی است؛ بنابراین، نوآوری روش‌شناختی این پژوهش استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری و نرم‌افزار میک‌مک برای شناسایی و رتبه‌بندی راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. همچنین در این پژوهش به راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان توجه شده که در مطالعات پیشین به این مهم توجه کافی نشده است. روش شناسی پژوهش پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، ازنظر زمانی، مقطعی و ازنظر نحوۀ گرداوری داده‌ها کیفی است. در این پژوهش باتوجه‌به ماهیت و اهداف تحقیق از روش کیفی و رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. سه مرحلۀ مهم در مدل‌سازی ساختاری تفسیری شامل 1. شناسایی عناصر؛ 2. برقراری روابط مفهومی بین عناصر شناسایی‌شده؛ 3. ارائۀ ماتریس نهایی (Cai & Xia, 2018). در این پژوهش با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری ابتدا براساس نظر خبرگان راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن شناسایی شده است و در مرحلۀ بعد روابط مفهومی بین عناصر شناسایی و رتبه‌بندی شده و درنهایت ماتریس نهایی ارائه شده است. مشارکت‌کنندگان پژوهش حاضر 33 نفر از خبرگان انتظامی استان خوزستان، اساتید گروه اقتصاد، جامعه‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز است. در تحقیق حاضر برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. در این پژوهش برای گردآوری داده‌ها از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته استفاده شده است و یافته‌های مصاحبه بعد از پیاده‌سازی با استفاده از رویه‌های نظام‌مند کوربین و استروس کدگذاری شده و ازطریق نرم‌افزار کیفی میک‌مک تحلیل شده‌اند. در این پژوهش یرای بررسی اعتبار یافته‌های مصاحبه از تکنیک تثلیث نظریه[13] و کنترل اعضا استفاده شده است. به‌منظور افزایش دقت مصاحبه‌ها بعد از مصاحبه، یادداشت‌های محقق به اعضا داده و اعتبار آنها از این طریق چک شده است. همچنین در این پژوهش در راستای تثلیث نظریه از متخصصان و دیدگاه‌های مختلف اعم از خبرگان انتظامی، جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و اقتصاددانان برای شناسایی راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن استفاده شده است. در این تحقیق به‌منظور اطمینان از پایایی داده‌های مصاحبه از تکنیک رویه‌های ویژۀ کدگذاری استفاده شده است.
یافته‌های تحقیق یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که مشارکت‌کنندگان پژوهش حاضر 33 نفر از خبرگان استان خوزستان اعم از خبرگان انتظامی استان خوزستان[14] و اساتید رشته‌های جامعه‌شناسی، اقتصاد و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بوده است. مشخصات مشارکت‌کنندگان به شرح جدول 1 است.
جدول 1. مشخصات مشارکت‌کنندگان Table 1. Details of participants
راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان
جدول2- مفاهیم و مقولات مرتبط با راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان Table 2- Concepts and categories related to solutions to deal with violent robberies in Khuzestan province
توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن به‌خصوص سرقت‌های خشن در استان خوزستان دارد؛ دراین‌ارتباط وتون و کامرون[15] (1998) توانمندسازی را به معنای قدرت‌بخشیدن به کارکنان می‌داند؛ یعنی به انسان‌ها کمک کنیم تا احساس اعتمادبه‌نفس خود را تقویت و براحساس ناتوانی یا درماندگی غلبه کنند (وتون و کارون، 1998 به نقل از حاتمی و دستار، 1390: 34) که برآیند این امر مقابلۀ قاطعانه با جرائم خشن در حوزۀ عمومی است. تأکید مصاحبه‌شوندگان بر استراتژی‌هایی چون توجه به معیشت کارکنان انتظامی، توجه به مسائل و مشکلات کارکنان انتظامی، توانمندسازی اقتصادی پلیس، افزایش انگیزۀ کار در پلیس، بهبود معیشت نیروی انسانی، افزایش انگیزۀ پلیس برای مقابله با سرقت‌ها، توجه به امنیت روانی پلیس و خانواده‌های آنها حاکی‌از اهمیت این سازه است. مورد 28 (42ساله- لیسانس) می‌گوید: در مقابله با سرقت‌های خشن توانمتدسازی اقتصادی پلیس و بهبود وضعیت معیشتی نیروی انسانی و افزایش انگیزه در بین آنان خیلی مهمه.
آموزش و آگاه‌سازی شهروندان ازطریق صداوسیما یافته‌های مصاحبه نشان داد که بین آموزش و آگاه‌سازی شهروندان ازطریق صداوسیما و مقابله با جرائم خشن در استان خوزستان رابطۀ محتوایی وجود دارد. مصاحبه‌شوندگان تصریح کرده‌اند که آموزش روش‌های نوین محافظت از اموال به شهروندان، توجه به آموزش جوانان، گسترش مراکز آموزشی و فنی و حرفه‌ای، آموزش و آگاه‌سازی دربارۀ روش‌های سرقت، اطلاع‌رسانی دقیق هشدارهای پلیسی در صداوسیما و... نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن دارد؛ بنابراین، از منظر خبرگان، آموزش و آگاه‌سازی شهروندان ازطریق صداوسیما یکی دیگر از استراتژی‌های مقابله با جرائم خشن در استان خوزستان است. مورد 7 (33ساله _ دکتری): به نظرم اطلاع‌رسانی دقیق هشدارهای پلیسی ازطریق صداوسیما و تدوین محتوای رسانه‌ای و نمایش و پخش آن در طول سال به‌صورت منظم با همکاری دانشگاهیان و.... می‌تونه به افزایش دانش و آگاهی شهروندان کمک کنه ... . مورد 6 ( 45ساله – کارشناسی ارشد): اطلاع‌رسانی به شهروندان ازطریق رسانه‌های جمعی درخصوص خودمراقبتی و همکاری با پلیس درصورت اطلاع از فعالیت‌های سارقین و تجهیز پلیس به امکانات به‌روز می‌تونه به کاهش وقوع سرقت در استان منجر بشه تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز کدگذاری یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز از دیگر استراتژی‌های مقابله با جرائم خشن در استان خوزستان است؛ دراین‌راستا، رکلس[16] (1973) تصریح کرده است که ضعف بازدارنده‌های درونی و بیرونی باعث جرم و جنایت می‌شود. ازنظر او بازدارنده‌های درونی شامل کنترل شخصی، خودپندارۀ مثبت، اعتمادبه‌نفس، وجدان، شخصیت‌های اخلاقی و... بازدارنده‌های بیرونی شامل زندگی خانوادگی و گروه‌های حمایتی مؤثر، هنجارهای پذیرفتنی و متعارف، هنجارهای اخلاقی، انتظارات و به‌هم‌پیوستگی و ... است. به عبارتی عوامل نظارت اجتماعی شامل تقید و تعهد به نهادهای اجتماعی بنیادین مانند خانواده و... است (رکس، 1973 به نقل از مرادی و غفاری، 1386: 140). بنابراین، از منظر مصاحبه‌شوندگان نصب دوربین‌های مداربسته بر مناطق جرم‌خیز و نظارت بیشتر در مناطق جرم‌خیز نقش مهمی در مقابله با سرقت‌های خشن دارند مورد 18 (43ساله- لیسانس) می‌گوید: کنترل محسوس و نامحسوس سارقان سابقه‌دار و برخورد قاطعانه با مجرمان می‌تونه در این زمینه مؤثر باشه. مورد 6 (46ساله – کارشناسی ارشد): نصب دوربین‌های مداربسته در نقاط مختلف شهر ازجمله مناطق آلوده به سرقت، ایجاد روشنایی کافی در معابر عمومی می‌تونه به مقابله با جرائم خشن کمک کنه.
برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با مجرمین سرقت‌های خشن مصاحبه‌شوندگان بر این باورند که برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با سارقان، برخورد شدید و قاطعانۀ دستگاه قضائی با مجرمین و سخت‌گیری در آزادی زندانیان سابقه‌دار از دیگر راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. یک معنا بین برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با سارقان و مقابله با سرقت‌های خشن رابطۀ محتوایی وجود دارد. مورد 2 (46ساله – کارشناسی ارشد روان‌شناسی): ازنظر من برخورد قضائی متناسب با جرم و نظارت بر زندانیان بعد از خروج از زندان نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن در استان داره.
دسترسی آسان و سریع به سامانه‌ها برای کشف جرم کدگذاری یافته‌های مصاحبه نشان داد که دسترسی آسان به سامانه‌ها برای کشف سریع جرم با مصادیقی چون افزایش دسترسی پلیس به سامانه‌های امنیتی و به‌روز، لزوم دسترسی سریع پلیس به دوربین‌ها، دسترسی آسان به بانک‌های اطلاعاتی مخابرات، تسریع پروسۀ قضائی برای دسترسی به دوربین‌های مداربسته از دیگر راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. مصاحبه‌شوندگان تسریع کرده‌اند که دسترسی آسان و سریع به سامانه‌های اطلاعاتی برای پیگیری و تعقیب یا کشف جرم، موفقیت پلیس در مقابله با جرائم خشن افزایش می‌یابد. مورد 17 (42ساله- لیسانس): اگه دسترسی نیروی انسانی به سامانه‌های اطلاعاتی لازم تسهیل بشه، این امر به کشف سریع جرم و... کمک می‌کنه.
آموزش روش‌های جدید مقابله با سرقت‌های خشن به نیروی انسانی یافته‌های تحلیلی پژوهش حاضر نشان داد که آموزش روش‌های جدید مقابله با سرقت‌های خشن به نیروی انسانی از دیگر از استراتژی‌های مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. تأکید مصاحبه‌شوندگان بر مفاهیمی چون آموزش افسرن پلیس با روش‌های جدید سرقت، ارتقای توان علمی و فیزیکی پلیس در زمینۀ سرقت‌های خشن در مناطق شهری متناسب با عناوین مجرمانه، آموزش نحوۀ کار با سامانه‌های آنلاین، افزایش دوره‌های ضمن خدمت و آشنا‌کردن نیروهای عملیاتی پلیس با روش‌های جدید، مسلط‌شدن به روش‌های جدید به‌منظور مقابله با سرقت‌های خشن حاکی‌از اهمیت این مقوله در مقابلۀ مؤثر و کارآمد با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. مورد 28 (42ساله- کارشناسی) می‌گوید: پلیس برای مقابله با سرقت‌های خشن باید متناسب با عناوین مجرمانه، منظم آموزش ببینه. همچنین نحوۀ کار با سامانه‌های آنلاین را برای کشف سریع جرم یادبگیرد و ... . طراحی و برنامه‌ریزی مناسب شهری طراحی و استفاده مناسب از محیط می‌تواند باعث کاهش ترس و وحشت از جرم و بهبود کیفیت زندگی گردد؛ دراین‌ارتباط نظریۀ پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی بر نقش محیط تأکید می‌نماید. طبق این نظریه، اگر محیط به نحوی طراحی شود که بتواند موجب نظارت افراد شود، تعلق ساکنان به قلمرو خود را بالا برد و تصویری مثبت از فضا ایجاد کند، فرصت‌های مجرمانه کاهش خواهد یافت؛ بنابراین، کیفیت معابر، پوشش گیاهی، روشنایی، مبلمان شهری، فشردگی بافت و باز یا بسته‌بودن فضا نقش مهمی در ظهور و بروز جرائم شهری دارد (دژبخش، 1395). از منظر خبرگان توجه به روشنایی پارک‌ها و معابر عمومی توسط ادارۀ برق، تقویت مبلمان شهری، توجه ویژه به سازمان‌دهی فضای شهری و به یک معنا طراحی و برنامه‌ریزی مناسب شهری نقش مهمی در کاهش سرقت‌های خشن دارد. مورد 30 (41ساله -دکتری) می‌گوید: به نظرم در راستای کاهش فراوانی سرقت‌های خشن در استان خوزستان بایستی به سازمان‌دهی فضا و مبلمان شهری بیشتر توجه بشه ... .
افزایش اختیارات پلیس در قانون و اصلاح قوانین مرتبط با این حوزه مصاحبه‌شوندگان بر این باورند که افزایش اختیارات قضایی پلیس، افزایش اختیارات قانونی پلیس در برخورد با مجرمین و اصلاح قانون به‌کارگیری سلاح و اصلاح قانون مقابله با جرائم خشن نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن در استان خوزستان دارد؛ بنابراین، از منظر مصاحبه‌شوندگان افزایش اختیارات پلیس در قانون و اصلاح قوانین مرتبط با این حوزه می‌تواند در کاهش وقوع جرائم خشن اثرگذار باشد. مورد 28 (42ساله- لیسانس) می‌گوید: به‌منظور مقابلۀ مؤثر با جرائم خشن بایستی اختیارات قضائی پلیس افزایش پیدا کنه و ظرفیت قانونی آنان در راستای مقابله با جرائم تقویت بشه. مورد 29 (35ساله – کارشناسی ارشد) می‌گوید: قانون به‌کارگیری سلاح بایستی اصلاح بشه تا مأمور قانون بتونه از خودش دفاع کنه ... .افزایش اختیارات پلیس در برخورد با مجرمین خشن لازم و ضروریه.
تقویت امکانات و تجهیزات پلیسی یافته‌های تحقیق نشان داد که تقویت امکانات و تجهیزات پلیسی از دیگر استراتژی‌های مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. دسترسی پلیس به مجموعه‌ای از امکانات، داده‌ها، تجهیزات و آزمایشگاه‌ها می‌تواند نقش مهمی در ارتقای کیفیت اقدامات پلیس در کشف جرم و مقابله با آن داشته باشد (قنبری، 1400: 7). تأکید مصاحبه‌شوندگان بر مفاهیمی چون مجهز‌کردن پلیس به سامانه‌های به‌روز امنیتی، افزایش نیرو و امکانات پلیس، تقویت تجهیزات اداری پلیس (خودرو، ماشین، کامپیوتر)، تقویت اتاق بازجویی متناسب با روش‌های جدید سرقت، توجه به امکانات لجستیکی، تقویت تجهیزات و فناوری، تقویت امکانات سیستمی و فنی در زمینۀ شناسایی سارقین حاکی‌از اهمیت این سازه است. مورد 5 (37ساله- لیسانس حقوق) در این زمینه می‌گوید: افزایش نیرو و امکانات پلیس می‌تونه خیلی مؤثر باشه ... . مورد 4 (26ساله- فوق دیپلم ریاضی): ازنظر من مجهز‌کردن عوامل انتظامی در راستای گشت‌زنی مؤثر و مفید و افزایش نیروی انسانی در این زمینه خیلی مهمه ....
تخصص‌گرایی و شایسته‌سالاری در جذب نیرو یافته‌های پژوهش نشان داد که بین تخصص‌گرایی و شایسته‌سالاری در جذب نیرو و... و مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان رابطۀ محتوایی وجود دارد. از منظر مشارکت‌کنندگان توجه به شایستگی‌ها و توانمندی‌های افراد شاخص در امر مقابله با سرقت‌ها، توجه به استخدام نیروی انسانی تحصیل‌کرده در پلیس، تقویت پلیس سایبری و جذب نیروی متخصص و حرفه‌ای، جذب پلیس حرفه‌ای، شایسته‌گزینی در پست‌های پلیسی و ... در کیفیت مقابله با جرائم خشن مؤثر است. مورد 9 (63ساله _ دکتری): در استان خوزستان بایستی سیستم انتخاب مدیران متناسب با مسائل استان تغییر کنه. شایسته‌گزینی در بدنۀ پلیس یک ضرورت سازمانیه ... .
جلب مشارکت‌های مردمی در مقابله با جرائم خشن یافته‌های مصاحبه نشان داد که جلب مشارکت‌های مردمی نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن به‌خصوص سرقت در استان خوزستان دارد. به‌طورکلی می‌توان گفت که در رویکردهای اجتماع‌محور، جامعه خواهان بازدارنده‌بودن پلیس است؛ زیرا پلیس جامعه‌محور ازطریق جلب مشارکت و اعتماد عمومی و... در صدد تقویت ظرفیت جامعه برای مقابله با جرائم و پیشگیری از وقوع آن است (محمدی جوبنی و همکاران، 1400: 326). تأکید خبرگان بر مفاهیمی چون جلب مشارکت‌های مردمی در شناسایی سارقان، توجه به پلیس جامعه‌محور، شناسایی نقاط جرم‌خیز با همکاری شهروندان و پلیس، استفاده از ظرفیت‌های سنتی اجتماعات قومی در استان و ... حاکی‌از اهمیت این سازه در مقابله با سرقت‌های خشن است. مورد 30 (41ساله _ دکتری) می‌گوید: بایستی به‌منظور مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان از ظرفیت‌های سنتی اجتماعات قومی استفاده بشه و به مشارکت مردم در شناسایی و کشف جرم و تحقق رویکرد پلیس جامعه‌محور بیشتر توجه بشه. مورد 31 (37ساله _ دکتری) می‌گوید: جلب همکاری و اعتماد کسبه و معتمدین محلی در تحقق اهداف پلیس نقش مهمی داره. مسئول‌سازی دستگاه‌های اجرایی متولی در مقابله با جرائم خشن یافته‌های مصاحبه نشان داد که مسئول‌سازی دستگاه‌های اجرایی متولی نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن در استان خوزستان دارد. ازنظر مصاحبه‌شوندگان نقش‌آفرینی مؤثر نهادهای مسئول در مقابله با جرائم خشن مثل آموزش‌وپرورش، صداوسیما، فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسعۀ مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها در راستای کاهش محرومیت و عمل به وظایف سازمانی توسط سازمان‌های متولی، در امر مقابله با جرائم خشن به‌خصوص سرقت به عنف و مسلحانه در استان خوزستان خیلی مهم و کلیدی است. مورد 2 (46ساله _ کارشناسی ارشد): به نظرم در کاهش جرم و ایجاد امنیت، سایر سازمان‌های متولی ازجمله آموزش‌وپرورش استان، صداو سیما، ادارۀ فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری‌ها و... بایستی به وظایف قانونی خود مسئولانه عمل نمایند.
تقویت همکاری بین بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد تقویت همکاری بین‌بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس با دستگاه‌های اجرایی از دیگر استراتژی‌های مقابله با جرائم خشن در استان خوزستان است. امروزه مقابله با جرائم خشن فقط با نیروی پلیس و نصب دوربین های مداربسته و... امکان‌پذیر نیست و نیاز به همکاری بین‌بخشی دارد و مسئولیت‌پذیری سازمان‌ها و نهادهای متولی می‌تواند به کارایی پلیس در مقابله با جرائم خشن کمک کند. در رویکرد پلیس جامعه‌محور هم، پلیس خود را بخشی از جامعه می‌داند و تلاش می‌کند با جلب و همکاری سایر اقشار اجتماعی به پیشگیری و مقابله با جرائم بپردارد (محبی و همکاران، 1400: 44). مصاحبه‌شوندگان تصریح کرده‌اند که تعامل بیشتر دستگاه قضائی با پلیس، تقویت روابط پلیس با مخابرات در امر مقابله با جرائم خشن، افزایش ارتباط آنلاین پلیس و دادگاه، لزوم همکاری کلیۀ سازمان‌های مرتبط با نیروی انتظامی، شهرداری، ادارۀ برق، بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر، افزایش همکاری پلیس با دستگاه‌های اجرایی و مردم ... می‌تواند نقش مهمی در مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان داشته باشد. مورد 1 (40ساله _ فوق دیپلم علوم انتظامی): به نظرم در مقابله با جرائم، همکاری کلیۀ ادارات و سازمان‌های مرتبط با نیروی انتظامی خیلی مهمه؛ چون در نگاه اول بیشتر از همه نیروی انتظامی را مقصر می‌دانن، ولی اگر ادارۀ برق در بحث روشنایی معابر، پارک‌ها، شهرداری در بحث نصب دروبین‌های مداربسته، بهزیستی در سازمان‌دهی معتادان، ستاد مباره با مواد مخدر در مبارزه با مواد مخدر کارشنان را به‌نحو احسن انجام دهند، جلوی وقوع جرم گرفته می‌شه. مورد 19 (52ساله _ کارشناسی ارشد): تقویت همکاری پلیس با مخابرات، شناسایی و ردیابی موبایل توسط کارشناسان مخابرات بدون نیاز به مجوز قضائی و... می‌تونه به مقابلۀ مؤثر کمک کنه.
کاهش میزان فقر و نابرابری‌های اجتماعی به‌طورکلی، در هر جامعه‌ای افزایش نرخ فقر و نابرابری باعث افزایش نرخ سرقت می‌شود. در شرایط نابرابری، منافع و منابع به‌صورت عادلانه توزیع نمی‌شود و این امر به شکاف طبقاتی، احساس محرومیت نسبی و درنهایت باعث وقوع جرائم خشن اعم از سرقت و... منجر می‌شود (کیان‌پور و همکاران، 1402: 82). مصاحبه‌شوندگان تصریح کرده‌اند که توزیع عادلانۀ درآمد، توزیع عادلانۀ فرصت‌ها در جامعه، مقابله با فقر و محرومیت‌زدایی در مناطق کم‌برخوردار، کاهش فاصلۀ طبقاتی در استان و به یک معنا کاهش میزان فقر و نابرابری‌های اجتماعی باعث کاهش میزان سرقت‌های خشن در استان خوزستان می‌شود. از منظر خبرگان کاهش فقر و نابرابری اجتماعی از دیگر راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان است. مورد 22 (36ساله_ کارشناسی ارشد): به نظرم کاهش فقر و نابرابری‌های اقتصادی اجتماعی در استان خوزستان، اشتغال‌زایی مهم‌ترین راهکار مقابله با جرائم خشن در استان است. مورد 29 (35ساله _ کارشناسی ارشد): در استان خوزستان به‌خصوص در مناطق محروم بایستی در راستای کاهش جرائم به برنامه‌های مبارزه با فقر و محرومیت‌زایی و اشتغال‌زایی بیشتر توجه بشه.
حمایت اقتصادی و اجتماعی از زندانیان جرائم غیرعمد بعد از آزادی حمایت اجتماعی، شبکه‌ای اجتماعی است که برای شخص، منابع روان‌شناختی توجه‌برانگیزی را فراهم می‌کند تا وی بتواند با موقعیت استرسزای زندگی و مشکلات روزانه کنار آید. حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت ابزاری از ابعاد مهم حمایت اجتماعی است (خداپناهی و همکاران، 1389). تدقیق در یافته‌های مصاحبه نشان داد که ترویج فرهنگ حمایت از زندانیان در جامعه، حمایت اجتماعی و دولتی از زندانیان بعد از آزادی و به یک معنا حمایت اقتصادی و اجتماعی از زندانیان جرائم غیرعمد بعد از آزادی نقش مهمی در کاهش جرائم خشن استان خوزستان دارد. مورد 7 (33ساله _ دکتری): توانمندسازی اقتصادی -اجتماعی سارقان در زندان با همکاری دانشگاه‌ها و آموزش روش‌های بهنجار زندگی به زندانیان ازطریق روان‌شناسان و... ازنظر من خیلی مهمه.
پیشگیری و مقابله با ورود سلاح به کشور و اجرای دقیق قوانین حمل و نگهداری سلاح مصاحبه‌شوندگان بر این باورند که پیشگیری و مقابله با ورود سلاح به کشور و اجرای دقیق قوانین حمل و نگهداری سلاح از دیگر استراتژی‌های مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است. از منظر آنان مهار راه‌های ورود سلاح به کشور، جمع‌آوری سلاح و مهمات از شهروندان، اجرای دقیق و سخت‌گیرانۀ قانون حمل و نگهداری سلاح توسط مسئولان می‌تواند به مقابلۀ مؤثر با سرقت‌های خشن کمک کند. مورد 22 (36ساله_ کارشناسی ارشد) می‌گوید: مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان در گرو مهار راه‌های ورود سلاح به کشور، مقابله با اعتیاد و ایجاد قاطعیت در برخورد نیروهای قوۀ قضائیه است. مورد 29 (35ساله _ کارشناسی ارشد): به نظرم وضع قوانین پیشگیرانۀ حمل و نگهداری سلاح و اجرای قاطعانۀ آن در استان توسط نهادهای متولی و جلوگیری از حمل هرگونه سلاح گرم توسط شهروندان و جمع‌آوری آن می‌تونه در این زمینه مؤثر باشه.
مدل‌سازی معادلات ساختاری تفسیری راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان در این پژوهش به‌منظور رتبه‌بندی راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان از مدل‌سازی ساختاری تفسیری و نرم‌افزار میک‌مک استفاده شد. به این نحو که راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در مرحلۀ اول مدل‌سازی از منظر خبرگان شناسایی شد و بعد از شناسایی راهبردها ماتریس 18*18تشکیل شد و راهبردهای شناسایی‌شده برای امتیازدهی در اختیار خبرگان قرار گرفت. انجمن خبرگان عدم تأثیر را با نمرۀ صفر، میزان اهمیت یا تأثیر کم را با نمرۀ یک، تأثیر متوسط را با نمرۀ دو و تأثیر یا اهمیت زیاد را با نمرۀ سه مشخص‌کردند. بعد از امتیازدهی فرم‌های ماتریس برای رتبه‌بندی و محاسبۀ ماتریس اثرات مستقیم وارد نرم‌افزار میک‌مک شد. در ادامه در قالب جدول 2 به ویژگی‌های ماتریس اشاره می‌شود. در تحقیق حاضر میزان پرشدگی ماتریس 82/93درصد است. یعنی در مجموع 304 خانه از ماتریس برابر 82/93درصد از کل ارزیابی‌ها بر یکدیگر تأثیر داشتند که وضعیت پیچیدۀ روابط بین متغیرهای شناسایی‌شده را نشان می‌دهد؛ بنایراین، ماتریس بعد از دو بار چرخش داده‌ای از مطلوبیت، بهینگی و روایی زیادی برخوردار بوده است. شایان ذکر است در ماتریس تقاطع جمع اعداد سطرهای هر عامل به‌عنوان میزان تأثیرگذاری و جمع ستونی هر عامل میزان تأثیرپذیری آن را از عوامل دیگر نشان می‌دهد (بهشتی و زالی، 1390: 50-51).
جدول 3- ویژگی‌های ماتریس Table 3- Characteristics of the matrix
1 Fill rate
نتایج تحلیل ساختاری با استفاده از نرم‌افزار MICMAC نشان داد که به ترتیب ده راهکار کلیدی و مهم برای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان به شرح زیر است: 1.پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر (رتبۀ اول)؛ 2. توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس (رتبۀ دوم)؛ 3. تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز (رتبۀ سوم)؛ 4. برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با مجرمان (رتبۀ چهارم)؛ 5. پیشگیری و مقابله با ورود سلاح به کشور (رتبۀ پنجم)؛ 6. آموزش و آگاه‌سازی شهروندان (رتبۀ ششم)؛ 7. تقویت همکاری بین‌بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس با سایر سازمان‌ها (رتبۀ هفتم)؛ 8. حمایت اقتصادی- اجتماعی از زندانیان بعد از آزادی (رتبۀ هشتم)؛ 9. آموزش روش‌های جدید مقابله با سرقت‌های خشن به پلیس (رتبۀ نهم)؛ 10. تقویت امکانات و تجهیزات پلیسی (رتبۀ دهم).
جدول4- لیست عوامل کلیدی تأثیرگذار (مستقیم) Table 4- List of key influencing factors (Direct)
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که متغیرهایی چون پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر، توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس، تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز، برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با مجرمان، پیشگیری و مقابله با ورود سلاح به کشور، آموزش و آگاه‌سازی شهروندان، تقویت همکاری بین‌بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس با سایر سازمان‌ها حمایت اقتصادی- اجتماعی از زندانیان بعد از آزادی، آموزش روش‌های جدید مقابله با سرقت‌های خشن به پلیس، تقویت امکانات و تجهیزات پلیسی که در نقشۀ پراکندگی متغیرها (شکل1) در بالای نمودار قرار گرفته اند؛ نقش مهمی در مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان دارند. به یک معنا، نقشۀ پراکندگی متغیرها در نرم‌افزار میک‌مک نشان می‌دهد که متغیرهای فوق‌الذکر (که در بالای نمودار قرار دارند) نقش مهمی در مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان دارند.
شکل 1- پراکندگی متغیرها و جایگاه آنها در نقشۀ تأثیرگذاری-تأثیرپذیری Fig 1- The distribution of variables and their position in the influence-dependence map
بحث و نتیجه در هر جامعه‌ای شیوع جرائم خشونت‌بار مثل سرقت‌های خشن هزینه‌های چشمگیری را برای جوامع و افراد ایجاد می‌کند و نیاز به واکنش فوری و همکاری همۀ نهادهای متولی دارد. شناسایی و رتبه‌بندی راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن با همکاری و هم‌افزایی نهادهای مسئول می‌تواند در اتخاذ مشی علمی در مقابله با جرائم خشن و افزایش کارایی و اثربخشی پلیس در مقابله با جرائم خشن کمک کند؛ براین‌اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان با تأکید بر مدل‌سازی ساختاری تفسیری است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که مقابله با جرائم خشن در گرو توجه به استتراتژی‌هایی است؛ همچون: برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه با مجرمین سرقت به عنف و خشن، دسترسی آسان و سریع به سامانه‌های لازم برای کشف جرم، آموزش روش‌های جدید مقابله با سرقت‌های خشن به پلیس، طراحی و برنامه‌ریزی مناسب شهری، تقویت همکاری بین‌بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس با دستگاه‌های اجرایی در مقابله با جرائم خشن، اشتغال‌زایی، افزایش اختیارات پلیس در قانون و اصلاح قوانین مرتبط با این حوزه، توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس، آموزش و آگاه‌سازی شهروندان (ازطریق صداوسیما)، تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز، تقویت امکانات و تجهیزات پلیسی، تخصص‌گرایی و شایسته‌سالاری در جذب نیرو، جلب مشارکت‌های مردمی در مقابله با جرائم خشن، مسئول‌سازی دستگاه‌های اجرایی متولی در مقابله با جرائم خشن. همچنین رتبه‌بندی یافته‌های تحلیلی تحقیق حاضر با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک نشان داد که از منظر خبرگان این مؤلفه‌ها مهم‌ترین راهکار مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان است که به ترتیب عبارت‌اند از: 1. پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر (رتبۀ اول)؛ 2. توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس (رتبۀ دوم)؛ 3. تقویت نظارت‌های محسوس و نامحسوس در مناطق جرم‌خیز (رتبۀ سوم)؛ 4. برخورد قاطعانه قوۀ قضائیه با مجرمان (رتبۀ چهارم)؛ 5. پیشگیری و مقابله با ورود سلاح به کشور (رتبۀ پنجم)؛ 6. آموزش و آگاه‌سازی شهروندان (رتبۀ ششم)؛ 7. تقویت همکاری بین‌بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس با سایر سازمان‌ها (رتبۀ هفتم)؛ 8. حمایت اقتصادی_ اجتماعی از زندانیان بعد از آزادی (رتبۀ هشتم)؛ 9. آموزش روش‌های جدید مقابله با سرقت‌های خشن به پلیس (رتبۀ نهم)؛ 10. تقویت امکانات و تجهیزات پلیسی (رتبۀ دهم). دراین‌ارتباط مدل سنتی یا محافظه کارانۀ مقابله با جرائم بر این نکته تأکید دارد که راه‌حل مبارزه و پیشیگری از جرم، افزایش هزینه‌ها و کاهش فرصت ارتکاب جرم و افزایش احتمال شناسایی مجرمان است و بایستی بر حوزۀ عمومی ازطریق گشت‌های منظم پلیسی، نصب دوربین مداربسته، سخت‌سازی هدف و ... نظارت شود. نتایج پژوهش حاضر با محتوای مدل سنتی مقابله با جرم و یافته‌های پژوهش اگواکه و همکاران (2023)، فوندویلا و همکاران (2021)، اسمیت و همکاران (2024)، وروایی و همکاران (1398)، گراوند و دلاور (1399)، مرشدی (1395) همسو بوده است. همچنین، واکاوی محتوای مدل رادیکال یا تضاد پیشگیری از جرم نشان داد که جرائم خشن محصول نابرابری‌های اجتماعی ساختاری است و این مدل به‌جای کنترل جرم برای شرایط ساختاری و تواناسازی چندبعدی تأکید می‌کند؛ دراین‌ارتباط رویکرد کاهش خشونت اجتماع‌محور نیز راهکار مقابلۀ قاطعانه با جرائم خشن مثل سرقت را در جلب مشارکت‌های مردمی و اجرای قاطعانه و دقیق قانون و عدالت در جامعه جست‌وجو می‌کند. همسو با محتوای تئوری‌های فوق‌الذکر نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اشتغال‌زایی، کاهش نابرابری‌های اقتصادی_ اجتماعی جلب مشارکت‌های مردمی، برخورد قاطعانۀ قوۀ قضائیه، تقویت همکاری بین‌بخشی و روابط شبکه‌ای پلیس با سایر سازمان‌ها و حمایت اقتصادی_ اجتماعی از زندانیان بعد از آزادی نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن دارد؛ بنابراین، نتایج پژوهش حاضر محتوای تئوری‌های فوق و نتایج پژوهش متسوکاو و تاتسوکی (2018)، عامری (1395)، ماستی[18] (2016) همسو بوده است. یافته‌های مصاحبه نشان داد که طراحی و برنامه‌ریزی مناسب شهری نقش مهمی در مقابله با جرائم خشن دارد؛ دراین‌ارتباط نیومن در تئوری فضای قابل دفاع بر نظارت طبیعی بر محله‌ها تأکید دارد. وی تصریح کرده است که خلق فضاهای قابل دفاع شهری با ویژگی‌هایی چون تراکم کم، محیط با غلبۀ فضای مسکونی با محدودیت دسترسی می‌تواند به کاهش سرقت‌های خشن کمک کند. همسو با یافته‌های پژوهش حاضر رویکرد پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی نیز بر کاهش وقوع جرم و خشونت ازطریق طراحی مناسب شهری و استفادۀ منطقی از محیط اثر دارد؛ بنابراین، یافته‌های پژوهش حاضر با محتوای تئوری‌های فوق‌الذکر و نتایج پژوهش هی و زنگ (2021) همسو و قابل کاربرد در جامعۀ آماری بررسی‌شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که توانمندسازی اقتصادی و روانی پلیس (رتبۀ دوم) یکی از استراتژی‌های مهم در مقابله با سرقت‌های خشن است؛ دراین‌ارتباط رایت و اندرسون بر این باور هستند که توانمندسازی فرایند راهنمایی و ایجاد مهارت‌های لازم برای نیروی انسانی به‌منظور تصمیم‌گیری مستقلانه در چارپوب فرهنگ و فرایند سازمانی است؛ بنابراین، یافته‌های این پژوهش همسو با محتوای تئوری رایت و اندرسون است. همسو با این یافته نتایج پژوهش متسوکاو و تاتسوکی (2018) نشان داد که توانمندسازی نقش مهمی در جلوگیری از جرائم و افزایش احساس امنیت دارد. در پایان براساس یافته‌های تحقیق به‌منظور مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان این موارد پیشنهاد می‌شود: 1. توجه به توانمندسازی روانی و اقتصادی پلیس ازطریق توجه به رفاه مادی و غیرمادی پلیس و برگزاری دوره‌های آموزشی انگیزشی؛ 2. ترویج نظارت‌های همگانی، گشت‌های منظم پلیسی و نصب دوربین‌های مداربسته در مناطق جرم‌خیز؛ 3. برخورد قاطعانه قوۀ قضائیه با مجرمان و نظارت همه‌جانبه بر مرزها و پیشگیری از ورود سلاح به استان؛ 4. توجه به اشتغال‌زایی و بهبود فضای کسب‌وکار در استان خوزستان و حمایت از اشتغال پایدار زندانیان جرائم غیرعمد؛ 5. پیشگیری از شیوع اعتیاد به مواد مخدر در بین جوانان و... ازطریق آموزش و آگاه‌سازی و توجه به اوقات فراغت جوانان؛ 6. توسۀ روابط شبکه‌ای پلیس با سایر سازمان‌های متولی ازطریق تنظیم تفاهم‌نامه‌های همکاری و برون‌سپاری بخشی از مأموریت‌ها در چارچوب قانون..
تقدیر و تشکر این مقاله با حمایت معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز و دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان خوزستان در قالب طرح فرصت مطالعاتی در جامعه و صنعت تدوین شده است.
[1] https://www.isna.ir/news/99040907017/ [2] Proactive Policing [3] https://popcenter.asu.edu/content/street-robbery-page [4] Community-oriented violence reduction procedure [5] Newman [6] Jacobers [7] Gabor & Normandeau [8] Govender [9] Massetti [10] Ugwuoke et al. [11] Fondevila et al. [12] Smith et al. [13] Theory triangulation [14] به دلیل محرمانه‌بودن اطلاعات کارکنان انتظامی از ارائۀ اطلاعات جزئی خودداری می‌شود. [15] Wootton and Cameron [16] Reckless [17] Direct influence [18] Massetti | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
اخوان، پ. و ایمانی، س. (1394). بررسی و تبیین عوامل مؤثر بر اشتراک دانش با استفاده ازنظریۀ داده‌بنیاد و با بهره‌گیری از تکنیک دیمتل- آی. اس. ام فازی. پردازش و مدیریت اطلاعات، 32(1)، 93-112. 10.35050/JIPM010.2016.021
بهشتی، م.ب. و زالی، ن. (1390). شناسایی عوامل کلیدی توسعۀ منطقه‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی بر پایۀ سناریو، مطالعۀ موردی استان آذربایجان شرقی. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 15(1)، 41-63. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5418-fa.html
بوداقی، ع. (1402). مدل‌سازی ساختاری عوامل اقتصادی- اجتماعی مؤثر بر سرقت‌های خشن در استان خوزستان، علوم اجتماعی فردوسی مشهد، 20(3)، 213-246. https://jm.um.ac.ir/article_44429.html
حاتمی، س. و دستار، ح. (1390). تبیین نقش یادگیری در بهره‌وری نیروی انسانی ازطریق توانمندسازی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، 4(1)، 27-53 . https://ensani.ir/fa/article/347951/
خداپناهی، م. ک.؛ صدق‌پور، ب.؛ اصغری، آ.؛ حریرچی، ا. و کتیبایی، ز (1389). روابط ساختاری بین حمایت اجتماعی و امیدواری در بیماران مبتلا به سرطان. روان شناسی، 55(3)، 284-298. http://ensani.ir/fa/article/229405
دژبخش، ی. (1395). بررسی اصول معماری، شهرسازی و طراحی در پیشگیری از وقوع جرائم. چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، سن پترزبورک-روسیه، 1-12. https://www.sid.ir/paper/867891/fa
ظهوریان پردل، م.؛ کشتکار، ل. و مریدی، و. (1395). جغرافیای جرم کلان‌شهر اهواز. ترآوا.
عبدالرحمانی، ر. و ایاگر، ح. (1398). راهبردهای اجتماعی_ ارتباطی پلیس برای مقابله با جرائم خشن. مطالعات راهبردی ناجا، 4(12)، 77-113. http://ssj.jrl.police.ir/article_93043.html?lang=en
عبدالرحمانی، ر.؛ داودی دهاقانی، ا. و درویشی، ر. (1402). عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر جرائم خشن و راهکارهای پیشگیرانه در استان خوزستان. مطالعات راهبردی ناجا، 8(4)، 129-158. http://ssj.jrl.police.ir/article_102628.html?lang=en
عبداله‌زاده‌فرد، ع.ا. و خسروی، ر. (1396). نقش کاهش فرصت جرم در ارتقای امنیت محله‌های شهری با استفاده از رویکرد مکانی (مطالعۀ موردی: محله‌های سعدی و کوشک میدان، شهر شیراز). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7(28)، 191-200.
عشایری، ط. و نامین، ف. (1398). فراتحلیل عوامل مؤثر بر پیشگیری از وقوع جرم. پژوهش‌های مدیریت انتظامی، 14(1)، 34-54. http://pmsq.jrl.police.ir/article_20354.html?lang=en
عامری، م. ع. (1395). ارائۀ الگوی مطلوب پیشگیری انتظامی از جرم با رویکرد جامعه‌محوری پلیس. انتظام اجتماعی، 8(2)، 65-84.http://sopra.jrl.police.ir/article_58999.html?lang=en
قاسمی، م. و علی‌پور، ح. ر (1393). تأثیر اتخاذ تدابیر پیشگیرانه وضعی بر وقوع سرقت از اماکن. پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، 9(4)، 51- 72. http://icra.jrl.police.ir/article_18143.html?lang=en
قنبری، م. (1400). تأثیر فناروی در ارائۀ الگوی کشف چرم با تأکید بر اقدامات پلیس هوشمند. کارآگاه، 15(55)، 1-19. http://det.jrl.police.ir/article_96708.html?lang=en
کیان‌پور، س.؛ فرهنگ، ا.ع. و حاجیان، م. (1402). تأثیرگذاری تورم و نابرابری اقتصادی در افزایش جرم سرقت (رهیافت کاپیولا). دانشنامۀ حقوق اقتصادی، 30(24)، 79-96. https://doi.org/10.22067/economlaw.2024.84999.1323
گراوند، ه. و دلاور، ع. (1399). فراتحلیل تحقیقات مرتبط با عوامل مؤثر بر سرقت و راهکارهای پیشگیری از آن در کلان‌شهر تهران در طول سال‌های 85-96. مسائل اجتماعی ایران، 11(2)، 291-320 . https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24766933.1399.11.2.7.8
محبی، ع.؛ نایب‌پور، م.؛ امیری، ع.ر. و ابراهیم‌زاده، ع. (1400). ارائۀ الگوی مشارکت‌های مردمی در مدیریت انتظامی پیشگیری از جرم. نظم و امنیت اجتماعی، 14(3)، 31-81. https://doi.org/10.22034/osra.2021.210128.1441
محمدی جوببنی، ا.؛ شریفی طرازکوهی، ح. و بارانی، م. (1400). وظایف و اختیارات ناجا در پرتو دکترین امنیت انسانی. حقوقی، 85(116)، 309-333. https://doi.org/10.22106/jlj.2021.131056.3539
مدبر، ل. و چوبانی رستمی، م. (1389). پیشگیری اجتماعی از جرائم زنان و دختران با تأکید بر نقش تعاملی پلیس زن در آن. پلیس زن، 4(13)، 101-131.. https://www.sid.ir/paper/132751/fa
مرادی، ع. و غفاری، د. (1396). بررسی رابطۀ بین کنترل‌کننده‌های رسمی و نگرش افراد به جرم (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 7(23)، 133-158. file:///C:/Users/user/Downloads/Article%20(21).pdf
شیانی، م. (1384). فقر، محرومیت شهروندی در ایران. رفاه اجتماعی، 5(18)، 63-99. http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-1931-fa.html
مرشدی، م. (1395). بررسی شیوه‌های مؤثر پیشگیری وضعی از سرقت به عنف. پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، 11(4)، 137-160. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.17359367.1395.11.44.7.6
وروایی، ا.؛ ذوالفقاری، ح.؛ عبادی‌نژاد، س.ع. و رفیعی‌کیا، ه. (1398). طراحی الگوی مدیریت پیشگیری انتظامی از تکرار جرائم (مورد مطالعه: جرم سرقت مسلحانه). نظم و امنیت اجتماعی، 12(1)، 117-150. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.27830977.1398.12.1.5.3
References
Abdolrahmani, R., Davoodi Dehaghani, E., & Darvishi, R. (2024). Social and cultural factors affecting violent crimes and preventive solutions in Khuzestan province. Naja Strategic Studies Journal, 8(4), 129-158. [In Persian] http://ssj.jrl.police.ir/article_102628.html?lang=en
Abdorrahmani, R., & Ayargar, H. (2019). Police’s social-communication strategies to counter violent crimes. Naja Strategic Studies Journal, 4(12), 77-112. [In Persian] http://ssj.jrl.police.ir/article_93043.html?lang=en
Abdolahzade Fard, A., & Khosravi, R. (2017). Investigation of crime commitment opportunity decrease role in urban neighborhood's safety promotion by using positional approach (Case study: sa'adi and kooshkmeidan neighborhoods, Shiraz). Regional Planning, 7(28), 191-200. [In Persian] https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_2541.html?lang=en
Akhavan, P., & Imani, S. (2016). Review and determine the factors influencing knowledge sharing using grounded theory and techniques using Dematel-ISM Fuzzy. Iranian Journal of Information Processing and Management, 32(1), 93-122. [In Persian]
Ameri, M. A. (2016). A favorable model of police prevention of crime with the police community oriented approach. Journal of Social Order, 8(2), 65-84. [In Persian] http://sopra.jrl.police.ir/article_58999.html?lang=en
Ashayeri, T., & Namiyan, F. (2019). Meta-analysis of factors affecting the prevention of crime. Police Management Studies Quarterly, 14(1), 33-54. [In Persian] http://pmsq.jrl.police.ir/article_20354.html?lang=en
Beheshti, M.N., & Zali, N. (2011). Analyzing the key factors of regional development with a scenario-based planning approach, the case study of East Azarbaijan province. The Journal of Spatial Planning and Geomatics, 15(1), 41-63. [In Persian]
Bhattacharya, A. (2020). Analysis of the factors affecting violent crime rates in the us. International Journal of Engineering and Management Research, 10, 1-6. https://doi.org/10.31033/ijemr.10.5.18
Boudaghi, A. (2023). Interpretive structural modeling (ISM) of socio-economic factors affecting violent robberies in khuzestan province. Ferdowsi University of Mashhad Journal of Social Sciences, 20(3), 213-246. [In Persian] https://jm.um.ac.ir/article_44429.html
Cai, Y., & Xia, C. (2018). Interpretive structural analysis of interrelationships among the elements of characteristic agriculture development in Chinese rural poverty alleviation. Sustainability, 10(3), 786. https://doi.org/10.3390/su10030786
Deakin, J., Smithson, H., Spencer, J., & Medina-Ariza, J. (2007). Taxing on the streets: Understanding the methods and process of street robbery. Crime Prevention and Community Safety, 9, 52-67. DOI: 10.1057/palgrave.cpcs.8150033
Dezhbakhsh, Y. (2016). Examining the principles of architecture, urban planning and design in crime prevention, the 4 International Conference on Research in Science and Technology, Saint Petersburg, Russia. [In Persian]
Etuk, G. R., & Nnam, M. U. (2018). Predictors and risk factors of armed robbery victimisation in Nigeria: An integrated theoretical perspective. European Scientific Journal, 14(29), 1-15. https://doi.org/10.19044/esj.2018.v14n29p1
Fondevila, G., Vilalta-Perdomo, C., Pérez, M. C. G., & Cafferata, F. G. (2021). Crime deterrent effect of police stations. Applied Geography, 134, 102518. DOI: 10.1016/j.apgeog.2021.102518
Gabor, T., & Normandeau, A. (1989). Preventing armed robbery through opportunity reduction: A critical analysis. Journal of Security Administration, 12(1), 3-18. https://www.ojp.gov/ncjrs/virtual-library/abstracts/preventing-armed-robbery-through-opportunity-reduction-critical
Garavand, H., & Delavar, A. (2020). Meta-study of researches factors influencing theft prevention during years 85 to 96 in Tehran metropolis and related strategies. Social Problems of Iran. 11(2), 291-320. [In Persian] https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24766933.1399.11.2.7.8
Ghanbari, M. (2021). The impact of technology in providing a crime detection model with an emphasis on smart police actions. Karagah, 15(55), 1-19. [In Persian] http://det.jrl.police.ir/article_96708.html?lang=en
Ghasemi, M., & Alipoor, H. (2015). The effect of situational preventive measures on the burglaries. Intelligence and Criminal Research Journal, 9(36), 51-72. [In Persian] http://icra.jrl.police.ir/article_18143.html?lang=en
Govender, D. (2016). A conceptual analysis of strategies to reduce violent crimes in a democracy: A South African Perspective. Journal of Sociology and Social Anthropology, 7(4), 297-289. DOI: 10.1080/09766634.2016.11885729
Hatami, S., & Dastar, H. (2012). Verifying the role of Learning in human resource productivity through Empowerment. Journal of Research in Human Resources Management, 4(1), 27-53. [In Persian]
He, J., & Zheng, H. (2021). Prediction of crime rate in urban neighborhoods based on machine learning. Journal of Engineering Applications of Artificial Intelligence, 106, 104460. https://doi.org/10.1016/j.engappai.2021.104460
Jiang, X., Zheng, Z., Zheng, Y., & Mao, Z. (2023). Spatiotemporal distribution and influencing factors of theft during the pre-COVID-19 and COVID-19 periods: A case study of Haining City, Zhejiang, China. ISPRS International Journal of Geo-Information, 12(5), 189. https://doi.org/10.3390/ijgi12050189
Khodapanahi, M., Saleh Sedghpoor, B., Asghari, A., Harirchi, I., & Katibaei, J. (2010). The structural relationships between social support and hope in patients with cancer. J psychol, 14, 284-298 [In Persian].
Kian Poor, S., Farhang, A. A., & Hajian, M. (2024). The influence of inflation and economic inequality in increasing the crime of theft (Copula Approach). Encyclopedia of Economic Law Journal, 30(24), 79-96. [In Persian] https://doi.org/10.22067/economlaw.2024.84999.1323
Mahima, K. T. Y., & Ginige, T. N. D. S. (2020). Armed and partially covered face related robberies alerting system using computer vision. Asian Journal for Convergence In Technology (AJCT). 6(3), 32-38. DOI: 10.33130/AJCT.2020v06i03.007
Massetti, G. M. (2016). Preventing violence among high-risk youth and communities with economic, policy, and structural strategies. Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR), 65, 57-60. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.su6501a9
Matsukawa, A., & Tatsuki, S. (2018). Crime prevention through community empowerment: An empirical study of social capital in Kyoto. Japan. International Journal of Law, Crime and Justice, 54, 89-101. https://doi.org/10.1016/j.ijlcj.2018.03.007
McManus, H. D., Engel, R. S., Cherkauskas, J. C., Light, S. C., & Shoulberg, A. M. (2020). Street violence crime reduction strategies: A review of the evidence. International Association of Chief of Police, University of Cincinnati Center for Police Research and Policy.
Modabber, L., & Chobani Rostami, M. (2010). Social prevention of crimes against women and girls with an emphasis on the interactive role of female police in it. Female Police, 4 (13), 101-131. [In Persian]
Mohamadi Jobeni, A., Sharifi Tarazkoohi, H., & Barani, M. (2021). Duties and power of NAJA in the light of the doctrine of human security. The Judiciarys Law Journal, 85(116), 309-333. [In Persian]
Mohebbi, A., Nayebpoor, M., Amiri, A., & Ebrahimzadeh, A. (2021). Presenting a model of public participation in disciplinary management of crime prevention. Quarterly of Order & Security Guards, 14(3), 31-58. [In Persian] https://doi.org/10.22034/osra.2021.210128.1441.
Moradi, A., & Ghaffari, D. (2016). Examining the relationship between official controllers and people's attitude towards crime (case study: Kermanshah city. Quarterly Journal of Urban Sociology Studies, 7(23), 133-158. [In Persian]
Morshedi, M. (2016). Investigating the effective methods of situational prevention of robbery, Intelligence and Criminal Research Quarterly, 11(4), 137-160. [In Persian]
Shiani, M. (2005). Poverty, deprivation, and citizenship in Iran. Refahj, 5(18), 63-99. [In Persian]
Smith, M. R., Tillyer, R., & Tregle, B. (2024). Hot spots policing as part of a city-wide violent crime reduction strategy: Initial evidence from Dallas. Journal of Criminal Justice, 90, 102091. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2023.102091
Ugwuoke, C. O., Ajah, B. O., Akor, L., Ameh, S. O., Lanshima, C. A., Ngwu, E. C., ... & Nwokedi, M. (2023). Violent crimes and insecurity on Nigerian highways: A tale of travelers’ trauma, nightmares and state slumber. Heliyon, 9(10), 1-12. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e20489
Vagi, K. J., Stevens, M. R., Simon, T. R., Basile, K. C., Carter, S. P., & Carter, S. L. (2018). Crime prevention through environmental design (CPTED) characteristics associated with violence and safety in middle schools. Journal of School Health, 88(4), 296-305. https://doi.org/10.1111/josh.12609
Vervai, A., Zulfaghari, H., Ebadinejad, S.A., & Rafiee Kia, H. (2018). Designing a management model for police prevention of repeat crimes (Case of study: Crime of armed robbery. Order & Security Research Journal, 12(1), 117-149. [In Persian]
White, R. (1996). Situating crime prevention: Models, methods and political perspectives. Crime Prevention Studies, 5, 97-113. DOI: 10.1111/josh.12609
Zahorian Pardel, M., Koshtkar, L., & Moridi, V (2015). Crime geography of Ahvaz metropolis. Ahvaz, Terava Press. [In Persian]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 613 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 230 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||