پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شمارهها | 1,682 |
| تعداد مقالات | 13,763 |
| تعداد مشاهده مقاله | 32,230,711 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,754,295 |
بررسی نقش فضاهای شبانه در جرمخیزی شهرها با مدلسازی پرومته (مطالعه موردی شهر آبادان) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اقتصاد شهری | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 3، دوره 8، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 17-30 اصل مقاله (1.97 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ue.2024.136654.1244 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| الیاس مودت* 1؛ بهزاد وثیق2؛ سودابه امیری3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3کارشناسی ارشد، طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امروزه در مراکز اصلی شهر، به شاخص امنیت بهعنوان عاملی مؤثر در سرزندگی و حیات شبانه توجه شایانی شده است؛ اما به برخی از فضاهای شهری با پتانسیل گردشگری، کمتر توجه شده است. پژوهش حاضر ماهیت توسعهای - کاربردی دارد و گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای و پیمایش میدانی انجام شده است. تجزیه و تحلیل دادهها با نرمافزارهای گرافر، سیستم اطلاعات جغرافیایی، ویزیو، اکسل، رویت، اتوکد و مدل پرومته انجام شده است. همچنین، هدف تحقیق بررسی نقش فضای شهری شبانه در جرمخزی شهر آبادان است. این هدف در 3 بعد اجتماعی، کالبدی و بصیری مطالعه شده است. در این راستا نتایج تحقیق نشان دادهاند از میان معیارهای موجود هیچیک از معیارها در حالت ایدئال قرار نگرفتهاند؛ زیرا هیچکدام از رتبههای نهایی به یک نزدیک نشدهاند. نزدیکترین آمار به یک، 31/0 تا عدد یک فاصله دارد. با توجه به ارزیابیها در رابطه با کیوسک نگهبانی و نظارت رسمی اهمیت بالاتری در نظر افراد برخوردار است. در خط ساحلی اروند بهدلیل کیفیت کالبدی پایین، قطع ارتباط کالبدی و تباین و پیوستگی محیط، دسترسی ضعیف، جدارههای صلب و خاموش کاهش حضورپذیری بهخصوص در اوقات شب روبهرو است که باعث کاهش امنیت این فضای شهری آبادان شده است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| جرمخیزی؛ فضای شبانه؛ امنیت؛ آبادان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه زندگی شبانه شهری در ایران امری نو و معاصر بوده که حدود یک سده از عمر آن میگذرد؛ حتی در برخی از شهرها، از زندگی شبانه بیشتر از زمانهای دیگر استقبال میشود؛ اما مهمترین نکته مدیریت فضاهای شبانه شهری است. به عبارتی، ازنظر مکان و زمان باید به آن توجه بیشتری شود؛ بنابراین، توجه به مؤلفههای مؤثر بر زندگی شبانه برای بهبود کیفیت زندگی در ساعات شب و ارتقای منظر شب حائز اهمیت است. مناطق زندگی شبانه معمولاً فضاهایی با بار احساسی هستند که فرصتهای زیادی را برای تخطی از هنجارهای اجتماعی ارائه میدهند که در طول روز مسلم تلقی میشوند؛ بنابراین، تعجبآور نیست که برخی از انواع جرائم خشن، آسیبهای جنایی و رفتارهای ضداجتماعی در مناطق شبانه و اطراف آن متمرکز شده است (Bromley and Nelson, 2002). همچنین، شب در محیطهای شهری یک زمان اساسی است. از یک طرف، پایان روز کاری است و فرصتهایی را برای تفریح و سرگرمی فراهم میکند؛ از طرف دیگر، زمان استراحت و اجتماع خانواده است (Seijas, 2018: 1). نبودن امنیــت را میتوان منتج از شرایط کالبدی محیط دانست. فقدان روشنایی مناسب، آلودگی و اغتشاش بصری، ترافیک و غیره ازجمله عوامل کالبدی هســتند کــه بر امنیت فضا تأثیر میگذارنــد؛ ازاینرو، ضرورت دارد این عوامل شناسایی شوند و راهکارهای مناسبی برای بهبود وضعیت آنها ارائه شود (ایزدی و حقی، 1394: 6). تغییرات اساسی که عملکردهای شبانه باعث شکلگیری آنها شدهاند، بهتدریج سیمای خاصی را به محیط شهری تحمیل میکند که در صورت هدایت آگاهانه کیفیت زندگی شهری را بهبود میبخشد. این در حالی است که مدیریت این فضای شهری، مستلزم توجه ویژه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن است؛ زیرا غفلت از این فضای شهری باعث میشود برخلاف پتانسیلهای آن، ناامنی ایجاد شود و بهعنوان فضای دافع شهری محسوب شود(نظمفر، 1397: 21). طراحی شهری بهمثابه حرفه و دانش نقش مهمی در ساماندهی کیفی فضاهای شهری دارد. برخی فیلسوفان نیز بر اهمیت طراحی شهری در روند ادراک تغییرات و تکامل هستی تأکید دارند. خاستگاه و الزامات مدنظر در توجه به بعد زمانی و به تبع آن، حسی که از زمان ادراک میشود، نیازمند شناخت مبانی و کاربردهای آن در طراحی شهری است (سوری و همکاران، 1392: 74). هنگامی که به طراحی شهری از بعد زمان توجه میشود، مسئله اصلی برای طراحی شهری درک اثرات حاصل از گذشت زمان بر مکانهای شهری خواهد بود (کرمونا و همکاران، 1394: 425). در این راستا، کوین لینچ[i] نیز تأثیر فعالیتهای مؤثر و خواستههای درونی بر تصویر ذهنی از حس زمان را بررسی میکند و جهتیابی زمانی[ii] را همارزش با حس جهتیابی در فضا و برآوردی از زمان و مدت میداند که گذشته یا آینده را توصیف میکند (لینچ، 1395: 173). مطالعات محققانی همچون یانگل[iii] و همکارانش نیز در این زمینه، به تفاوت ادراک استفادهکنندگان از فضا و چرخههای زمانی در فصول مختلف اشاره دارد (کرمونا و همکاران، 1394: 171) به این ترتیب، از برآیند نظرات فوق، چه در قالب بعد زمانی، چه در تصور ادراکی و ذهنی از زمان و چه در زیرمجموعه مؤلفه تجربی – زیباشناختی مکان، کیفیت حس زمان[iv] از مؤلفههای کیفیت طراحی شهری است که با دریافتهای ادراکی، شناختی و ترجیحات محیطی افراد در قبال فضاهای شهری سروکار دارد. توجه صرف به بعد زمان کافی نیست؛ اما از مقولههای اصلی به حساب میآید. تمرکز بر جنبههای مختلف برنامهریزی و طراحی شهری، به معرفی فضا و رابطه متقابل آن با زمان نیازمند است و همین مفاهیم جدید فضایی میتوانند تعامل دوسویه فضا - زمان به حساب آیند (Drewe, 2005: 15). طبق مطالعات انجامشده، اقدامات در حیطه شب شهری به چهار موج کلی باز میگردد: 1- موج اول در دهه 1980: ظهور مفهوم «اقتصاد شبانه» بهعنوان استراتژی احیای شهری در شهرهای انگلیس؛ 2- موج دوم در سال 2000: مطالعات درزمینة «تأثیرات منفی اقتصاد شبانه» توسط محققان انگلیسی و استرالیایی؛ 3- موج سوم در سال 2010: مطالعات آگاهانهتر و مؤثرتر دربارة چگونگی برنامهریزی برای تاریکی؛ 4- موج چهارم در سال 2015: ظهور مفهوم حکمرانی برای شب شهری یا همان «شهردار شب» (Seijas, 2018). امنیت اجتماعی و بهطورکل امنیت، ارتباط مستقیمی با فضا و ساختوساز شهری دارد. یک فضای شهری مناسب تا حد زیادی تأمینکنندة امنیت و فضای نامناسب ازبینبرندة آن و زمینهساز انواع آسیبها و معضلات اجتماعی است. فضاهای نامناسب شهری، فضاهای بیدفاع، محلات ناامن، همه از عوامل تهدیدکنندة امنیت شهری و اجتماعی هستند (Nofre, 2017: 22). امروزه امنیت از شاخصههای کیفی زندگی در شهرها است و آسیبهای اجتماعی از مهمترین پیامدهای مختلف امنیت به شمار میروند. در این میان، فضاهای شهری ازجمله مؤلفههایی هستند که نابهنجاریهای اجتماعی در بستر آنها به وقوع میپیوندد (رضایی مقدم، 1391: 2). آبادان به شهری شب زندهدار معروف است؛ زیرا در این شهر بهدلیل وجود گرمای آزاردهنده بهخصوص در تابستان، مردم تمایل به گذران اوقاتفراغت خود در زمانی به دور از نور شدید خورشید هستند. این چنین است که ترکیبی از فرهنگ و آبوهوا، هویتی شب زندهدار را برای مردم این شهر رقم زده است. ایمنی و امنیت، دومین نیاز در هرم نیازهای اساسی انسان است. بهدنبال افزایش امنیت فضاهای شهری به هنگام شب، شاهد حضور گروههای مختلف سنـی و جنسـی برای گذران اوقاتفراغت خواهیم بود که موجب فزونـی سرزندگی و پویایـی فضا میشود. امروزه در مراکز اصلی شهر به شاخص امنیت بهعنوان عاملی مؤثر در سرزندگی و حیات شبانه توجه شایانی شده است؛ اما به برخی از فضاهای شهری آبادان با پتانسیل گردشگری، کمتر توجه شده است؛ بنابراین، براساس اهمیت موضوع، در پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر امنیت فضای عمومی شهر آبادان در ساعات شبانه با ماهیت توسعه کاربردی، موضوع بررسی شده است. نتیجة تحقیق به طراحی یک فضای شبانه مطلوب در شهر آبادان منجر شده است.
پیشینه پژوهش نوفر[v] (2017) طی مقالهای با عنوان «بررسی زندگی شبانه و تغییرات شهری»، تعامل بین شب شهری و تحولات شهری شهر لیسبون را بررسی میکند؛ با این استدلال که تغییرات اخیر شهری ارتباط زیادی با برنامهریزی شبانه شهر و شناسایی آن دارد. هدف او نشاندادن نقش محلی بر این تغییرات است. ون[vi] (2014) طی مقالهای تخصصی با عنوان «جغرافیای شب شهری» به این نتیجه رسیده است که شب شهری چیزی فراتر از تغییر در فصل و عرض جغرافیایی در سراسر کره زمین و وجود داشتن یا نداشتن نور خورشید است. چیزی که شب را با روز متفاوت میکند، نوع خاصی از همبستگی و اشتراک احساسات میان افراد در این زمان است؛ زیرا شب زمان غلیان عواطف، احساسات، جرائم و رویدادهای خاص است. قدیمی و کرامتی (1395) در مقالهای با عنوان «بررسی تأثیر مؤلفههای فضای شهری بر زندگی شبانه»، با توجه به نقش عملکردی مرکز فعالیتهای نوین تهران در طرح جامع، برای تعریف زندگی شبانه در کلانشهر، سه مؤلفة اصلی فضای شهری (کالبد، عملکرد و معنا) را برای میزان تأثیرگذاری آنها بر زندگی شبانه، با استفاده از روش سلسلهمراتبی بررسی کردهاند. علیمردانی و همکارانش (1395) در مقالهای با عنوان «بررسی نقش امنیت در سرزندگی و حیات شبانه فضاهای عمومی شهری»، خیابان امام خمینی رشت را بررسی کردهاند. آنها نتیجه گرفتند چنانچه نسبت به امنیت فضاهای شهری به هنگام شب، رویکردی علمی و برنامهریزیشده اتخاذ شود، با افزایش میزان اختلاط کاربریها، نفوذپذیری بصری و کالبدی، نورپردازی مناسب شبانه و طراحی مناسب کالبدی محیط، میزان احساس امنیت درکشده از فضا افزایش مییابد. مودت (1401) در مقالهای با عنوان «نقش فضاهای شهری و انتظامی در جرمخیری شهرها، نمونه موردی شهر اهواز»، موضوع جرمخیزی و فضاهای شهری را بررسی کرده است. در این مقاله بیشتر سرانه و استاندارد کاربری شهری مطالعه شده و نتایج تحقیق نشان دادهاند سرانه کاربری انتظامی برابر با 042/0 و از سطح استاندارد کمتر است.
شکل 1- تهدیدهای امنیت شهری
روش تحقیق پژوهش حاضر، ماهیت توسعهای - کاربردی دارد و روش انجام تحقیق بهصورت توصیفی – تحلیلی - کتابخانهای - میدانی و مشاهده است؛ به این صورت که بخشی از اطلاعات بهصورت مشاهده، پرسشنامه و عکاسی به دست آمده و برخی نیز با مراجعه به اسناد فرادست و کتابخانهای تهیه شدهاند. برای تحلیل دادهها از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل پرومته استفاده شده است؛ درنهایت، با نرمافزارهای رویت و اسکچاپ طراحی و پیشنهادهای مدنظر ارائه شده است قلمرو مکانی تحقیق شهر آبادان است. شهرستان آبادان شامل دو بخش مرکزی مشتمل بر دهستانهای شلاهی، بهمنشیر شمالی و بهمنشیر جنوبی و بخش اروندکنار شامل دهستانهای مینوبار، نصار و نوآباد است. همچنین، این شهرستان دارای سه شهر به نامهای اروندکنار، آبادان و چوئبده است.
شکل 2- چارت مفهومی تحقیق
شکل 3- تقسیمات سیاسی شهرستان آبادان (مآخذ: طرح جامع شهر آبادان، 1397)
تحلیل یافته ها در رابطه با سرقتهای خیابانی همچون کیفقاپی و موبایلقاپی، بیشترین آمار در محلههای امیری، احمدآباد، کوی کارگر و جمشیدآباد و اغلب در ساعات شلوغ بازار و کمترین آمار در منطقه ذولفقاری به چشم میخورد. در قسمت خط ساحلی و بازار ماهیفروشها نیز بیشترین آمار سرقت از خودرو را به خود اختصاص داده است. با توجه به آمار محرمانه جرائم، در هیچ نقطهای از شهر وضعیت سفید از منظر امنیت شهری به چشم نمیخورد. بیشتر سارقان از منطقه کوی ولیعصر (شطیط) هستند و در سطح شهر اعمال به سرقت میکنند و بهصورت موردی این سرقتها شامل تیراندازی نیز میشوند. در رابطه با مبحث تیراندازیهای شهری بیشترین میزان تیراندازی در منطقه سلیچ و جزیره شادمانی و کمترین میزان در محله امیری، کوی کارگر، بریم و بوارده است که اغلب در ساعات بعد از نیمهشب همچون 1 تا 5 بامداد به وقوع میپیوندند. درگیریها و نزاعهای دستهجمعی اغلب در نقاط حاشیه شهر هستند و در سطح شهر به چشم نمیخورند. در بحث سرقت به عنف منزل بیشترین سرقتها در محله امیرآباد و زمین شهری وکمترین در محله امیری و احمدآباد صورت گرفته که اغلب وقوع این جرائم بین ساعات 20 تا 23 است (سند طرح جامع شهر آبادان، 1397). برای ارزیابی معیار «امنیت» در فضای شبانههای شهری آبادان، چهار نقطه بحرانی برگزیده شدهاند و پرسشنامهای در هر سایت تدوین و توزیع شده است که بهعنوان ضمیمه این پژوهش در اختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت؛ نقاط مذکور عبارتاند از: 1- نقطه A / خط ساحلی بهمنشیر / «حدفاصل ایستگاه 3 تا 7 کوی قدس»؛ 2- نقطه B / بلوار آزادی / « حدفاصل هتل کاروانسرا تا پیتزا NC»؛ 3- نقطهC / خط ساحلی اروند / «بعد از بازار ماهیفروشها»؛ 4- نقطهD / بلوار سالیا / «حدفاصل میدان دریاقلی تا ابتدای تانک فارم»
شکل 4- محدوده و مناطق شهر آبادان
تکنیک پرومته روش پرومته (PROMETHEE)[vii] جزء روشهای تصمیمگیری چند شاخصه است و بهعنوان یک روش کارا و با استفاده از دو واژه ترجیح و بیتفاوتی بهدنبال انتخاب بهترین گزینه است که توسط دو استاد بلژیکی به نام ژان پیر برنز و برتراند مارسکال در دهه 1980 ارائه شد. این روش مبتنی بر تابعی به نام تابع ارجحیت است که تابع مذبور براساس فاصله گزینهها از یکدیگر نسبت به یک معیار اندازهگیری میشود (مودت، 1400: 38). مراحل این روش عبارتاند از: 1- تشکیل ماتریس تصمیم: یک ماتریس عددی است که متشکل از شاخصها بهصورت سطری و گزینهها بهصورت ستونی است.
تبدیل شاخصهای منفی به مثبت:
2- بردار وزن شاخصها: روش وزندهی به شاخصها مبتنی بر ماتریس تصمیم تنها ازطریق آنتروپی شانون امکانپذیر است. در روش آنتروپی شانون اساس اهمیت هر شاخص، میزان پراکندگی دادههای مربوط به ستون آن شاخص در ماتریس تصمیم است. در گام دوم ابتدا باید میزان آنتروپی هریک از شاخصهای را به دست آورد:
سپس اندازه عدم اطمینان یا درجه انحراف برای شاخص تعیین میشود:
3- انتخاب تابع ارجحیت: در گام نهایی، گزینهها با مقایسه زوجی گزینهها در هر شاخص رتبهبندی میشوند. مقایسه بر پایه یک تابع برتری از پیش تعریف شده با دامنه [+1 , 0] اندازهگیری میشود. تابع برتری (ترجیح) P، برای مقایسه دو گزینه a و b ازنظر شاخص j به این صورت است:
که بیانکنندة تفاوت اندازهها در شاخص j است. بهمنظور تکمیل مطالعات میدانی ابتدا پرسشنامهای طراحی و براساس فرمول کوکران، تعداد 383 پرسشنامه توزیع شد. پرسشنامههای مذبور برای مقایسه زوجی مناطق برای هر منطقه بهصورت جداگانه، تهیه و در سطح شهر آبادان به روش تصادفی توزیع شد؛ درنهایت، دادههای حاصل از جمعآوری پرسشنامههای نقاط چهارگانه منتخب پردازش شدهاند. در مطالعه حاضر، طی فرایند انجامشده و بهمنظور سنجش میزان امنیت در شب شهری نقاط منتخب، ابتدا ماتریس تصمیمگیری شامل 120 زیرشاخص و 51 گویه تشکیل شد. در قسمت افقی ماتریس، سؤالات پرسشنامهها و در قسمت عمودی پاسخ پاسخدهنگان به پرسشنامهها وارد شد که همان آلترناتیوهای مدل هستند. در مرحله بعد، برای تعیین وزن این معیارها از مدل آنتروپی شانون استفاده شد. این اوزان که از تا هستند، بر مبنای 100 در نظر گرفته شدهاند.
جدول 1- معیارهای در نظر گرفته شده در مطالعه مطرحشده در قالب سؤالات پرسشنامه
مآخذ: نگارنده
شکل 5- وزن شاخصها
شکل 6- رتبهبندی نهایی
با توجه به مدل و تحلیلهای انجامشده از میان معیارهای موجود هیچیک از معیارها در حالت ایدئال قرار نگرفتهاند؛ زیرا هیچکدام از رتبههای نهایی به یک نزدیک نشدهاند. نزدیکترین آمار به یک را سؤال 5 با رتبه نهایی 69/0 به خود اختصاص داده است که همچنان 31/0 تا عدد یک فاصله دارد. به همین ترتیب، سوالهای 48، 29 و 4 رتبههای 65/0، 63/0 و 6/0 را بهعنوان رتبه نهایی کسب کردهاند و سؤالهای 15، 24، 9 و 10، بازه بین 6/0 تا 5/0 را به خود اختصاص دادهاند. بازههای بین 5/0 تا 4/0 نیز سؤالهای 27، 12، 17، 11 و 43 و بازههای بین 4/0 تا 3/0 را سؤالهای 33، 31، 34، 22، 50، 51، 21، 26، 13، 3، 2، 6، 46، 32، 7، 47، 45، 30، 8 و 1 به خود اختصاص دادهاند. سایر سؤالات نیز رتبهای کمتر از 3/0 کسب کردند. با توجه به این ارزیابی میتوان این گونه تحلیل کرد که سؤال پنجم پرسشنامه که در رابطه با کیوسک نگهبانی و نظارت رسمی است، اهمیت بالاتری در نظر افراد دارد و نبود نظارت رسمی را میتوان از ضعفهای مناطق قلمداد کرد. به همین ترتیب میتوان گفت اهمیت مضاف وجود داشتن یا نداشتن مواردی همچون عناصر با کارکرد فراغتی، مقیاس انسانی فضا و فضاهای فاقد کارکرد «متروکه» با توجه به رتبة کسبشده مشخص شده است؛ درنهایت، میزان اثربخشی هریک از گزارهها در میزان امنیت مناطق را با توجه به رتبهای که هر سؤال کسب کرده است میتوان سنجید. در مرحله بعد بهمنظور ارزیابی زوجی معیارها و انتخاب بحرانیترین ناحیه برای ارائه طراحی، مقیاس واکاوی پرسشنامهها از مجموع 120 زیرشاخصهای مطالعهشده، در هر سایت بهصورت جداگانه در چهار بخش ارزیابی و تحلیل شد. در این بخش رتبه نهایی هر منطقه بهصورت جدا، بررسی و درنهایت به مقایسه گذاشته شد. همچنین، با توجه به رتبهای که سؤالات پرسشنامه در هر منطقه کسب کردهاند، میزان اثرگذاری هریک از گزارهها بررسی شد با توجه به شکل 7 میتوان دریافت سؤالات 18، 16، 20 و 37 بهترتیب کمترین رتبهها را در مجموع 120 شاخص و همچنین سؤالات 5، 48، 29، 4 بهترتیب بیشترین رتبه را کسب کردهاند. درنهایت، با سنجش چهار پارامتر اساسی «امنیت شخصی، حضور در فضا، میزان رفتارهای ناهنجار و ضداجتماعی و میزان کاربریهای تفریحی فراغتی» مدنظر این پروژه که در سؤالات پرسشنامه مطرح شده بودند[viii]، با سؤالات با کمترین رتبه نهایی، منطقه خط ساحلی اروند بهعنوان نقطه بحرانی برای طراحی بهینه انتخاب شد.
ساختار محدوده بحرانی منتخب[ix] در پژوهش در خط ساحلی اروند از ابتدای خیابان استخر تا مرکز تجاری ماهیفروشها (ابتدای بلوار خلیج فارس) از شاخصههای مؤثر بر زندگی شبانه و همچنین معیارهای امنیت به شکل همزمان برخوردار است؛ اما از مرکز ماهیفروشها، خط ساحلی بهدلیل کیفیت کالبدی پایین، قطع ارتباط کالبدی و تباین و پیوستگی محیط، دسترسی ضعیف، نورپردازی نامناسب، جدارههای صلب و خاموش و غیره با کاهش حضورپذیری بهخصوص در اوقات شب روبهرو است.
شکل 7- تعیین شاخص با کمترین و بیشترین رتبه نهایی
شکل 8- جداافتادگی، قطع تباین و پیوستگی در خط ساحلی اروند
شکل 9- دیاگرام خط ساحلی اروند
نتیجهگیری خط ساحلی واقع در وجهه غربی بلوار مذبور دو چهره فعال و غیرفعال دارد که در قسمت فعال بهدلیل برخورداری نسبی از معیارهای مورد نیاز زندگی شبانه و همچنین امنیت، موجب جذب جمعیت فعال و به نسبت آن افزایش سرزندگی بهخصوص در ساعات شب میشود. همچنین، در راستای هدف تحقیق، دیگر راهبردها و سیاستها در جدول ذیل ارائه میشوند. در این بخش از پژوهش محدودة مطالعهشده براساس سیاستهای اجرایی پیشنهادشده طراحی شده است و در این راستا، برای ایجاد پیوستگی میان طراحی محیط محدوده با سایر بافت موجود در منطقه سعی شده است از الگوی بومی نیز پیروی شود.
جدول 2- راهبردها و پیشنهادهای تحقیق
[i] Kevin Lynch [ii] Time orientation [iii] Yangal [iv] Sense of Time [v] Nufar [vi] Van [vii] Preference Ranking Organization METhod for Enrichment Evaluations [viii] بهترتیب سؤالات 1، 42، 33، 49 [ix] خط ساحلی اروند بعد از بازار ماهیفروشها
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ایزدی، سعید و حقی، محمدرضا ( 1394). «ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهرهگیری از طراحی شهری نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان»، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره 20 ، شماره 2، صص 5-12. رضایی مقدم، علی (1391). «بررسی جایگاه طراحی در ایجاد حس امنیت در مجتمعهای مسکونی»، چهارمین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت شهری، مشهد، صص 1-19. سند طرح جامع و تفصیلی یکپارچه و خدمات ستادی منطقه آزاد اروند (1397). ویرایش نهایی، شهرداری آبادان. سوری، الهام و همکاران (1392). «مفهوم حس زمان و کاربرد آن در طراحی شهری»، نشریه هویت شهر، شماره 13، صص 73-82. علیمردانی، مسعود و همکاران (1395). «بررسی نقش امنیت بر سرزندگی حیاط شبانه»، فصلنامه هنرهای کاربردی، دوره 5، شماره 8، صص15-26. قدیمی، سیده درسا و کرامتی، غزاله (1396). زندگى شبانه در کلانشهر با تأکید بر تأثیر عوامل فرهنگى بر فضاى شهرى، مطالعات محیطى هفت حصار، سال 6، شماره 20، صص 27-40. کرمونا، متیو (1394). مکانهای عمومی فضاهای شهری، ابعاد گوناگون طراحی شهری، ترجمه فریبا قرائی و دیگران، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه هنر. گروه بینالمللی رهشهر (1387). برنامهریزی راهبردی منطقه آزاد اروند، خوزستان. لینچ، کوین (1395). تئوری شکل شهر، ترجمه سید حسین بحرینی، چاپ هفتم، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. مودت، الیاس (1400). «بررسی و پردازش دیداری تابآوری شهری با تکنیک PROMETHEE-GAIA مورد مطالعه شهر ایلام»، مجله مخاطرات محیطی، دوره 11، صص 129-149. مودت، الیاس (1401). «طیفبندی سنجش فضایی مراکز انتظامی و نقش آنها در پهنه جرن با رویکرد MCDM مطالعه موردی کلانشهر اهواز»، فصلنامه پژوهش و برنامهریزی شهری، سال 13، شماره 49، ص 249-236. نظمفر، حسین و همکاران (1397). «ارزیابی امنیت در فضاهای عمومی شهری نمونه موردی شهر تهران»، نشریه برنامهریزی و آمایش فضا، دوره 22، شماره 2، صص 133-165. Bromley, R. D., & Nelson, A. L. (2002). Alcohol-related crime and disorder across urban space and time: evidence from a British city. Geoforum, 33(2), 239-254. Drewe, P. (2005, February). What about time in urban planning & design in the ICT age. In Proceedings of the CORP conference. Seijas, J.A. (2018). The Politicization of Nightlife: A Critical Review of Night Mayors as a New Form of Urban Governance After Dark, journal Urban Studies, (55), p15-31. Nofre, J. (2017). Nightlife and Urban Change in Bairro Alto, Lisbon, Journal City & Community, 16, p12-22 Van, I. (2014). Introduction: Geographies of the urban night, Journal Environment and Planning, 24(4): 918–925.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 370 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 228 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||