زمین‏‌شیمی، سنگ‌زایی و خاستگاه زمین‌ساختی توده‏‏‌‏‌های نفلین‌سینیت رزگاه سراب، استان آذربایجان شرقی

قاسمی, علی; میرلوحی, اکرم السادات; فرهمندیان, مهران

doi:10.22108/ijp.2023.136655.1300

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,650
تعداد مقالات	13,402
تعداد مشاهده مقاله	30,206,744
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	12,075,419

زمین‏‌شیمی، سنگ‌زایی و خاستگاه زمین‌ساختی توده‏‏‌‏‌های نفلین‌سینیت رزگاه سراب، استان آذربایجان شرقی

پترولوژی

دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 55، آذر 1402، صفحه 119-162 اصل مقاله (3.62 M)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ijp.2023.136655.1300

نویسندگان

علی قاسمی^* ¹؛ اکرم السادات میرلوحی²؛ مهران فرهمندیان³

¹استادیار پژوهشی، جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان، اصفهان ایران

²دکتری، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³مربی پژوهشی، جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

تودة نفلین‌سینیت رزگاه در حاشیة جنوبی پهنة آتشفشانی اهر- ارسباران (بخشی از کمربند البرز- قفقاز کوچک که خود بخشی از کمربند بزرگ آلپ- هیمالیاست) رخنمون دارد. سنگ‌نگاری تودة آذرین درونی نشان‌دهندة حضور سنگ‌های نفلین گابروی الیوین‌دار، نفلین مونزوسینیت، پسودولوسیت سینیت و پتاسیم‌فلدسپار نفلین‌سینیت به‌همراه دایک‌های بازیک (لامپروفیر) و مشابه تودة آذرین درونی است. بر پایة مقدار عنصرهای فرعی Co و Th و نسبت‌های Ce/Yb، Ta/Yb و Th/Yb و مقدار کمِ TiO₂،سرشت ماگما کالک آلکالن پتاسیم بالا (شوشونیتی) است. الگوی REE، LILE و HFSE، بی‌هنجاری منفی عنصرهای Nb و Ti و HFSE، بی‌هنجاری مثبت Pb و LILE همگی گویای رخداد فرایند متاسوماتیسم گوشته و یا آلایش پوسته قاره‌ای است. بررسی کانی‌شناسی و زمین‌شیمی سنگ کل تودة آذرین درونی رزگاه و لامپروفیرهای همراه نشان می‌دهد احتمالاً خاستگاه گوشته‌ای با ترکیب اولیة اسپینل لرزولیتی دچار 1 درصد ذوب‌بخشی شده و مذاب اولیه را پدید آورده است. بر پایة الگوی زمین‌ساختیِ پیشنهادی، پس از فرورانش صفحة عربی به زیر ورقة ایران و شکست تختة فرورونده و سپس رخداد رژیم کششی، ماگمای برخاسته از گوشتة غنی‌شده و ذوب تختة فرورونده، در قاعدة پوسته دچار جدایش بلوری شده است و سپس با نفوذ بخش جدایش‌یافته به ترازهای بالاترِ پوسته، آلایش پوسته‌ای رخ داده است. با خروج گازها و پیدایش شکستگی‌های عادی در سقف آشیانه، امکان نفوذ دایک‌های لامپروفیری و دیگر دایک‌های قطع‌کنندة تودة آذرین درونی در منطقة رزگاه فراهم شده است.

کلیدواژه‌ها

زمین‌شیمی؛ زمین‌ساخت؛ نفلین‌سینیت؛ رزگاه

اصل مقاله

تودة رزگاه در حاشیة جنوبی پهنة آتشفشانی اهر- ارسباران رخنمون دارد که بخشی از پهنة البرز باختری- آذربایجان است. در این پهنه، ‌سنگ‌‌‌های آتشفشانی ائوسن روی رسوب‌های فلیش ژوراسیک- کرتاسه جای گرفته‌‌اند و این مجموعه دچار نفوذ ‌سنگ‌‌‌های درونی الیگومیوسن شده است (شکل 1).

شکل 1. نقشة زمین‌شناسی 1:100000 اهر و جایگاه تودة آذرین درونی رزگاه (Mahdavi and Fazli, 2008).

Figure 1. Geological map of Ahar (based on 1:100000) and the location of Razgah intrusive rocks (Modifiedm after Mahdavi and Fazli, 2008).

در بخش مرکز، گسترة بزرگی از ‌سنگ‌‌‌های آذرین بیرونی و گاه آذرآواری رخنمون د‌ارند. در پالئوسن- ائوسن محیط قاره‌ای و دریای کم‌ژرفایی حاکم بوده است. واحد‌‌های سنگی شامل تناوبی از مارن گچ‌دار، ماسه‌سنگ آهکی، کنگلومرا، ‌سنگ‌‌‌های آذرآواری، لاوا‌‌های آندزیتی- داسیتی و روانه‌‌‌های ایگنمبریتی هستند. به‌همراه واحدهای آندزیت پورفیری، تراکی‌آندزیت، توف و آگلومرا، ‌سنگ‌‌‌های آذرین نیمه‌ژرف میکرودیوریت و دیاباز نیز رخنمون دارند. در بخش جنوبی ورقة اهر، بیشتر رخنمون‌ها ‌سنگ‌‌‌های رسوبیِ میو- پلیوسن بوده‌اند. تودة آذرین درونی نفلین‌سینیتی رزگاه درون رسوب‌های حوضه‌‌‌های تبخیری مانند مارن ژیپس‌دار، آهک مارنی و ماسه‌سنگ وکنگلومرا‌‌‌های میوسن نفوذ کرده است. در پی هوازدگی، رنگ تودة آذرین یادشده از دور قهوه‌ای کم‌رنگ است؛ سطح تازة آن خاکستری روشن دیده می‌شود. به ‌دنبال فرسایش شدید توده‌های آذرین رزگاه، مرز آ‌نها با سنگ‌های قدیمی‌تر پنهان مانده است و رسوب‌های کواترنری پدید‌آمده از خود توده آن را فراگرفته کرده است. ویژگی بارز سنگ‌های آذرین اصلی منطقه وجود سودولوسیت در آنهاست که گویای جایگیری توده در ژرفای کم پوسته به‌شمار می‌رود و از سوی دیگر، پدیده‌های فرسایشی ویژه‌ای را به‌دنبال داشته است. برخی بخش‌های توده حالت لایه‌ای از خود نشان می‌دهد؛ به‌گونه‌ای‌که به‌صورت افقی دیده می‌شوند و تغییرات خاص کانی‌شناسی میان آنها وجود ندارد. ساخت حفره‌ای در بخش‌های نفلین‌دار بیشتر‌ در معرض هوازدگی بوده است. در بخش باختری تودة آذرین رزگاه، کانی‌سازی مس (مالاکیت و آزوریت) تشخیص داده می‌شود. در این بخش توده، گسل‌هایی با شیب به سمت باختر و جنوب‌باختری دیده می‌شوند. افزون بر تودة اصلی چندین دایک نیز در توده وجود دارد که تمرکز آنها به‌ویژه در بخش باختر و شمال‌باختری است. ستبرای دایک‌‌‌ها متغیر و از نزدیک به چند سانتیمتر تا چند متر و درازای آنها از چند متر تا ده‌‌‌ها متر در نوسان است. افزون‌بر دایک‌‌‌ها می‌توان شمار فراوانی رگة سیلیسی در بخش‌‌‌های مختلف توده، به‌ویژه همراه با دایک‌‌‌ها و موازی و در کنار آنها دیده می‌شود که تمرکز آنها در بخش باختری توده بیشتر است. بیشینة ستبرای رگه‌‌‌ها در برخی بخش‌ها به چند سانتی‌متر می‌رسد. ‌بیشتر سنگ‌‌‌ها در نزدیکی رگه‌‌‌ها به‌شدت دگرسان شده‌اند.

روش انجام پژوهش

پس از برداشت بیش از 150 نمونة سنگی در بازدیدهای صحرایی از شماری از آنها مقطع نازک (50 عدد) و نازک- صیقلی (20 عدد) تهیه و با میکروسکوپ پلاریزان (المپوس مدل BH-2) بررسی شدند. نام اختصاری کانی‌ها برگرفته از ویتنی و اوانس (Whitney and Evans, 2010) است. برای اندازه‌گیری فراوانی عنصرهای اصلی و کمیاب در ترکیب سنگ‌کل، شمار 93 نمونة سنگ کل با دستگاه XRF و ICP-MS در آزمایشگاه زرآزما (تهران) تجزیه شدند. پردازش داده‌ها و رسم نمودارها در نرم‌افزار GCD-Kit انجام شد.

جدول 1. داده‌های زمین‌شیمیایی (اکسیدهای اصلی بر پایة درصدوزنی) برای تودة آذرین درونی منطقة رزگاه.

Table 1. Geochemical data (the major elements in wt%) for the plutonic rocks of Razgah area.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-01	R-06	R-10	R-13	R-20	R-33	R-39	R-40	R-42	R-43	R-47
SiO₂	57.76	59.25	63.75	58.88	66.84	62.81	59.28	61.41	66.86	62.43	62.54
Al₂O₃	17.09	18.81	17.17	16.30	17.00	15.15	18.79	18.19	14.90	16.16	17.33
Fe₂O₃	3.74	2.36	2.72	3.70	0.70	2.86	2.54	2.27	1.72	2.36	1.84
FeO	2.49	2.36	1.81	2.47	0.46	1.91	1.70	1.51	1.72	1.57	1.23
MnO	0.13	0.11	0.15	0.13	0.01	0.11	0.07	0.05	0.01	0.07	0.03
MgO	1.65	1.40	0.58	1.60	0.32	0.89	0.94	0.54	0.33	0.71	0.32
CaO	3.40	4.81	1.29	3.54	0.46	1.58	3.02	1.45	0.82	1.98	1.16
Na₂O	2.13	3.03	5.33	2.31	0.36	2.63	2.50	2.92	0.57	2.37	1.16
K₂O	7.84	4.64	5.82	7.41	11.94	8.04	7.57	8.92	8.11	8.09	9.53
TiO₂	1.03	0.77	0.66	1.09	0.44	0.82	0.79	0.75	0.79	0.69	0.72
P₂O₅	0.75	0.55	0.16	0.59	0.21	0.33	0.42	0.21	0.36	0.30	0.32
L.O.I.	2.36	2.14	0.82	2.34	1.32	3.16	2.64	2.00	3.99	3.50	3.99
Total	100.37	100.24	100.27	100.37	100.07	100.29	100.25	100.23	100.17	100.24	100.18
Na₂O+K₂O	9.97	7.67	11.16	9.72	12.31	10.67	10.08	11.84	8.68	10.46	10.69
K₂O/Na₂O	3.68	1.53	1.09	3.21	32.91	3.05	3.02	3.06	14.30	3.42	8.22

جدول 1. ادامه.

Table 1. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-50	R-51	R-59	R-61	R-62	R-63	R-67	R-68/3	R-89	R-102	R-114
SiO₂	60.00	61.47	62.59	62.95	58.92	59.06	42.99	61.56	58.79	64.95	66.30
Al₂O₃	18.32	17.46	17.81	17.97	18.73	18.22	17.61	17.40	18.48	15.60	17.00
Fe₂O₃	1.75	2.11	1.76	1.36	2.24	1.75	1.71	1.82	1.95	1.63	0.95
FeO	1.17	1.41	1.17	0.91	1.49	1.17	1.14	1.22	1.30	1.09	0.63
MnO	0.04	0.07	0.02	0.05	0.08	0.08	0.04	0.03	0.07	0.01	0.00
MgO	0.47	0.60	0.41	0.34	0.76	0.52	0.49	0.34	0.59	0.20	0.16
CaO	2.61	1.80	1.61	1.42	1.98	2.00	1.88	2.58	2.20	0.78	0.73
Na2O	2.30	1.87	1.68	1.44	2.91	2.60	3.01	1.64	3.59	2.17	0.54
K₂O	8.36	8.33	8.55	9.45	8.34	10.10	7.89	7.98	9.12	8.66	11.38
TiO₂	0.62	0.68	0.73	0.63	0.62	0.58	0.68	0.75	0.62	0.75	0.55
P₂O₅	0.28	0.32	0.32	0.29	0.28	0.27	0.31	0.33	0.25	0.20	0.29
L.O.I.	4.26	4.08	3.53	3.32	3.87	3.83	22.41	4.54	3.25	4.12	1.57
Total	100.17	100.21	100.18	100.14	100.22	100.17	100.17	100.18	100.19	100.16	100.10
Na₂O+K₂O	10.66	10.19	10.23	10.90	11.25	12.70	10.90	9.62	12.71	10.83	11.92
K₂O/Na₂O	3.64	4.46	5.09	6.54	2.86	3.89	2.62	4.86	2.54	3.99	21.14

جدول 1. ادامه.

Table 1. Continued.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-14/1	R-21	R-22	R-28/1	R-30/1	R-32	R-37	R-47/1	R-66	R-68
SiO₂	66.62	61.40	67.43	65.49	69.19	66.77	64.81	61.49	64.73	58.51
Al₂O₃	16.69	17.95	15.32	17.43	15.63	16.54	18.39	18.30	15.25	17.39
Fe₂O₃	0.94	3.30	1.20	0.57	0.91	0.98	0.57	2.76	2.80	3.25
FeO	0.63	2.20	0.80	0.38	0.61	0.65	0.38	1.84	1.87	2.17
MnO	0.00	0.15	0.01	0.09	0.01	0.00	0.00	0.16	0.09	0.11
MgO	0.19	0.63	0.37	0.26	0.18	0.20	0.14	0.49	0.91	1.08
CaO	0.66	1.58	0.54	0.66	0.54	0.55	0.76	0.66	2.13	2.78
Na₂O	0.34	4.95	0.35	0.27	0.28	0.29	0.59	0.33	2.82	2.61
K₂O	11.48	6.46	11.52	11.66	9.34	11.88	11.93	11.05	6.86	8.30
TiO₂	0.69	0.66	0.57	0.52	0.43	0.51	0.66	0.64	1.03	1.13
P₂O₅	0.30	0.17	0.28	0.29	0.21	0.23	0.29	0.29	0.43	0.47
L.O.I.	1.56	0.87	1.72	2.44	2.77	1.50	1.53	2.28	1.37	2.53
Total	100.09	100.33	100.12	100.06	100.09	100.10	100.06	100.28	100.28	100.33

جدول 2. داده‌های زمین‌شیمیایی (عنصرهای کمیاب بر پایة ppm) برای سنگ‌های آذرین درونی منطقة رزگاه.

Table 2. Geochemical data (the trace elements in ppm) for the plutonic rocks of Razgah area.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-01	R-06	R-10	R-13	R-20	R-33	R-39	R-40	R-42
Ba	560	1116	111	901	795	1086	1114	195	1157
Rb	188	129	124	313	511	347	291	193	366
Sr	516	1245	97.1	808	363	421	698	210	407
Cs	4.8	5.1	3.8	6.5	4.1	8.5	11.1	17.8	5.4
Ta	1.3	0.83	3.14	0.74	0.98	0.69	0.81	3.87	0.82
Nb	26.1	11.5	54.5	9.2	4.9	7	6.9	56.8	7.9
Hf	5.26	3.17	10.03	3.33	2.36	3.09	3.22	14.01	3.27
Zr	201	110	508	135	84	132	108	493	129
Y	29.7	18.1	49.7	25.3	12	20	15.3	43.7	17.6
Th	16.48	8.4	36.91	5.62	4.75	6.08	6.25	63.18	6.11
U	5.1	2.4	13.69	1.8	3.4	1.7	1.5	9.2	1
Cr	21	16	20	11	7	11	10	9	9
Ni	8	9	3	7	4	4	5	4	3
Co	9	7.4	3.1	8.7	<1	5.2	6	4.1	1.5
V	182	149	21	203	49	125	122	17	114
Pb	16	11	14	11	2	14	13	23	19
Zn	94	57	93	85	19	84	54	36	32
Ag	0.6	0.5	0.8	0.5	0.2	0.6	0.5	0.9	0.2
As	6	7.4	4.9	5.7	12.8	10.6	7.5	18.4	22
Be	5.5	2.7	12.7	2.2	2.7	2.6	2.1	12.2	3
Bi	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.5	0.2	<0.1	0.2
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	164	174	59	233	41	136	146	206	32
Li	24	19	49	46	47	19	18	30	40
Mo	4	4	6	4	2	2	2	3	3
S	1204	120	543	848	<50	102	171	575	<50
Sb	0.8	0.5	1	0.7	1.6	1.3	1.7	2.1	2
Sc	7.6	6.2	3.3	10.4	1.6	5.9	4.4	3.6	3.7
Se	1.6	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	4.11	2.69	<0.5
Sn	<0.1	<0.1	0.7	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	1.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	6154	4622	3928	6552	2655	4915	4730	4512	4743
Tl	<0.1	<0.1	0.21	<0.1	0.46	0.33	0.24	1.04	0.18
W	2.1	1.5	4.3	1.9	<1	1	1	3.4	1
La	47	34	58	37	21	29	29	74	31
Ce	95	63	120	69	44	53	55	148	62
Pr	9.72	6.78	12	7.72	4.54	5.97	6.38	14.3	7.01
Nd	37.9	26.4	42	31.6	18.1	22.7	24.3	47.5	26.8

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-01	R-06	R-10	R-13	R-20	R-33	R-39	R-40	R-42
Sm	7.13	5.18	7.6	5.95	3.44	4.35	4.82	8.23	5.12
Eu	1.43	1.84	0.56	1.96	1.03	1.45	1.61	0.71	1.75
Gd	5.74	4.2	6.45	4.84	3.12	3.74	3.86	6.92	4.24
Tb	0.88	0.63	1.15	0.75	0.5	0.58	0.62	1.22	0.65
Dy	5.48	3.43	7.67	4.19	2.6	3.14	3.34	8.44	3.68
Er	3.32	1.98	5.31	2.47	1.26	1.86	1.79	5.73	1.84
Tm	0.46	0.28	0.89	0.35	0.18	0.27	0.26	1.03	0.27
Yb	3.5	2.2	6.6	2.9	0.9	2.2	1.7	6.6	1.8
Lu	0.51	0.3	1	0.37	0.19	0.3	0.26	1.17	0.25
La_N	151.613	109.677	187.097	119.355	93.548	93.548	238.71	100	83.871
Ce_N	117.574	77.97	148.515	85.396	65.594	68.069	183.168	76.733	60.644
Pr_N	79.672	55.574	98.361	63.279	48.934	52.295	117.213	57.459	47.049
Nd_N	63.167	44	70	52.667	37.833	40.5	79.167	44.667	36.667
Sm_N	36.564	26.564	38.974	30.513	22.308	24.718	42.205	26.256	20.564
Eu_N	19.456	25.034	7.619	26.667	19.728	21.905	9.66	23.81	18.231
Gd_N	22.162	16.216	24.903	18.687	14.44	14.903	26.718	16.371	14.054
Tb_N	18.565	13.291	24.262	15.823	12.236	13.08	25.738	13.713	11.392
Dy_N	17.019	10.652	23.82	13.012	9.752	10.373	26.211	11.429	9.752
Er_N	15.81	9.429	25.286	11.762	8.857	8.524	27.286	8.762	8.048
Tm_N	14.198	8.642	27.469	10.802	8.333	8.025	31.79	8.333	7.716
Yb_N	16.746	10.526	31.579	13.876	10.526	8.134	31.579	8.612	9.091
Lu_N	15.839	9.317	31.056	11.491	9.317	8.075	36.335	7.764	8.075
Eu/Eu*	0.683	1.206	0.245	1.117	1.099	1.141	0.288	1.148	1.072
La_N/Yb_N	9.053	10.419	5.925	8.602	8.887	11.501	7.559	11.611	9.226
La_N/Sm_N	4.146	4.129	4.801	3.912	4.194	3.785	5.656	3.809	4.079
Ce_N/Yb_N	7.021	7.407	4.703	6.154	6.231	8.369	5.8	8.91	6.671
Ce_N/Sm_N	3.216	2.935	3.811	2.799	2.94	2.754	4.34	2.922	2.949
Eu_N/Yb_N	1.162	2.378	0.241	1.922	1.874	2.693	0.306	2.765	2.005
Sum REE	218.07	150.22	269.23	169.1	128.56	132.94	323.85	146.41	119.51

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-43	R-47	R-50	R-51	R-59	R-61	R-62	R-63	R-67
Ba	995	1115	914	1066	1182	1045	910	873	1048
Rb	340	365	357	365	336	342	323	402	309
Sr	413	445	473	746	962	484	429	394	427
Cs	6.7	18.3	26.1	17	19.4	19.5	10.4	8.3	4.5

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-43	R-47	R-50	R-51	R-59	R-61	R-62	R-63	R-67
Ta	0.75	0.71	0.71	0.73	0.93	0.77	0.56	0.8	1.06
Nb	5.7	6	4.5	5.4	5.3	4.4	6.6	6.4	6
Hf	3.02	3.25	2.71	3.31	2.98	2.72	3.07	2.97	2.7
Zr	115	128	91	118	98	87	110	103	87
Y	17.9	13.5	12.2	17.3	14.9	12.1	14.1	14.1	14.1
Th	5.21	5.92	5.04	5.88	6.87	4.97	5.24	5	5.16
U	1.7	1.1	1.6	1.3	1	1.2	1.5	1.3	1.5
Cr	14	9	8	8	15	13	8	7	9
Ni	2	4	5	3	9	5	3	3	5
Co	3.7	3.9	2.5	3.9	2.3	2.5	4	3.6	4.3
V	97	97	78	90	88	78	85	78	90
Pb	7	19	9	9	11	8	6	7	12
Zn	61	40	32	52	46	37	51	48	29
Ag	0.3	0.5	0.4	0.4	0.2	0.2	0.4	0.4	0.3
As	4.6	11.2	12.4	15.7	12.1	11.7	12	13.9	8
Be	2.4	2.2	2	2.3	2.4	1.9	2.7	2.9	1.8
Bi	0.3	<0.1	<0.1	<0.1	0.1	0.2	0.2	0.2	0.4
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	115	82	159	128	126	152	112	113	128
Li	31	36	28	23	31	33	28	38	27
Mo	2	3	3	3	3	1	2	2	1
S	67	<50	83	82	126	<50	79	<50	83
Sb	0.6	0.7	0.8	<0.5	0.6	0.7	0.6	0.5	1.4
Sc	5.2	2.6	3	4.3	3.9	2.9	3.4	3.7	4.2
Se	<0.5	<0.5	4.51	<0.5	1.63	0.93	4.81	0.73	4.32
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	4124	4320	3705	4090	4377	3783	3699	3472	4106
Tl	0.14	0.11	<0.1	0.11	<0.1	0.13	0.16	0.15	0.19
W	<1	1.2	<1	1.6	1.2	1.3	<1	<1	1.3
La	26	24	23	29	27	21	25	22	25
Ce	49	47	44	53	52	41	48	42	49
Pr	5.74	5.06	4.94	5.74	6.07	4.98	4.85	4.88	5.6
Nd	22	19.1	18.6	22.2	22	18.1	18.2	18.5	20.7
Sm	4.01	3.67	3.26	4.14	4.33	3.55	3.51	3.56	3.95
Eu	1.34	1.32	1.15	1.33	1.42	1.29	1.04	1.18	1.32
Gd	3.64	2.91	3.08	3.58	3.56	3.01	3.12	3.18	3.32
Tb	0.54	0.47	0.45	0.56	0.56	0.47	0.46	0.51	0.55

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-43	R-47	R-50	R-51	R-59	R-61	R-62	R-63	R-67
Dy	3.14	2.28	2.44	3.13	2.96	2.54	2.65	2.63	2.9
Er	1.69	1.4	1.4	1.68	1.7	1.52	1.5	1.53	1.59
Tm	0.25	0.19	0.22	0.26	0.25	0.22	0.23	0.25	0.24
Yb	1.9	1.3	1.3	1.8	1.6	1.3	1.6	1.6	1.5
Lu	0.26	0.19	0.24	0.28	0.27	0.23	0.25	0.26	0.25
La_N	77.419	74.194	93.548	87.097	67.742	80.645	70.968	80.645	87.097
Ce_N	58.168	54.455	65.594	64.356	50.743	59.406	51.98	60.644	64.356
Pr_N	41.475	40.492	47.049	49.754	40.82	39.754	40	45.902	49.918
Nd_N	31.833	31	37	36.667	30.167	30.333	30.833	34.5	37.167
Sm_N	18.821	16.718	21.231	22.205	18.205	18	18.256	20.256	23.077
Eu_N	17.959	15.646	18.095	19.32	17.551	14.15	16.054	17.959	21.361
Gd_N	11.236	11.892	13.822	13.745	11.622	12.046	12.278	12.819	12.934
Tb_N	9.916	9.494	11.814	11.814	9.916	9.705	10.759	11.603	11.181
Dy_N	7.081	7.578	9.72	9.193	7.888	8.23	8.168	9.006	8.571
Er_N	6.667	6.667	8	8.095	7.238	7.143	7.286	7.571	6.81
Tm_N	5.864	6.79	8.025	7.716	6.79	7.099	7.716	7.407	7.099
Yb_N	6.22	6.22	8.612	7.656	6.22	7.656	7.656	7.177	6.22
Lu_N	5.901	7.453	8.696	8.385	7.143	7.764	8.075	7.764	6.211
Eu/Eu*	1.235	1.11	1.056	1.106	1.207	0.961	1.072	1.115	1.236
La_N/Yb_N	12.447	11.928	10.862	11.377	10.891	10.534	9.27	11.237	14.002
La_N/Sm_N	4.114	4.438	4.406	3.922	3.721	4.48	3.887	3.981	3.774
Ce_N/Yb_N	9.352	8.755	7.616	8.407	8.158	7.76	6.79	8.45	10.347
Ce_N/Sm_N	3.091	3.257	3.09	2.898	2.787	3.3	2.847	2.994	2.789
Eu_N/Yb_N	2.887	2.515	2.101	2.524	2.822	1.848	2.097	2.502	3.434
Sum REE	108.89	104.08	126.7	123.72	99.21	110.41	102.08	115.92	123.26

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-68/3	R-89	R-102	R-114	R-03	R-07	R-08	R-09	R-11
Ba	1473	679	505	953	1592	1057	1037	1125	1654
Rb	353	278	208	434	142	131	134	138	72
Sr	617	352	237	456	1281.1	1314.5	1317.4	1276.4	1530.5
Cs	24.5	11.1	13.6	2.3	217	183	246	243	68
Ta	0.8	0.98	2.32	0.7	0.67	0.7	1.19	1.33	0.87
Nb	6.9	11.1	37.1	4.8	10.3	8.7	7.5	7.9	9.3
Hf	3.04	4.52	8	2.68	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	98	155	345	76	77	85	64	72	80

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-68/3	R-89	R-102	R-114	R-03	R-07	R-08	R-09	R-11
Y	12.9	15.5	28.2	12.3	16.6	14.2	14.7	15.8	7.3
Th	6.31	9.25	33.69	5.65	5.9	5.61	4.34	4.43	5.6
U	1.3	3.2	14.8	1.3	1.7	1.8	1.5	1.6	1.9
Cr	13	9	7	7	14	16	19	20	19
Ni	4	3	4	3	8	8	13	11	6
Co	3.5	3.1	2.2	<1	8.1	6.9	12.1	10.4	1.1
V	99	67	37	70	190	139	197	171	64
Pb	12	11	34	5	14	12	10	13	7
Zn	26	53	29	18	61	38	74	70	11
Ag	0.8	0.7	3.5	0.2	0.5	0.6	0.6	0.5	0.9
As	5.2	2.7	36.6	3.5	5.1	4.3	5.1	3	5.9
Be	1.8	3.4	4.9	2	2	2.1	1.5	1.9	2.5
Bi	0.2	0.2	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.1
Cd	<0.1	<0.1	0.4	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	54	135	2023	43	10.7	6.7	4.4	3.9	16.1
Li	23	29	27	37	31	18	17	16	15
Mo	2	2	3	1	2	2	2	2	3
S	96	69	82	59	174	343	115	515	127
Sb	1	0.9	3.2	3	2	1	<0.5	0.5	0.6
Sc	2.8	3.2	1.9	2.7	8.1	4.8	6.5	4.5	0.5
Se	4.58	5.3	<0.5	5.36	3.93	2.13	3.41	1.39	0.52
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	4491	3704	4480	3287	5078	4532	4868	4746	2623
Tl	<0.1	<0.1	1.73	0.63	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
W	1.3	1.1	2.5	2.9	1.9	1.3	<1	<1	1.3
La	27	25	45	22	32	29	29	30	20
Ce	52	50	82	45	58	55	54	55	35
Pr	6.09	5.88	8.34	5.18	6.59	5.89	6.48	6.48	3.78
Nd	22.3	22.5	28.7	19.6	26.5	22.6	25.5	25.5	13.1
Sm	4.5	3.99	5.09	3.65	5.2	4.15	4.63	4.84	2.57
Eu	1.57	1.07	0.99	1.2	2.2	1.84	1.86	1.84	2.22
Gd	3.35	3.67	4.61	3.21	4.25	3.57	4.05	3.96	2.29
Tb	0.53	0.59	0.77	0.48	0.6	0.52	0.58	0.58	0.32
Dy	2.76	3.4	4.78	2.42	3.32	2.87	3.16	3.13	1.53
Er	1.43	1.94	2.9	1.43	1.95	1.53	1.78	1.76	0.84
Tm	0.23	0.36	0.48	0.21	0.26	0.24	0.23	0.25	0.13
Yb	1.3	2	3.2	1.1	2.1	1.8	2	2	1

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-68/3	R-89	R-102	R-114	R-03	R-07	R-08	R-09	R-11
Lu	0.2	0.35	0.48	0.22	0.28	0.24	0.25	0.26	0.14
La_N	80.645	145.161	61.29	70.968	103.226	93.548	93.548	96.774	64.516
Ce_N	61.881	101.485	44.554	55.693	71.782	68.069	66.832	68.069	43.317
Pr_N	48.197	68.361	33.934	42.459	54.016	48.279	53.115	53.115	30.984
Nd_N	37.5	47.833	26.667	32.667	44.167	37.667	42.5	42.5	21.833
Sm_N	20.462	26.103	14.513	18.718	26.667	21.282	23.744	24.821	13.179
Eu_N	14.558	13.469	11.565	16.327	29.932	25.034	25.306	25.034	30.204
Gd_N	14.17	17.799	10.927	12.394	16.409	13.784	15.637	15.29	8.842
Tb_N	12.447	16.245	9.072	10.127	12.658	10.97	12.236	12.236	6.751
Dy_N	10.559	14.845	6.584	7.516	10.311	8.913	9.814	9.72	4.752
Er_N	9.238	13.81	5.667	6.81	9.286	7.286	8.476	8.381	4
Tm_N	11.111	14.815	6.173	6.481	8.025	7.407	7.099	7.716	4.012
Yb_N	9.569	15.311	5.742	5.263	10.048	8.612	9.569	9.569	4.785
Lu_N	10.87	14.907	5.901	6.832	8.696	7.453	7.764	8.075	4.348
Eu/Eu*	0.855	0.625	0.918	1.072	1.431	1.462	1.313	1.285	2.798
La_N/Yb_N	8.427	9.481	10.675	13.484	10.273	10.862	9.776	10.113	13.484
La_N/Sm_N	3.941	5.561	4.223	3.791	3.871	4.396	3.94	3.899	4.895
Ce_N/Yb_N	6.467	6.628	7.76	10.582	7.144	7.904	6.984	7.113	9.053
Ce_N/Sm_N	3.024	3.888	3.07	2.975	2.692	3.198	2.815	2.742	3.287
Eu_N/Yb_N	1.521	0.88	2.014	3.102	2.979	2.907	2.644	2.616	6.313
Sum REE	120.75	187.34	86.98	105.7	143.25	129.25	133.52	135.6	82.92

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-12	R-14	R-20/1	R-23	R-36	R-44	R-46	R-54	R-56
Ba	46	891	1154	716	1118	1046	1207	1062	1087
Rb	209	206	552	175	366	363	267	372	372
Sr	101.4	1080.7	382.7	607	448.2	457.7	1149.2	465.4	488.2
Cs	25	296	23968	205	133	133	235	131	104
Ta	0.89	0.57	0.62	1.71	0.78	0.83	0.82	0.82	0.69
Nb	10.3	4.9	4.3	26.8	6.5	6.4	5.9	5.6	4.4
Hf	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	96	68	72	269	119	109	99	116	94
Y	10.9	17.7	49.4	20.4	14.8	14.8	15.8	15.3	12.3
Th	2.65	3.84	4.4	17.23	6.08	5.97	6.23	6.32	5.41
U	0.6	1.3	218.1	4.7	1.5	1.7	1.3	1.6	1
Cr	9	15	9	13	8	13	13	9	9

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-12	R-14	R-20/1	R-23	R-36	R-44	R-46	R-54	R-56
Ni	3	11	4	6	3	5	8	3	3
Co	<1	13.6	1.9	3.8	4.1	4.2	4.7	3.9	2.4
V	3	297	218	86	96	92	134	90	86
Pb	7	10	22	20	12	10	17	11	6
Zn	50	81	88	48	52	56	29	59	48
Ag	0.2	0.6	4.5	0.8	0.7	0.4	0.5	0.3	0.3
As	2.9	8.7	41.4	12.2	10.9	41.1	6.7	12.2	11.8
Be	8.1	1.5	4.6	5.4	2.1	2.5	1.8	2.5	2.2
Bi	<0.1	<0.1	1.8	<0.1	0.2	0.8	0.3	0.1	<0.1
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	12.4	8.4	3.3	16.2	16.2	13.7	13.4	9	24.6
Li	71	32	300	45	17	23	32	19	28
Mo	4	2	3	4	2	2	4	2	1
S	339	525	988	294	62	68	760	83	<50
Sb	1.2	0.9	1	1.5	1	2.8	1.1	0.6	0.5
Sc	0.6	10.7	3.9	3.4	3.8	4	4.5	3.8	3.4
Se	<0.5	4.15	5.2	<0.5	4.6	2.79	<0.5	3.87	2.6
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	2057	5968	2744	4488	4384	4106	4398	4207	4041
Tl	0.33	<0.1	0.25	0.18	0.16	0.28	0.45	0.12	<0.1
W	1	2	1.2	2.7	<1	1.1	1.7	1.1	1
La	18	31	33	34	26	25	28	26	24
Ce	36	59	91	72	50	49	52	50	46
Pr	4.09	7.18	12.93	8.26	5.58	5.99	6.4	5.76	5.13
Nd	15.1	29.1	57.8	30	21.1	23.1	23.3	21.6	19.3
Sm	2.39	5.43	16.01	5.44	3.94	4.24	4.51	4.26	3.6
Eu	<0.1	1.78	4.4	1.17	1.34	1.38	1.69	1.37	1.29
Gd	2.54	4.56	12.12	4.46	3.44	3.62	3.66	3.51	3.18
Tb	0.38	0.67	2.36	0.73	0.56	0.57	0.59	0.57	0.47
Dy	1.97	3.86	15.44	4.43	2.87	3.33	3.16	3.01	2.47
Er	1.15	1.98	6.25	2.83	1.71	1.87	1.7	1.73	1.33
Tm	0.17	0.27	0.81	0.45	0.26	0.28	0.27	0.29	0.21
Yb	1.3	2.3	4.2	2.7	1.6	1.7	1.9	1.8	1.2
Lu	0.25	0.27	0.62	0.54	0.26	0.31	0.26	0.32	0.21
La_N	58.065	100	106.452	109.677	83.871	80.645	90.323	83.871	77.419
Ce_N	44.554	73.02	112.624	89.109	61.881	60.644	64.356	61.881	56.931
Pr_N	33.525	58.852	105.984	67.705	45.738	49.098	52.459	47.213	42.049

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-12	R-14	R-20/1	R-23	R-36	R-44	R-46	R-54	R-56
Nd_N	25.167	48.5	96.333	50	35.167	38.5	38.833	36	32.167
Sm_N	12.256	27.846	82.103	27.897	20.205	21.744	23.128	21.846	18.462
Eu_N		24.218	59.864	15.918	18.231	18.776	22.993	18.639	17.551
Gd_N	9.807	17.606	46.795	17.22	13.282	13.977	14.131	13.552	12.278
Tb_N	8.017	14.135	49.789	15.401	11.814	12.025	12.447	12.025	9.916
Dy_N	6.118	11.988	47.95	13.758	8.913	10.342	9.814	9.348	7.671
Er_N	5.476	9.429	29.762	13.476	8.143	8.905	8.095	8.238	6.333
Tm_N	5.247	8.333	25	13.889	8.025	8.642	8.333	8.951	6.481
Yb_N	6.22	11.005	20.096	12.919	7.656	8.134	9.091	8.612	5.742
Lu_N	7.764	8.385	19.255	16.77	8.075	9.627	8.075	9.938	6.522
Eu/Eu*		1.094	0.966	0.726	1.113	1.077	1.272	1.083	1.166
La_N/Yb_N	9.335	9.087	5.297	8.49	10.956	9.915	9.935	9.738	13.484
La_N/Sm_N	4.737	3.591	1.297	3.931	4.151	3.709	3.905	3.839	4.194
Ce_N/Yb_N	7.163	6.635	5.604	6.898	8.083	7.456	7.079	7.185	9.915
Ce_N/Sm_N	3.635	2.622	1.372	3.194	3.063	2.789	2.783	2.833	3.084
Eu_N/Yb_N		2.201	2.979	1.232	2.381	2.308	2.529	2.164	3.057
Sum REE	83.34	147.4	256.94	167.01	118.66	120.39	127.44	120.22	108.39

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-57	R-64	R-65	R-78	R-79	R-80	R-81	R-82	R-83
Ba	1011	966	932	970	954	958	1038	1277	956
Rb	378	352	378	348	366	362	318	377	393
Sr	447.2	457.6	419.2	362	532.6	427.6	560.8	681.8	464.1
Cs	106	79	123	131	121	125	121	64	117
Ta	0.76	0.65	1.01	0.66	0.67	0.84	0.7	0.77	0.71
Nb	4.7	4.2	6.1	5	5.8	6.8	6.3	6.4	6.9
Hf	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	97	77	90	78	92	86	103	81	91
Y	12.6	11.1	13.1	12.7	13.6	13.5	18	10.9	12.5
Th	5.92	5.4	5.19	4.83	5.16	5.01	5.26	5.49	6.42
U	1.3	1.1	1.6	1.4	1.7	1.3	1.2	1.6	1.4
Cr	9	6	7	7	7	6	9	6	7
Ni	3	5	3	3	3	3	3	6	2
Co	2.2	3.7	3.8	2.7	4	3.9	3.8	1.6	2.3
V	73	73	83	77	90	89	99	87	72
Pb	11	7	9	7	7	7	22	12	9

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-57	R-64	R-65	R-78	R-79	R-80	R-81	R-82	R-83
Zn	44	21	48	41	55	57	63	24	30
Ag	0.2	0.3	0.3	0.5	0.6	0.2	0.5	0.7	0.4
As	12.3	12.8	7.4	4.4	7.1	10.1	8.1	19.1	10.5
Be	2.2	2.3	2.3	2.4	2.3	2.2	2.3	1.7	3.2
Bi	<0.1	<0.1	<0.1	0.2	0.2	<0.1	<0.1	0.2	0.1
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	24.6	13.6	4.9	26.8	8.7	10.1	11.6	23.6	33.2
Li	37	26	24	37	18	25	23	31	58
Mo	1	2	2	1	3	1	2	2	1
S	<50	<50	74	89	983	93	115	152	53
Sb	<0.5	0.8	<0.5	<0.5	1.6	0.6	0.9	0.7	0.7
Sc	2.8	3.1	3.5	3.1	3.7	3.7	5.4	0.6	2.8
Se	3.06	2.85	2.53	4.24	5.27	3.86	<0.5	3.95	3.9
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.18	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	3720	3560	3675	3622	3935	3801	4270	4334	3497
Tl	<0.1	<0.1	0.1	<0.1	0.16	<0.1	<0.1	0.19	<0.1
W	1.1	<1	1.2	<1	<1	1.1	1	1	1.1
La	24	22	23	22	24	23	26	23	23
Ce	46	43	45	43	46	46	49	45	46
Pr	5.35	4.65	5.22	5.19	5.51	5.36	5.71	5.24	5.61
Nd	19.7	17	20.4	20	21.2	20.7	21.9	19.2	20.4
Sm	3.56	3.11	3.85	3.71	3.8	3.76	4.13	3.67	3.61
Eu	1.21	1.08	1.19	1.23	1.37	1.36	1.35	1.42	1.22
Gd	3.17	2.88	3.24	3.3	3.29	3.35	3.46	3.09	3.27
Tb	0.52	0.44	0.52	0.49	0.55	0.51	0.54	0.46	0.5
Dy	2.59	2.08	2.83	2.67	2.92	2.68	2.91	2.32	2.59
Er	1.48	1.28	1.59	1.48	1.62	1.54	1.77	1.3	1.59
Tm	0.22	0.22	0.25	0.26	0.26	0.26	0.28	0.19	0.25
Yb	1.3	1.1	1.5	1.5	1.6	1.5	2	1	1.3
Lu	0.23	0.19	0.27	0.24	0.28	0.24	0.27	0.17	0.25
La_N	77.419	70.968	74.194	70.968	77.419	74.194	83.871	74.194	74.194
Ce_N	56.931	53.218	55.693	53.218	56.931	56.931	60.644	55.693	56.931
Pr_N	43.852	38.115	42.787	42.541	45.164	43.934	46.803	42.951	45.984
Nd_N	32.833	28.333	34	33.333	35.333	34.5	36.5	32	34
Sm_N	18.256	15.949	19.744	19.026	19.487	19.282	21.179	18.821	18.513
Eu_N	16.463	14.694	16.19	16.735	18.639	18.503	18.367	19.32	16.599
Gd_N	12.239	11.12	12.51	12.741	12.703	12.934	13.359	11.931	12.625

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-57	R-64	R-65	R-78	R-79	R-80	R-81	R-82	R-83
Tb_N	10.97	9.283	10.97	10.338	11.603	10.759	11.392	9.705	10.549
Dy_N	8.043	6.46	8.789	8.292	9.068	8.323	9.037	7.205	8.043
Er_N	7.048	6.095	7.571	7.048	7.714	7.333	8.429	6.19	7.571
Tm_N	6.79	6.79	7.716	8.025	8.025	8.025	8.642	5.864	7.716
Yb_N	6.22	5.263	7.177	7.177	7.656	7.177	9.569	4.785	6.22
Lu_N	7.143	5.901	8.385	7.453	8.696	7.453	8.385	5.28	7.764
Eu/Eu*	1.101	1.103	1.03	1.075	1.185	1.172	1.092	1.289	1.086
La_N/Yb_N	12.447	13.484	10.338	9.888	10.113	10.338	8.765	15.506	11.928
La_N/Sm_N	4.241	4.45	3.758	3.73	3.973	3.848	3.96	3.942	4.008
Ce_N/Yb_N	9.153	10.111	7.76	7.415	7.437	7.932	6.337	11.64	9.153
Ce_N/Sm_N	3.118	3.337	2.821	2.797	2.921	2.953	2.863	2.959	3.075
Eu_N/Yb_N	2.647	2.792	2.256	2.332	2.435	2.578	1.919	4.038	2.669
Sum REE	109.33	99.03	108.86	105.07	112.4	110.26	119.32	106.06	109.59

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-84	R-87/1	R-90	R-93	R-96	R-101	R-103	R-104	R-105
Ba	1016	1228	966	968	968	1089	1046	1030	867
Rb	234	144	347	479	357	394	390	384	305
Sr	904.5	1005.5	390.6	404.1	416.7	663.2	449.7	445.6	415.2
Cs	376	306	117	971	123	144	86	112	122
Ta	0.82	0.9	1	0.47	0.76	0.88	0.85	0.97	0.99
Nb	7	7.7	9.8	3.4	7.6	7.8	8.8	7.9	12
Hf	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	81	87	149	76	99	91	104	119	163
Y	13.4	17.7	14	13.6	14.2	12.5	13	16	16.8
Th	5.62	6.09	8.6	4.39	6.26	5.85	6.31	6.43	9.77
U	1.6	1.7	1.9	10.1	2.2	1	1	1.5	2
Cr	10	16	6	6	8	8	6	7	10
Ni	8	10	3	6	3	12	4	5	2
Co	5.8	12.3	3.2	3.8	4.1	4.8	5.3	4.2	4.1
V	135	246	75	69	90	83	77	78	76
Pb	16	13	8	5	11	9	8	8	11
Zn	44	83	50	33	54	47	28	35	56
Ag	0.8	0.6	0.6	0.8	0.6	0.7	2.3	0.3	0.7
As	8	3	10	25.2	5.4	13.3	17	9.1	8

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-84	R-87/1	R-90	R-93	R-96	R-101	R-103	R-104	R-105
Be	1.9	1.7	2	2.8	2.3	2.1	2.1	2.3	3.1
Bi	0.2	0.1	0.2	0.9	<0.1	0.1	<0.1	<0.1	0.2
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	20.4	2.9	10.2	2.8	11.8	18	12.2	12.4	10.2
Li	35	18	19	67	23	29	44	29	20
Mo	1	2	<0.1	1	1	2	2	2	3
S	287	120	105	51	2695	59	<50	<50	59
Sb	1	<0.5	0.6	1	1.1	0.6	0.6	0.7	0.9
Sc	4.3	9.7	3.3	2.6	3.7	3.6	2.5	4	3.4
Se	4.64	1.92	3.24	2.79	4.62	3.2	<0.5	<0.5	5.09
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	4419	5872	3769	3255	3896	4039	3947	3820	3798
Tl	1.43	<0.1	<0.1	0.51	0.12	0.14	0.13	0.13	<0.1
W	2	1.1	1.5	1.3	1.2	1.2	1.2	<1	1
La	27	30	25	22	24	24	23	25	28
Ce	53	59	51	46	47	49	44	47	58
Pr	6.59	7.72	6.15	5.35	5.59	5.6	5.03	5.67	6.57
Nd	25.3	30.9	23	19.9	21.4	21.3	19.1	21.2	24.5
Sm	4.62	5.93	4.33	3.93	3.77	3.91	3.45	4.08	4.49
Eu	1.56	2.31	1.29	1.35	1.3	1.42	1.27	1.29	1.16
Gd	3.84	4.82	3.66	3.59	3.46	3.25	3.19	3.53	3.87
Tb	0.58	0.76	0.58	0.59	0.57	0.53	0.47	0.55	0.62
Dy	3.03	4.11	3.23	3.05	2.96	2.79	2.44	2.8	3.5
Er	1.63	2.28	1.93	1.61	1.7	1.49	1.3	1.68	2.05
Tm	0.26	0.32	0.34	0.22	0.29	0.25	0.21	0.26	0.34
Yb	1.6	2.3	1.7	1.2	1.7	1.3	1.2	1.6	2.1
Lu	0.24	0.32	0.32	0.22	0.27	0.25	0.19	0.26	0.36
La_N	87.097	96.774	80.645	70.968	77.419	77.419	74.194	80.645	90.323
Ce_N	65.594	73.02	63.119	56.931	58.168	60.644	54.455	58.168	71.782
Pr_N	54.016	63.279	50.41	43.852	45.82	45.902	41.23	46.475	53.852
Nd_N	42.167	51.5	38.333	33.167	35.667	35.5	31.833	35.333	40.833
Sm_N	23.692	30.41	22.205	20.154	19.333	20.051	17.692	20.923	23.026
Eu_N	21.224	31.429	17.551	18.367	17.687	19.32	17.279	17.551	15.782
Gd_N	14.826	18.61	14.131	13.861	13.359	12.548	12.317	13.629	14.942
Tb_N	12.236	16.034	12.236	12.447	12.025	11.181	9.916	11.603	13.08
Dy_N	9.41	12.764	10.031	9.472	9.193	8.665	7.578	8.696	10.87
Er_N	7.762	10.857	9.19	7.667	8.095	7.095	6.19	8	9.762

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-84	R-87/1	R-90	R-93	R-96	R-101	R-103	R-104	R-105
Tm_N	8.025	9.877	10.494	6.79	8.951	7.716	6.481	8.025	10.494
Yb_N	7.656	11.005	8.134	5.742	8.134	6.22	5.742	7.656	10.048
Lu_N	7.453	9.938	9.938	6.832	8.385	7.764	5.901	8.075	11.18
Eu/Eu*	1.132	1.321	0.991	1.099	1.101	1.218	1.171	1.039	0.851
La_N/Yb_N	11.377	8.794	9.915	12.36	9.518	12.447	12.922	10.534	8.989
La_N/Sm_N	3.676	3.182	3.632	3.521	4.004	3.861	4.194	3.854	3.923
Ce_N/Yb_N	8.568	6.635	7.76	9.915	7.151	9.75	9.484	7.598	7.144
Ce_N/Sm_N	2.769	2.401	2.843	2.825	3.009	3.024	3.078	2.78	3.117
Eu_N/Yb_N	2.772	2.856	2.158	3.199	2.174	3.106	3.009	2.293	1.571
Sum REE	129.25	150.77	122.53	109.01	114.01	115.09	104.85	114.92	135.56

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-106	R-107	R-108	R-109	R-110	R-111	R-112	R-115
Ba	987	989	888	886	1069	990	957	978
Rb	421	364	345	325	373	380	335	311
Sr	399.3	415.3	428.9	412.1	496.4	440.1	432.2	436.9
Cs	118	119	104	106	124	110	127	143
Ta	0.81	0.79	0.64	0.68	0.84	0.8	0.84	0.86
Nb	7.3	6.8	5.6	8.1	8.5	5.7	8.7	7.6
Hf	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	89	94	89	98	98	79	108	82
Y	12.9	12.6	11.8	13	13.4	12.1	14.4	13.4
Th	4.66	5.21	4.58	5.53	6.75	5.23	6.44	5.07
U	1	1.3	1.6	1.8	1.1	1.1	2.1	2.1
Cr	9	10	8	8	6	6	9	8
Ni	4	6	5	4	4	6	4	3
Co	3.2	3.1	3.8	3.8	3.1	3.8	3.7	4.5
V	84	76	82	83	86	92	87	102
Pb	9	7	7	8	8	6	16	11
Zn	51	42	50	50	47	52	54	59
Ag	0.6	0.8	0.8	0.5	0.3	0.2	0.4	0.5
As	12.5	9.4	7.7	13	7.8	13.7	5.1	6.5
Be	1.8	2.2	2.1	2.3	2.2	2.2	2.3	2.1
Bi	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Cu	9.5	10.3	8.5	5.9	21.4	11.8	7	9.8

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-106	R-107	R-108	R-109	R-110	R-111	R-112	R-115
Li	23	23	21	22	32	20	20	16
Mo	1	2	1	2	2	2	3	3
S	64	200	53	69	88	104	63	2014
Sb	0.9	0.9	0.6	0.6	1.2	0.6	1	0.5
Sc	3.6	2.9	2.9	2.8	3.2	3	3.5	4.1
Se	5.46	4.76	4.84	5.31	4.4	4.17	4.85	5.3
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Ti	4072	3615	3564	3609	4084	3774	3850	4166
Tl	0.15	0.11	<0.1	<0.1	0.1	<0.1	<0.1	<0.1
W	1.1	<1	<1	<1	1.2	1.2	<1	1.1
La	22	23	21	22	24	22	25	24
Ce	44	45	41	44	49	43	49	45
Pr	5.25	4.97	4.69	5.07	5.79	5.12	5.8	5.53
Nd	20.6	18.9	18.4	19.7	22.6	19.4	21.7	22.5
Sm	3.76	3.5	3.46	3.69	4.37	3.58	4.3	4.03
Eu	1.28	1.2	1.15	1.12	1.34	1.2	1.36	1.36
Gd	3.39	3.17	3.14	3.16	3.53	3.18	3.55	3.5
Tb	0.51	0.49	0.5	0.5	0.54	0.5	0.57	0.54
Dy	2.69	2.39	2.33	2.76	2.92	2.64	3.08	2.79
Er	1.59	1.46	1.47	1.59	1.63	1.57	1.82	1.68
Tm	0.25	0.24	0.24	0.26	0.3	0.24	0.29	0.24
Yb	1.5	1.3	1.3	1.5	1.5	1.4	1.7	1.6
Lu	0.27	0.24	0.23	0.27	0.26	0.26	0.3	0.26
La_N	70.968	74.194	67.742	70.968	77.419	70.968	80.645	77.419
Ce_N	54.455	55.693	50.743	54.455	60.644	53.218	60.644	55.693
Pr_N	43.033	40.738	38.443	41.557	47.459	41.967	47.541	45.328
Nd_N	34.333	31.5	30.667	32.833	37.667	32.333	36.167	37.5
Sm_N	19.282	17.949	17.744	18.923	22.41	18.359	22.051	20.667
Eu_N	17.415	16.327	15.646	15.238	18.231	16.327	18.503	18.503
Gd_N	13.089	12.239	12.124	12.201	13.629	12.278	13.707	13.514
Tb_N	10.759	10.338	10.549	10.549	11.392	10.549	12.025	11.392
Dy_N	8.354	7.422	7.236	8.571	9.068	8.199	9.565	8.665
Er_N	7.571	6.952	7	7.571	7.762	7.476	8.667	8
Tm_N	7.716	7.407	7.407	8.025	9.259	7.407	8.951	7.407
Yb_N	7.177	6.22	6.22	7.177	7.177	6.699	8.134	7.656
Lu_N	8.385	7.453	7.143	8.385	8.075	8.075	9.317	8.075
Eu/Eu*	1.096	1.102	1.067	1.003	1.043	1.087	1.064	1.107

جدول 2. ادامه.

Table 2. Continued.

Rock Type	Intrusion
Sample No.	R-106	R-107	R-108	R-109	R-110	R-111	R-112	R-115
La_N/Yb_N	9.888	11.928	10.891	9.888	10.787	10.594	9.915	10.113
La_N/Sm_N	3.681	4.134	3.818	3.75	3.455	3.866	3.657	3.746
Ce_N/Yb_N	7.587	8.954	8.158	7.587	8.45	7.945	7.456	7.275
Ce_N/Sm_N	2.824	3.103	2.86	2.878	2.706	2.899	2.75	2.695
Eu_N/Yb_N	2.426	2.625	2.515	2.123	2.54	2.437	2.275	2.417
Sum REE	107.09	105.86	98.91	105.62	117.78	104.09	118.47	113.03

جدول 3. داده‌های زمین‌شیمیایی (عنصرهای کمیاب برپایة ppm) برای دایک‌ها و رگه‌های همراه سنگ‌های آذرین درونی منطقة رزگاه.

Table 3. Geochemical data (trace elements in ppm) for the dikes and veins associated with plutonic rocks of Razgah area.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-14/1	R-21	R-22	R-28/1	R-30/1	R-32	R-37	R-47/1	R-66	R-68
Ba	1202	69	932	1021	913	944	1426	960	943	1122
Rb	416	213	502	493	431	507	471	699	218	314
Sr	424	123	410	410	328	461	393	299	388	437
Cs	1.4	5.1	4.8	3.8	4.3	1.8	3.3	11.1	7.1	18.4
Ta	0.73	1.62	0.58	0.54	0.51	0.51	0.57	0.69	1.2	1.25
Nb	8.7	23.2	4.3	3.8	2.7	3.1	4.7	4.8	11.1	12.3
Hf	2.75	9.81	2.45	2.49	2.12	2.03	2.73	3.26	5.23	5.78
Zr	89	386	87	85	67	63	95	123	210	231
Y	16.8	30.8	14.9	65.8	14	9.5	14.5	16.4	25.1	27.9
Th	8.44	14.92	3.88	4.44	3.27	3.32	5.26	5.27	10.19	11.12
U	2.7	4.9	5.8	172	23.3	1.1	1.8	1.6	3.4	3.7
Cr	8	13	12	7	9	10	6	9	10	14
Ni	3	1	2	8	3	4	3	4	4	6
Co	<1	2.9	<1	84.8	2.6	<1	<1	5.9	5.6	6.3
V	111	27	67	103	84	72	44	140	125	140
Pb	<1	12	8	46	11	5	19	11	22	18
Zn	20	109	26	70	68	18	11	63	81	85
Ag	0.4	0.8	0.8	6	3.6	0.4	0.2	0.4	0.5	0.6
As	10.6	0.5	21.3	15.3	60.3	13.9	10	23.8	4.2	38.5
Be	4	11	2.4	2.8	2.8	2.5	1.8	3.5	3.4	3.8
Bi	0.1	<0.1	0.8	1	4.6	0.4	1.2	<0.1	0.2	0.3
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.2	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.2
Cu	325	168	1125	18231	18482	101	27	54	209	157
In	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Li	37	46	98	72	81	50	32	41	22	39
Mo	3	7	2	3	2	2	1	4	3	6

جدول 3. ادامه.

Table 3. Continued.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-14/1	R-21	R-22	R-28/1	R-30/1	R-32	R-37	R-47/1	R-66	R-68
Sn	<0.1	1.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
S	56	418	<50	<50	165	<50	107	<50	238	579
Sb	1.9	0.8	3.6	3.1	9.6	3.1	2.2	0.9	3.3	2.3
Sc	3.9	3.8	2.5	3.5	2.2	1.6	4.1	3.4	6.4	7.7
Se	4.81	2.84	<0.5	0.59	3.39	2.34	1.95	<0.5	4.73	1.75
Te	<0.1	<0.1	0.13	<0.1	<0.1	<0.1	0.11	<0.1	<0.1	<0.1
Tl	0.58	<0.1	0.61	0.98	0.55	0.85	1.01	0.27	0.23	0.34
Ge	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d
w	2.7	3	1.1	2.2	1.5	2.4	3.3	2.8	2.1	3.4
La	28	52	24	35	17	17	24	22	42	46
Ce	58	104	43	76	33	37	49	47	84	90
Pr	6.08	10.5	4.89	9.25	3.69	3.99	5.22	5.04	9.81	10.53
Nd	23.3	36.7	18.7	37.9	13.8	15.4	19.8	19.4	36.1	39.3
Sm	4.53	5.84	3.57	9.02	2.7	2.91	3.84	3.85	6.77	7.25
Eu	1.39	0.37	1.3	2.75	0.97	0.96	1.31	1.13	1.69	1.9
Gd	3.69	5.29	3.26	8.67	2.75	2.72	3.27	3.33	5.38	5.86
Tb	0.57	0.87	0.48	1.84	0.44	0.4	0.52	0.55	0.86	0.95
Dy	3.33	5.27	2.54	13.31	2.57	2.03	2.92	3.18	4.95	5.5
Er	1.91	3.43	1.36	6.71	1.43	1	1.7	1.95	2.89	3.25
Tm	0.27	0.53	0.19	0.93	0.21	0.16	0.24	0.33	0.45	0.51
Yb	1.7	4.3	1.3	5.4	1.2	0.8	1.2	2.1	2.9	3.3
Lu	0.27	0.82	0.21	0.72	0.2	0.15	0.24	0.37	0.45	0.5

جدول 3. ادامه.

Table 3. Continued.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-04	R-05	R-19	R-25	R-25/1	R-25/2	R-26	R-26/1	R-28
Ba	561	689	1210	1165	912	1380	1122	923	1126
Rb	116	61	414	521	435	474	484	505	465
Sr	893.8	464.3	416.1	433.9	416.7	445.2	403	429.8	408
Cs	82	14	124	141	46926	2809	9247	1536	137
Ta	0.37	0.44	0.62	0.55	0.48	0.89	0.52	1	0.54
Nb	1.4	4.3	4.9	5.1	3.1	4.5	3.8	4.3	4.4
Hf	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	0.75	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	44	52	72	74	65	95	90	109	95
Y	12.6	22.6	11.5	11	34.1	20.3	13.2	15	13.3
Th	1.88	3.94	3.89	3.77	3.34	4.25	4.16	4.42	4.62
U	1.9	1.5	1.08	1.1	183.5	46.9	15.5	13.5	1.2

جدول 3. ادامه.

Table 3. Continued.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-04	R-05	R-19	R-25	R-25/1	R-25/2	R-26	R-26/1	R-28
Cr	11	26	6	8	7	6	6	5	7
Ni	7	8	2	3	134	3	6	3	7
Co	9.9	1.9	2.3	<1	101.1	<1	3.6	4.1	4.9
V	160	45	83	38	53	41	77	76	91
Pb	1	25	7	13	623	4	17	3	9
Zn	79	19	32	10	166	19	45	28	35
Ag	0.5	0.4	0.3	0.4	99	1.9	1.9	0.8	0.8
As	12.1	<0.1	17	15.3	>100	30.4	44.6	26	10.6
Be	0.8	1.2	1.4	1.6	1.1	2.2	1.1	2.1	2.1
Bi	<0.1	<0.1	0.3	0.2	0.2	0.7	4.3	3.3	0.1
Cd	<0.1	0.1	<0.1	0.1	4.3	<0.1	0.1	<0.1	<0.1
Cu	4.1	2.9	1.6	1.9	2.7	3.2	2.1	3.2	12.7
In	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d
Li	12	7	25	26	23	36	18	49	51
Mo	4	1	1	2	855	5	3	2	3
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	0.8	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
S	471	576	179	<50	<50	<50	<50	<50	253
Sb	0.5	1	1.6	1	15	1.9	5	4.1	6.1
Sc	7.3	4.6	3	1.7	3	3.4	2.5	2.6	3.3
Se	4.79	5.25	<0.5	4.47	3.45	4.2	<0.5	<0.5	<0.5
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Tl	<0.1	0.15	0.5	0.31	5.78	0.67	0.5	0.36	0.5
Ge	1.46	1.54	2.19	2.45	2.21	2.8	2.47	2.93	2.79
w	<1	<1	<1	<1	1.3	2.2	1.4	2.2	1
La	19	25	21	19	24	24	22	24	25
Ce	33	41	42	39	47	50	42	43	49
Pr	3.93	4.63	4.55	4.15	5.41	5.36	4.5	4.71	5.19
Nd	16.5	18.1	17.1	16	21.4	21.7	16.7	18.2	20.3
Sm	2.95	3.48	3.22	3.24	4.46	4.71	3.32	3.4	3.8
Eu	1.08	1.05	1.18	1.14	1.49	1.37	1.15	1.1	1.31
Gd	2.91	3.29	2.93	2.76	4.72	4.14	2.89	3.09	3.2
Tb	0.43	0.49	0.46	0.42	0.92	0.68	0.44	0.49	0.46
Dy	2.03	2.75	2.25	2.12	6.9	3.9	2.27	2.53	2.61
Er	1.11	1.76	1.21	1.15	4.37	2.01	1.17	1.34	1.34
Tm	0.16	0.25	0.19	0.17	0.65	0.29	0.18	0.19	0.21
Yb	2.5	3.1	1.1	0.9	3.6	1.6	1.1	1.3	1.2
Lu	0.14	0.25	0.18	0.19	0.57	0.26	0.19	0.2	0.2

جدول 3. ادامه.

Table 3. Continued.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-31	R-32/1	R-34	R-58	R-68/2	R-87	R-87/2	R-91	R-92
Ba	1079	1085	1063	297	827	413	890	1296	1174
Rb	534	447	507	3	350	347	180	358	319
Sr	433	427.7	401.9	101.7	338.8	106.4	568.1	458.1	470.5
Cs	5338	37	733	21	21	35	1561	37007	2391
Ta	0.55	0.53	0.69	0.54	0.53	3.36	0.66	0.55	0.62
Nb	3.8	3.5	5.8	3.2	2.9	25.9	4.4	5	5.6
Hf	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5	<0.5
Zr	98	86	109	106	68	114	76	110	95
Y	53.4	11	10.4	8	17.1	22.3	14.7	91.5	14.7
Th	3.66	4.39	5.13	17.09	3.74	47.03	3.39	4.46	5.69
U	131.9	0.8	1.1	8	1	7.8	1.3	652.6	5
Cr	9	9	6	14	6	7	17	9	7
Ni	15	4	5	8	2	3	14	8	17
Co	11.3	<1	2.8	<1	<1	<1	12.6	3.7	10
V	75	51	77	9	72	18	295	228	100
Pb	63	6	8	<1	1	18	10	69	12
Zn	39	14	38	<1	15	21	86	128	50
Ag	10.8	0.2	0.5	0.3	0.1	0.2	1.2	12.6	7.4
As	44.4	8.6	17.9	9.1	6.1	34	1.5	16.2	43.4
Be	1.8	2.1	2	<0.2	1.9	6.3	1	2	1.9
Bi	7	0.2	0.5	0.3	<0.1	0.1	0.3	1	0.2
Cd	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.1	0.3
Cu	2.4	1.3	2.3	<0.5	2.4	9.7	8	3.7	20.5
In	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d	n.d
Li	42	42	120	8	21	6	18	29	43
Mo	2	2	3	4	3	4	1	11	2
Sn	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	0.5	<0.1	<0.1	<0.1
S	<50	<50	<50	1079	<50	176	504	127	72
Sb	4.6	4.8	1.1	5.8	3.5	3.5	<0.5	5.8	0.7
Sc	3.5	1.3	3.4	0.5	2.7	1.3	15.7	4.8	2.8
Se	<0.5	<0.5	<0.5	4.56	5.49	5.11	4.75	6.74	5.26
Te	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1	<0.1
Tl	1.48	0.76	0.21	<0.1	0.47	1.33	<0.1	0.99	0.8
Ge	2.62	2.52	3.02	1.95	2.03	3.99	2.68	3.37	3.09
w	1.4	1.6	<1	1.2	5.2	3.3	<1	1.1	1
La	30	20	18	7	21	41	21	46	24
Ce	62	40	36	13	39	82	42	121	50
Pr	7.61	4.51	3.84	1.83	4.37	8.38	5.84	17.3	5.91

جدول 3. ادامه.

Table 3. Continued.

Rock Type	Dikes and Veins
Sample No.	R-31	R-32/1	R-34	R-58	R-68/2	R-87	R-87/2	R-91	R-92
Nd	31.2	16.6	15	7.3	16.8	26.8	25	84.2	21.8
Sm	7.29	3.26	2.87	1.36	3.17	4.68	5.22	23.98	4.35
Eu	2.36	1.14	1.03	0.42	0.99	0.57	1.49	5.86	1.44
Gd	6.73	2.87	2.67	1.84	2.95	4.11	4.21	20.06	3.57
Tb	1.36	0.42	0.4	0.28	0.5	0.69	0.65	4.17	0.56
Dy	9.85	2.16	1.93	1.36	2.72	4.2	3.44	26.72	3.13
Er	5.31	1.16	1.05	0.72	1.64	2.65	1.79	10.54	1.74
Tm	0.73	0.17	0.14	0.11	0.25	0.5	0.27	1.45	0.29
Yb	4.5	0.9	0.9	0.5	1.5	3.1	2.1	7.8	1.6
Lu	0.6	0.17	0.16	<0.1	0.24	0.58	0.27	1.06	0.26

سنگ‌نگاری

بر پایة بررسی‌های سنگ‌نگاری، 4 واحد سنگی اصلی و مهم برای تودة آذرین درونی نفلین‌سینیت رزگاه شناسایی شد که شامل نفلین گابروی الیوین دار، نفلین مونزوسینیت، سودولوسیت سینیت و پتاسیم‌فلدسپار نفلین‌سینیت هستند (به بخش الف مراجعه شود). دایک‌ها و رگه‌ها نیز شامل دایک‌های بازیک (لامپروفیر)، دایک‌های همانند تودة آذرین درونی (نفلین‌سینیت دگرسان)، دایک‌های سینیتی و میکروسینیتی و در پایان، دایک‌های دگرسان‌شده با رگه‌های سیلیسی و کانه‌دار هستند (در بخش ب به‌طور کامل به آن پرداخته شده است). نفلین، سودولوسیت، پتاسیم‌فلدسپار و پلاژیوکلاز، از مهم‌ترین کانی‌های روشن و اصلی و کانی‌های کلینوپیروکسن و الیوین از مهم‌ترین کانی‌های فرومنیزین در این سنگ‌هاست. آپاتیت، زیرکن و کانی‌های اکسید آهن از کانی‌های فرعی و کلریت، کلسیت، آدولاریا و هماتیت به‌همراه سریسیت، اپیدوت، کائولینیت و بیوتیت از کانی‌های ثانویه به‌شمار می‌روند. بافت‌های اصلی گرانولار و پورفیروییدی و بافت‌های فرعی پویی‌کیلیتیک، گرافیک و جانشینی‌هایی که باعث پیدایش شکل‌های سودومورف شده‌اند از بافت‌های رایج در این سنگ‌ها هستند. آپاتیت که کانی حامل عنصرهای خاکی کمیاب به‌شمار می‌رود در سنگ‌های بازیک‌تر مانند نفلین گابروها و نفلین مونزوسینیت‌ها حضور پررنگ‌تری دارد و اندازة بزرگ‌تر و فراوانی بیشتر نشان می‌دهد. این کانی از دگرسانی در امان مانده است و توان به‌کارگیری در بررسی‌های زمین‌شیمیایی پیشرفته‌تر را دارد.

افزون‌بر ‌سنگ‌‌‌های یادشده، فنولیت تفریتی، تفریت فنولیتی و همچنین، فنولیت، سینیت کوارتزدار، مونزونیت و گابرو نیز از دیگر واحد‌‌های سنگی شناسایی‌شده در تودة رزگاه هستند (Ameri, 2004). رگه‌‌‌ها و رگچه‌‌هایی از کوارتز، سریسیت و مالاکیت نیز در توده دیده می‌شوند. رخداد این رگه‌‌‌ها و دگرسانی همراه آنها بیشتر از روند‌‌های خطی روی زمین پیروی می‌کند و گاه همراه با دایک‌‌‌هایی دیده می‌شوند که بسیار دگرسان شده‌اند و رنگ آنها سفیدتر شده است (شکل 2). بیشتر رگه‌‌‌ها با دایک‌‌‌ها موازی هستند. نفلین در‌ سنگ‌‌‌های دیواره رگه‌‌‌ها بسیار دگرسان شده است و جای خود را به کانی‌‌‌های رسی و سریسیت داده است؛ اما بیشتر پتاسیم‌فلدسپارهای سنگ دچار دگرسانی نشده و به‌صورت شفاف در سنگ به‌جای ماند‌‌‌ه‌اند.

در بررسی‌های سنگ‌نگاری مقاطع تهیه‌شده از دایک‌ها و رگه‌ها، دایک‌هایی که در برداشت‌های صحرایی به‌نام دایک بازیک برداشت و انتخاب شده بودند، بر پایة ویژگی‌های بافتی و کانی‌شناسی، لامپروفیر تشخیص داده شدند و این نخستین گزارش از حضور لامپروفیر در منطقة رزگاه به‌شمار می‌رود. این سنگ‌ها بافت پورفیری و کانی‌شناسیِ الیوین، پیروکسن و کرسوتیت (آمفیبول قهوه‌ای) دارند. دایک‌های دیگر، کمابیش ویژگی‌های کانی‌شناسی همانند توده‌های نفلین‌سینیت دارند و در آنها گاه رگه‌های سیلیسی و کانه‌دار دیده می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی سنگ‌نگاری این دایک‌‌ها، دگرسانی شدید آنهاست. کانی‌های رسی از فراوان‌ترین کانی‌های پدیدآمده از دگرسانی این دایک‌‌ها هستند.

شکل 2. تصویر صحرایی از A) کانی‏‌سازی مس همراه دایک‌ها؛ B) دگرسانی واحدهای نفلین‌سینیتی در محدودة معدنی رزگاه.

Figure 2. Field photographs of A) Copper mineralization along with dikes; B) Alteration of Nepheline- syenite exposed in Razgah exploration area.

الف- سنگ نگاری واحدهای آذرین درونی

الف-1- پتاسیم‌فلدسپار نفلین‌سینیت

این سنگ‌ها بافت تراکیتویید (شبه جریانی) و کانی‌های پتاسیم‌فلدسپار و پیروکسن‌های سبز (در نور طبیعی) دارند. همچنین، بلورهای نفلین به‌صورت شکل‌دار و کمابیش تجزیه‌شده در برخی مقاطع دیده شدند. از کانی‌های فرعی مهم در این واحد می‌توان زیرکن و آپاتیت را نام برد (شکل 3). نکتة جالب توجه در این گروه از سنگ‌ها اینست که کانی زیرکن، با اندازة بزرگ‌تر و فراوانی بیشتری دیده می‌شود؛ اما میزان و اندازة بلورهای آپاتیت کمتر است.

الف-2- نفلین مونزوسینیت

این سنگ‌ها الیوین (ایدنگزیتی‌شده)، کلینوپیروکسن، آلکالی‌فلدسپار و پلاژیوکلاز به‌همراه نفلین دارند. بافت شبه‌گرافیک که از هم‌رشدی نفلین و پتاسیم‌فلدسپار پدید آمده است، در این گروه از سنگ‌ها دیده می‌شود. کانی‌های اصلی سازندة این سنگ‌ها، نفلین، پتاسیم‌فلدسپار، پیروکسن و الیوین هستند. بافت سنگ، گرانولار است و آپاتیت از کانی‌های فرعی مهم این سنگ‌ها به‌شمار می‌رود. همچنین، کانی‌های رسی (کائولن) به‌دست‌آمده از دگرسانی کانی ارتوکلاز و نیز، بیوتیت و سریسیت از کانی‌های ثانویه این سنگ‌ها هستند. در این سنگ‌ها، قالب‌های الیوین که در حاشیه با اکسید آهن جایگزین شده‌اند به‌خوبی دیده می‌شوند (شکل‌های 4- A و 4-B) . در این سنگ‌ها، برخی پیروکسن‌ها حاشیة واکنشی دارند. همچنین، نفلین، پلاژیوکلاز را فراگرفته است. نفلین در پی دگرسانی، رنگ‌های بیرفرنژانس زرد و نارنجی- قهوه‌ای (کانکریت) نشان می‌دهد. افزون‌بر این، این کانی میانبار‌هایی از اکسید آهن دارد. مجموعه‌ای از کانی‌های دگرسانی، شامل بیوتیت، سریسیت و هماتیت، در اطراف کانی‌های کدر یافت می‌شود (شکل 5-A). آپاتیت‌های سوزنی، کانی پیروکسن را قطع کرده‌اند.

الف-3- نفلین گابروی الیوین‌دار

پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن از کانی‌های اصلی سازندة این گروه از سنگ‌ها هستند و کانی‌های نفلین، آپاتیت، زیرکن، پرووسکیت و کانی کدر از کانی‌های فرعی سنگ به‌شمار می‌روند ( شکل‌های 4-C و 4-D). در این سنگ‌ها، الیوین به‌صورت جزیره‌ای و سالم و گاه به‌صورت سودومورف (تنها قالب‌هایی از کانی الیوین دیده می‌شود) یافت می‌شود. بلورهای زیرکن و آپایتت به‌صورت میانبار در بلورهای پلاژیوکلاز جای دارند. پلاژیوکلازها، درشت بلور و با ماکل تکراری (پلی‌سینتتیک) دیده می‌شوند. تفاوت این گروه با گروه پیشین در محتوی بیشترِ پلاژیوکلاز و الیوین و مقدار کمترِ پتاسیم‌فلدسپار و تا اندازه‌ای نفلین است.

شکل 3. تصویرهای میکروسکوپی از پتاسیم‌فلدسپار نفلین‌سینیت‌ها؛ A) بافت تراکیتویید یا جریانی به دلیل صف آرایی بلورهای ناهمسانگرد ارتوکلاز (در XPL)؛ B) بلورهای کلینوپیروکسن با رنگ سبز (در PPL)؛ C) کانی‌های پتاسیم‌فلدسپار و نفلین در همراهی زیرکن درشت بلور (در XPL)؛ D) بلورهای شفاف پتاسیم‌فلدسپار به‏‌همراه بلورهای شکل‌دار تا نیمه شکل‌دار نفلین نسبتا دگرسان شده (در PPL).

Figure 3. Photomicrographs of K-feldspar nepheline syenites; A) Trachytoid or flow texture due to alignment of anisotropic orthoclase crystals (in XPL); B) Green clinopyroxene phenocryst (in PPL); C) K-feldspar and nepheline in association with zircon (in XP); D) Clear crystals of K-feldspar along with euhedral to sub-hedral crystals of relatively altered nepheline (in PPL).

شکل 4. تصویرهای میکروسکوپی از نفلین مونزوسینیت، نفلین گابروی الیوین دار و سودولوسیت سینیت، A) پیروکسن و مجموعه کانی‌های دگرسانی که در اطراف کانی کدر دیده می‌شوند؛ B) کانی کلینوپیروکسن و قالب‌هایی از کانی الیوین که با اکسید آهن و کانی‌های ثانویه جایگزین شده‌اند (در نفلین مونزوسینیت)؛ C) حضور کانی‌های کلینوپیروکسن، نفلین، پتاسیم‌فلدسپار و پلاژیوکلاز به‏‌همراه آپاتیت، کانی کدر و پرووسکیت (Prov)؛ D) پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن در نفلین گابروی الیوین‌دار؛ E) بقایای کلینوپیروکسن که در حاشیة آنها، کانی‌های کدر دیده می‌شود؛ F) هم‌رشدی نفلین و پتاسیم‌فلدسپار و پیدایش بافت گرافیک در سودولوسیت سینیت.

Figure 4. Photomicrographs of nepheline monzosyenite, olivine nepheline gabbro, and pseudoleucite syenite, A) pyroxene and alteration mineral assemblage around the opaque minerals; B) clinopyroxene and olivine replaced by iron oxide and secondary minerals in nepheline monzosinite; C) clinopyroxene, nepheline, K-feldspar and plagioclase along with apatite, opaque and perovskite (Prov); D) plagioclase and clinopyroxene in olivine-bearing nepheline gabbro; E) remnants of clinopyroxene with opaque minerals in their rims; F) graphic texture formation by Nepheline and K- feldspar intergrowth in pseudoleucite syenite.

الف-4- سودولوسیت سینیت

این سنگ‌ها بیشتر به‌صورت دگرسان‌شده در منطقه یافت می‌شوند (شکل 4-E). بافت سنگ گرانولار است و حضور سودولوسیت در برخی نمونه‌ها نمای پورفیری به سنگ داده است. بافت گرافیک (شکل 4-F) که از هم‌رشدی کانی نفلین و پتاسیم‌فلدسپار پدید آمده است از بافت‌های رایج در این گروه سنگی است. افزون‌بر این، بقایایی از کانی کلینوپیروکسن، به‌همراه کانی‌های فرعی آپاتیت، زیرکن، کانی کدر ثانویه (مگنتیت و ایلمنیت) و هماتیت دیده می‌شوند.

ب- سنگ‌نگاری دایک‌ها و رگه‌ها:

ب-1- دایک‌های بازیک (لامپروفیر)

این سنگ‌ها که با رنگ تیره از واحد سنگی میزبان خود شناسایی می‌شوند، در نمونة دستی نیز با ساخت پورفیری و حضور فنوکریست‌های روشن در زمینة تیره دیده می‌شوند. در مقاطع نازک، کانی‌هایی مانند پیروکسن، پلاژیوکلاز و فلدسپاتویید (نفلین و لوسیت) از کانی‌های اصلی و آپاتیت، مگنتیت و کانی کدر از کانی‌های فرعی سنگ به‌شمار می‌روند. پلاژیوکلازها با بافت غربالی در مرکز و بدون میانبار در حاشیة خود هستند. کرسوتیت، آمفیبول قهوه‌ای به‌صورت بلورهای منشوری کوچک در زمینة سنگ پراکنده‌ هستند (شکل 5). با توجه به ویژگی‌های صحرایی و کانی‌شناسی و تأیید حضور آمفیبول قهوه‌ای (کرسوتیت)، این سنگ‌ها لامپروفیر نامیده شدند.

لوسیت و نفلین از فلدسپاتوییدهای سازندة این سنگ‌ها هستند. لوسیت به‌صورت سودولوسیت دیده می‌شود. بدین‌گونه‌که قالب کانی حفظ شده و با نفلین و پتاسیم‌فلدسپار جانشین شده است. در سنگ‌های بررسی‌شده از منطقة رزگاه نیز بلورهای هشت‌گوش این کانی دیده می‌شوند (شکل‌های 5-A تا 5-D).

کلینوپیروکسن با کانی‌های ریز قهوه‌ای رنگ آمفیبول جایگزین شده‌اند. برخی پلاژیوکلازها، در مرکز میانبار دارند که به آنها چهرة غربالی (بافت فرعی) داده‌اند؛ اما به‌سوی حاشیه ، بلور عاری از میانبار می‌شود. آپاتیت، نیز به‌صورت بلورهای کشیده و باریک درون فلدسپارها، فلدسپاتوییدها و زمینة سنگ دیده می‌شود (شکل 5-F).

هماتیت، کانی‌های رسی و کلریت از کانی‌های ثانویه این سنگ‌ها هستند که یا در زمینة سنگ و یا درون بلورهای در حال تجزیه دیده می‌شوند. بافت این سنگ‌ها را می‌توان میکرولیتیک پورفیری و گلومروپورفیری نامید.

از دیدگاه سنگ‌نگاری و با توجه به حضور کانی لوسیت، لامپروفیرهای یافت‌شده در منطقة رزگاه را می‌توان آنها لوسیت- لامپروفیر نامید. از سوی دیگر، اگر این سنگ‌ها از شمار لامپروفیرهای آلکالن دسته‌بندی شوند، در زیرگروه کامپتونیت-مونشی‌کیت جای می‌گیرند.

ب-2- دایک‌های مشابه تودة آذرین درونی (نفلین‌سینیت دگرسان شده)

نفلین، سودولوسیت‌های ریز فراوان، الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز از کانی‌های اصلی و آپاتیت و اکسید آهن، کانی‌های رسی و ایدنگزیت از کانی‌های فرعی و ثانویه سنگ به‌شمار می‌روند. سریسیت از کانی‌های پدیدآمده از دگرسانی است که در برخی مقاطع بسیار گسترش یافته است (شکل 6).

ب-3- دایک‌های سینیتی

این سنگ‌ها، شامل کانی‌های پتاسیم‌فلدسپار (ارتوکلاز)، نفلین، کلینوپیروکسن و به‌طور فرعی کانی‌های کدر و بقایایی از کانی‌های فرومنیزین هستند. آمفیبول ثانویه با رنگ سبز بسیار تیره، به‌صورت حاشیة واکنشی و بلورهای ریز در اطراف کانی‌های کدر و برخی کلینوپیروکسن‌ها، حاشیة واکنشی (کرونا) را پدید آورده است (شکل‌های 7-A و 7-B).

آپاتیت از مهم‌ترین کانی‌های فرعی سنگ است که در مقاطع طولی، به‌صورت بلورهای کشیده و نه‌چندان سوزنی، و در مقاطع عرضی، به شکل شش‌گوش با رنگ‌ تداخلی (اینترفرانس) خاکستری دیده می شود. از بافت‌های مهم این سنگ، درهمرشدیِ شبه‌گرافیک است که از درهمرشدی کالسیلیت- پتاسیم‌فلدسپار (شکل 7-C) و نفلین- پتاسیم‌فلدسپار (شکل 7-D) پدید آمده است. مورد اخیر با آزادشدن سیلیس همراه بوده است؛ چنانچه بلورهای ریز کوارتز در کنار آنها گواه این پدید هستند.

ب-4- دایک‌های میکروسینیتی

بافت سنگ هیپیدیومورف گرانولار است. بیشتر از 95 درصدحجم سنگ، شامل کانی‌های فلسیک ارتوکلاز (بیشتر از 55 درصدحجم سنگ)، نفلین و پلاژیوکلاز است. اکسید آهن، کانی‌های رسی (کائولینیت)، زیرکن و آپاتیت از کانی‌های ثانویه و فرعی به‌شمار می‌روند.

شکل 5. تصویرهای میکروسکوپی از لامپروفیرها، A، B) سودولوسیت که با مجموعه ای از کانی‌های فلدسپار و فلدسپاتویید جانشین شده است؛ اما قالب هشت‌گوش آن حفظ شده است؛ C، D) نفلین به‌همراه لوسیت و کلینوپیروکسن با بافت پورفیری و میکرولیتیک پورفیری، E) سودولوسیت و کلینوپیروکسن به‌همراه کانی کدر؛ F) بلورهای منشوری و کوچک آمفیبول (کرسوتیت) که در زمینه پراکنده هستند، به‌همراه کلینوپیروکسن با حاشیة واکنشی و کانی‌های آپاتیت و کدر.

Figure 5. Photomicrographs of lamprophyres: A and B) pseudoleucite (Psd-Luc) that is replaced by feldspar and feldspathoids, but its octagonal form has been preserved; C and D) nepheline, leucite and clinopyroxene in porphyry and microlitic porphyry texture; E) pseudoleucite and clinopyroxene with opaque mineral; F) prismatic and small crystals of amphibole (cressotite) scattered in the matrix, and along with the reaction rim of clinopyroxene, apatite and opaque.

شکل 6. تصویرهای میکروسکوپی از دایک‌های دگرسان‌شده با دگرسانی شدید کانی‌های نفلین و فلدسپار و همچنین، کانی‌های فرومنیزین. سریسیت از کانی‌های حاصل از دگرسانی است که در برخی نمونه‌ها پیشرفت گسترده‌ای دارد.

Figure 6. Photomicrographs of the altered dykes with intense alteration of nepheline and feldspar, as well as Fe-Mg minerals. Sericite is an alteration mineral, extensively has occured in some samples.

شکل 7. تصویرهای میکروسکوپی از دایک‌های سینیتی، A) بلور طویل آپاتیت به‏‌همراه کلینوپیروکسن، کانی کدر و آمفیبول‌های واکنشی (Re-Amp) (رنگ سبز تیره)؛ B) پیدایش حاشیة واکنشی (کرونا) پیرامون کلینوپیروکسن‌های سدیک به‏‌همراه مقطع عرضی آپاتیت؛ C) حاشیة واکنشی پیرامون کانی‌های کدر، بقایای کانی‌های فرومنیزین و پیدایش بافت شبه‌گرافیک میان دو کانی پتاسیم‌فلدسپار و کالسیلیت، همراه با آزاد‏‌شدن کوارتز؛ D) درهمرشدی شبه گرافیک میان دو کانی‌ پتاسیم‌فلدسپار و نفلین.

Figure 7. Photomicrographs of the syenite dykes, A) elongated apatite crystal in association with clinopyroxene, opaque minerals, and amphibole reaction rim (Re-Amp) (in dark green color); B) corona around Na- clinopyroxenes, along with cross-section of apatite; C) the reaction rim around opaque mineral, the remains of Fe-Mg minerals, and formation of the graphic-like texture between K-feldspar and Kalcilite (Kls) in which the quartz was released (Re -Qz); D) graphic-like texture formed by feldspar and nepheline intergrowth.

شکل 8. تصویرهای میکروسکوپی از دایک‌های دگرسان‌شده با رگة سیلیس و کانه‌دار، A) رگة سیلیس با بلورهای کوارتز به اندازه‌های گوناگون (در PPL)؛ B) کانه‌های آهن و مس در امتداد رگه (در PPL)؛ C، D) مالاکیت و اکسید آهن در رگه‌های سیلیسی و به‌صورت شکافه پُرکن همراه با بافت شعاعی و در برخی جاها به‌صورت انبوهه‌ای ( به ترتیب در نور بازتابی و XPL).

Figure 8. Microphotographs of the altered dykes containing silica and mineralized veins, A) Silica vein with quartz crystals in different size (in XPL); B) Iron (Hem, Fe-Oxide) and copper (Mlc) ores along the vein (in PPL); C, D) Malachite (Mlc) and iron oxide (Fe-Oxide) in siliceous veins, in the form of fissure filling with radial texture and sometime in aggregation (in reflective light and PPL, respectively).

ب-5- دایک‌های دگرسان شده

الف) دایک‌های دگرسان‌شده با رگة سیلیس: در این گروه اندازه بلورهای کوارتز در این رگه‌ها متغیر است و کانی‌های ثانویه مانند سریسیت، کانی‌های رسی، هماتیت و لیمونیت با فراوانی متغیر دیده می‌شوند. آدولاریا، سالم و یا با دگرسانی ناچیز، به‏‌همراه کوارتز در رگه‌ها پدید آمده است (شکل 8-A).

ب) دایک‌های دگرسان‌شده با رگة کانه‌دار: این دایک‌ها پیروکسن و نفلین دگرسان‌شده دارند و بیشتر دگرسانی‌ها از نوع سریسیتی‌شدن و رسی‌شدن است. اکسیدهای آهن (ماگنتیت، هماتیت و لیمونیت) و کربنات مس (مالاکیت و آزوریت) از کانه‌های مهم این دایک‌ها به‌شمار می‌روند (شکل‌های 8-B، 8-C و 8-D).

زمین‌شیمی و سنگ‌زایی

در کل، بررسی‌های زمین‌شیمیایی نشان می‌دهند میزان K₂O در دایک‌ها و رگه‌های همراه با تودة آذرین درونی رزگاه، از تودة آذرین درونی غنی‌تر و میزان CaO و Na₂O در آنها تهی‌تر است. با توجه به داده‌های به‌دست‌آمده از تجزیة شیمیایی نمونه‌های سنگی منطقة زرگاه، میزان اکسید عنصرهای اصلی بر پایة درصدوزنی و مقدار عنصرهای کمیاب بر پایة ppm در نمودارها به‌کار برده شد.

بر پایة رده‌بندی شیمیایی در نمودار مجموع آلکالی در برابر سیلیس، بیشتر نمونه‌های منطقة زرگاه سنگ‌های حدواسط تا اسید به شمار می‌روند و بالای منحنی جداکنندة سنگ‌های آلکالن از ساب‌آلکالن جای می‌گیرند که نشان‌دهندة سرشت آلکالن در این سنگ‌هاست (Cox et al., 1979). افزون‌بر این، بیشتر نمونه‌ها در محدودة نفلین‌سینیت و سینیت جای می‌گیرند (شکل 9). در نمودار کاتیونی R1-R2 (شکل 10) که درصدوزنی اکسیدها، بر وزن مولکولی آنها تقسیم و در تعداد مول ضرب می‌شود (De la Roche et al., 1980)، نمونه‌ها در در بخش پایین نمودار (شامل نفلین‌سینیت، سینیت، کوارتز سینیت و آلکالی‌گرانیت) جای می‌گیرند. مجموع آلکالی در این سنگ‌ها از 5/7 درصدوزنی بیشتر است و نسبت K₂O/Na₂O آنها از یک بزرگ‌تر است. در نمودار ضریب اشباع از آلومین، نمونه‌ها در محدودة متاآلومینوس تا پرآلومینوس جای می‌گیرند (شکل 11).

شکل 9. نمودار سیلیس در برابر مجموع آلکالی‌ها (Cox et al., 1979) (Nph-MoSy: نفلین مونزوسینیت؛ Nph-G: نفلین گابرو؛ Sy: پتاسیم‌فلدسپار سینیت؛ PLu-Sy: پسودولوسیت سینیت).

Figure 9. Silica versus total alkali plot (Cox et al., 1979) (Nph-MoSy: nepheline monzosynite; Nph-G: nepheline gabbro; Sy: potassium feldspar syenite; PLu-Sy: pseudoulocyte syenite).

شکل 10. نمودار کاتیونی R1-R2 (De la Roche et al., 1980) (نماد نمونه‌ها همانند شکل 9).

Figure 10. R1-R2 diagram (De la Roche et al., 1980) (Symbols as in Figure 9).

شکل 11. تعیین ضریب اشباع‌شدگی از آلومینیوم (Shand, 1943).

Figure 11. Determination of aluminum saturation coefficient (Shand, 1943).

بر پایة فراوانی عنصرهای کمیاب Co و Th که هستی و همکاران (Hastie et al., 2007) پیشنهاد کرده‌اند، نمونه‌ها در محدودة سری‌های ماگمایی کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم بالا و سری‌های شوشونیتی جای گرفته‌اند (شکل 12).

شکل 12. سرشت ماگما در نمودار Co در برابر Th (Hastie at al., 2007)

Figure 12. Magma nature in Co versus Th plot (Hastie, at al., 2007).

داده‌های زمین‌شیمیایی به ترکیب گوشتة اولیه (Sun and McDonough, 1989) بهنجار شدند (شکل‌های 14 و 15). در نمودارهای بهنجارشده به ترکیب گوشتة اولیه، ناسازگاری عنصرها از چپ به راست کاهش می‌یابد. در این نمودار، غنی‌شدگی مهمی از عنصرهای Rb و Pb ،K و U و بی‌هنجاری‌های منفی مهمی در عنصرهای Nb و Ti دیده می‌شود (شکل 14). دلیل تهی‌شدگی از Ti در ماگماتیسم وابسته به پهنة فرورانش، فوگاسیتة اکسیژن بالا در پهنة فرورانشی است؛ زیرا هنگامی‌که فوگاسیتة اکسیژن بالا باشد، دمای بیشتری نیاز است تا فازهای Ti دار از مذاب‌های پتاسیک پدیدآمده در پهنة فرورانش جدا شوند (Edward et al., 1994). ازاین‌رو، جدایش Ti روی نداده است و این عنصر بی‌هنجاری منفی نشان می‌دهد. همچنین، بی‌هنجاری منفی در Ti بازتابی از نقش اکسیدهای Fe-Ti و بی‌هنجاری منفی Nb ویژگی سنگ‌های قاره‌ای است و شاید نشان‌دهندة مشارکت پوسته در فرایندهای ماگمایی باشد (Rollinson, 1993). الگوی تهی‌شدگی و غنی‌شدگی عنصرهای یادشده در سنگ‌های منطقة رزگاه می‌تواند با فرایند متاسوماتیسم گوشته و یا آلایش پوستة قاره‌ای در ارتباط بوده باشد و بی هنجاری منفی عنصرهای Nb و Ti را می‌توان بی‌هنجاری منفی TNT (تیتانیم، نیوبیم و تانتالیم( برشمرد. همچنین، تأثیر فرورانش بر منابع گوشته‌ای می‌تواند در پیدایش این بی‌هنجاری مؤثر باشد (Soesoo, 2000). بر پایة شکل 13، مقدار Cs، U و Pb در نمونه‌های دایک‌ و رگه‌ نسبت به تودة آذرین درونی منطقة رزگاه بیشتر است؛ اما بی‌هنجاری در هر سه عنصر مثبت است.

شکل 13. نمودار چند عنصری به‌هنجار شده نسبت به گوشتة اولیه (Sun and McDonough, 1989) و مقایسه تودة آذرین درونی با دایک‌ها و رگه‌ها.

Figure 13. Primitive mantlenormalized trace element diagram (normalization values from Sun and McDonough, 1989), and comparison of the intrusive rocks with dikes and veins.

تهی‌شدگی از Ti در نمونه‌های دایک و رگه‌های همراه تودة آذرین درونی همانند مقدار این عنصرها در تودة آذرین درونی یادشده است. در کل، روند نمونه‌های دایک و رگه‌های همراه همانند روند تودة آذرین درونی است و گاه با یکدیگر همخوانی دارند. همة سنگ‌های منطقة زرگاه از گابرو که مافیک‌ترین گروه سنگی است تا سینیت که جدایش‌یافته‌ترین واحد به‌شمار می‌رود، آنومالی‌های مشابهی در نمودار چندعنصری نشان می‌دهند و تفاوت آنها در شدت آنومالی‌هاست. بی‌هنجاری P به حضور بلورهای آپاتیت در این سنگ‌ها بستگی دارد. در نفلین گابروها، آپاتیت فراوانی بیشتری دارد که موجب می‌شود آنومالی عنصر P در این گروه از خط10 بالاتر و در پتاسیم‌فلدسپار سینیت‌ها زیر خط 10 باشد (شکل 14).

شکل 14. نمودارهای چندعنصری به‌هنجارشده به ترکیب گوشتة اولیه (داده‌های بهنجارسازی Sun and McDonough (1989)) برای 4 گروه سنگی تودة آذرین درونی منطقة رزگاه (Nph-MoSy: نفلین مونزوسینیت؛ Nph-G: نفلین گابرو؛ Sy: پتاسیم‌فلدسپار سینیت؛ PLu-Sy: پسودولوسیت سینیت).

Figure 14. Primitive mantle-normalized multi-element diagrams (normalization values from Sun and McDonough (1989)) for 4 rock intrusive rock groups from Razgah area (PLu-Sy: pseudodulosite syenite; Sy: potassium feldspar syenite; Nph-G: nepheline gabbro; Nph-MoSy: nepheline monzosinite).

تهی‌شدگی و غنی‌شدگی Ti را کانی‌های تیتانیم‌دار مانند اسفن و کانی‌هایی مانند آمفیبول، ایلمنیت، تیتان و مگنتیت کنترل می‌کنند (Gaetani, 2004). تهی‌شدگی از Ti در همة نمونه‌های منطقة رزگاه دیده می‌شود؛ اما این تهی‌شدگی در سینیت‌ها آشکارتر است و چه‌بسا با جدایش کانی‌های تیتانیم‌دار مرتبط است.

غنی‌شدگی از سرب در نمونه‌ها نیز به متاسوماتیسم گوة گوشته‌ای توسط سیال‌های رهاشده از پوستة اقیانوسی فرورونده و یا آلایش ماگما با سنگ‌های پوستة قاره‌ای ارتباط دارد (Glenn Kamber et al., 2002). همان‌گونه‌که گفته شد، غنی‌شدگی از LILE و همچنین، Pb در سنگ‌های منطقة زرگاه چه‌بسا پیامد ورود این عنصرها از پوستة فرورنده به گوشتة بالای آن و رخداد فرایند متاسوماتیسم است. با درنظرگرفتن غنی‌شدگی از Pb در نمونه‌های زرگاه در همراهی با غنی‌شدگی LILE و تهی‌شدگی HFSE ها، پیدایش سنگ‌های یادشده را می‌توان در ارتباط با ذوب گوشتة متاسوماتیسم‌شده همراه با آلایش پوسته‌ای ماگمای گوشته‌ای در ترازهای بالاتر دانست.

برپایة آنچه گفته شد، گمان می‌رود گوشتة سنگ‌کره‌ای متاسوماتیسم‌شده توسط سیال‌های رهاشده از سنگ‌کرة فرورونده ماگمای سازندة سنگ‌های زرگاه را پدید آورده ‌است.

الگوی عنصرهای خاکی کمیاب نمونه‌های تودة آذرین درونی زرگاه که به ترکیب کندریت بهنجار شده است در شکل‌های 16 و 17 آورده شده است. در کل، الگوهای مربوط به نمونه‌های تودة آذرین درونی، همانند و موازی هم هستند و تنها دربارة عنصر Eu تفاوت‌هایی دیده می‌شود. این تشابه و موازی‏‌بودن نمونه‌ها گویای تشابه فرایندهای ماگمایی سازندة هر 4 گروه سنگی در منطقه است. بالا‏‌بودن نسبت‌های (La/Yb)_N، (La/Sm)_N و (Sm/Yb)_N همة نمونه‌ها نشان می‌دهد LREE فراوانی بسیار بیشتری از HREE دارد. حضور احتمالی اسپینل یا گارنت در سنگ مادر می‌تواند عاملی در نگهداری HREE در گوشته و خروج LREE همراه با مذاب بخشی تولیدی باشد. بالا‏‌بودن فراوانی عنصرهای LIL مانند Rb، Ba وK و منفی‏‌بودن ناهنجاری عنصرهای HFS مانند Ti و Nb نشان می‌دهد احتمالاً عنصرهای پهنة فرورانشی در غنی یا فقیر‏‌شدن مذاب دخالت داشته‌اند (Rollinson, 1993). الگوی عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده به ترکیب کندریت برای مقایسه مقدار این عنصرها در تودة آذرین درونی و دایک‌ها و رگه‌های همراه در شکل 16 آورده شده است.

بحث

تهی‌شدگی Sr به شیمی ناحیة خاستگاه مذاب (تهی‌شدگی از استرانسیم)، تبلوربخشی کانی‌های دارندة این عنصر (مانند پلاژیوکلاز)، شرایط دما و فشار ناحیة ذوب بستگی دارد. ذوب در فشار بالاتر و دمای کمتر، تهی‌شدگی این عنصر را در پی خواهد داشت. وجود غنی‌شدگی در عنصرهایی مانند K و Th بازتابی از نقش پوستة قاره‌ای (Harris et al., 1986) در تحولات ماگمای سازندة تودة آذرین درونی زرگاه است. معمولاً Th به‌دنبال فرایند متاسوماتیسم در پهنه‌های فرورانشی به خاستگاه گوشته‌ای افزوده می‌شود (Machado et al., 2005). در برابر آن، عنصرهایی با پتانسیل یونی بالا و نامتحرک مانند Nb و Ti و به مقدار کمتری Ta تهی‌شدگی نشان می‌دهند. تهی‌شدگی Nb ویژگیِ سنگ‌های قاره است و چه‌بسا نشان‌دهندة شرکت پوسته و مواد پوسته‌ای در فرایند‌های ماگمایی است (Rollinson, 1993). به باور شانگ و همکاران (Shang et al., 2004)، تنها دو درصد از آلودگی گوشتة اولیه با پوستة قاره‌ایی بالایی می‌تواند تهی‌شدگی شدیدی برای Ti و Nb در پی داشته باشد؛ بی‌آنکه در فراوانی عنصرهای اصلی تغییرات چندانی روی دهد. تهی‌شدگی عنصرهای با میدان پایداری بالا مانند Nb و Ti به ماگماتیسم مرتبط با فرایند فرورانش و شرکت پوسته در فرایندهای ماگمایی بستگی دارد و نشانة تهی‌شدگی این عنصرها در خاستگاه و نیز پایداری فازهای دارای این عنصرها در طی ذوب‌بخشی و یا جدایش آنها در هنگام فرایند جدایش بلوری است (Hongyan et al., 2009).

درصدوزنی بالای K₂O (بیشتر از 5/1 درصدوزنی، به‌ازای50 درصدوزنی سیلیس) و نسبت Ti/P کمتر از 8/10، ذوب‌بخشی سنگ پوسته‌ای (با ترکیب مافیک تا حد واسط) را نشان می‌دهد (Opio-Aketch et al., 1999).

شکل 15. الگوی عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده به ترکیب کندریت (داده‌های بهنجارسازی Boynton (1984)) برای توده‌های آذرین درونی رزگاه.

Figure 15. Chondrite-normalized REE pattern for the Razgah intrusive rocks (normalization values from Boynton (1984)).

شکل 16. الگوی عناصرخاکی کمیاب بهنجارشده به ترکیب کندریت (داده‌های بهنجارسازی Boynton (1984)) برای تودة آذرین درونی، دایک‌ها و رگه‌ها و لامپروفیرها.

Figure 16. Chondrite-normalized REE pattern for Razgah intrusive rocks, dikes and veins, and lamprophyres (normalization values from Boynton (1984)).

در نمودار Al₂O₃+FeO^T+MgO+TiO₂ در برابر Al₂O₃/FeO^T+MgO+TiO₂ (شکل 17-A)، ترکیب خاستگاه ماگمای مادر مذاب سازندة تودة آذرین درونی رزگاه در محدودة آمفیبولیت به‌دست آمد.

بر پایة نمودار Cr در برابر Ni (شکل 17-B)، نمونه‌های زرگاه احتمالاً پیامد ذوب تختة[1] فرورونده بوده‌اند؛ به‌گونه‌ای‌که مواد پوسته‌ای مانند آمفیبولیت (شکل 18-A)، دچار ذوب‌بخشی شده‌اند و در پیدایش مذاب نهایی نقش داشته‌اند.

شکل 17. A) نمودار Al₂O₃+FeO^T+MgO+TiO₂ (برپایة درصدوزنی) در برابر Al₂O₃/FeO^T+MgO+TiO₂ (Patino Douce, 1999)؛ B) نمودار Cr در برابر Ni (Tsuchiya et al., 2005)؛ C) نمودار P₂O₅ در برابر K₂O/Na₂O.

Figure 17. A) Al₂O₃+FeO^T+MgO+TiO₂ versus Al₂O₃/FeO^T+MgO+TiO₂ diagram (Patino Douce, 1999); B) Cr versus Ni diagram (Tsuchiya et al., 2005); C) P₂O₅ versus K₂O/Na₂O plot.

هر ماگمایی در شرایط خاص و در مرحله‌ای از تبلور خود، از کانی‌های تیتانیم‌دار و فسفردار اشباع می‌شود. آزمایش‌های اکتشافی ولف و لندن (Wolf and London, 1995) نشان داد افزایش REE‌ها در ترکیب گرانیت‌های کالک‌آلکالن، آشکارا حلالیت آپاتیت را نزدیک به 35-40 درصد کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، گرین و آدام (Green and Adam, 2002) نشان دادند میزان حلالیت P در گرانیت‌های متاآلومین کالک‌آلکالن با افزایش نسبت K₂O/Na₂O کاهش می‌یابد. مقایسة مقدار P₂O₅ با نسبت K₂O/Na₂O برای نمونه‌های رزگاه گویای کاهش مقدار P با افزایش نسبت یادشده است (شکل 17-C). افزون‌بر این، با توجه به نمودار عنصرهای خاکی کمیاب، نمونه‌های سینیتی نسبت به نمونه‌های گابرویی از میزان REE غنی‌تر هستند و بالاتر قرار می‌گیرند؛ به‌گونه‌ای‌که میزان LRRE بهنجارشده به ترکیب کندریت در آنها از 100 بیشتر است. همچنین، فراوانی HREE بهنجارشده به ترکیب کندریت از 10 بیشتر است. اما دربارة گابروها این مقدارها به‌ترتیب کمتر از 100 و نزدیک به 10 هستند. با توجه به آنچه گفته شد، کاهش حلالیت P با افزایش مقدار K و REE، شرایط جدایش آپاتیت از مذاب مادر را فراهم کرده است.

برای تمایز محیط‌‌های زمین‌ساختی مرتبط با فرورانش از محیط‌‌های زمین ساختی پس از برخورد و محیط‌‌های همراه با کشش قاره‌ای و دور از فرورانش، از نسبت تغییرات Zr-Nb سنگ‌های آلکالن بهره گرفته می‌شود. مقدار بالای این عنصرها ویژة سنگ‌های آلکالن دور از فرورانش است و بیشتر، ویژگی‌های محیط‌‌های زمین‌ساختی مرتبط با کشش را نشان می‌دهد (Thompson and Fowler, 1986). برای نمونه، در سینیت‌های نامیبیا تجمع این عنصرها بالاست (ppm400-1100Zr=؛ ppm200Nb>) و محیطی مرتبط با کشش دور از فرورانش را برای آن منطقه در نظر گرفته‌اند (Jung at al., 2007). با توجه به این مقدارها و نیز مقدار میانگین آنها دربارة سنگ‌های منطقة رزگاه (ppm64-508Zr=؛ ppm56Nb<)، محیط‌های مرتبط با فرورانش و پس از برخورد، محیط‌های زمین‌ساختی مناسبی برای پیدایش این سنگ‌ها هستند. به باور برخی پژوهشگران، ماگماهای آلکالن جایگیرشده در پهنه‌‌های فرورانش نسبت‌های Ba/Nb و La/Nb بالاتری دارند؛ به‌گونه‌ای‌که مقدار La/Nb از 3 تا 12و مقدار Ba/Nb از20 بزرگ‌تر است. این نسبت‌ها برای اعضای بدون آلودگی که مذاب آلکالن آنها در یک محیط مرتبط با کشش جایگیری کرده باشند، کمتر است (Jung et al., 2007 ; Jung et al., 2020). این نسبت‌ها برای نمونه‌های رزگاه به‌ترتیب برابر با 1 تا 7 (میانگین: 4) برای بیشتر نمونه‌ها و برابر با 2 تا 284 (میانگین: 150 تا 200) برای بیشتر نمونه‌هاست که مقادیر بالایی است و احتمال جایگیری آنها در پهنة فرورانش را افزایش می‌دهد.

در نمودارهای تفکیک محیط زمین‌ساختی که برای سنگ‌های پتاسیک پیشنهاد شده‌اند، نمونه‌ها در محدودة کمان‌های قاره‌ای و کمان‌های پس از برخورد جای می‌گیرند (شکل‌های 18 تا 21). بر پایة نمودارهای پیشناهدی مولر و گراوز ( Muller and Groves, 1997) سنگ‌های منطقة رزگاه در محیط زمین‌ساختی مرتبط با کمان و در محدوده کمان‌های قاره‌ای و کمان‌های پس از برخورد جای می‌گیرند (شکل 18).

در نمودار Zr/TiO₂-Ce/P₂O₅ که برای جدایش کمان‌های حاشیه فعال قاره‌ای (CAP) از کمان‌های پس از برخورد قاره‌ای (PAP) به‌کار می‌رود (Muller and Groves, 1997)، نمونه‌ها در محدودة پس از برخورد جای می‌گیرند (شکل 19). در نمودار La/Yb در برابر Th/Yb که برای شناخت محیط پیدایش به‏‌کار می‌رود و انواع کمان‌های قاره‌ای، اقیانوسی و نوع آند را از هم متمایز می‌کند، نمونه‌ها، ویژگی‏‌کمان‌های نوع آند و کمان‌های حاشیه قاره را نشان می‌دهند (شکل20).

شکل 18. نمودارهای تفکیک محیط‌‌های زمین‌ساختی سنگ‌های پتاسیک درون‌صفحه‌ای و مرتبط با کمان (Muller and Groves, 1997)، A) نمودار TiO₂/Al₂O₃ در برابر Zr/Al₂O₃؛ B) نمودار Zr در برابرY برای جداکردن سنگ‌های کمان‌های قاره‌ای از سنگ‌های درون‌صفحه‌ای؛ C) نمودار Al₂O₃ در برابر TiO₂.

Figure 18. Discrimination diagrams for within plate and arc related potassic rocks (Muller and Groves, 1997), A) TiO₂/Al₂O₃ versus Zr/Al₂O₃; B) Zr versus Y plot to separate continental arc from intraplate; C) Al₂O₃ versus TiO₂.

در نمودار Nb در برابر Rb/Zr که برای بررسی میزان بلوغ کمان کاربرد پیشنهاد شده است، نمونه‌های منطقة زرگاه در محدودة کمان حاشیة قاره‌ای نرمال جای گرفته‏‌اند (شکل 21-A). بر پایة نمودار La/Nb در برابر Ba/Nb، ترکیب بیشتر نمونه‌ها به‏‌ CC یا همان ترکیب پوستة قاره‌ای گرایش نشان می‌دهد (شکل 21-B) و از ترکیب مورب، گوشتة اولیه و OIB[2] دور می‌شود. نسبت Ba/Nb در سنگ‌های آلکالنِ وابسته به محیط فرورانش از20 بیشتر است و مقدار La/Nb برابر با 3 تا 12 است که با نسبت‌های مربوط به تودة آذرین درونی رزگاه همخوانی دارد.

شکل 19. نمودار Zr/TiO₂ در برابر Ce/P₂O₅ ( Müller and Groves, 1997) (CAP: حاشیة فعال قاره‌ای؛ PAP: کمان‌ پسابرخوردیِ قاره‌ای).

Figure 19. Zr/TiO₂ versus Ce/P₂O₅ diagram (Müller and Groves, 1997) (CAP: continental arc potassic rocks; PAP: post-collisional arc potassic rocks).

شکل 20. نمودار Th/Yb در برابر La/Yb (Dostal et al., 2001).

Figure 20. Th/Yb versus La/Yb diagram (Dostal et al., 2001).

باتوجه به نمودار La/Sm برابر Sm/Yb که برای بررسی سنگ خاستگاه و برآورد درجة ذوب‌بخشی به‏‌کار می‏‌رود، درجات کم ذوب‌بخشی به‏‌همراه وجود روتیل در خاستگاه از مهم‌ترین عوامل برای غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE به‌شمار می‌روند. نمونه‌های منطقه زرگاه، ذوب‌بخشی یک اسپینل لرزولیت با درجة ذوب‌بخشی کم (نزدیک به 1 درصد) را نشان می‌دهند (شکل22).

شکل 21. A) نمودار Rb/Zr در برابرNb برای تعیین میزان بلوغ کمان (Brown, et al., 1984)؛ B) نمودار Ba/Nb درمقابل La/Nb. (Dilek et al., 2009)

Figure 21. A) Nb versus Rb/Zr to determine arc maturity (Brown, et al., 1984); B) La/Nb versus Ba/Nb (Dilek et al., 2009)

شکل 22. نمودار La/Sm در برابر Sm/Yb (Keskin, 2005).

Figure 22. La/Sm versus Sm/Yb diagram (Keskin, 2005).

دریک نگاه کلی به نمودارهای تعیین محیط زمین‌ساختی، نمونه‌های تودة آذرین درونی رزگاه بیشتر محیط کمان حاشیة فعال قاره‌ای و پسابرخوردی را نشان می‌دهند. انحلال‌ناپذیری Nb و Ta در سیال‌های پهنه‌‌های فرورانش و بجاماندن پیروکسن و روتیل در پوستة اقیانوسی در حال فرورانش و گوة گوشته بالای آن و بالا‏‌بودن ضریب تفکیک Nb برای این کانی‌ها نسبت به مذاب، باعث غنی‌شدگی عنصرهای LIL نسبت به عنصرهای HFS در این پهنه‌ها می‌شود (Prouteau et al., 2003; Baier et al., 2008 ). با توجه به این ویژگی و نمودارهای عنکبوتی، تهی‌شدگی Nb و Ti و پژوهش‌های پیشین، ماگمای سازندة توده‌های آذرین درونی رزگاه در یک محیط وابسته به فرورانش پدید آمده است. پیدایش توده‌های آذرین درونی رزگاه را می‌توان پیامد حرکت‌های کششی پسابرخوردی و فرورانش تختة فروروندة اقیانوسی درون گوشتة سنگ‌کره‌ای زیر قاره‌ای دانست که به‌دنبال آنها، سیال‌های آزادشده شرایط ذوب این بخش ازگوشته را فراهم کرده‌اند و مذاب مافیک اولیه پدید آمده است. این مذاب در مرحلة بعد در آشیانة ماگمایی دچار جدایش بلوری ماگمایی شده و درون پوسته نفوذ کرده است و نفلین گابرو را پدید آورده است. به دنبال ادامة جدایش بلوری و درگیری مذاب با پوستة زیرین، ترکیب ماگما به مونزوسینیت گرایش پیدا کرده است. با پیشرفت جدایش بلوری و آلایش با مواد پوسته‌ای، سنگ‏‌های اسیدی‌تری مانند پتاسیم‌فلدسپار سینیت پدیدار شده‌اند.

داشتن نشانه‌های محیط فرورانشی می‏‌تواند پیامد افزایش سیال‌ آزادشده از تختة فرورونده و اثر متاسوماتیسمی آن بر سنگ‏‌کره و ذوب این سنگ‏‌کره متاسوماتیسم‌شده باشد (Turner et al., 1996). ازاین‌رو، شاید بتوان گفت، از زمان ائوسن زمین‌ساخت پسابرخوردی بر آذربایجان حاکم بوده است. این مسئله با هندسة صفحه‌‌های برخوردی در شمال‌باختری ایران‌زمین همخوانی دارد. گمان می‌رود از آنجایی‌که شمال‌باختری ایران پیشتر از مناطق دیگر دچار برخورد قاره‌ای شده است و یک مرحله از مناطق جنوبی‏‌تر جلوتر بوده است، سست‏‌کرة زیر آن به‌علت شکست تختة فرورونده و در پی آن، پوسته‌شدگی، به ترازهای بالاتر انتقال یافته است. مجموع این دو سازوکار می‌توانسته است ذوب‌بخشی گوشته سنگ‌کره‌ای و پوستة زیرین و در پایان، پیدایش و جای‌گیری توده‌هایی با جایگاه پسابرخوردی را در آذربایجان به‌دنبال داشته باشد (Rabiee et al., 2020). در شکل 23، الگوی زمین‏‌ساختی پیدایش سنگ‌های ماگمایی رزگاه، فرورانش صفحة عربی به زیر ورقة ایران و شکست تخته و سپس، رخداد سازوکار کششی را نشان می‌دهد. همچنین، ماگمای برخاسته از گوشتة غنی‌شده و رخداد جدایش بلوری در قاعدة پوسته و سپس نفوذ بخش جدایش‌یافته به ترازهای بالاتر پوسته و آلایش صورت گرفته است. با خروج گازها و پیدایش شکستگی‌های عادی در سقف آشیانه، نفوذ دایک‌های لامپروفیری و دایک‌های متعدد دیگر که تودة رزگاه را قطع کرده‌اند، رخ داده است.

شکل 23. الگوی زمین‌ساختی پیدایش سنگ‌های ماگمایی منطقة رزگاه بر پایة الگوی پیشنهادیِ اشرفی و همکاران (Ashrafi et al., 2018) (با اندکی تغییرات).

Figure 23. Geotectonic model for the occurance of magmatic rock in Razgah area, based on the model by Ashrafi et al. (2018) (with minor modification).

برداشت

بر پایة بررسی‌های ماکروسکوپی و میکروسکوپی، سنگ‌های منطقه شامل نفلین گابروی الیوین دار، نفلین مونزوسینیت، سودولوسیت سینیت و پتاسیم‌فلدسپار نفلین‌سینیت و دایک‌ها هستند. دایک‌های بازیک منطقه را با توجه به حضور لوسیت و آمفیبول می‌توان از لامپروفیرهای آلکالن دانست. رگه‌های کانه‌دار اکسیدآهن و کربنات مس گاهی همراه با دایک‏‌ها و گاهی به‌تنهایی توده را قطع کرده‏‌اند. وجود سودولوسیت، حاشیة واکنشی در کلینوپیروکسن و الیوین، وجود نفلین در پیرامون پلاژیوکلاز و نفلین‌های دگرسان و خوردگی پلاژیوکلاز گویای تغییر ترکیب ماگما و فشار وارده بر آن هستند.

بررسی‌های زمین‌شیمیایی نشان می‌دهند دایک‌ها و رگه‌های همراه با تودة آذرین درونی رزگاه، از میزانK₂O غنی‏‌تر و از CaO وNa₂O فقیرتر از تودة آذرین درونی هستند. در نمودارهای نامگذاری، نمونه‌های سنگی منطقه در محدودة نفلین‌سینیت، سینیت و آلکالی‌فلدسپار سینیت جای می‌گیرند. هرچند، بر پایة مقدار اکسیدهای اصلی (K₂O و Na₂O) این سنگ‌ها آلکالن پتاسیک هستند و بر پایة ضریب اشباع‌شدگی از آلومینیم، متاآلومینوس تا پرآلومینوس هستند؛ اما سرشت ماگما بر پایة مقدار عنصرهای فرعی Co و Th و نسبت‌های Ce/Yb، Ta/Yb و Th/Yb از نوع کالک‌آلکالن پتاسیم بالا و متعلق به سری‌های شوشونیتی شناسایی شد.

الگوی تهی‌شدگی‌ و غنی‌شدگی عنصرهای REE، LILE و HFSE در سنگ‌ها می‏‌تواند با فرایند متاسوماتیسم گوشته و یا آلایش پوستة قاره‌ای در ارتباط باشد و بی هنجاری منفی عنصرهای Nb و Ti را می‌توان بی‌هنجاری منفی TNT (تیتانیم، نیوبیم و تانتالیم( به‌شمار آورد. همانندیِ الگوهای عنصرهای خاکی کمیاب و موازی‏‌بودن نمودارهای چندعنصری، گویای همانندی فرایندهای ماگمایی سازندة همة گروه‏‌های سنگی در منطقه است. افزون‌براین، کاهش حلالیتP با افزایش مقدار K و REE، شرایط جدایش آپاتیت از مذاب مادر را فراهم کرده است. ماگمای مادر مذاب سازندة تودة آذرین درونی رزگاه، آمفیبولیت شناخته شد و محیط‌های مرتبط با فرورانش و کمان‌های پسابرخوردی محیط زمین‌ساختی پیدایش این سنگ‌ها دانسته شد. بر پایة الگوی REE، می‏‌توان گفت مذاب از سنگ‏‌کرة گوشته‏‌ای زیر قاره‌ای با درجة ذوب‌بخشی کم پدید آمده است و خود گوشته نیز با سیال‌ها و مذاب‌های جداشده از مواد قاره‌ای و تختة اقیانوسی فرورونده در پهنة فرورانش، دچار آلایش شده است. بر پایة مدل زمین‏‌ساختی، پس از فرورانش صفحه عربی به زیر ورقه ایران و شکست تختال و رخداد رژیم کششی، ماگمای برخاسته از گوشته غنی‏‌شده و ذوب تختة فروروندة در قاعدة پوسته دچار جدایش بلوری شده است و سپس با نفوذ بخش جدایش‌یافته به ترازهای بالاتر پوسته، آلایش پوسته‌ای رخ داده است. با خروج گازها و پیدایش شکستگی‏‌ درسقف آشیانه، امکان نفوذ دایک‌های لامپروفیری و دیگر دایک‌های قطع‏‌کنندة تودة آذرین درونی در منطقه فراهم شده است.

سپاس‌گزاری

نگارندگان نهایت مراتب سـپاس خـود را بـرای پذیرش هزینه‌های پژوهش طی قرارداد 37688 از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران اعلام می‌دارند.

[1] slab

[2] Oceanic Island Basalt

مراجع

Ameri, A. (2004) Petrological and geochemical studies of Razgah intrusive mass, (Mehraban East), Northwest of Iran (Unpublished M.Sc. dissertation). Tabriz University. (in Persian).

Ashrafi, N. (2009) Mineralogy, petrology and geochemistry of foid syenites of East Azarbaijan, Northwest Iran (Unpublished Ph.D. dissertation). Tabriz University. (in Persian).

Ashrafi, N., Hasebe, N., and Jahangiri, A. (2018) Cooling history and exhumation of the Nepheline Syenites, NW Iran: Constraints from Apatite fission track. Iranian Journal of Earth Scinces, (IJES), 10(2), 109-120, https://ijes.mashhad.iau.ir/article_543036.html

Baier, J., Audétat, A., and Keppler, H. (2008) The origin of the negative niobium tantalum anomaly in subduction zone magmas. Earth and Planetary Science Letters, 267(1-2), 290-300, https://doi.org/10.1016/j.epsl.2007.11.032

Boynton, W.V. (1984) Cosmochemistry of the rare earth elements: meteorite studies. In Henderson, P., Ed., Rare Earth Element Geochemistry. 63–114. Elsevier. Amsterdam.

Brown, G.C., Thorp, R.S., and Webb, B.P. (1984) The geochemical characteristic of granitoids in contras- ting arcs and comments on magma source. Journal of the Geological Society of London, 141(3), 413-426, https://doi.org/10.1144/gsjgs.141.3.0413

Cox, K.G., Bell, J.D., and Pankhurst, R.J. (1979) The interpretation of igneous rocks, 450 p. Allen and uniwin.

De la Roche, H., Leterrier, J., Grand Claude, P., and Marchal, M.A. (1980) Classification of volcanic and plutonic rocks using R1-R2 diagrams and major element analyses its relationships with current nomenclature. Chemical Geology, 29(1-4), 183- 210, https://doi.org/10.1016/0009-2541(80)90020-0

Dilek, Y., Imamverdiyev, N. A., and Altunkaynak, S. (2009) Geochemistry and tectonics of Cenozoic volcanism in the Lesser Caucasus (Azerbaijan) and the peri-Arabian region: collision-induced mantle dynamics and its magmatic fingerprint. International Geology Review, 52(4-6), 536-578, https://doi.org/10.1080/00206810903360422

Dostal, J., Church, B. N., Reynolds, P. H., and Hopkinson, L. (2001). Eocene volcanism in the Buck Creek Basin, central British Columbia (Canada): transition from arc to extensional volcanism. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 107(1-3), 149-170, https://doi.org/10.1016/S0377-0273(00)00261-4

Edward, C.M.H., Menzies, M.A., Thirlwall, M.F., Morrid, J.D., Leeman, W.P., and Harmon, R.S. (1994) The transition to potassic alkaline volcanism in island arcs: the Ringgite-Beser Complex, East Java. Indonesia. Journal of Petrology, 35(6), 1557-1595, https://doi.org/10.1093/petrology/35.6.1557

Esmaeili, D. (1997) Petrological and alteration study of Razgah-Dechan pseudoleucite syenite mass (Unpublished M.Sc. dissertation). Islamic Azad University, North Tehran branch (in Persian).

Gaetani, A.G. (2004) The influence of melt structure on trace element partitioning near the peridotite solidus. Contributions to mineralogy and Petrology, 147, 511-527.

Glenn Kamber, B.S., Ewart, A., Collerson, K.D., Bruce, M.C., and McDonald, G.D. (2002) Fluid-mobile trace element constraints on the role of slab melting and implications for Archaean crustal growth models. Contributions to Mineralogy and Petrology, 144, 38-56.

Green, T.H., and Adam, J. (2002) Pressure effect on Ti- or P-rich accessory mineral saturation in evolved granitic melts with differing K₂O/Na₂O ratios. Lithos, 61(3-4), 271-282, https://doi.org/10.1016/S0024-4937(02)00083-X.

Harris, N.B.W., Pearce, J.A., and Tindle, A.G. (1986) Geochemical characteristics of collision zone magmatism. Geological Society Special Publication, 19(1), 67-81, https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1986.019.01.04.

Hastie, A.R., Kerr, A.C., Pearce, J.A., and Mitchell, S.F. (2007) Classification of altered volcanic island arc rocks using immobile trace elements: development of the Th–Co discrimination diagram. Journal of Petrology, 48(12), 2341-2357, https://doi.org/10.1093/petrology/egm062

Hongyan, G., Min, S., Chao, Y., Xiao, W., Zhao, G., Zhang, L., and Fuyuan, W. (2009) Geochemical, Sr-Nd and Zircon U-Pb-Hf isotopic studies of Late – Subduction. Chemical Geology, 266(3-4), 364-398.

Jamali, H., Yaghubpur, A., and Mehrabi, B. (2012) Relationships of copper and gold mineralizations with magmatic pulses in the Khankandi and Useflu bodies, East of Ahar. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 20(3), 547-564 (in Persian), http://ijcm.ir/article-1-368-en.html

Jung, S., Hoffer, E., and Hoernes, S. (2007) Neo-Proterozoic rift-related syenites (Northern Damara Belt, Namibia): geochemical and Nd–Sr–Pb–O isotope constraints for mantle sources and petrogenesis. Lithos, 96(3-4), 415–435, https://doi.org/10.1016/j.lithos.2006.11.005

Jung, S., Huff, F., and Berndt, J. (2020) Generation of a potassic to ultrapotassic alkaline complex in a syn-collisional setting through flat subduction: Constraints on magma sources and processes (Otjimbingwe alkaline complex, Damara orogen, Namibia). Gondwana Research, 82, 267-287. https://doi.org/10.1016/j.gr.2020.01.004

Keskin, M. (2005) Domal uplift and volcanism in a collision zone without a mantle plume: Evidence from Eastern Anatolia, https://api.semanticscholar.org/CorpusID:197412876

Machado, A., Lima, E.F., Chemale, J.F., Morta, D., Oteiza, O., Almeida, D.P.M., Figueiredo, A.M. G., Alexandre, F.M., and Urrutia, J.L. (2005) Geochemistry constraints of Mesozoic-Cenozoic calc-alkaline magmatism in the South Shetland arc, Antarctica. Journal of South American Earth Science, 18(3-4), 407-425, https://doi.org/10.1016/j.jsames.2004.11.011

Mahdavi, M.A., and Fazli, A. (2008) Ahar Geological Quadrangle Map 1:100000. Geological Survey and Mineral Exploration of Iran (in Persian).

Morris, E.M., and Pasteris, J.D. (1987) Mantle metasomatism and alkaline magmatism, 383 p. Special Publication 215, Geological Society of America, Colorado.

Müller, D., and Groves, D.I. (1997) Potassic igneous rocks and associated gold copper mineralization, 242 p., 2^nd Edition, Springer Verlag.

Opio-Aketch, N., Tarney, J., and Hoshino, M. (1999) Petrology and geochemistry of granites from Archean terrain north of lake Victoria,Western Kenya. Journal of African Earth Science, 29(2), 283-300, https://doi.org/10.1016/S0899-5362(99)00098-6

Patino Douce, A.E. (1999) What do experiments tell us about the relative contributions of crust and mantle to the origine of granitic magmas?. Geological Society of London,special publication. 168(1), 55-75, https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1999.168.01.05

Prouteau, G., and Scaillet, B. (2003) Experimental Constraints on the Origin of the 1991 Pinatubo Dacite. Journal of Petrology, 44(12), 2203–2241, https://doi.org/10.1093/petrology/egg075

Rabiee, A., Rossetti, F., Asahara, Y., Azizi, H., Lucci, F., Lustrino, M., and Nozaem, R. (2020) Long-lived, Eocene-Miocene stationary magmatism in NW Iran along a transform plate. Gondwana Research, 85, 237-262, https://doi.org/10.1016/j.gr.2020.03.014

Rollinson, H.R. (1993) Using geochemical data, evaluation, presentation, interpretation. 352 p. Longman Scientific and Technical, London.

Shand, S.J. (1943) Eruptive Rocks. Their Genesis, Composition, Classification, and Their Relation to Ore-Deposits with a Chapter on Meteorite. John Wiley and Sons,

Shang, C.K., Satir, M., Sieble, W., Nsifa, E.N., Taubald, H., Liegeoise, J.P., and Tchoua, F.M. (2004) Geochemistry, Rb-Sr and Sm-Nd systematic: Case of the Sangmelima region, Ntem Complex, southern Cameroon. Journal of African Earth Science, 40(1-2), 61-79.

Soesoo, A. (2000) Fractional crystallization of mantle‐derived melts as a mechanism for some I‐type granite petrogenesis: an example from Lachlan Fold Belt, Australia. Journal of the geological Society, 157(1), 135-149, https://doi.org/10.1144/jgs.157.1.135

Sun, S.S., and McDonough, W.F. (1989) Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes. Journal of the Geological Society, London, Special Publications, 42(1), 313-345, https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1989.042.01.19

Thompson, R.N., and Fowler, M.B. (1986) Subdaction related shoshonitic and ultrapotassic magmatism, a study of Siluro- Ordovician syenites, from the Scottish Caledonids. Contributions to Mineralogy and Petrology, 94(4), 507-522.

Tsuchiya, N., Suzuki, S., Kimura, J-I., and Kagami, H. (2005) Evidence for slab melt/ mantle reaction: Petrogenesis of early cretaceous and eocene high-Mg andesites from the kitakami mountains, Japan. Lithos, 79(1), 179–206, https://doi.org/10.1016/j.lithos.2004.04.053

Turner, S., Arnaud, N., Liu, J., Rogers, N.W., Harris, N.B., and Kelley, S.P. (1996) Van calsteren, P. and Deng, W. Post-collisional, shoshonitic volcanism on the Tibetan Plateau: implications for convective thinning of the lithosphere and the source of ocean island basalts. Journal of Petrology, 37(1), 45-71, https://doi.org/10.1093/petrology/37.1.45

Wolf, M.B., and London, D. (1995) Incongruentdissolution of REE and Sr rich apatite in peraluminous granitic liquids: differential apatite, monazite, and xenotime solubilities during anatexis. American Mineralogist, 80(7-8), 765-775, https://doi.org/10.2138/am-1995-7-814

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 98

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 80

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

زمین‏‌شیمی، سنگ‌زایی و خاستگاه زمین‌ساختی توده‏‏‌‏‌های نفلین‌سینیت رزگاه سراب، استان آذربایجان شرقی