پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,652 |
| تعداد مقالات | 13,408 |
| تعداد مشاهده مقاله | 30,249,595 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,087,785 |
سنجش و ارزیابی شاخص‌های تابآوری اجتماعی در محلات تاریخی شهر تبریز (نمونۀ موردی: محلۀ سرخاب تبریز) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برنامه ریزی فضایی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 53، تیر 1403، صفحه 93-124 اصل مقاله (1.85 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/sppl.2024.138089.1734 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| لیلا رحیمی* 1؛ مهتا چوبینه2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشیار، دکتری شهرسازی، دانشکدۀ عمران، گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده عمران، گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ا‌توجه به اینکه بلایای طبیعی باعث ایجاد اختلالات اجتماعی شدید در شهرها میشود، ارتقای تابآوری اجتماعی به‌عنوان یک قابلیت، نه‌تنها به حفظ عملکرد اولیۀ شهرها کمک می‌کند، منجر به بهبود و شکوفایی شهرها پس از وقوع بلایا میشود. با نظر به اینکه بافت‌های تاریخی شهر تبریز جزء آسیب‌پذیرترین بخش‌های شهری است، عامل تأثیرگذار در بازگشت اینگونه بافت‌ها به شرایط معمول زندگی اجتماعی آنهاست. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی شاخص‌های تابآوری اجتماعی در محلۀ تاریخی سرخاب تبریز است. پژوهش حاضر از‌نظر ماهیت و روش بر‌مبنای روش توصیفی-تحلیلی است. در بخش تحلیل این پژوهش پرسشنامه با استفاده طیف لیکرت تهیه و با بهره‌گیری از روش تی تست در نرم‌افزار SPSS تحلیل شد. برای یافتن تأثیرات جنسیت، سن و تحصیلات روی سه بُعد عملکردی، اجتماعی و فرهنگی از آزمون واریانس یک‌طرفه نیز استفاده و در آخر، برای یافتن تأثیرگذارترین معیار بر تابآوری اجتماعی از آزمون رگرسیون چند‌متغیره بهره گرفته شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که شاخص ایجاد فضای شهری مناسب همۀ اقشار جامعه، رنگ تعلق و امید به آیندۀ محله تأثیرگذارترین شاخص‌های تابآوری اجتماعی است و افزایش تابآوری در مواجهه با بحران ملزم به افزایش تعاملات اجتماعی و میزان آگاهی مردم است؛ بنابراین اگر بستری فراهم شود که تعاملات اجتماعی را در محله افزایش دهد و مکان رخداد فعالیت باشد، محله در زمان بحران خیلی سریع به حالت اولیۀ خود باز‌می‌گردد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| تابآوری؛ تابآوری اجتماعی؛ بافت تاریخی؛ محلۀ سرخاب تبریز | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه باتوجه به رشد جمعیت در شهرها توجه به فرآیندهای اجتماعی و اداری مرتبط با عملکرد شهرها و ارزیابی میزان تابآوری (Resilience) ساکنان دربرابر مخاطرات طبیعی اهمیت فراوانی دارد (Hook et al., 2020, P. 98). شهرها باید بهگونهای طراحی شوند که خطر‌ها را کاهش دهند و برای کاهش خسارت‌های ناشی از بلایا و بهبود سریع از بلایا انعطافپذیری ایجاد کنند (Burton, 2015). باتوجه به اینکه بلایای طبیعی باعث ایجاد اختلالات اجتماعی شدید در شهرها میشود، ارتقای تابآوری اجتماعی (Social resilience) به‌عنوان یک قابلیت نه‌تنها به حفظ عملکرد اولیۀ شهرها کمک می‌کند، منجر به بهبود و شکوفایی شهرها پس از وقوع بلایا میشود (Brown, 2012, P. 44). شهرهای تاب‌آور قادر به پاسخ مثبت به مخاطره‌ها یا استرس‌ها هستند (Maguire et al., 2007, P. 16). در بیشتر مطالعات تابآوری شهری در‌مقایسه با زیرساخت‌ها، محیط‌زیست و تابآوری نهادی تمرکز کمتری بر ارزیابی تابآوری اجتماعی و اقتصادی وجود دارد (Sharifi, 2020). تابآوری اجتماعی به‌دنبال افزایش ظرفیت جذب تغییر و توانایی مقابله با شگفتی‌هاست و برای رسیدن به این امر باید روی معنا، روابط اجتماعی و حس تعلق افراد به محیط زندگی خود تمرکز کرد. با نظر به اینکه بافت‌های تاریخی بسیار اهمیت دارند، جزء آسیب‌پذیرترین بخش‌های شهری نیز هستند. عامل تأثیرگذار در بازگشت اینگونه بافت‌ها به شرایط معمول زندگی اجتماعی آنهاست. محلات بافت تاریخی به‌علت قدیمی‌بودن و عدم رسیدگی، حس تعلق خاطر پایینی در بین اهالی خود دارند و اغلب افراد با توانایی مالی کم در اینگونه محلات زندگی و به محض وجود موقعیت بهتر به محلۀ دیگر مهاجرت میکنند. این امر نشان‌دهندۀ کمبود هویت و همبستگی در اینگونه محلات است که پایین‌بودن تابآوری را در بُعد اجتماعی به‌دنبال دارد. همچنین، لزوم بازطراحی این محلات در راستای افزایش هویت، انسجام اجتماعی و همبستگی محله ضروری است. محلۀ تاریخی سرخاب تبریز یکی از قدیمی‌ترین محلات شهر تبریز است. از‌جمله مشکلات این محله رو‌به زوال‌بودن هویت این محله و نادیده گرفته‌شدن روابط اجتماعی است. آسیب‌های اجتماعی که در‌سطح محله مشاهده میشود و نارضایتی خاطر ساکنان از وضعیت اجتماعی محله در‌صورت بروز مخاطرات طبیعی، مشکلات انسان‌ساخت و ... توان تحمل تغییرات در آن وجود ندارد؛ زیرا میزان همبستگی و تعلق خاطر ساکنان به‌عنوان سرمایه‌های اجتماعی و عاملان مشارکت پاسخگوی مقاومت و تابآوری دربرابر تغییرات ناگهانی نیست؛ بنابراین شرایط کنونی جواب‌گوی نیازهای اجتماعی ساکنان نیست؛ از این رو هدف از پژوهش حاضر ضمن بازگو‌کردن مفهوم تابآوری اجتماعی و نظریه‌های اندیشمندان، شناسایی مؤلفه‌های تابآوری اجتماعی در محلۀ بافت‌های تاریخی سرخاب تبریز است که از نتایج و یافته‌های پژوهش حاضر میتوان در راستای افزایش تابآوری اجتماعی در بهبود کیفیت فضاهای شهری در پروژه‌های طراحی شهری استفاده کرد.
پیشینۀ پژوهش
باتوجه به این امر که مطالعات فراوانی در‌حوزۀ بازطراحی بافت‌های تاریخی در طراحی شهری و تابآوری اجتماعی صورت گرفته است، پژوهش‌های انجام‌شده دربارۀ تابآوری اجتماعی تنها مشکلات شهرهای امروزی را در این باب بررسی کردند و در کمتر پژوهشی شاخص‌های تابآوری اجتماعی در ابعاد طراحی شهری با نمونۀ موردی محلات تاریخی بررسی شده است. در این میان، یکی از نکات مهمی که پژوهش حاضر را از مطالعات مشابه پیشین متمایز می‌کند، ابعاد طراحی شهری با معیارهای تابآوری اجتماعی است که در بافت‌های تاریخی تأثیرگذار است. همچنین، جمع‌بندی تحلیل‌های معیارهای ابعاد طراحی شهری با استفاده از تصاویر انجام شده است. محققان در این پژوهش به‌دنبال تأثیرگذارترین بُعد و معیار تابآوری اجتماعی هستند. بافت تاریخی به مجریان و مسئولان شهر در طراحی فضاهای شهری و به بهبود عملکرد آنها کمک می‌کند.
مبانی نظری پژوهش تعریف تابآوری تابآوری در بسیاری از حوزه‌های علوم فنی، انسانی و شهرسازی به یک مفهوم اصلی تبدیل شده است. تبیین مفهوم برگشت به وضعیت گذشتۀ تابآوری به‌معنای میزان آشفتگی است که یک سیستم بتواند جذب کند و همچنان در همان وضعیت قبلی باقی بماند یا به‌معنای میزان توانایی سیستم در خودسازماندهی و میزان توانایی سیستم در ایجاد و افزایش ظرفیت یادگیری و سازگاری است (لک، 1392). آخرین تعریف تابآوری مربوط به تعریف آکادمی ملی آمریکا (American Psychological Association) (2012) است که تابآوری را به‌عنوان روند تطبیق درست در مواجهه با سختی، تهدید و یا حتی منابع مهم از استرس تعریف می‌کند. اگر‌چه این تعریف مفیدی است، طبیعت پیچیدۀ تابآوری را انعکاس نداده است.
نمودار1: چگونگی رسیدن به تابآوری (منبع: نگارندگان) Diagram 1: How to achieve resilience
تابآوری شهری «تابآوری در شهرسازی در دهۀ 1990 ظاهر شد؛ البته تابآوری شهری هنوز فاقد تعریف روشن است و در مواجهه با تغییرات اقتصادی، جهانی‌شدن، تکنولوژیکی، فرهنگی و به‌طور کلی، تمام بحران‌هایی مطرح میشود که شهر با آنها مواجه می‌گردد» (Lu & Stead, 2013, P. 201). «یک شهر تاب‌آور به‌عنوان شهری که آمادگی پذیرش هرگونه واقعه و بازیابی خود بعد از واقعه در کنار حفظ کارکردهای اساسی، ساختارها و هویت خود را دارد و به همان اندازه دربرابر فشارهای بیرونی توانایی سازگاری و پیشرفت دارد، تعریف شده است» (ICLEI, 2015). «در جدیدترین تعریف تابآوری شهری به توانایی یک سیستم شهری و کلیۀ شبکۀ اکولوژیکی-اجتماعی و تکنیکی-اجتماعی سازنده‌اش در مقیاس‌های زمانی و مکانی اطلاق میشود که در مواجهه با اختلال اقدام به نگهداری عملکردهای مطلوب یا بازگشت سریع به آنها می‌کند. سیستمی که سازگاری با تغییر دارد و چنانچه سیستم ظرفیت انطباق با تغییرات کنونی یا آتی را محدود می‌کند به‌واسطۀ ویژگی تابآوری سریعاً تغییر داده شده و دگرگون میشود» (Meerow et al., 2016). آنچه دربارۀ تفکر تابآوری در همۀ تعریف‌ها مشترک است و باید مدنظر قرارگیرد، توانایی یا ظرفیت جذب اختلال و خطر، توانایی سازگاری با تغییر و بهبود، حفظ ویژگی‌ها و ساختارهای ذاتی سیستم و اینکه تابآوری بیشتر به‌عنوان یک توانایی یا جریان دیده شده است.
تابآوری اجتماعی «اصطلاح تابآوری اجتماعی اولین بار توسط ادگر (Adger) مطرح شد. وی تابآوری اجتماعی را به‌عنوان توانایی گروه‌ها و یا جوامع برای مقابله با تنش‌های خارجی و اختلالات در مواجهه با تغییرات اجتماعی، سیاسی و زیست‌محیطی تعریف می‌کند» (Adger, 2000, p. 1). «به‌طور کلی، قابلیت تابآوری اجتماعی توان یک اجتماع برای برگشت به تعادل یا پاسخ مثبت به مصبیت‌ها است» (Keck & Sakdapolrak, 2013, p. 13). «تأکید رویکرد اجتماع‌محور بر حضور مردم محلی در مراحل مختلف و شناسایی ظرفیت‌ها و آسیب‌پذیری‌های موجود در جوامع محلی با مشارکت مردم تأکید دارد» (پورموسوی و همکاران، ۱۳۹۲، ص. ۳۱). «بُعد تابآوری اجتماعی تأکید بر شکل‌گیری و حفظ گروه‌های اجتماعی و جوامع محلی در فرآیند بازتوانی بعد از سوانح از‌طریق ارتقای سرمایۀ اجتماعی است و به ارتقای حس دلبستگی به مکان، حس جامعۀ محلی، افزایش مشارکت ساکنین در بازسازی و شکل‌گیری پیوندهای اجتماعی کمک می‌کند و بازتوانی و بازسازی جامعۀ محلی با حفظ نظام‌های اجتماعی موجود را در زمان سانحه و نیز در یک جامع محلی بعد از سانحه تسهیل می‌کند» (لک، ۱۳۹۲، ص. 94). «وجود گروه‌های اجتماعی با شرایط اجتماعی، اقتصادی و میزان آسیب‌پذیری متفاوت در یک اجتماع به این معنی است که تابآوری گروه‌های مختلف در یک جامعه نسبت به یک حادثه متفاوت است. گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماع مانند سالخوردگان، بچه‌ها و یا افراد با شرایط نامساعد اجتماعی ممکن است منابع و امکانات کمتری به‌منظور مقابله با بلایا در دسترس داشته باشند. شرایط اجتماعی باعث میشود که تعدادی از اعضای جامعه در اثر مصیبت‌های وارده کمتر تأثیرپذیر باشند و بعضی‌ها بیشتر» (Oxfam, 2005, p. 1). «ممکن است در جامعه‌ای آسیب‌پذیری بالا باشد، ولی ارتباطات اجتماعی به‌قدری قوی باشد که برگشت از حالت آسیب‌دیده هرچه زودتر رخ دهد، لذا در این حالت با‌وجود آسیب‌پذیری بالا تابآوری بالاست» (Shaw et al., 2014, p. 194). احساس تعلق و وجود این حس سبب میشود از یکسو فرد در جامعه و محیط به شکل بالنده و پویا عمل کند و از سوی دیگر، شخص، گروه، جامعه و مکان را متعلق به خود بداند و در راستای اعتلا، ارتقا و توسعۀ آن بکوشد.
بافت تاریخی «بافت‌های تاریخی شهرها به بخش‌هایی از شهر اطلاق می‌شوند که تحت شرایط زمان در گذشته احداث شده و درحال حاضر یا از شرایط زیست مطلوب برخوردار هستند یا از مطلوبیت لازم برای زندگی برخوردار است؛ ولی به هر حال دارای هویت تاریخی و واجد ارزش بود و حتی‌الامکان مرمت، حفظ و نگهداری آنها ضروری است» (ماجدی، ۱۳۸۹، ص. ۸۸). بافت تاریخی بافتی ارگانیک است و اغلب هم با زندگی ماشینی امروز تطبیق پیدا نکرده است و افراد تمایلی به زندگی در این قسمت‌های شهر را ندارند و اغلب ساکنان قدیمی از این بافت مهاجرت کردند یا به‌علت شرایط بد اقتصادی در اینگونه بافت‌ها زندگی میکنند؛ بنابراین در کشور ما به بافت‌های قدیمی بیشتر به‌عنوان بافت مسئله‌دار دیده میشود. برنامه و طرح‌های سامان‌دهی اینگونه بافت‌ها از نوع گردشگری است که در این طرح‌ها ساکنان نقش پررنگی ندارند و تمرکز روی افزایش بهره‌وری اقتصادی است.
یافته‌های پژوهش و تجزیه‌و‌تحلیل تابآوری اجتماعی و بافت‌های تاریخی در طى رشد سریع شهرها حوزه‌هایى تشکیل مى‌شوند که توان همراهى با رشد سریع و پذیرفتن تغییرات فرمى و عملکردى را ندارند و ناگزیر معناى خود را در ذهن شهروندان از دست مى‌دهند و به‌سوى فرسودگى پیش مى‌روند. بسیاری از مسائل اجتماعی با استفاده از بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان حل میشود. کسب‌وکار خلّاق در اینگونه محلات از نابودی و رو‌به زوال‌بودن اینگونه بافت‌ها جلوگیری می‌کند و ازطرفی، مکان‌ها را از خالی‌‌بودن به فرهنگی‌بودن می‌رساند و همین موضوع باعث میشود که ارتباط عاطفی و اجتماعی میان افراد شکل بگیرد که پشتوانه‌ی بسیار مهمی در‌هنگام بحران است و باعث ارتقای تابآوری به‌خصوص در بُعد اجتماعی میشود. هرچه سطح دانش و آگاهی بیشتر باشد، چگونگی مقابلۀ افراد محله و پیشگیری از وقوع سانحه بهتر کنترل میشود. سرمایه‌های اجتماعی باتوجه به متغیرهایی که این شاخص را می‌سازد، میزان مشارکت مردم، شبکه‌های اجتماعی، میزان اعتماد مردم به یکدیگر می‌تواند تابآوری اجتماعی را افزایش دهد. اصول و عقاید مردم میزان جرم و جنایت را کاهش و میزان مشارکت را افزایش می‌دهد. با در نظر گرفتن تمامی این مؤلفه‌ها در کنار هم بافت‌های تاریخی در مقابله با سوانح و حوادث از نظر تابآوری اجتماعی مقاوم می‌شوند.
جمع‌بندی شاخص‌های تابآوری اجتماعی از‌نظر اندیشمندان «با ظهور مدرنیته و در شرایطی که شهر اطلاعاتی درحال ظهور است و هر روز گسست اجتماعی بیشتری در جوامع بروز می‌نماید، بالا‌بردن تابآوری اجتماعی دغدغۀ مهمی برای شهرهاست و از آنجا که محلات عناصر مهمی در تابآوری جوامع هستند و حیات هر شهر وابسته به حیات محلات واقع در آن است» (پرتوی و همکاران، ۱۳۹۵). «رابطۀ بین جامعه و محیط به‌صورت یک فرآیند دو طرفه است که در آن مردم و جوامع فضاها را به وجود آورده و تغییر می‌دهند؛ در‌حالی که این مردم خود به طرق مختلف تحت‌تأثیر این فضاها قرار دارند. روابط اجتماعی می‌تواند در فضا شکل بگیرد و همچنین، توسط شکل فضا مورد تهدید قرار می‌گیرد. با شکل‌گیری محیط مصنوع طراحان شهر بر الگوهای عملکردی و زندگی اجتماعی اثر می‌گذارند» (کارمونا و همکاران، 1388، ص. 123). ایجاد شهر تاب‌آور خود عاملی در راستای ارتقای تابآوری اجتماعی است و لازم است که با طراحی شهری به عوامل ایجاد‌کنندۀ شهر تاب‌آور توجه شود؛ بنابراین طراحی فضاهای شهری که تاب‌آور باشند، بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا امکان تنوع فعالیتی، سازگاری، کارایی و حتی تغییرات بدون تغییر هویت را به استفاده‌کنندگان می‌دهند. فضای تاب‌آور نوعی از فضای نرم است که میتوان انواع شرایط مختلف را کنار هم قرار داد. باتوجه به همۀ این موارد میتوان دریافت که طراحی شهری در بهبود تابآوری اجتماعی تأثیر بسزایی دارد و عضو جدا‌نشدۀ تابآوری اجتماعی است؛ بنابراین ابعاد استخراج‌شده از تعریف‌های طراحی شهری به اینگونه است: کالبدی، عملکردی، فرهنگی و اجتماعی. در جدول 1به‌طور خلاصه، معیارها و شاخص‌های تابآوری اجتماعی از نظر پژوهشگران این حوزه بیان شده است که در‌ادامه، به کنار هم قرار‌دادن و مقایسۀ این شاخص‌ها پرداخته میشود.
جدول 1: جمع‌بندی نظر‌های پژوهشگران درباب معیارها و شاخص‌های تابآوری Table 1: Summary of researchers' opinions about resilience criteria and indicators
باتوجه به جدول 1 میتوان گفت که شاخص‌های دانش و آموزش، شبکه‌های اجتماعی، توانمندی و مشارکت شهروندان، بیشترین هم‌پوشانی را در‌بین همۀ شاخص‌ها دارند و معیارهای اعتماد، انعطافپذیری، تاریخ و سنت‌ها، خلاقیت، درک از خطر، سرمایۀ اجتماعی و همبستگی پرتکرار بوده است؛ بنابراین معیارهای ذکر‌شده به‌عنوان شاخص‌های اصلی تابآوری اجتماعی در این پژوهش قرار گرفته است.
چارچوب مفهومی مدل نهایی این پژوهش با در نظر گرفتن شاخص‌ها و معیارهای تابآوری اجتماعی ارائه میشود. به این ترتیب، برای شاخص‌های عملکردی بُعد طراحی شهری تاب‌آور، تنوع، سازگاری، دسترسی به خدمات به‌عنوان شاخص‌های ابعاد طراحی شهری تابآوری استخراج شدند و در بُعد شاخص‌های کالبدی، انعطافپذیری، مقاوم‌بودن، ایمنی، در بُعد شاخص‌های فرهنگی، هویت واحد، حس تعلق، خلاقیت، حفظ معیارهای فرهنگی و در بُعد شاخص‌های اجتماعی، مشارکت، همه‌شمولی، انسجام اجتماعی و امنیت قرار گرفته است.
نمودار2: مدل مفهومی تابآوری اجتماعی (منبع: نگارندگان) Diagram 2: Conceptual model of social resilience
نمونۀ موردی شهر تبریز 10 منطقۀ شهرداری دارد که هر‌یک مساحت و حدود مشخصی دارد (مهندسین مشاور نقش محیط، 1395). محلۀ مطالعه‌شده نیز در منطقۀ 10 قرار گرفته است که به‌طور تقریبی، 4.3% از کل پهنۀ کل شهر را به خود اختصاص داده است. این منطقه در شمال شهر تبریز و دامنه‌های کوه عون ابن علی قرار دارد. ساختار توپوگرافی این منطقه شامل دامنه‌های به‌نسبت مرتفع و شیب‌داری است که مورفولوژی کوهپایه‌ای و تناوب سیستم‌های آبراهه‌ای منشعب از کوهستان شمالی شهر و نیز درۀ رودخانه‌ای آجی چای باعث شکل‌گیری سطح‌های مختلف شیب در‌سطح آن شده است (مهندسین مشاور نقش محیط، 1395).
نقشۀ1: موقعیت محلۀ سرخاب در شهر تبریز (منبع: نگارندگان) Map 1: Location of Sorkhab neighborhood in Tabriz city
«محلۀ سرخاب یکی از محلات تاریخی تبریز است. در شمال شرقی هستۀ مرکزی شهر در حد فاصل محله‌های قدیمی شتربان و باغمیشه قرار دارد و بخش‌های زیادی از آن قبل از سال ۱۳۰۰ شمسی (قبل از مدرنیزم) ساخته شده است. جنس خاک محله از مارن‌های قرمز تشکیل شده که باعث سرخ‌رنگ شدن خاک این منطقه شده است و به همین دلیل، نام این محله به‌عنوان سرخاب در‌بین مردم تبریز شناخته میشود. نخستین بار نام سرخاب در کتب تاریخی در دورۀ عصر ایلخانی (قرن 7 و 8 هـ.ق) به‌عنوان گورستان‌های سرخاب آورده شده است» (منصوری و محمدزاده، 1396، ص. 24). «در دورۀ قاجار (قرن 13 هـ.ق) شهر تبریز دارای 9 محلۀ اصلی که سرخاب یکی از اصلی‌ترین آنها بوده است» (منصوری و محمدزاده، 1396، ص. 29). این محله از جنوب به خیابان بیست‌متری سرباز
نقشۀ 2: موقعیت محلۀ سرخاب (منبع: نگارندگان) Map 2: location of Sorkhab neighborhood
روش‌شناسی پژوهش پژوهش حاضر از‌نظر ماهیت و روش بر‌مبنای روش توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات و داده‌های لازم با بررسی پیشینۀ موضوع با استفاده از منابع کتابخانه‌ای گردآوری و در‌ادامه، شاخص‌ها و معیارهای استخراج‌شده تحلیل شده است. تعدادی از این معیارها نیاز به پرسشنامه و استفاده از نظر‌های مردم ندارد؛ بنابراین با روش برداشت میدانی و مشاهده وضعیت این شاخص‌ها و معیارها در محلۀ سرخاب تحلیل و تفسیر میشود. باتوجه به اینکه تعدادی از معیارها نیاز به پرسشنامه و استفاده از نظر‌های مردم دارد، به کمک پیمایش، نظر‌های مردم ساکن در بافت تاریخی محلۀ سرخاب درباب تابآوری اجتماعی به‌صورت پرسشنامه گردآوری شده است. پرسشنامه با استفاده طیف لیکرت تهیه و برای یافتن تأثیرات جنسیت، سن و تحصیلات روی سه بُعد عملکردی، اجتماعی و فرهنگی (بُعد کالبدی احتیاج به پرسشنامه ندارد) از آزمون واریانس یک‌طرفه (ANOVA) و تی تست (T test) استفاده و درنهایت، با استفاده از آزمون رگرسیون چند‌متغیره (Multiple regression) تأثیرگذارترین شاخص‌ها بررسی شده است. در پایان از نتایج پرسشنامه و آزمون‌ها، راهکارهایی برای ارتقا تابآوری اجتماعی ارائه میشود.
نمودار3: ابعاد، شاخص‌ها و معیارهای نهایی تابآوری اجتماعی (منبع: نگارندگان) Chart 3: dimensions, indicators and final criteria of social resilience
تحلیل یافته‌ها در پرسشنامۀ تدوین‌شده ابعاد و مؤلفه‌های به‌دست‌آمده در بخش‌های قبل از‌منظر دید شهروندان بررسی میشود. هدف از تدوین پرسشنامه ارزیابی شاخص‌های تابآوری اجتماعی در محلۀ بافت تاریخی سرخاب است. هر پرسشنامه سؤال‌های فردی مثل، سن افراد، جنسیت افراد، تحصیلات و سؤال‌هایی درباب ابعاد عملکردی، فرهنگی و اجتماعی دارد که با استفاده از طیف پنج‌گزینه‌ای لیکرت (خیلی‌کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی‌زیاد) مطرح شده است. درنهایت، داده‌های استخراج‌شده از پرسشنامه با بهره‌گیری از روش تی تست در نرم‌افزار SPSS تحلیل و برای یافتن تأثیرات جنسیت، سن و تحصیلات روی سه بُعد عملکردی، اجتماعی و فرهنگی از آزمون واریانس یک‌طرفه استفاده و در آخر، برای یافتن تأثیرگذارترین معیار بر تابآوری اجتماعی از آزمون رگرسیون چند‌متغیره بهره گرفته است. روش نمونه‌گیری به‌طور کامل، تصادفی بوده و از اهالی محله پرسشگری صورت گرفته است. جمعیت محلۀ سرخاب 1204 نفر و 384 خانوار است که طبق آزمون کوکران با ضریب خطای 063/0، تعداد 200 پرسشنامه در این زمینه پر شده است که بیشترین فراوانی مربوط به آقایان با 61 درصد و کمترین فراوانی مربوط به خانم‌ها با 44 درصد است.
بُعد کالبدی بُعد کالبدی شامل سه شاخص انعطافپذیری، مقاومت و ایمنی است که معیارهای این شاخص‌ها به‌صورت توصیفی، تجزیه‌و‌تحلیل میشود. اخذ اطلاعات این بُعد با مشاهده و برداشت میدانی صورت گرفته است و شامل گویه‌های پرسشنامه نیست. نمودار4: شاخص‌ها و معیارهای بُعد کالبدی (منبع: نگارندگان) Chart 4: indicators and criteria of the physical dimension
جمع‌بندی کلی بُعد کالبدی جدول2: جمع‌بندی بُعد کالبدی Table 2: Summary of physical dimensions
منبع: نگارندگان بُعد عملکردی بُعد عملکردی شامل سه شاخص تنوع، سازگاری و دسترسی است که از بین تمامی معیارها، معیار سازگاری فعالیت‌ها و کاربری‌ها که زیر‌شاخۀ شاخص سازگاری است و معیار دسترسی به خدمات که زیر‌شاخۀ شاخص دسترسی است، گویۀ پرسشنامه دارد که به‌صورت توصیفی و با استفاده از SPSS تجزیه‌و‌تحلیل شده است. سایر معیارها به‌صورت توصیفی تحلیل شده است و شامل گویه‌های پرسشنامه نیست.
نمودار5: شاخص‌ها و معیارهای بُعد عملکردی (منبع: نگارندگان) Chart 5: Indicators and criteria of the functional dimension
تأثیر عامل جنسیت بر بُعد عملکردی جنسیت از دو گروه (مردان و زنان) تشکیل شده است. باتوجه به اینکه مقدارSig در این آزمون بزرگ‌تر از 05/0 است، میتوان نتیجه گرفت که آزمون در این ابعاد معنی‌دار نیست و میانگین دو گروه جنسیتی مردان و زنان با‌هم تفاوت معناداری ندارند؛ یعنی نظر‌های خانم‌ها و آقایان دربارۀ شاخص‌های بُعد عملکردی در یک جهت است. جدول3: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل جنسیت بر بُعد عملکردی Table 3: Description of the variance test of the effect of the gender factor on the functional dimension
منبع: نگارندگان
تأثیر عامل سن بر بُعد عملکردی باتوجه به اینکه مقدارSig در این آزمون بزرگ‌تر از 05/0 است، میتوان نتیجه گرفت که آزمون در این ابعاد معنی‌دار نیست و میانگین گروه‌ها با‌هم تفاوت معناداری ندارند؛ یعنی نظر‌های تمامی گروه‌ها دربارۀ شاخص‌های بُعد عملکردی در یک جهت است.
جدول4: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل سن بر بُعد عملکردی Table 4: Description of the variance test of the effect of the age factor on the functional dimension
منبع: نگارندگان
تأثیر عامل تحصیلات بر بُعد عملکردی باتوجه به اینکه مقدار Sig آن کمتر از 05/0 است، آزمون معنی‌دار است؛ یعنی تحصیلات بر میزان رضایت در این بُعد تأثیرگذار است. طبق جدول 5 باتوجه به میانگین رتبه‌ها میتوان ادعا کرد که بیشترین میزان رضایت در گروه‌های تحصیلی، دیپلم و کارشناسی‌ارشد و کمترین میزان رضایت در گروه تحصیلی بی‌سواد است. همچنین، رضایت در گروه‌های تحصیلی سیکل، کاردانی و ارشد در حد متوسط است. جدول5: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل تحصیلات بر بُعد عملکردی Table 5: Description of the variance test of the effect of the education factor on the performance dimension
منبع: نگارندگان
جمع‌بندی کلی گویه‌های بُعد عملکردی در این بُعد باتوجه به اینکه مقدارSig بیشتر از 05/0 است، میتوان گفت که میزان رضایت با سطح اطمینان 95 برابر با مقدار متوسط است. به عبارت دیگر، میتوان گفت که میزان رضایت ساکنان از معیارهای بُعد عملکردی برابر با حد متوسط است. جدول6: نتایج آزمون تی در بُعد عملکردی Table 6: Results of t-test in functional dimension
منبع: نگارندگان
میزان رضایت از معیارهای بُعد عملکردی که شامل دسترسی به خدمات و سازگاری کاربری‌هاست، در نمودار 6 بررسی شد. در گویۀ سازگاری کاربری‌ها میزان رضایت کم و در گویۀ دسترسی به خدمات میزان رضایت پذیرفتنی و به میزان زیادی است و درنهایت، میتوان گفت که میزان رضایت در بُعد عملکردی برابر با مقدار متوسط است.
نمودار6: نمودار میانگین نمره‌های شاخص‌های بُعد عملکردی (منبع: نگارندگان) Chart 6: Chart of the average scores of functional dimension indicators
جمع‌بندی کلی بعد عملکردی جدول7: جمع‌بندی بُعد عملکردی Table 7: Summary of the functional dimension
منبع: نگارندگان
بُعد اجتماعی بُعد اجتماعی شامل چهار شاخص مشارکت، همه‌شمولی، انسجام اجتماعی و امنیت است که تمامی معیارها گویۀ پرسشنامه را دارد و با استفاده از SPSS تحلیل شده است.
نمودار7: نمودار شاخص‌ها و معیارهای بُعد اجتماعی (منبع: نگارندگان) Chart 7: Chart of indicators and criteria of the social dimension Source: authors
تأثیر عامل جنسیت بر بُعد اجتماعی باتوجه به اینکه مقدارSig در این آزمون بزرگ‌تر از 05/0 است، میتوان نتیجه گرفت که آزمون در این ابعاد معنی‌دار نیست و میانگین دو گروه جنسیتی مردان و زنان با‌هم تفاوت معناداری ندارد؛ یعنی نظر‌های خانم‌ها و آقایان دربارۀ شاخص‌ها و معیارهای بُعد اجتماعی در یک جهت است.
جدول8: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل جنسیت بر بُعد اجتماعی Table 8: Description of the variance test of the effect of the gender factor on the social dimension
منبع: نگارندگان
تأثیر عامل سن بر بُعد اجتماعی باتوجه به اینکه مقدارSig آن کمتر از 05/0 است، آزمون معنی‌دار است؛ یعنی سن افراد بر میزان رضایت در این بُعد تأثیرگذار است. طبق جدول 9 باتوجه به میانگین رتبه‌ها میتوان ادعا کرد که بیشترین میزان رضایت در گروه سنی بیش از 60 و کمترین میزان رضایت در گروه سنی بین 20 تا 39 است. جدول9: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل سن بر بُعد اجتماعی Table 9: Description of the variance test of the effect of the age factor on the social dimension
منبع: نگارندگان
تأثیر عامل تحصیلات بر بُعد اجتماعی باتوجه به اینکه مقدارSig آن کمتر از 05/0 است، آزمون معنی‌دار است؛ یعنی تحصیلات بر میزان رضایت در این بُعد تأثیرگذار است. طبق جدول 10 باتوجه به میانگین رتبه‌ها میتوان ادعا کرد که بیشترین میزان رضایت در گروه تحصیلی بی‌سواد و کمترین میزان رضایت در گروه تحصیلی محصّل است.
جدول10: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل تحصیلات بر بُعد اجتماعی Table 10: Description of the variance test of the effect of the education factor on the social dimension
منبع: نگارندگان
جمع‌بندی کلی گویه‌های بُعد اجتماعی در بُعد اجتماعی باتوجه به اینکه مقدارSig کمتر از 05/0 است، میتوان گفت که میزان رضایت با مقدار متوسط در‌سطح اطمینان 99 درصد تفاوت دارد و باتوجه به میانگین آن که برابر با 43/2 و کمتر از 3 است، میتوان نتیجه گرفت که ساکنان در‌مجموع از وضعیت معیارهای بُعد اجتماعی ناراضی هستند. جدول11: نتایج آزمون تی در بُعد اجتماعی Table 11: T-test results in the social dimension
منبع: نگارندگان
طبق نمودار 8 در معیارهای مشارکت در استفاده از فضا، نقش در ادارۀ محله و حل مشکلات و همه‌شمولی، میزان رضایت کم و در معیارهای اتحاد، میزان رضایت قابل قبول و به میزان بالایی و در معیار امنیت میزان رضایت در حد متوسط است و میتوان گفت که به‌طور کلی، میزان رضایت در بُعد اجتماعی ضعیف و ساکنان در‌مجموع از شاخص‌های بُعد اجتماعی ناراضی هستند.
Chart 8: Chart of average scores of social dimension indicators
جمع‌بندی کلی بعد اجتماعی جدول12: جمع‌بندی بُعد اجتماعی Table 12: Summary of the social dimension
منبع: نگارندگان
بُعد فرهنگی بُعد فرهنگی شامل چهار شاخص هویت واحد، حس تعلق، خلاقیت و حفظ معیارهای فرهنگی است که از بین تمامی معیارها، معیار احساس غرور به عضویت در محله، رنگ تعلق و امید به آیندۀ محله که زیر شاخۀ شاخص حس تعلق است و معیار برگزاری مراسم‌های آیینی و مذهبی که زیر‌شاخۀ شاخص حفظ معیارهای فرهنگی است، گویۀ پرسشنامه دارد و با استفاده از SPSS تحلیل شده است.
نمودار9: شاخص‌ها و معیارهای بُعد فرهنگی (منبع: نگارندگان) Chart 9: indicators and criteria of the cultural dimension
تأثیر عامل جنسیت بر بُعد فرهنگی باتوجه به اینکه مقدار Sig در این آزمون کمتر از 05/0است، آزمون معنی‌دار است؛ یعنی عامل جنسیت بر میزان رضایت در این بُعد تأثیرگذار است. طبق جدول 13 باتوجه به میانگین رتبه‌ها میتوان ادعا کرد که میزان رضایت خانم‌ها از آقایان بیشتر است. جدول13: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل جنسیت بر بُعد فرهنگی Table 13: Description of the variance test of the effect of the gender factor on the cultural dimension
منبع: نگارندگان
تأثیر عامل سن بر بُعد فرهنگی باتوجه به اینکه مقدارSig آن کمتر از 05/05 است، آزمون معنی‌دار است؛ یعنی سن افراد بر میزان رضایت در این بُعد تأثیرگذار است. طبق جدول 14 باتوجه به میانگین رتبه‌ها میتوان ادعا کرد که بیشترین میزان رضایت در گروه سنی بیش از60 و کمترین میزان رضایت در گروه سنی زیر 20 است.
جدول14: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل سن بر بُعد فرهنگی Table 14: Description of the variance test of the effect of the age factor on the cultural dimension
منبع: نگارندگان
تأثیر عامل تحصیلات بر بُعد فرهنگی باتوجه به اینکه مقدارSig در این آزمون بزرگ‌تر از 05/0 است، میتوان نتیجه گرفت که آزمون در این ابعاد معنی‌دار نیست و میانگین گروه‌ها با‌هم تفاوت معناداری ندارد؛ یعنی نظر‌های تمامی گروه‌های تحصیلی دربارۀ شاخص‌های بُعد فرهنگی در یک جهت است. جدول15: توصیف آزمون واریانس تأثیر عامل تحصیلات بر بُعد فرهنگی Table 15: Description of the variance test of the effect of the education factor on the cultural dimension
منبع: نگارندگان
جمع‌بندی کلی گویه‌های بُعد فرهنگی در بُعد فرهنگی باتوجه به اینکه مقدارSig بیشتر از 05/0 است، میتوان گفت که میزان رضایت با سطح اطمینان 95 برابر با مقدار متوسط است. به عبارت دیگر، میتوان گفت میزان احساس رضایت شهروندان از سکونت در این محله در بُعد فرهنگی برابر با حد متوسط است. جدول16: نتایج آزمون تی در بُعد فرهنگی Table 16: The results of the t-test in the cultural dimension
منبع: نگارندگان
طبق نمودار 10 در گویۀ امید به آیندۀ محله میزان رضایت کم و در گویۀ‌های برگزاری مراسمات و احساس غرور به محله، میزان رضایت در حد متوسط است. در گویۀ رنگ تعلق میزان رضایت پذیرفتنی وجود دارد و درنهایت، میتوان گفت که میزان رضایت در بُعد فرهنگی برابر با مقدار متوسط است.
نمودار10: نمودار میانگین نمره‌های شاخص‌های بُعد فرهنگی (منبع: نگارندگان) Chart 10: Chart of average scores of cultural dimension indicators
جمع‌بندی کلی بعد فرهنگی جدول17: جمع‌بندی بُعد فرهنگی Table 17: Summary of the cultural dimension
منبع: نگارندگان
برای جمع‌بندی کلی میتوان گفت که عامل جنسیت و سن تأثیری روی بعُد عملکردی ندارد؛ اما عامل تحصیلات بر این بُعد اثرگذار است. برای بُعد اجتماعی عامل جنسیت تأثیری بر آن ندارد؛ اما عوامل سن و تحصیل عواملی تأثیرگذار بر بُعد اجتماعی است. در بُعد فرهنگی عامل جنسیت و سن بسیار تأثیرگذار است؛ اما عامل تحصیلات تأثیری روی این بُعد ندارد. جدول18: جمع‌بندی تأثیر عوامل جنسیت، سن و تحصیل بر ابعاد Table 18: Summary of the effect of factors such as gender, age and education on dimensions
منبع: نگارندگان
نتایج کلی تحلیل‌ها به اینگونه است که هیچ‌کدام از معیارهای استخراج‌شده به‌جزء معیارهای دسترسی به خدمات، رنگ تعلق و اتحاد ساکنان وضعیت مناسبی در محله ندارند؛ بنابراین باید در‌نظر داشت که افزایش آگاهی ساکنان در بُعد عملکردی و اجتماعی تأثیر زیادی دارد و برای بُعد اجتماعی سن عاملی تأثیرگذار است و در هدف‌گذاری برای این ابعاد باید به انواع سلیقه‌های هر نسل توجه شود. عامل جنسیت در بُعد فرهنگی تأثیرگذار است؛ بنابراین باید عدالت میان دو گروه جنسیتی برقرار باشد؛ زیرا ازطرفی، هر دو گروه جنسیتی با‌هم برابر هستند و با همکاری یکدیگر نقش انسجام خانواده را ایفا میکنند و از طرف دیگر، یک گروه جنسیتی نمی‌تواند به‌طور قطع، نقش انسجام خانواده را برعهده بگیرد و این مسئولیت را انجام دهد؛ زیرا تمام خانواده‌ها شبیه یکدیگر نیستند. همچنین، تقسیم وظایف درون خود خانواده انجام میشود؛ بنابراین مسئولیت‌ها و نقش‌های خانواده را نمی‌توان به کل جامعه تعمیم داد و یا تحمیل کرد. برای دریافت این موضوع که کدام یک از گویه‌ها و معیارها می‌تواند تأثیر بیشتری روی افزایش تابآوری بگذارد، از آزمون رگرسیون چند‌متغیره استفاده شده است. این آزمون معیارها و ابعادی را که احتیاج به توجه بیشتری دارد، شناسایی می‌کند. مقدار Sig در همۀ معیارها کمتر از 05/0 است که نشان‌دهندۀ تأثیر زیاد تمام معیارها بر افزایش تابآوری اجتماعی است. باتوجه به جدول 20 معیار ایجاد فضای شهری مناسب همۀ اقشار جامعه در بُعد اجتماعی بیشترین مقدار بتا را دارد که به‌معنای تأثیرگذاری بیشتر نسبت به سایر معیارهاست. در‌بین تمام معیارها رنگ تعلق و امید به آیندۀ محله بیشترین تأثیر را در افزایش تابآوری اجتماعی دارد. معیار ایجاد گروه‌های اجتماعی برای حل مشکلات محله در‌بین معیارها کمترین تأثیر را دارد. در‌بین تمام ابعاد بیشترین تأثیر را بُعد فرهنگی بر تابآوری اجتماعی دارد که مستلزم توجه بیشتری نسبت به سایر ابعاد است. جدول19: ضرایب رگرسیون معیارها Table 19: Regression coefficients of criteria
منبع: نگارندگان
جدول20: میانگین ضرایب رگرسیون معیارها در هر بُعد Table 20: Average regression coefficients of criteria in each dimension
منبع: نگارندگان بهدلیل اینکه شاخص‌های بُعد کالبدی نیاز به بررسی نظر‌های مردم نداشته و گویه‌ای برای شاخص‌ها و معیارهای بُعد کالبدی در‌نظر گرفته نشده است، جمع‌بندی این بُعد به‌صورت مجزا از سایر ابعاد انجام شده است. برای جمع‌بندی بُعد کالبدی میتوان گفت که در محلۀ سرخاب فضای طراحی‌شده برای ساکنان وجود ندارد. تعداد فعالیت‌هایی که در این محله رخ می‌دهد زیاد نیست و دلیل آن فضاهای رها‌شدۀ بین بناهاست که به‌عنوان پارکینگ از آنها استفاده میشود. همچنین، کاربری جاذب جمعیتی ندارد؛ بنابراین تعداد استفاده‌کنندگان از این فضاها کم است. قدمت ابنیۀ محله بهگونهای است که از سمت خیابانهای اصلی هرچه به سمت داخل محله می‌رود، بناها قدیمی‌تر میشود. بهدلیل تاریخی‌بودن محله، تعداد زیادی از بناهای موجود در محله قابل سکونت نیست. عرض کم معابر محلی باعث کاهش ایمنی ساکنان و استفاده‌کنندگان در محله میشود. به‌طور کلی، وضعیت کالبدی محله مناسب نیست. به همین دلیل، برای ساکنان بسیار مشکل‌ساز است؛ به‌طوری که در زمان بحران و حتی شرایط عادی شرایط خطرناکی را برای اهالی محل و استفاده‌کنندگان به وجود می‌آورد.
نتیجه‌گیری در پژوهش حاضر بعد از بررسی نظر‌های اندیشمندان شاخص‌های تابآوری اجتماعی استخراج و سپس در محلۀ تاریخی سرخاب تبریز بررسی شد. در بُعد عملکردی عامل تحصیل و در بُعد اجتماعی عامل سن و تحصیل تأثیرگذار است. بُعد فرهنگی تأثیرگذارترین بُعد است که عامل سن و جنس روی این بُعد اثر می‌گذارد. شاخص ایجاد فضای شهری مناسب همۀ اقشار جامعه، رنگ تعلق و امید به آیندۀ محله تأثیرگذارترین شاخص‌های تابآوری اجتماعی هستند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که افزایش تابآوری در مواجهه با بحران ملزم به افزایش تعاملات اجتماعی و میزان آگاهی مردم است؛ بنابراین به کمک افزایش موقعیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی به تمامی ساکنان محله و ایجاد فضاهای ایمن که امکان حضور و مراوده‌های اجتماعی را زیاد می‌کند، میتوان تابآوری اجتماعی جامعه و محله را افزایش داد و سپس حس غرور به عضویت در محله را احیا کرد و باعث افزایش تعلق خاطر و امید به آیندۀ محله شد؛ بنابراین اگر بستری فراهم شود که تعاملات اجتماعی را در محله افزایش دهد و مکان رخداد فعالیت باشد، جامعه در زمان بحران خیلی سریع به حالت اولیۀ خود باز‌می‌گردد. درنهایت، آموزش‌های لازم برای حمایت روانی در زمان بحران به افراد تأثیرگذار محله می‌تواند بر میزان روحیه‌دهی و جلب اطمینان ساکنان تأثیرگذار باشد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع
بسطامی‌نیا، امیر، حاتمی، داوود، کریمی، عاطفه، و کریم‌زاده، مهشید (1400). ارزیابی مؤلفه‌های تابآوری اجتماعی و اقتصادی شهر زلزله‌زدۀ بم. مطالعات توسعۀ پایدار شهری و منطقه‌ای، 2(5)، 21-47.
پرتویی، پروین، بهزادفر، مصطفی، و شیرانی، زهرا (۱۳۹۵). طراحی شهری و تابآوری اجتماعی: بررسی موردی محلۀ جلفای اصفهان. نشریۀ علمی-پژوهشی نامۀ معماری و شهرسازی، 95(71)، 99-117.
پورموسوی، سید موسی، دارائی، مسعود، فیروزپور، آرمین، و سعدآبادی، علی‌اصغر (1392). رویکرد آینده‌پژوهانه به تدوین راهبرد فوق فعّال مدیریت بحران با تأکید بر اجتماع‌محوری. فصلنامۀ دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 3(1)، 31-39. http://noo.rs/Nric7
داداشپور، هاشم، و عادلی، زینب (1394). سنجش ظرفیت‌های تابآوری در مجموعۀ شهری قزوین. دو فصلنامۀ مدیریت بحران، 4(2)، 73-84. https://www.joem.ir/article_18579.html
رضایی، رفیعیان، و حسینی، سیدمصطفی (1395). سنجش و ارزیابی میزان تابآوری کالبدی اجتماع‌های شهری دربرابر زلزله (مطالعۀ موردی: محله‌های شهر تهران). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 47(4)، 603-623.https://doi.org/10.22059/jhgr.2015.51228
رفیعیان، مجتبی، صدیقی، اسفندیار، و پورمحمدی، مرضیه (1390). امکان‌سنجی ارتقا کیفیت محیط از‌طریق پیاده‌راه‌سازی محورهای شهری (مورد مطالعه: محور خیابان ارم بخش مرکزی شهر قم). فصلنامۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 3(11)، 41- 56. https://urs.ui.ac.ir/article_20001.html
روستا، مریم (1396). تدوین اصول راهنمای طراحی محله با رویکرد تابآوری اجتماعی گامی به‌سوی کاهش آسیب‌پذیری پهنه‌های شهری. سومین همایش ملی پدافند غیرعامل در عمران، معماری و توسعۀ شهری پایدار، دانشگاه شیراز. https://shirazu.ac.ir/article/144391
مهندسین مشاور نقش محیط (1395). طرح جامع شهر تبریز. وزارت راه و شهرسازی کشور.
عابدی، سیما، سجادزاده، حسن، و خان محمدی، مرجان (1400). سنجش و ارزیابی شاخص‌های تابآوری اجتماعی محلات مسکونی (مطالعۀ موردی: محلات سنتی شهر همدان). فصلنامۀ علمی هنر اسلامی، 19(45)، 466-470. https://www.sysislamicartjournal.ir/article_142921.html
کارمونا، میتو، هیت، تیم، و تیسدل، استیون (1388). مکان‌های عمومی فضاهای شهری ابعاد گوناگون طراحی شهری (فریبا قرایی، مهشید شکوهی، زهرا اهری، اسماعیل صالحی، مترجمان). انتشارات دانشگاه هنر. (اثر اصلی منتشر شده در 2003).
گرجی، مهشید، خادم الحسینی، احمد، اذانی، مهری، و صابری، حمید (1400). تبیین تابآوری اجتماعی بافت فرسودة شهری با بهره‌گیری از معادلات ساختاری PLS (نمونة پژوهش: منطقة 3 شهر اصفهان). فصلنامۀ علمی برنامه‌ریزی فضایی، 11(3)، 166-145. 10.22108/SPPL.2021.126690.1554
لک، آزاده (1392). طراحی شهری تاب‌آور. مجلۀ علمی معماری و شهرسازی صفه، 23(1)، 91-104.
ماجدی، حمید (1389). توسعه‌های شهری امروز: بافت‌های فرسود آینده. نشریة هویت شهری، 4(6)، 87-94.
منصوری، سید امیر، و محمدزاده، شبنم (1396). تحولات سازمان فضایی شهر تبریز از اوایل اسلام تا دورۀ قاجار. مجلۀ علمی-پژوهشی، 14(51)، 21-32. https://www.sid.ir/paper/518001/fa
References
Abedi, S., Sajjadzadeh, H., & Khan Mohammadi, M. (2021). Measurement and evaluation of social resilience indicators of residential neighborhoods (Case study of traditional neighborhoods of Hamedan city). Scientific Quarterly Of Islamic Art, 19(45), 466-47. https://www.sysislamicartjournal.ir/article_142921.html [In Persian].
Adger, N. (2000). Social and ecological resilience: Are they related? Progress In Human Geography, 24(3), 347-364. 10.1191/030913200701540465
Bastaminia, A., Hatami, D., Karimi, A., & Karimzadeh, M. (2021). Evaluation of social and economic resilience components of Bam earthquake city. Urban And Regional Sustainable Development Studies, 2(5), 21-47. https://www.srds.ir/article_142190.html [In Persian].
Bastani, M., & Hanaee, T. (2019). A social resilience framework for sustainable regeneration in inefficient urban neighborhoods: A case study of Noghan Neighborhood of Mashhad. Creative City Design, 2(1), 31-39. https://B2n.ir/y54313
Brown, K. (2012). Policy discourses of resilience climate change and the crisis of capitalism (M. Pelling, D. Manuel-Navarrete, M. Redclift Eds.). Routledge. https://B2n.ir/u12961
Bruneau, M., Chang, S. E., Eguchi, R. T., Lee, G. C., O'Rourke, T. D., Reinhorn, A. M., Shinozuka, M., Tierney Kathleen, W., William, A., & Winterfeldt, D. V. (2003). A framework to quantitatively assess and enhance the seismic resilience of communities. Earthquake Spectra, 19(4), 733–752. https://doi.org/10.1193/1.1623497
Burton, C.G. (2015). A validation of metrics for community resilience to natural hazards and disasters using the recovery from Hurricane Katrina as a case study. Annals Of The Association Of American Geographers, 105(1), 67–86. https://www.jstor.org/stable/24537949
Carmona, M., Hitt, T., & Tisdell, S. (2008). Public places urban spaces the dimensions of urban design )F. Qaraei, M. Shekohi, Z. Ahri, I. Salehi, Trans.). University of art publications. (Original work published 2003) [In Persian].
Cinner, J. E., McClanahan, T. R., Daw, T. M., Graham, N. A.J., Maina, J., Wilson, S. K., & Hughes, T. P. (2009). Linking social and ecological systems to sustain coral reef fisheries. Current Biology, 19(3), 206-212. https://doi.org/10.1016/j.cub.2008.11.055
Dadashpour, H., & Adeli, Z. (2014). Measurement of resilience capacities in Qazvin urban complex. Two Quarterly Journals Of Crisis Management, 4(2), 73-84. https://www.joem.ir/article_18579.html [In Persian]
Environmental consulting engineers (2015). Master plan of Tabriz. [In Persian].
Godschalk, D. (2003). Urban hazard mitigation: Creating resilient cities. Natural Hazards Review, 4(3), 110-114. https://doi.org/10.1061/(ASCE)1527-6988(2003)4:3(136)
Gurji, M., Khadim Al-Hosseini, A., Azani, M., & Sabri, H. (2021). Explaining the social resilience of the worn-out urban fabric using PLS structural equations. Research Sample: District 3 Of Isfahan City. Scientific Quarterly Of Spatial Planning, 11(3), 145-166. 10.22108/SPPL.2021.126690.1554 [In Persian].
Hook, A., Court, V., Sovacoo, B., & Sorrell, S. (2020). A systematic review of the energy and climate impacts of teleworking. Environmental Research Letters, 15(9), 89-119. https://doi.org/10.1088/1748-9326/ab8a84
ICLEI. (2015). Resilient cities report 2015. Global developments in urban adaption and resilience. https://B2n.ir/t16360
Keck, M., & Sakdapolrak, P. (2013). What is social resilience? Lessons learned and ways forward. ERDKUNDE: Scientific Geography, 67(1), 5-19. https://www.jstor.org/stable/23595352
Kimhi, S., & Shamai, M. (2004). Community resilience and the impact of stress: Adult response to Israel's withdrawal from Lebanon. The Journal Of Community Psychology, 32(4), 439-451. https://doi.org/10.1002/jcop.20012
Lak, A. (2012). Resilient urban design. Scientific Journal Of Architecture And Urban Planning Of Safa, Shahid Beheshti University, 23(1), 91-104. https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100192.html [In Persian].
Lu, P., & Stead, D. (2013). Understanding the notion of resilience in spatial planning: A case study of Rotterdam The Netherlands. CITES, 35, 200–212. https://doi.org/10.1016/j.cities.2013.06.001
Maguire, Brigit, Hagan, P. (2007). Disasters and communities: understanding social resilience. Sociology, Environmental Science, The Australian Journal Of Emergency Management, 22(2), 16-20. https://B2n.ir/h35072
Majedi, H. (2010). Today's urban developments the worn-out textures of the future. Hovyit Shahri Publication, Islamic Azad University, 4(6), 87-94. https://sanad.iau.ir/journal/hoviatshahr/Article/1125?jid=1125 [In Persian].
Mansouri, S. A., & Mohammadzadeh, S.h. (2016). The changes of tabriz spatial organization from early islamic era to gajar era. Scientific-Research Journal, Nazar Institute Of Art, Architecture And Urban Development, 14(51), 21-32. https://www.sid.ir/paper/518001/fa [In Persian].
Matthews, Bob, & Ross, Lizz. (2010). Research methods: A practical guide for the social sciences. Pearson longman. https://books.google.com/books/about/Research_Methods.html?id=7s4ERAAACAAJ.
Meerow, S., Newell J.P., & Melissa S. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape And Urban Planning, 147, 38-49. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.11.011
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2007). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. Am J Community Psychol, 41(1-2), 127–150. https://doi.org/10.1007/s10464-007-9156-6
Oxfam. (2005). The tsunami’s impact on women. Oxfam international.
Partoui, P., Behzadfar, M., & Shirani, Z. (2015). Urban design and social resilience a case study of Jolfa neighborhood in Isfahan. Scientific-Research Journal Of Architecture And Urban Design, 95(71), 117-99. https://doi.org/10.30480/aup.2016.323 [In Persian].
Pourmousavi, S. M., Darai, M., Firozpour, A., & Saadabadi, A. A. (2012). Future researching approach for formulating disaster management overactive strategy with emphasis on community-based approach. Crisis Prevention And Management Knowledge Quarterly, 3(1), 31-39. http://noo.rs/Nric7 [In Persian].
Rafiyan, M., Sediqi, E., & Pourmohammadi, M. (2019). Feasibility of improving the quality of the environment through pedestrianization of urban axes (Case: Eram St. axis, central part of Qom city). Quarterly Journal Of Urban And Regional Studies And Research, 3(11), 41-56. https://urs.ui.ac.ir/article_20001.html [In Persian].
Rezaei, R., & Hosseini, S. M. (2015). Measurement and evaluation of physical resilience of urban communities against earthquake (Case study: Tehran neighborhoods). Human Geography Research, 47(4), 603-623. https://doi.org/10.22059/jhgr.2015.51228 [In Persian].
Roosta, M. (2016). Compilation of guidelines for neighborhood design with a social resilience approach is a step towards reducing the vulnerability of urban areas. The Third National Conference On Passive Defense In Civil Engineering, Architecture And Sustainable Urban Development, Shiraz university https://shirazu.ac.ir/article/144391 [In Persian].
Shahpari Sani, D., Heidari, M. T., Tahmasebi Mogaddam, H., Nadizadeh Shorabeh, S., Yousefvand, S., Karmpour, A., & Jokar Arsanjani, J. (2022). An assessment of social resilience against natural hazards through multi-criteria decision making in geographical setting: A case study of Sarpol-e Zahab Iran. Sustainability, 14(14), 8304. https://doi.org/10.3390/su14148304
Sharifi, A. (2020). Urban resilience assessment: Mapping knowledge structure and trends. Sustainability, 12(15), 5918. https://doi.org/10.3390/su12155918
Shaw, D., Scully, J., & Hart, T. (2014). The paradox of social resilience: How cognitive strategies and coping mechanisms attenuate and accentuate resilience. Global Environmental Change, 25, 194–203. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2014.01.006
Twigg, J. (2007). Characteristics of a disaster-resilient community. University college London. https://B2n.ir/u31731. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 216 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 176 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||