پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شمارهها | 1,637 |
| تعداد مقالات | 13,304 |
| تعداد مشاهده مقاله | 29,857,629 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,940,258 |
کاربرد فناوریهای زیستمحیطی در ایجاد روسازی بومشهر اسفنجی (نمونۀ موردی: شهر شیراز) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برنامه ریزی فضایی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 6، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 51، بهمن 1402، صفحه 97-114 اصل مقاله (2.05 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/sppl.2024.139409.1752 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| محبوبه نوری1؛ محمد رضا رضایی* 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بهرهگیری فراتر از ظرفیت قابل تحمل منابع طبیعی و محیط زیست در فرآیند توسعۀ شهرها زمینهساز چالشهای متعدّد در محیط شهرهاست. در این زمینه، بومشهر اسفنجی بهعنوان رویکردی نوظهور در برنامهریزی شهری میتواند به کاهش تخریبهای اکولوژیکی انسان در محیطهای شهری و تحقق توسعۀ پایدار منجر شود؛ از این رو محققان در پژوهش حاضر درصدد شناسایی معیارهای مؤثر در ایجاد روسازیهای بومشهر اسفنجی با رویکرد فناوریهای زیستمحیطی، تعیین میزان اهمیت و عملکرد هریک از این معیارها در شهر شیراز و ترسیم ماتریس اهمیت عملکرد آنها هستند. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازحیث ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. در این مطالعه ابتدا اعضای پنل خبرگان مطالعۀ دلفی به تعداد 30 نفر به روش گلولهبرفی انتخاب شدند و پس از چندین جلسه، معیارهای با بیشترین امتیاز بهعنوان معیار نهایی با روش تحلیل اهمیت-عملکرد تجزیهوتحلیل شد. یافتههای پژوهش نشان داد که ازنظر اهمیت، نفوذپذیری و مقرون به صرفهبودن با مقدار 78/3 و 30/3 بهترتیب بیشترین و کمترین اهمیت و از بُعد عملکرد نیز ظرفیت تحمل بار و ظرفیت ذخیرۀ آب با مقدار 16/3 و 04/3 بیشترین و کمترین عملکرد را دارند. همچنین، ازنظر موقعیت قرارگیری هریک از مؤلفهها در ماتریس IP نفوذپذیری و ظرفیت ذخیرۀ آب در ربع اول، پایداری و ظرفیت تحمل بار در ربع دوم، تقویت اکوسیستم زیرزمینی در ربع سوم و مقرون به صرفهبودن در ربع چهارم واقع شده است. درنهایت، دو مؤلفۀ نفوذپذیری و ظرفیت ذخیرۀ آب ازلحاظ وزندهی بیشترین وزن (646/2، 442/2) را دارند و ازنظر اولویتبندی جزء اولویتهای اصلی هستند که باید درزمینۀ ایجاد روسازیهای شهر شیراز به آنها توجه شود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بومشهر؛ شهر اسفنجی؛ رویکرد اکولوژیک؛ روسازی؛ شهر شیراز | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه افزایش جمعیت جهان و ساکنشدن بیشتر مردم در منطقههای شهری سبب گسترش سطحهای نفوذناپذیر در بسیاری از منطقههای شهری شده است (Hibbs & Sharp, 2012, p. 4; Liu et al., 2015, p. 7; United nations department of economic and social affairs, 2017; WUP, 2018). گسترش منطقههای نفوذناپذیر نیز به سهم خود زمینهساز تشدید مسائل و چالشهای مرتبط با محیط زیست مانند اثر جزیرۀ گرمایی، افزایش رواناب سطحی و میزان اوج رواناب ناشی از رگبارها، آلودگی آبهای سطحی و خشکسالی در بسیاری از نقاط شهری شده است (Roseen et al., 2011, p. 84; Liu et al., 2015, p. 7; Higashiyama et al., 2016, p. 74). بدین ترتیب، ضرورت دارد که در جوامع برای اثرها و خطرهای ناشی از شهرنشینی و تغییرات آبوهوایی تدابیری اندیشیده شود؛ زیرا درصورت نبود برنامهریزی و راهبردهای مناسب کاهش و پیشگیری، وضعیت شهرها در آیندهای نه چندان دور وخیمتر خواهد شد (Hibbs & Sharp, 2012, p. 4; Wilson et al., 2014, p. 3). در این ارتباط در سالهای اخیر اصطلاح فناوری زیستمحیطی (ET) (Eco-Technology) در ادبیات جهانی مطرح و اهمیت زیادی یافته است. فناوری زیستمحیطی که گاهی از آن بهعنوان فناوری سبز یا فناوری پاک نیز یاد میشود، شامل کلیۀ ابزارها، امکانات و اقدامهایی است که برای پایش، الگوبرداری و حفظ محیط زیست و منابع و نیز جلوگیری از اثرهای منفی دخالت انسان در طبیعت به کار گرفته میشود. این نوع فناوری بیشتر شامل صرفهجویی در انرژی، پیشگیری از آلودگی، بازیافت ضایعات، مدیریت زیستمحیطی و غیره است که با هدف ایجاد تعادل در حفاظت از محیط زیست، توسعۀ اقتصادی و کاهش اثرهای نامطلوب توسعه بر محیطزیست پایهریزی شده و بهمنزلۀ یک مفهوم کلیدی برای ایجاد یک جامعۀ پایدار است (Sun et al., 2008, p. 1034; Dangelico et al., 2017, p. 492). بنابراین بهرهگیری از فناوری زیستمحیطی نقش اساسی در کاهش مشکلات زیستمحیطی، بهبود رفاه انسان، تسهیل فرآیند رشد و توسعه و دستیابی به توسعۀ پایدار جوامع دارد (Reid & Miedzinski, 2008; Mavi et al., 2018, p. 555; Zhang et al., 2018, p. 114). در این زمینه، دولت چین که اهمیت و توجه زیادی به استفاده از آب باران در منطقههای شهری میدهد، طرح ساخت بومشهر اسفنجی (Sponge City) را مطرح کرده است. در این طرح بر ایجاد اقدامهای توسعۀ کماثر همانند باغچهباران، حوضچههای نگهداشت زیستی، دیوار و بام سبز، چمنزار و روسازیهای نفوذپذیر تأکید شده است. این اقدامها شرایط اولیۀ هیدرولوژیکی را حفظ، رواناب را کنترل و انتشار آلایندهها را کاهش میدهد و سپس گردش پایدار آب را +6 در محیط شهری تضمین میکند. با استفاده از این طرح امکان نفوذ طبیعی، ذخیرهسازی، تصفیۀ طبیعی، کنترل روانابهای سطحی، بهبود شرایط هیدرولوژیکی شهری و استفادۀ مجدد از منابع آب باران میسر میشود (نوری و همکاران، 1402). استفاده از فناوری زیستمحیطی در روسازیهای شهر اسفنجی بهطور کامل، الزامهای شهر اسفنجی (افزایش نفوذ آب باران، حفظ بخشی از آب باران، جذب آلایندهها و غیره) را تحقق میبخشد (Zhang et al., 2018, p. 115) و بهدنبال آن میتواند محیط اکولوژیکی را بهبود بخشد، آب و خاک را حفظ کند، محیط زیست زیبا را احیا کند، فرآیند رشد سالم درختان و فضای سبز را ارتقا دهد و ضایعات و آلودگیهای آب را نیز بازیافت کند (عسگری و نوری، 1399، ص. 5؛ Niziolomski et al., 2020, p. 2; Iqbal et al., 2020, p. 3). بهطور کلی، شهر اسفنجی برمبنای رویکرد اکولوژیک پایهریزی میشود؛ زیرا شهر اکولوژیک پاسخی به بحرانهای زیستمحیطی و خسارتهایی است که با فعالیتهای انسانی و تغییرات اقلیمی حاصل شده است. براساس این رویکرد شکلگیری کلیۀ ساختارهای فضای شهر باید براساس ملاحظات زیستمحیطی و با در نظر گرفتن ارتباط بین توسعۀ شهر و بستر طبیعی صورت گیرد تا بتوان با همسویی فرآیندهای انسانی و اکولوژیکی در محیط شهری در راستای ارتقای اصل پایداری گام برداشت (Munuzuri et al., 2010, p. 6167). شهر شیراز ازجمله کلانشهرهایی است که در طی دهههای اخیر با افزایش جمعیت مواجه بوده است؛ بهطوری که با رشد شهرنشینی و توسعۀ شهری بدون برنامه، بسیاری از اراضی نفوذپذیر طبیعی به سطحهای نفوذناپذیری همچون آسفالت، سنگفرش و موزاییک تبدیل شده است که این امر برهمزدن جریان طبیعی آب را درسطح شهر به دنبال داشته است و سبب جریانیافتن حجم زیادی از آب درسطح خیابانها شده است؛ زیرا میزان پوشش گیاهی کاهش شدیدی در شهر شیراز داشته است. پوششی که میتواند سبب کاهش تولید رواناب و بهتبع آن نفوذ بیشتر آب در خاک و از این طریق مانع از شکلگیری سیلابهای مخرب درسطح شهر شود. خیابانها، جادهها، پارکینگها، پیادهروها و غیره ازجمله سطحهای نفوذناپذیری هستند که نقش مهمی در نفوذناپذیری آب به درون خاک و شکلگیری رواناب سطحی و سیلابهای شهری مخرب دارند. بدین ترتیب، اینگونه استنباط میشود که شهرها بهعنوان مراکز مهم جمعیتی در سالهای اخیر با چالشهای آبی و زیستمحیطی متعدّد مواجه شدند که این امر اجرای رویکردی نوین با عنوان بومشهر اسفنجی را بهمنزلۀ شیوهای عملی برای رسیدن به یک سیستم شهری سالم و پایدار به ضرورتی اجتنابناپذیر تبدیل کرده است؛ بنابراین با در نظر گرفتن مسائل و چالشهای مطرحشده در شهر شیراز و اینکه تاکنون مطالعهای درزمینۀ بومشهر اسفنجی درسطح کشور صورت نگرفته، پژوهش حاضر با هدف تحلیل کاربرد فناوریهای زیستمحیطی در ایجاد روسازی بومشهر اسفنجی در شهر شیراز انجام شده است.
مبانی نظری پژوهش رشد شهرنشینی و ضرورت تأمین نیازهای انسانی، الگوی توسعۀ شهری بدون برنامه و تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر تأثیرات منفی زیادی بر انسانها و سکونتگاههای انسانی ازنظر اجتماعی، اقتصادی و کیفیت زندگی داشته است. بدین صورت که منجر به مصرف ویژه از منابع طبیعی، تبدیل بسیاری از اکوسیستمهای اکولوژیکی به منطقههای شهری و زوال محیط زیست شده است. برای مقابله با فشارها و چالشهای ناشی از این مسائل اجتماعی و زیستمحیطی باید رویکرد جدیدی برای شهرنشینی اتخاذ شود (Gusmao Caiado et al., 2017, p. 892; Zhang et al., 2019, p. 352; Chen et al., 2019, p. 607; Ersoy et al., 2019, p. 310; Huang et al., 2021, p. 3). بدین ترتیب رویکرد اکولوژی شهری در واکنش به آلودگیها و تخریبهای زیستمحیطی و با هدف ایجاد جوامعی پایدار و زیستپذیر درسطح جهانی مطرح شد (Chang et al., 2016, p. 931). اکولوژی در لغت بهمعنای بومشناسی و مفهوم غالب آن ارتباط طبیعی بین گیاهان، حیوانات و انسانها با محیط زیست آنهاست. هدف اکولوژی شهری همسویی فرآیندهای انسانی و اکولوژیکی در محیطهای شهری برای ارتقای پایداری جوامع است (Xiu, 2017, p. 4). این مفهوم درطول چند سال اخیر بهدنبال چالشهای زیستمحیطی بوده و بیشتر به آن توجه شده است. برخی از محققان تلاش کردهاند تا بومشهر را ازمنظرهای مختلف تبیین کنند. در جدول (1) به تعدادی از این تعریفها بهصورت خلاصه اشاره شده است. جدول 1: تعریفهای مختلف از بومشهر Table 1: Different definitions of ecological city
منبع: نویسندگان، 1402
بدین ترتیب، اکولوژی شهری ازجمله رویکردهای پایداری درمقیاسهای مختلف شهری است که بهعنوان جنبشی آیندهنگر و محرکی مهم در توسعۀ شهری به پارادایمی عملی در برنامهریزی شهری تبدیل شده است (رمضانی قوام آبادی، 1393؛ Joss, 2015, p. 834; Chang et al., 2016, p. 935). مبتنی بر این رویکرد در کشور چین طرح شهر اسفنجی برای مدیریت پایدار آب شهری در سال 2013 مطرح شد. در شهر اسفنجی برنامهریزیها و ایجاد زیرساختها برمبنای جذب و جمعآوری، نفوذ و ذخیره، تصفیه و استفادۀ مجدد از آب باران و پیشگیری از آسیبپذیری شهرها دربرابر سیل صورت میپذیرد. بدین صورت که در زمان بارش باران این شهر همانند یک اسفنج آب را جذب، ذخیره و بهصورت طبیعی تصفیه میکند و در صورت نیاز، در زمان مناسب (کمآبی و خشکسالی) آب ذخیرهشده را آزاد و به منبع آب شهری اضافه میکند (Khan & Afroz, 2018, p. 16; Nguyen et al., 2019, p. 150; Oates et al., 2020, p. 6). بنابراین از شهر اسفنجی میتوان بهعنوان «بومشهر تابآور دربرابر تغییرات اقلیمی» نیز نام برد. درواقع، بیشتر زیرساختهای شهر اسفنجی ازقبیل باغچهبارانها، دیوار و بام سبز، روسازیهای نفوذپذیر و غیره براساس تفکر توسعۀ کماثر ایجاد شده است و هدف آن ایجاد یک سیستم کنترل آب در منبع اولیه است که میتواند مزایای جامعی ازجمله احیای اکولوژیک آب، کاهش آلودگی، تضمین امنیت آبی، حفاظت از منابع و محیط زیست را به دنبال داشته باشد (نوری و همکاران، 1402). بنابراین براساس مسائل و چالشهای مطرحشده و مزایایی که شهر اسفنجی میتواند در راستای حل چالشها، تعامل و حفظ محیط زیست به دنبال داشته باشد، ضروری است که شهرهای پرچالش امروزی به شهرهای اسفنجی تبدیل شود تا ظرفیت آنها در پیشگیری از سیل، تکمیل منابع آب، کاهش اثر جزیرۀ گرمایی، توسعۀ تنوع زیستی و بهبود کیفیت هوا و آب و غیره افزایش یابد؛ زیرا بومشهر اسفنجی بهعنوان یک مسیر جدید در شهرنشینی با تمرکز بر مزایای زیستمحیطی و سازگاری با تغییرات اقلیمی به یک برنامهریزی راهبردی میانمدت و بلندمدت مهم درسطح جهانی تبدیل شده است. براساس نتایج پژوهش چن و همکاران مشخص شد که روسازیهای نفوذپذیر با ایجاد فرصت بیشتر برای نفوذ آب به لایههای زیرین خاک سبب کاهش رواناب سطحی، مدیریت آب باران و بهبود کیفیت آب درمقایسه با بتن نفوذناپذیر میشوند (Chen et al., 2019). چشمه زنگی و دنگ در پژوهشی دریافتند که تقاضا برای استفاده از روشهای مدلسازی یکپارچه در پروژههای ساختوساز بومشهرهای چینی در راستای پایداری و بهینهسازی محیط ساختهشده افزایش یافته که این بهعنوان پیشرفتی مهم در راستای مدیریت پایدار شهری است (Cheshmehzangi & Deng, 2016). مصطفوی در پژوهشی که انجام داد، بر لزوم رویکرد اکولوژی در طراحی شهری تأکید و شهرسازی اکولوژیک را روشی برای بهبود محیطهای طبیعی درونشهری و توسعۀ شهری عنوان کرد (Mostafavi, 2016). یو در مطالعهای عنوان کرد که کشور چین باتوجه به جمعیت زیاد، سطح مداوم مهاجرت روستا به شهر، کمبود منابع برای حمایت از توسعۀ فعلی و مدل شهرنشینی با چالشهای بزرگی مواجه است؛ بنابراین مدل بومشهر کمکربن باید رویکرد اصلی برای شهرنشینی و صنعتیسازی چین باشد (Yu, 2014). یافتههای پژوهش لیو و همکاران نیز نشان دادند که شهرها برای سازگاری با تغییرات اقلیمی باید براساس ساختارهای اسفنجی ساخته شوند تا از این طریق ظرفیت آنها برای پیشگیری از سیل، تکمیل منابع آب، کاهش جزیرۀ گرما، توسعۀ تنوع زیستی و بهبود کیفیت هوا و آب افزایش یابد (Liu et al., 2015)؛ بنابراین هرچند جایگزینی کلیۀ روسازیهای هر شهری در مدت زمان کوتاهی کار سادهای نیست، با یک کار نظاممند و مستمر گسترده این مهم امکانپذیر خواهد بود؛ بنابراین از بومشهرهای اسفنجی بهعنوان تحولی در فرآیند شهرنشینی عصر حاضر یاد میشود؛ زیرا گامی مهم در مسیر تحقق اصل پایداری و تابآورکردن شهرهای امروزی است.
روششناسی پژوهش پژوهش حاضر ازنظر هدف، جزء پژوهشهای کاربردی و ازحیث ماهیت و روش در زمرۀ پژوهشهای توصیفی از نوع پیمایشی است. بدین صورت که ابتدا با مطالعه و بررسی گستردۀ متون نظری از پژوهشهای مختلف درزمینۀ مدیریت پایدار آب، بومشهر، شهر اسفنجی، زیرساخت بومشهر اسفنجی بهره گرفته و یکسری شاخصهای اولیه از کاربرد فناوری زیستمحیطی در روسازیهای بومشهر اسفنجی استخراج و سپس از روش دلفی برای بررسی نهایی شاخصها بهره گرفته شد. در روش دلفی پنلهایی از متخصصان تشکیل میشود. مبنای این روش جمعآوری نظرها و رسیدن به اجماع گروهی بین شرکتکنندگان در پنل است. از آنجا که مشارکتکنندگان در موضوع بحثشده، افرادی مطلع و خبره هستند، ایدههایی که در این روش جمعآوری میشود، بسیار سودمند است (Powell, 2003, p. 378; Ludwig & Starr, 2005, p. 320). در این مرحله از پژوهش صاحبنظران که درواقع، اعضای پنل خبرگان مطالعه دلفی را تشکیل میدهند (استادان برنامهریزی و مدیریت شهری، مدیریت بحران، منابع طبیعی و محیط زیست شهری) به تعداد 30 نفر به روش گلوله برفی انتخاب شدند و سپس معیارهای استخراجشده در اختیار تیم قرار گرفت و پس از چندین مرحله رفتوبرگشت، معیارهایی که باهم همپوشانی داشتند و ازنظر مفهوم یکسان بودند در یکدیگر ادغام و در پایان جلسهها، معیارهای مشترک با بیشترین امتیاز برای بررسی و تحلیل بیشتر به کمک روش تحلیل اهمیت-عملکرد (IPA) (Importanace-Performance Analysis) بهعنوان معیار نهایی تعیین شدند. روش اهمیت-عملکرد یکی از روشهای تحلیل اختلاف است. این روش از متداولترین ابزارهای استفادهشده برای تشخیص اختلاف میزان اهمیت یک عامل ازدیدگاه ذینفعان و ادراکات واقعی آنان دربارۀ آن عامل است. این روش نخستین بار برای شناسایی و اولویتبندی ویژگیهای محصول یا خدمتی استفاده شد که سازمان میتواند برای افزایش رضایت مشتریانش بر آن تمرکز کند (نوری و همکاران، 1402، ص. 6؛ Hong et al., 2020, p. 6; Singh et al., 2018, p. 57; Ormanovic et al., 2017, p. 60). پیادهسازی این روش نیازمند طیکردن چندین گام است که در شکل (1) این گامها بهترتیب ارائه شده است.
شکل 1: مراحل تکنیک اهمیت- عملکرد (منبع: Caber et al., 2012) Figure 1: Stages of the importance-performance technique
از آنجا که تحلیل جداگانۀ دادههای بُعد عملکرد و بُعد اهمیت بهویژه زمانی که هر دو مجموعهدادهها همزمان مطالعه میشوند، ممکن است معنادار نباشد، دادههای مربوط به سطح اهمیت و سطح عملکرد شاخصها روی شبکهای دوبُعدی که در آن محور Y بیانگر بُعد اهمیت و محور X بیانگر بُعد عملکرد است، نمایش داده میشود. این شبکۀ دوبُعدی، ماتریس اهمیت عملکرد نامیده میشود. نقش ماتریس اهمیت-عملکرد که درواقع، از چهار قسمت یا ربع تشکیل شده و در هر ربع استراتژی خاصی قرار دارد، کمک به فرآیند تصمیمگیری است. از این ماتریس برای شناخت درجۀ اولویت شاخصها ازجهت بهبود وضعیت استفاده میشود. ماتریس (IP) و چهار ربع قابل تشخیص در این ماتریس در قالب شکل (2) و جدول (2) ارائه شده است.
شکل 2: ماتریس (IP) (منبع: Eskildsen & Kristensen, 2006) Figure 2: IP matrix
جدول 2: نشانگرهای ماتریس (IP) Table 2: IP matrix indicators
منبع: غلامی و همکاران، 1401.
معرفی منطقۀ مطالعهشده محدودۀ مطالعهشده در پژوهش حاضر شهر شیراز یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز استان فارس است که در عرض جغرافیایی 29 درجه و 36 دقیقه تا 29 درجه و 32 دقیقۀ شمالی و طول 52 درجه و 37 دقیقه تا 52 درجه و 26 دقیقۀ شرقی در ارتفاع 1486 تا 1670 متری از سطح دریا واقع شده است. پستترین نقطۀ جلگۀ شیراز در جنوب شرقی آن (دریاچۀ مهارلو) قرار دارد. میانگین دمای سالانۀ این شهر 7/17 سانتیگراد است. همچنین، میانگین بیشینه و کمینۀ دما در این شهر بهترتیب 7/25 و 8/5 سلسیوس است. مقدار بارندگی سالانۀ این شهر نیز حدود 7/263 میلیمتر است (شهرداری شیراز، 1401). باتوجه به آمارهای ثبتشده در ایستگاههای هیدرومتری شرکت سهامی آب منطقهای فارس در شش ایستگاه باغ صفا، چنار (راهدار)، چنار سوخته (اعظم)، چنار سوخته (خشک) فرودگاه محمودآباد و قصر قمشه که در داخل شهر شیراز قرار دارند، مقدارهای میانگین دبی روزانه بهترتیب در حدود 92/1، 72/0، 61/1، 69/0، 13/0 و 1 مترمکعب بر ثانیه است. بهطور کلی، شهر شیراز آبوهوای گرم و نیمهخشک دارد (عبدالعظیمی و همکاران، 1399، ص. 145). براساس آخرین تقسیمات اداری این شهر به 11 منطقۀ مستقل شهری تقسیم شده است و مساحتی در حدود 5271 کیلومتر مربع دارد. مساحت کل فضای سبز شهری این شهر که شامل کمربند سبز، بوستانها و فضای سبز پراکنده است، حدود 6/40 کیلومتر مربع است (مرکز آمار ایران، 1399الف، ص. 59). جمعیت شهر شیراز در چند دهۀ گذشته افزایش چشمگیری داشته است؛ بهطوری که این شهر برپایۀ آخرین سرشماری مرکز آمار ایران جمعیتی بالغ بر 1565572 نفر دارد (مرکز آمار ایران، 1399ب، ص. 237). افزایش جمعیت، ساختوسازهای شهری، آبراههها و رودخانههای اطراف شهر شیراز که اغلب فصلی هستند (مهمترین آن رودخانۀ خشک شیراز است که ازمیان بافت کالبدی شهر عبور میکند) طی سالهای گذشته باعث ایجاد سیل شده است (ازجمله سال 1365، 1380 و سیل فروردین 1398 که خسارتهای جانی و مالی فروانی برجای گذاشت) در شکل (3) موقعیت منطقههای مختلف شهر شیراز در ایران و استان فارس ارائه شده است.
شکل 3: موقعیت شهر شیراز در ایران و استان فارس (منبع: نویسندگان، 1402) Figure 3: Location of Shiraz city in Iran and Fars province
یافتههای پژوهش و تجزیهوتحلیل در راستای هدفهای پژوهش تحلیل اهمیت-عملکرد مؤلفههای مبنایی کاربرد فناوری زیستمحیطی در روسازیهای بومشهر اسفنجی با استفاده از مدل دلفی و تکمیل پرسشنامهها با تیم خبرگان و بررسی نظرهای آنها ابتدا 15 معیار استخراج شد که در دور دوم نشست باتوجه به اینکه برخی از مؤلفهها ازنظر مفهوم یکسان یا شباهت زیادی داشتند با یکدیگر ادغام و یا حذف شدند و درنهایت، هفت معیار نهایی شناسایی، انتخاب و تدوین شد که این معیارها درقالب جدول (3) ارائه شده است. جدول 3: مؤلفههای مبنایی کاربرد فناوری زیستمحیطی در روسازیهای بومشهر اسفنجی Table 3: The basic components of the application of environmental technology in the pavements of the sponge ecocity
منابع: Wu, 2005; Mitsch & Gosselink, 2007; Scholz & Grabowiecki, 2007; Paul, 2007; Sansalone et al., 2008; Papagiannakis & Masad, 2008; Gopalakrishnan, 2011; Liu et al., 2012
پس از شناسایی و تدوین مؤلفهها، درجۀ اهمیت و عملکرد هریک از مؤلفهها باتوجه به نظر خبرگان سنجیده شد که نتایج حاصل از این نظرسنجی در جدول (4) ارائه شده است. جدول 4: تحلیل اهمیت-عملکرد مؤلفههای پژوهش حاضر Table 4: Analysis of the importance - performance of the components of the current research
منبع: نویسندگان، 1402 براساس نتایج حاصل از تحلیل اهمیت-عملکرد جدول (5) مشخص شد که مؤلفۀ نفوذپذیری ازنظر درجۀ اهمیت با مقدار 78/3 بیشترین و مؤلفۀ مقرون به صرفهبودن با مقدار 30/3 کمترین اهمیت را دارد؛ اما ازلحاظ درجۀ عملکرد باید اشاره کرد که مؤلفۀ ظرفیت تحمل بار با مقدار 16/3 بیشترین و مؤلفۀ ظرفیت ذخیرۀ آب با مقدار 04/3 کمترین عملکرد را دارد. در این راستا اگرچه نتایج محاسبات تا حدودی وضعیت اهمیت و عملکردی مؤلفههای مبنایی سنجیدهشده در شهر شیراز را آشکار کرده است، نتایج حاصل از این تحلیل دوبُعدی (اهمیت و عملکرد) زمانی کامل میشود که موقعیت هر مؤلفه در ماتریس IP مشخص شود. برای این منظور باید براساس میانگین اهمیت و میانگین عملکرد هر مؤلفه مختصات آن در ماتریس IP نمایش داده شود تا مشخص شود که مؤلفۀ مدنظر در کدام یک از ربعها قرار دارد. پس از ترسیم ماتریس مدنظر که متشکل از دو محور X و Y است، موقعیت مؤلفهها باتوجه به ارزش آستانۀ اهمیت و عملکرد حاصلشده، مشخص میشود. در شکل (4) موقعیت قرارگیری مؤلفههای بررسیشده در ماتریس IP ارائه شده است.
شکل 4: موقعیت قرارگیری مؤلفهها در ماتریس IP (منبع: نویسندگان، 1402) Figure 4: Position of the components in the IP matrix
براساس نتایج حاصل میتوان عنوان کرد که مؤلفههای نفوذپذیری و ظرفیت ذخیرۀ آب در ربع اول (Q1) قرار گرفته است؛ یعنی براساس نظر خبرگان اهمیت این مؤلفهها زیاد است؛ اما عملکرد در آنها پایین است و از این جهت، این ضعف بزرگی برای سیستم شهر شیراز است که نیازمند توجه فوری و اتخاذ راهکارهایی برای بهبود شرایط است. پایداری و ظرفیت تحمل بار نیز دو مؤلفهای است که باتوجه به موقعیت آنها در ماتریس IP و قرارگیری در ربع دوم (Q2) نشاندهندۀ اهمیت و عملکرد فراوان دو مؤلفۀ فوق است؛ یعنی باتوجه به اهمیت هر دو مؤلفه سیستم شهر نیز عملکرد مطلوبی در این زمینه داشته است؛ بنابراین استمرار و حفظ این وضعیت توصیه میشود. همچنین، مؤلفۀ تقویت اکوسیستم زیرزمینی در ربع سوم (Q3) ماتریس IP قرار گرفته است که نشاندهندۀ اهمیت نهچندان فراوان آن است و سیستم شهر نیز در آن عملکرد پایینی دارد که این قبیل مؤلفهها در کارایی و بقای سیستم نقش مهمی ندارند و میتوانند بهنوعی نادیده گرفته شوند؛ زیرا بهعنوان تهدید به شمار نمیروند و نیازمند اصلاح و بهبود فوری نیستند. درنهایت، اینکه مؤلفۀ مقرون به صرفهبودن در ربع چهارم (Q4) واقع شده است، نشان از اهمیت پایین و عملکرد فراوان آن است. این مؤلفهها بهعنوان نقاط قوت غیرمهم هستند. بدین ترتیب، بهتر است بخشی از هزینه و منابعی که در این زمینه صرف شده است، برای تقویت سایر مؤلفهها به کار گرفته شود. پس از تعیین موقعیت نسبی هر مؤلفه و نمایش تصویری آن برروی ماتریس IP، وزن و اولویت مؤلفههای مبنایی کاربرد فناوری زیستمحیطی در روسازیهای شهر شیراز محاسبه و نتایج آن در قالب جدول (5) ارائه شده است. جدول 5: وزن و اولویت مؤلفههای سنجیدهشده در پژوهش حاضر Table 5: The weight and priority of the measured components in the current research
منبع: نویسندگان، 1402
بر این اساس، مشخصههایی که وزن بیشتری دارند باید برای بهبود در اولویت بالاتری قرار گیرند. بدین ترتیب، براساس خروجی حاصل از وزندهی و اولویتبندی مؤلفههای سنجیدهشده (جدول 5) باید اشاره کرد که مؤلفههای نفوذپذیری، ظرفیت ذخیرۀ آب و پایداری بهترتیب با مقدار 646/2 و 442/2 بیشترین وزن را دارند؛ بنابراین باید بهعنوان دو اولویت اساسی در راستای بهبود سیستم روسازی شهر شیراز مورد توجه و برنامهریزی جدّی قرار گیرند.
نتیجهگیری رشد شهرنشینی و توسعۀ شهری بیبرنامه در شهر شیراز سبب تغییر در الگوی استفاده از زمین و تبدیل اراضی به ساختوسازهای شهری شده است که این خود گسترش جادهها و سنگفرششدن خیابانها، افزایش سطحهای نفوذناپذیر، تخریب منابع با ارزش زیستمحیطی، بروز مسائلی ازقبیل از بین رفتن زمینهای کشاورزی، کاهش منابع آب و آلودگی آنها، تشدید اثر جزیرۀ گرمایی، تخریب زیستگاهها، کاهش تنوع زیستی و غیره را به دنبال داشته است؛ بهطوری که در بسیاری از منطقههای شهر با حذف پوشش گیاهی و جایگزینکردن آن با سطحهای نفوذناپذیر تغییراتی در خصوصیات هیدروگراف رواناب سطحی، افزایش حجم رواناب و دبی اوج رواناب ایجاد شده است. فعالیتهای انسانی نیز در بخشهای مختلف شهر با تولید ضایعات و آلایندههای گوناگون و حرکت این مواد زاید به سمت منابع آب درحین بارندگی سبب کاهش کیفیت منابع آب شهری شده است. رواناب جریانیافته درسطح شهر نیز آلودگیهای مسیر جریان را با خود جمع و باعث آلودگی رودها و نهرها، دریاچهها و منابع آب آشامیدنی میشود. همچنین، افزایش رواناب و نفوذناپذیری آن در داخل زمین باعث محرومشدن سفرههای آب زیرزمینی، شکلگیری سیلابهای مخرب، آبگرفتگی معابر و چالشهای مختلف دیگر در شهر شده است. باتوجه به اینکه بخشهای زیادی از فضاهای باز داخل شهر و پیرامون آن با ساختوسازهای مسکونی، صنعتی، تجاری و غیره جایگزین شده است که این خود سبب ایجاد چالشهای مختلف و شکلگیری شهرسازی ناسازگار با محیط زیست شده است؛ بنابراین استراتژی پیشنهادی این است که همۀ روسازیهای شهر مطابق با طرح بومشهر اسفنجی ساخته شود. با بهرهگیری گسترده از فناوریهای سبز در واکنش به مسائل و چالشهای زیستمحیطی مختلف در شهرهای امروزی طرحی با رویکرد اکولوژیک پیشنهاد میشود. در این ارتباط نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در بین مؤلفههای بررسیشده نفوذپذیری و مقرون به صرفهبودن ازنظر بُعد اهمیت با مقدار 78/3 و 30/3 بهترتیب بیشترین و کمترین اهمیت و دو مؤلفۀ ظرفیت تحمل بار و ظرفیت ذخیرۀ آب از بُعد عملکرد نیز با مقدار 16/3 و 04/3 بهترتیب بیشترین و کمترین عملکرد را دارند. همچنین، ازنظر موقعیت قرارگیری هریک از مؤلفهها در ماتریس IP مؤلفههای نفوذپذیری و ظرفیت ذخیرۀ آب در ربع اول (Q1)، پایداری و ظرفیت تحمل بار در ربع دوم (Q2)، تقویت اکوسیستم زیرزمینی در ربع سوم (Q3) و مقرون به صرفهبودن در ربع چهارم (Q4) واقع شده است که هرکدام نیازمند راهبرد خاص خود هستند. نتایج حاصل از وزندهی و اولویتبندی مؤلفهها نیز نشان داد که دو مؤلفۀ نفوذپذیری و ظرفیت ذخیرۀ آب بهترتیب با مقدار 646/2 و 442/2 بیشترین وزن را دارند که ازنظر اولویتبندی جزء اولویتهای اصلی هستند که باید درزمینۀ ایجاد روسازیهای شهر شیراز به آنها توجه شود. بدین ترتیب، رویکرد اصلی پژوهش این است که روسازیهای شهر شیراز برمبنای ساختارهای بومشهر اسفنجی ساخته یا بازسازی شود؛ زیرا در این نوع روسازی آب باران در روزهای بارانی در لایههای زیرین روسازی ذخیره و سپس بخار آب در روزهای آفتابی آزاد میشود. درواقع، آب باران در یک لایۀ شنی زیرین ذخیره میشود. با رسیدن آبوهوای کافی به لایۀ زیرین خاک، ریشههای درختان و میکروارگانیسمها شرایط رشد و شکوفایی مناسبی پیدا میکنند و سپس آلایندههای جذبشده تجزیه و به مواد مغذی برای سیستم اکولوژیکی تبدیل میشوند که از این طریق سبب شکوفایی اکوسیستم زیرزمینی و بهبود تنوع زیستی شهری نیز میشوند (Liu et al., 2012). در این زمینه و همسو با نتایج پژوهش روسازی نفوذپذیر گزینۀ مناسبی است که میتواند بهعنوان جایگزینی برای روسازیهای نفوذناپذیر معمولی ازجهت کاهش اثرهای منفی بر محیط زیست در منطقههای مختلف شهر مدنظر قرار گیرد (Rushton, 2011; Collins et al., 2007; Luck et al., 2008; Mullaney & Lucke, 2014; Liu et al., 2015). کاربردهای عمومی روسازیهای نفوذپذیر بیشتر شامل میدانها، پارکینگها، جادهها و پیادهروهاست که مزایای این نوع از روسازی، آن را به روشی جذاب در راستای توسعۀ کمتأثیر و مدیریت بهتر آب در منطقههای شهری تبدیل کرده است (Boving et al., 2008; Shah et al., 2013). از آنجایی که مدیریت آب باران یک چالش دائمی در محیطهای شهری است، روسازیهای نفوذپذیر میتوانند برای جمعآوری و ذخیرهسازی آب باران در محل و برای استفادههای آتی مورد استفاده قرار گیرند (Nnadi et al., 2015; Antunes et al., 2016). روسازی نفوذپذیر با نگهداری مناسب، مزایای زیستمحیطی زیادی را به همراه دارد و یک گزینۀ پیشنهادی مهم برای روسازیهای شهری شهر شیراز است (نوری و همکاران، 1402). بنابراین با در نظر گرفتن اهمیت، جایگاه و مزایای روسازیهای منطبق بر فناوری زیستمحیطی در بومشهر اسفنجی باید کلیۀ نهادهای تصمیمگیر، برنامهریزان و مدیران شهری شیراز باتوجه به مشکلات متعدّد شهرنشینی و بهدنبال آن ضرورت تحقق هدفهای توسعۀ پایدار رویکرد بومشهر اسفنجی را برای برنامۀ توسعۀ آتی شهر شیراز بهعنوان یک ضرورت در کلیۀ تصمیمات شهری درنظر داشته باشند. باتوجه به گستردگی و جدیدبودن موضوع پژوهش حاضر، مطالعۀ حاضر این زمینه را فراهم میکند که در پژوهشهای جداگانهای مفاهیم مرتبط با شهر اسفنجی بسط و توسعه پیدا کند و از این رو، ابعاد و جنبههای مختلف موضوع بهطور دقیقتر بررسی شود. باتوجه به اینکه جامعۀ آماری در این پژوهش خبرگان و متخصصان بوده است، پیشنهاد میشود که در پژوهشهای دیگر از آحاد مردم دربارۀ موضوع شهر اسفنجی نظرسنجی و درصورت اجرای چنین طرحی سنجش تمایل به مشارکت شهروندان صورت گیرد؛ زیرا مشارکت و حضور فعّالانۀ مردم در تمام بخشهای طراحی، اجرا و نگهداری زیرساختهای شهر اسفنجی یکی از ارکان اساسی در بحث مدیریت پایدار منابع آبی در شهرهاست. همچنین، بهدلیل نداشتن توجه کافی به نقش محوری آب در برنامهریزی شهری لازم است روشهای برنامهریزی شهری با رویکرد مدیریت پایدار آب و چالشهای آبی در مطالعات آتی بررسی و نقاط ضعف و قوت این قبیل طرحها مشخص شود. علاوه بر این موارد باتوجه به اینکه موفقیت چنین طرحهایی مستلزم مشارکت یکپارچۀ سازمانها، بخشها و نهادهای مختلف است، نیاز است تا ساختار، اصول و روشهای فعلی حاکم بر نهادهای مدیریت آب در مطالعات آینده بررسی شود و سپس راهبردهای مناسب برای انجامدادن بازنگریهایی در این زمینه صورت پذیرد. درنهایت، باتوجه به اینکه بازنگری روشهای مدیریت پایدار منابع آب پیشزمینهای برای توسعۀ پایدار است، ورود متخصصان مختلف به عرصه و مطالعات بینرشتهای همانند بحث طرح شهر اسفنجی، بحث توسعۀ کماثر و غیره زمینهساز تحولات عظیم در راستای نیل به هدفهای توسعۀ پایدار خواهد بود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع
رمضانی قوام آبادی، محمد حسین (1393). اقتصاد سبز: گامی به سوی تحقق توسعه پایدار در حقوق بین الملل محیط زیست. دانشنامه حقوق اقتصادی، 21(6)، 114-141.
عبدالعظیمی، هادی، روشان، سیدحسین، شمسنیا، سیدامیر، و شاهینیفر، حمیدرضا (1399). شناسایی مناطق سیلخیز شهر شیراز با استفاده از TOPSIS-GIS.. هیدروژئومورفولوژی، 7(25)، 139-159.
عسگری، ابراهیم، و نوری، محبوبه (1399). ارزیابی پایداری خاک و فرسایش مجاز در راستای مدیریت پایدار محیط ساحلی. فصلنامۀ علمی علوم و فنون آبخاکی، 1(2)، 33-55.
غلامی، عابد، زینلیپور، حسین، شیخیفینی، علیاکبر، و سماوی، سیدعبدالوهاب (1401). سنجش و ارزیابی مؤلفههای برنامۀ درسی تربیت هنری دورۀ پیشدبستانی با استفاده از مدل تحلیل اهمیت–عملکرد. فصلنامۀ رهبری و مدیریت آموزشی، 16(1)، 110-89.
شهرداری شیراز (1401). سالنامۀ آماری شهر شیراز 1400. https://shiraz.ir
مرکز آمار ایران (1399الف). سالنامۀ آماری استان فارس (1- سرزمین و آبوهوا).
مرکز آمار ایران (1399ب). سالنامۀ آماری استان فارس (3- جمعیت).
نوری، محبوبه، رضایی، محمدرضا، حسینی، سید موسی، و منصوریان، حسین (1402). تبیین ضرورت کاربست روشهای نوین در مدیریت روانابهای شهری با رویکرد افزایش تابآوری دربرابر سیلاب (نمونۀ موردی: شهر شیراز). پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 11(1)، 27-49.
10.22059/JURBANGEO.2023.354605.1788
نوری، محبوبه، رضایی، محمدرضا، یاراحمدی، منصوره (1400). تحلیل اهمیت–عملکرد شاخصهای حکمروایی خوب در شهر میراث جهانی یزد. فصلنامۀ علمی و پژوهشی پژوهش و برنامهریزی شهری، 12(46)، 1-16.
References
Abdolazimi, H., Roshun, S., Shamsnia, S., & Shahinifar, H. (2021). Identification of potential areas to flood inundation in shiraz city using TOPSIS-GIS. Hydrogeomorphology, 7(25), 139-159. https://doi.org/10.22034/hyd.2021.43413.1565 [In Persian].
Antunes, L. N., Thives, L. P., & Ghisi, E. (2016). Potential for potable water savings in buildings by using stormwater harvested from porous pavements. Water, 8(110), 3214-3312. https://doi.org/10.3390/w8040110
Asgari, E., & Noori, M. (2021). Evaluation of soil sustainability and soil loss tolerance to sustainable management of soil resources. Amphibious Science and Technology, 1(2), 33-55. https://doi.org/10.22034/jamst.2021.247210 [In Persian].
Boving, T. B., Stolt, M. H., Augenstern, J., & Brosnan, B. (2008). Potential for localized groundwater contamination in a porous pavement parking lot setting in Rhode Island. Environmental Geology, 55, 571-582. https://doi.org/10.1007/s00254-007-1008-z
Ceber, M., Albayrak, T., & Matzart, K. (2012). Classification of the destination attributes in the content of competitiveness (by revised importance-performance analysis). Journal Of Vacation Marketing, 18(1), 43-56. https://doi.org/10.1177/1356766711428802
Chang, C. C., Leitner, H., & Sheppard, E. (2016). A green leap forward? eco-state restructuring and the Tianjin–Binhai eco-city model. Regional Studies, 50(6), 929-994. https://doi.org/10.1080/00343404.2015.1108519
Chen, J., Shi, Q., Shen, L., Huang, Y., & Wu, Y. (2019). What makes the difference in construction carbon emissions between China and USA?. Sustainable Cities and Society, 44, 604-613. https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.10.017
Chen, L. M., Chen, J. W., Chen, T. H., Lecher, T., & Davidson, P. C. (2019). Measurement of permeability and comparison of pavements. Water, 11(3), 444. https://doi.org/10.3390/w11030444
Cheshmehzangi, A., & Deng, W. (2016). Optimizing the complex urban: The case of sustainability and the built environment for the eco-cities in China. Journal Of Advanced Management Science, 4(2), 127-132. https://doi.org/10.12720/joams.4.2.127-132
Collins, K. A., Hunt, W. F., & Hathaway, J. M. (2007). Evaluation of various types of permeable pavements with respect to water quality improvement and flood control. In World environmental and water resources congress: restoring our natural habitat; American society of civil engineering. Reston. https://doi.org/10.1061/40927(243)435
Dangelico, R. M., Pujari, D., & Pontrandolfo, P. (2017). Green product innovation in manufacturing firms: a sustainability-oriented dynamic capability perspective. Business Strategy and The Environment, 26(4), 490-506. https://doi.org/10.1002/bse.1932
Ersoy, E., Jorgensen, A., & Warren, P. H. (2019). Identifying multispecies connectivity corridors and the spatial pattern of the landscape. Urban Forestry & Urban Greening, 40, 308-322. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2018.08.001
Eskildsen, K., & Kristensen, K. (2006.) Enhancing IPA. International Journal of Productivity and Performance Management, 55(1), 23-41. https://doi.org/10.1108/17410400610635499
Gholami, A., Zeinalipour, H., Sheikhi Fini, A. A., & Samavi, S. A. (2022). Assessing and evaluating components of preschool art education curriculum using the importance-performance analysis model. Educational Leadership & Administration, 16(1), 89-110. https://sanad.iau.ir/Journal/edu/Article/856919 [In Persian].
Gopalakrishnan, K. (2011). Sustainable highways pavements and materials: An introduction. CreateSpace independent publishing platform. https://B2n.ir/t91597
Gusmao Caiado, R. G., Dias, R. D. F., Mattos, L. V., Goncalves Quelhas, O. L., & Leal Filho, W. (2017). Towards sustainable development through the perspective of eco-efficiency a systematic literature review. Journal Of Cleaner Production, 165, 890-904. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.07.166
Hibbs, B. J., & Sharp, J. M. (2012). Hydrogeological impacts of urbanization. Environmental And Engineering Geoscience, 18(1), 3-24. https://doi.org/10.2113/gseegeosci.18.1.3
Higashiyama, H., Sano, M., Nakanishi, F., Takahashi, O., & Tsukuma, S. (2016). Field measurements of road surface temperature of several asphalt pavements with temperature rise reducing function. Case Studies in Construction Materials, 4, 73-80. https://doi.org/10.1016/j.cscm.2016.01.001
Hong, Y., Cai, G., Mo, Z., Gao, W., Xu, L., Jiang, Y., & Jiang, J. (2020). The impact of COVID-19 on tourist satisfaction with B&B in Zhejiang China: An importance–performance analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(10), 3747. https://doi.org/10.3390/ijerph17103747
Huang, Z., Fan, H., Shen, L., & Du, X. (2021). Policy instruments for addressing construction equipment emission-a research review from a global perspective. Environmental Impact Assessment Review, 86, 106486. https://doi.org/10.1016/j.eiar.2020.106486
Iqbal, R., Raza, M. A. S., Valipour, M., & Saleem, M. F. (2020). Potential agricultural and environmental benefits of mulches-a review. Bulletin of the National Research Centre, 44(1). https://doi.org/10.1186/s42269-020-00290-3
Joss, S. (2015). Eco-cities and sustainable urbanism. International Encyclopedia of The Social & Behavioral Sciences, 6, 829-837. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.74010-4
Khan, I., & Afroz, R. (2018). Adapting sponge city concept for Dhaka city. IOSR Journal of Environmental Science, Toxicology And Food Technology, 12(12), 16-18. https://doi.org/10.9790/2402-1212011618
Kline, E. (2000). Planning and creating eco-cities: Indicators as a tool for shaping development and measuring progress. Local Environment, 5(3), 343-350. https://doi.org/10.1080/13549830050134275
Liu, C. M., Chen, J. W., Hsieh, Y. S., Liou, M. L., & Chen, T. H. (2015). Build sponge eco-cities to adapt hydroclimatic hazards in handbook of climate change adaptation Filho (W.L. Leal Filho, Ed.). Handbook of climate change adaptation. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-38670-1_69
Liu, C. M., Chen, J. W., Tsai, J. H., Lin, W. S., Yen, M. T., & Chen, T. H. (2012). Experimental studies of the dilution of vehicle exhaust pollutants by environment-protecting pervious pavement. Journal of the Air & Waste Management Association, 62, 92-102. https://doi.org/10.1080/10473289.2011.630628
Luck, J. D., Workman, S. R., Coyne, M. S., & Higgins, S. F. (2008). Solid material retention and nutrient reduction properties of pervious concrete mixtures. Biosystems Engineering, 100(3), 401-408. https://doi.org/10.1016/j.biosystemseng.2008.03.011
Ludwig, L., & Starr, S. (2005). Library as place: Results of a Delphi study. Journal of the Medical Library Association, 93(3), 315-327. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1175798/
Mavi, R. K., Saen, R. F., & Goh, M. (2018). Joint analysis of eco-efficiency and eco-innovation with common weights in two-stage network DEA: A big data approach. Technological Forecasting and Social Change, 144, 553-562. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2018.01.035
Mitsch, W.J., & Gosselink, J.G. (2007). Wetlands. John Wiley & Sons. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=882257
Mostafavi. M. (2016). Why ecological urbanism? Why now? Book Section (M. Mostafavi, G. Dogherty Eds.). Lars muller publishers. https://www.harvarddesignmagazine.org/articles/why-ecological-urbanism-why-now/
Mullaney, J., & Lucke, T. (2014). Practical review of pervious pavement designs. CLEAN–Soil Air Water, 42, 111-124. https://doi.org/10.1002/clen.201300118
Munuzuri, J., Duin, J. H. R., & Escudero, A. (2010). How efficient is city logistics? Estimating ecological footprints for urban freight deliveries. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(3), 6165-6176. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.04.028
Nguyen, T. T., Ngo, H. H., Guo, W., Wang, X., Ren, N., Li, G., Ding, J., & Liang, H. (2019). Implementation of a specific urban water management-Sponge city. Journal Of Science of The Total Environment, 652, 147-162. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.10.168
Niziolomski, J. C., Simmons, R. W., Rickson, R. J., & Hann, M. J. (2020). Efficacy of mulch and tillage options to reduce runoff and soil loss from asparagus interrows. Catena, 191, 104557. https://doi.org/10.1016/j.catena.2020.104557
Nnadi, E. O., Newman, A. P., Coupe, S.J., & Mbanaso, F. U. (2015). Stormwater harvesting for irrigation purposes: An investigation of chemical quality of water recycled in pervious pavement system. Journal Of Environmental Management, 147, 246-256. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2014.08.020
Noori, M., Rezaei, M. R., & Yarahmadi, M. (2021). Importance analysis-performance of good governance indicators in Yazd world heritage city. Journal Of Research and Urban Planning, 12(46), 1-16. https://doi.org/10.30495/jupm.2021.4128 [In Persian].
Noori, M., Rezaei, M. R., Hosseini, S. M., & Mansourian, H. (2023). Explaining the necessity of using modern methods in the management of urban runoff with the approach of increasing resilience against floods (Case study: Shiraz city). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 11(1), 27-49. 10.22059/JURBANGEO.2023.354605.1788 [In Persian].
Oates, L., Dai, L., Sudmant, A., & Gouldson, A. (2020). Building climate resilience and water security in cities: Lessons from the sponge city of wuhan China. University of leeds. https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/415096
Ormanovic, S., Ciric, A., Talovic, M., Alic, H., Jeleskovic, E., & Causevic, D. (2017). Importance-performance analysis: Different approaches. Acta Kinesiologica, 11(2), 58-66. https://www.researchgate.net/publication/322790903
Papagiannakis, A. T., & Masad, E. A. (2008). Pavement design and materials. Wiley-Blackwell. https://www.wiley.com/en-ie/Pavement+Design+and+Materials-p-9781119412779
Paul, E. A. (2007). Soil microbiology ecology and biochemistry. Academic Press. https://doi.org/10.1016/C2011-0-05497-2
Powell, C. (2003). The delphi technique: myths and realities. Journal Of Advanced Nursing, 41(4), 376-382. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.2003.02537.x
Ramazani Ghavamabadi, M. (2014). Green economy: A step towards sustainable development in international law. Journal Encyclopedia of Economic Law, 21(6), 114-141. https://doi.org/10.22067/le.v21i6.45080. [In Persian].
Reid, A., & Miedzinski, M. (2008). Eco-Innovation final report for sectoral innovation watch. systematic eco-innovation report https://www.scirp.org/reference/ReferencesPapers?ReferenceID=2196403
Roseen, R. M., Ballestero, T. P., Houle, J. J., Briggs, J. F., & Houle, K. M. (2011). Water quality and hydrologic performance of a porous asphalt pavement as a storm-water treatment strategy in a cold climate. Journal Of Environmental Engineering, 138, 81-89. https://doi.org/10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0000459
Rushton, B.T. (2001). Low-impact parking lot design reduces runoff and pollutant loads. Journal Of Water Resources Planning and Management, 127(3), 172-179. https://doi.org/10.1061/(ASCE)0733-9496(2001)127:3(172)
Sandoval Hamón, L. A., Bayas Aldaz, C. E., Rodríguez Pomeda, J., Sánchez Fernández, F., Casani F., & De Navarrete, F. (2017). From ecocity to ecocampus: sustainability policies in university campuses. International Journal of Sustainable Development and Planning, 12(3), 541-551. https://doi.org/10.2495/SDP-V12-N3-541-551
Sansalone, J., Kuang, X., & Ranieri, V. (2008). Permeable pavement as a hydraulic and filtration interface for urban drainage. Journal Of Irrigation and Drainage Engineering, 134(5), 666-674. https://doi.org/10.1061/(ASCE)0733-9437(2008)134:5(666)
Scholz, M., & Grabowiecki, P. (2007). Review of permeable pavement systems. Building And Environment, 42(11), 3830-3836. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2006.11.016
Shah, D.S., Pitroda, J., & Bhavsar, J.J. (2013). Pervious concrete: new era for rural road pavement. International Journal of Engineering Trends and Technology, 4(8), 3495-3499. https://ijettjournal.org/archive/ijett-v4i8p141
Shiraz municipality. (2022). Shiraz city annual report 2021-2022. https://en.shiraz.ir/ [In Persian].
Singh, Y. V., Kumar, B., Chand, S., & Kumar, J. (2018). A comparative analysis and proposing ANN fuzzy AHP model for requirements prioritization. International Journal of Information Technology and Computer Science, 10(4), 55-65. https://doi.org/10.5815/ijitcs.2018.04.06
Song, Y. (2011). Ecological city and urban sustainable development. Procedia Engineering, 21, 142-146. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2011.11.1997
Statistical center of Iran (2020a). Fars province annual report (1- land and climate). https://www.amar.org.ir/english?portalid=1 [In Persian].
Statistical center of Iran (2020b). Fars province annual report. https://www.amar.org.ir/english?portalid=1 [In Persian].
Sun, Y., Lu, Y., Wang, T., Ma, H., & He, G. (2008). Pattern of patent-based environmental technology innovation in China. Technological Forecasting and Social Change, 75(7), 1032-1042. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2007.09.004
United nations department of economic and social affairs, population division. (2017). World population prospects: The 2017 revision, key findings and advance tables; working paper no. United nations. https://population.un.org/wpp/publications/files/wpp2017_keyfindings.pdf
Wilson, C. E., Hunt, W. F., Winston, R. J., & Smith, P. (2014). Comparison of runoff quality and quantity from a commercial low-impact and conventional development in Raleigh, North Carolina. Journal Of Environmental Engineering, 41(2), 05014005. https://doi.org/10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0000842
Wong, T., & Yuan, B. (2011). Understanding the origins and evolution of eco-city development: an introduction (T.-C. Wong, B. Yuen Eds.). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-0383-4_1
World Urbanization Prospects (2018) The Revision. Available online: https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-KeyFacts
Wu, C. S. (2005). Analysis of the environmental benefits of the permeable pavements. ]Master thesis, Institute of Engineering, National central university].
Xiu, N. (2017). Urban green networks: A socio-ecological framework for planning and design of green and blue spaces in sweden and China ]Doctoral thesis, University of Uppsala[. https://pub.epsilon.slu.se/13902/1/xiu_n_161219.pdf
Yu, L. (2010). Study on development objectives and implementing policies of Chinese eco-city. Urban Planning International, 24(6), 102-107. https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/20531/
Yu, L. (2014). Low carbon eco-city: new approach for Chinese urbanization. Habitat International, 44, 102-110. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.05.004
Zhang, S., Zhu, D., Shi, Q., & Cheng, M. (2018). Which countries are more ecologically efficient in improving human well-being? An application of the index of ecological well-being performance. Resources Conservation and Recycling, 129, 112-119. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2017.10.015
Zhang, Y., Shen, L., Shuai, C., Bian, J., Zhu, M., Tan, Y., & Ye, G. (2019). How is the environmental efficiency in the process of dramatic economic development in the Chinese cities?. Ecological Indicators, 98, 349-362. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2018.11.006 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 233 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 151 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||