تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,652 |
تعداد مقالات | 13,408 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,248,549 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,087,232 |
از ققنوس شکسپیر تا سیمرغ عطار: بررسی گذار از عالم محسوس به عالم مثال | ||
پژوهشهای ادب عرفانی | ||
مقاله 8، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 50، شهریور 1402، صفحه 135-153 اصل مقاله (1017.56 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jpll.2023.138950.1784 | ||
نویسنده | ||
ابوالفضل حری* | ||
گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و زبانها، دانشگاه اراک، اراک-ایران | ||
چکیده | ||
پوفسور آی. ای. ریچاردز از چهرههای تأثیرگذار در نقد و نظریه ادبی سده بیستم است که در سخنرانی به وجوه معنایی منظومة کوتاه شکسپیر و بیان چند مصراع از منطقالطیر عطار دربارة ققنوس اشاره میکند. همین اشارة مختصر، نگارنده را برآن داشت تا در این مقاله به وجوه شباهت و تمایز میان دو اثر عطار و شکسپیر در توجه به مضمون سیر و سلوک عارفانه بپردازد. شیوة اصلی پژوهش حاضر مبتنی بر تحلیل کیفی محتوای دو اثر و همچنین مضمونشناسی تطبیقی است. شعر شکسپیر دربارۀ مجلس عزایی است که پرندگان برای دو عاشق و معشوق یعنی قمری و ققنوس تدارک دیدهاند که به تازگی درگذشتهاند. عامل پیوند شعر شکسپیر به سنت عرفان فارسی، نوعی معرفت عرفانی است که از طریق کشف و شهود به دست میآید و نه از رهگذر آگاهی و استدلال منطقی. مهمترین وجه شباهت میان دو اثر، یکی شدن سی مرغ در منظومة عطار و قمری با ققنوس در شعر شکسپیر است. مهمترین وجه تمایز نیز این است که مرغان در منظومۀ عطار، سیر و سلوکی عارفانه را برای وصال با سیمرغ آغاز میکنند، اما در شعر شکسپیر، نه سیر و سلوک، بلکه عشق پاک و افلاطونی میان ققنوس و قمری در جریان است. دیگر اینکه هر دو اثر به مفهوم خرد توجه نشان می دهند: خرد از این سیر و سلوک و از این یگانگی و فناپذیری عاشق و معشوق، حیرت میکند. با این همه، مهمترین وجه مشترک این است که هم سی مرغ و هم قمری و ققنوس برای آنکه بقا و دوام یابند، باید فنا شوند: سی مرغ، بقای خود را در سیمرغ؛ و قمری و ققنوس بقای خود را در ققنوس تازه تولدیافته میبینند. در نهایت، وحدت وجود در عرفان اسلامی با عشق افلاطونی تناظر و همسانی کلی پیدا میکند: هر دو از عالم محسوس درمیگذرند و به جهان مثالی وارد میشوند. | ||
کلیدواژهها | ||
ققنوس؛ سیمرغ؛ عالم محسوس؛ عالم مثال؛ معرفت عرفانی | ||
مراجع | ||
ایبرمز، ام. اچ.، هرمن، جفری گالت (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی (سعید سبزیان، مترجم، ویراست نهم). رهنما. ابجدیان، امرالله (۱۳۶۶). تاریخ ادبیات انگلیس (ج. 2: ادبیات انگلیسی میانه). دانشگاه شیراز. اشرفزاده، رضا (۱۳۷۳). تجلی رمز و روایت در شعر عطار نیشابوری. اساطیر. افلاطون (۱۳۶۶). دورۀ آثار افلاطون (ج.۱، محمدحسن لطیفی و رضا کاویانی، مترجم). خوارزمی. پارسانسب، محمد (1390). داستانهای تمثیلی-رمزی فارسی. چشمه. پورنامداریان، تقی (۱۳۶۴). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستانهای عرفانی-فلسفی ابن سینا و سهروردی. علمی و فرهنگی. پورنامداریان، تقی (۱۳۷۴). دیدار با سیمرغ (هفت مقاله در عرفان، شعر و اندیشۀ عطار). پژوهشگاه علوم انسانی. ریتر، هلموت (۱۳۷۷). دریای جان (عباس زریاب خویی، مترجم). الهدی. ریچاردز، آی. ای. (۱۳۹۹). ققنوس و قمری. در ققنوس و قمری و شکایت عاشق (امید طبیبزاده، مترجم). چشمه. زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۶۳). با کاروان اندیشه. امیرکبیر. زرینکوب، عبدالحسین (1378). بر بال سیمرغ (دربارة زندگی و اندیشة عطار). سخن. ستاری، جلال (۱۳۷۹). پیوند عشق میان شرق و غرب. نشر فردا. شکسپیر، ویلیام (۱۳۹۹). ققنوس و قمری و شکایت عاشق (امید طبیبزاده، مترجم). چشمه. شمیسا، سیروس (۱۳۷۳). گزیدۀ منطقالطیر (انتخاب و شرح). قطره. عطار، محمدبن ابراهیم (۱۳۸۳). منطقالطیر (محمدرضا شفیعی کدکنی، مصحح و مقدمهنویس). انتشارات سخن. قراگوزلو، محمد (1386). چنین گفت شیخ نیشابور: رسالهای در باب سلوک شناخت عطار. انتشارات نگاه. معین، محمد (۱۳۷۱). فرهنگ معین. انتشارات معین. واده، ژان-کلود (۱۳۷۲). حدیث عشق در شرق (از سدۀ اول تا سدۀ پنجم هجری) (جواد جدیدی، مترجم). مرکز نشر دانشگاهی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 120 |