تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,658 |
تعداد مقالات | 13,551 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,080,309 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,240,217 |
تحلیل تطبیقی تحققپذیری تکنوپلیس و ارائه مدل نظری آن مبتنی بر روش فراترکیب و دادهبنیاد | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اقتصاد شهری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 10، آبان 1400، صفحه 97-114 اصل مقاله (1.01 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ue.2023.136430.1243 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسنده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
حافظ مهدنژاد* | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تکنوپلیس به کریدور شهری با تراکم بالایی از صنایع خلاق مبتنی بر فناوری و مجموعهای قوی از ابتکارهای دولتی، خصوصی و دولتی - خصوصی گفته میشود؛ بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر، استخراج فرایند تحققپذیری تکنوپلیس در متن شهر دانش بنیان است. پژوهش حاضر از نوع بنیادی و روش آن توصیفی- اکتشافی است. رویکرد آن استفاده از روشهای فراترکیب و دادهبنیاد است و در چارچوب مرور نظاممند کیفی به تحلیل تطبیقی تحققپذیری تکنوپلیس و ارائه مدل نظری آن پرداخته است. جامعۀ آماری مشتمل بر کلیۀ مقالات و مستنداتی است که در رابطه با موضوع پژوهش در بازه زمانی بین سالهای 1991 تا 2022 در پایگاههای معتبر علمی مانند ساینس دایرکت، اشپرینگر، تیلور و فرانسیس، امرالد، ریسرچگیت و پروکوئست چاپ شدهاند. روش نمونهگیری بهصورت سیستماتیک و فرایند جستوجو و انتخاب مقالات مرتبط با استفاده از پارامترهای مختلفی مانند عنوان، چکیده، محتوا و کیفیت روش انجام شده است؛ در این فرایند از 322 مقاله و مستند اولیه، 62 مقاله و مستند برای فراترکیب انتخاب شدند. بیشترین تعداد مقالات و مستندات انتخابشده مربوط به بازه زمانی 2015-2022 بوده است (34 مورد معادل بیش از 50 درصد کل مقالات و مستندات پژوهش). نتایج، بیانکننده 76 کد در رابطه با فرایند تحققپذیری تکنوپلیس هستند که به 12 مقوله متشکل از عوامل مکانیابی تکنونپلس، پایۀ اولیۀ فناوری، نقش دانشگاه، محرکهای نوآوری منطقهای، خوشۀ تخصصی، اندازۀ شرکت، انباشت صنعتی، شبکههای اجتماعی، ذیمدخلان، گسترش بازار، برنامهریزی شهری و درنهایت، لایههای چندبعدی و درهمتنیدۀ تکنوپلیس تقسیم شدهاند. براساس تحلیل تطبیقی انواع تکنوپلیسها، دو نوع عمدۀ تکنوپلیس وجود دارد. نوع اول، تکنوپلیسهایی مانند سیلیکون ولی و سوفیا آنتیپولیس با کارکرد جهانی هستند که راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات را در سطح جهانی انجام میدهند. نوع دوم، تکنوپلیسهایی مانند ژانگوانکون و وان نورث هستند که در زمینۀ تولید فناوری، کارکرد محلی و منطقهای دارند و در عین حال به سمت کارکرد جهانی حرکت میکنند؛ درنهایت، یافتهها به شناسایی شرایط علّی، شرایط زمینهای، شرایط مداخلهگر، ابعاد محوری، پیامدها و راهبردهای تحققپذیری تکنوپلیس منجر شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تکنوپلیس؛ سیلیکون ولی؛ سوفیا آنتیپولیس؛ ژانگوانکون؛ فراترکیب | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقدمه دانش و نوآوری به راهبران کلیدی رشد اقتصادی در جوامع مدرن تبدیل شدهاند. نوآوری مستمر، پیشنیاز رقابت پایدار ملتها و مناطق است. نتایج نوآوری بهطور فزایندهای از تعاملات پیچیده در سطوح جهانی، ملی و محلی بین افراد، شرکتها، مؤسسات تحقیقاتی و دولت ناشی میشوند. از سدۀ بیستم، توسعۀ علم و فناوری بهطور فزایندهای با اجرای سیاستهای نوآوری منطقهای آغاز شده است. سیاست منطقهای نوآوری برای نخستینبار در سال 1963 در ژنو پیشنهاد شد. در همین راستا، پارکهای علم و فناوری به ابزار متداولی تبدیل شدهاند که توسط مقامات منطقهای و ملی برای تقویت توسعۀ دانش و صنایع دانش بنیان استفاده میشود. آنها در دهۀ 1950 در ایالات متحده با هدف اولیه ترویج تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی تأسیس شدهاند. پس از آن، پارکهای علم و فناوری در بسیاری از کشورها در مجموعه ابزارهای توسعۀ منطقهای ادغام شدهاند که مشتاق پیروی از مدلهای سیلیکون ولی و پارک صنعتی استنفورد هستند. هدف آنها تقویت توسعه منطقهای در پیرامون قطبهای رشد مبتنی بر علم و تحریک تنوع اقتصادی بهدوراز صنایع رو به زوال بود. برای تحقق این اهداف، صندوقهای انسجام اروپا برای حمایت از ایجاد یا توسعه پارکهای علم و فناوری تأسیس شدهاند. همچنین سیاستهای ملی در راستای جذب سرمایهگذاری داخلی و ایجاد قطبهای توسعه در مناطق شهری و منطقهای، از آنها حمایت کردهاند. آنها بر طیف گستردهای از شرکتهای نوآور و سازمانهای تحقیقاتی متمرکز هستند و درنتیجه، شدت تولید دانش این مکانها بسیار بالا است؛ ازاینرو، پارکهای علم و فناوری اهرمهایی برای حوزههای تخصصی دانش فشرده هستند که مناطق میتوانند برای افزایش رقابتپذیری خود به آنها تکیه کنند؛ به همین دلیل، به نظر میرسد در راهبردهای نوآوری برای تخصصیشدن هوشمند نقش کلیدی دارند. پارکهای علم مشوق جریان دانش و فناوری در بین دانشگاهها، مؤسسات تحقیق و توسعه و شرکتها هستند. این پارکها، از راه فرایندهای اسپینآف[1]، ایجاد و رشد شرکتهای نوآوریمبنا را تسهیل میکنند و سایر خدمات ارزش افزوده همراه با فضا و امکانات با کیفیت بالا را ارائه میکنند. پارکهای علمی، نقش کلیدی در توسعه اقتصادی محیط خود دارند. آنها از راه ترکیبی پویا و نوآورانه از سیاستها، برنامهها، فضا و امکانات با کیفیت و خدمات با ارزش افزودۀ بالا، به توسعۀ مجموعهای از کارکردها کمک میکنند؛ این کارکردها عبارتاند از: تحریک و مدیریت جریان دانش و فناوری بین دانشگاهها و شرکتها، تسهیل ارتباط بین شرکتها، کارآفرینان و تکنسینها، فراهمکردن محیطهایی که فرهنگ نوآوری، خلاقیت و کیفیت را تقویت میکند، تمرکز بر شرکتها و مؤسسات تحقیقاتی و بر افراد (کارآفرینان و کارکنان دانش)، تسهیل ایجاد مشاغل جدید از راه مکانیسمهای اسپینآف و تسریع رشد شرکتهای کوچک و متوسط، کار در یک شبکۀ جهانی که هزاران شرکت و مؤسسه تحقیقاتی نوآور را در سراسر جهان گرد هم میآورد و بینالمللیشدن شرکتهای مقیم آنها را تسهیل میکند؛ بر همین اساس، در پژوهش حاضر، بهمنظور بهرهگیری برنامهریزان، سیاستگذاران و مدیران شهری از فرایند شکلگیری، رشد و شکوفایی این پهنههای دانشمحور، تحققپذیری تکنوپلیس و ارائه مدل نظری آن، تحلیل تطبیقی شده است. در همین راستا، پژوهش حاضر بهدنبال پاسخگویی به این پرسش است که چگونه تکنوپلیس تحقق مییابد و چه شرایط، عوامل و راهبردهایی در تحققپذیری آن نقش دارند.
مفهوم نظری در اقتصاد دانشبنیان، پارکهای علمی، تکنوپلها و شهرهای علمی نقش مهم خود در ارتقای توانمندی و منابع انسانی، جذب سرمایههای مخاطرهآمیز و تولید نوآوری را نشان دادهاند. هدف نهایی آنها ایجاد توسعۀ اقتصادی و تجاری برای کمک به اقتصادهای ملی است (OECD, 2008). در ادبیات جغرافیای اقتصادی، تحقیقات زیادی در راستای پاسخ به این سؤال انجام شدهاند که تمرکز محدودههای دانش چگونه به توسعۀ اقتصادی کمک میکند. کتاب اصلی کاستلز و هال[2] (1994) با عنوان تکنوپلهای جهان[3]، نخستین پیمایش جامعی است که توضیح داده است چگونه این تکنوپلها توسعه مییابند و هریک از آنها چه هدفی دارند و چگونه تجربههای خود را به مناطق دیگر منتقل میکنند (Castells & Hall, 1994). تحقیق مهم دیگر توسط آنساکسنیان[4] (1994) در خصوص سیلیکون ولی و مسیر 128[5]، انجام شده است (Saxenian, 1994). آدامز[6] (2011) نیز توسعۀ سیلیکون ولی را تحلیل کرده است. یافتههای این تحقیق بیان میکنند که داستانهای موفقیت منطقهای (مانند دره سیلیکون و امیلیا رومانیا[7]) بیشتر بر فرهنگ مبتنی هستند (Adams, 2011) و چارچوب نظری ندارند و درنتیجه، انتقال سیاستها از این مناطق به مکانهای دیگر دشوار است. با نادیدهگرفتن این موضوع، در سرتاسر اروپا تلاشهای زیادی برای ساخت «سیلیکون در هر جایی» شده است که به دلایل بیانشده، این استراتژی ناموفق بوده است (Florida, 2002). در دهۀ 1990، تکنوپلیس بهعنوان یک مفهوم سیاستگذاری فناوری مبتنی بر زمین و دارایی مطرح شده است و در میان سیاستگذاران محلی، منطقهای و ملی برای تقویت رشد اقتصادی منطقه بسیار محبوب بوده است. هدف تکنوپلیس، خوشهایشدن فضایی شرکتهای با فناوری پیشرفته و سازمانهای تحقیق و توسعه است (Brochler & Seifert, 2019; Hassink & Berg, 2014). تکنوپلیس اصطلاحی است که از زمان توسعۀ فناوری پدید آمده و بهعلت توسعۀ سریع نوآوریها، درحال رشد است. تکنوپلیس جنبههای زیادی را مانند توسعۀ اقتصادی بهتر، افراد باهوش و توسعۀ پایدار در زندگی شهری در بر میگیرد. مفاهیم تکنوپلیس نیز در راستای تحولات فناورانه و مسائل فناوریهای نوآوری، درحال تکامل هستند. اساساً مفهوم تکنوپلیس برای بهبود اقتصاد و جامعه، کاربردی و مفید است. برای رسیدن به مرحلۀ تکنوپلیس، باید برنامههای توسعۀ همهجانبهای انجام شوند. منابع انسانی و طبیعی زیادی، برای حمایت از منطقۀ تکنوپلیس موردنیاز هستند (Sutriadi, 2016). تکنوپلیس، نوع جدیدی از توسعۀ شهری است که در آن، صنایع، دانشگاهها و مناطق مسکونی درجه یک باید هماهنگ شوند؛ افزون بر این، صنایع و مجتمعهای صنعتی جدید با فناوری پیشرفته، تشویق شدهاند تا ازطریق رویکرد جذب و راهاندازی مراکز رشد در منطقه تکنوپلیس مستقر شوند؛ درنتیجه، زیرساختهای سخت مانند سایتهای صنعتی و منابع آب صنعتی و زیرساختهای نرم مانند کارکرد تحقیق و توسعه، امکانات آموزشی و کارکرد توزیع اطلاعات توسعه یافتند؛ بنابراین، هدف برنامۀ تکنوپلیس ایجاد مرکز تولید صنایع با تکنولوژی بالا و همچنین، راهاندازی مرکز نوآورانۀ خودانگیزشی است. (Castells & Hall, 1994). همانطور که کاستلز و هال (1994) بیان داشتهاند، شهری که مفهوم تکنوپلیس را به کار میگیرد، باید موارد مختلفی ازجمله طرح توسعۀ شهر و پیرامون آن را آماده کند. درواقع، تکنوپلها بهصراحت این واقعیت را یادآوری کردهاند که شهرها و مناطق بهشدت در ساختار خود تغییر میکنند و پویایی رشد خود را به تأثیر متقابل سه فرایند تاریخی مهم و مرتبط مشروط میکنند؛ این سه فرایند عبارتاند از انقلاب فناورانه، شکلگیری اقتصاد جهانی و ظهور شکل جدیدی از تولید و مدیریت اقتصادی که میتوان آن را اطلاعاتی نامید (Castells & Hall, 1994). تکنوپلیس را میتوان بهعنوان تلاشی برای ایجاد فعالیتهای اقتصادی پیشبرنده ازطریق تجاریسازی محصولات مبتنی بر فناوری بهروز تعبیر کرد؛ ازاینرو، درک مولفههای حیاتی و بازیگران کلیدی برای راهاندازی فضای کسبوکار همراه با سیستم اجتماعی و حاکمیت فعلی مهم هستند (Sutriadi et al., 2017). تکنوپلیس به نوآوری در رویکرد برنامهریزی پایدار در بخشی از شهر یا سایت منطقهای گفته میشود که توسعۀ مبتنی بر دانش را ازطریق یادگیری مستمر منابع انسانی بهعنوان بخش جداییناپذیر از توسعۀ منابع شهری یا منطقهای بهویژه در تشویق سطح آمادگی فناوری از ایده اولیه تا کاربرد / محصول کامل تجاری سیستم شهری و منطقهای در چارچوب نظام برنامهریزی توسعۀ ملی ارتقا میدهد. این امر به توسعۀ مؤثر و کارآمد بخشهای اقتصادی، بهویژه بخشهای سوم و چهارم با پشتیبانی از فناوری پیشرفته در نتیجۀ یادگیری مستمر منجر میشود که پیوندهای پایدار را بین بخشهای واقعی اقتصادی مناطق خاص میتواند تسهیل کند (Sutriadi, 2018).
مفهوم عملی تحلیل محتوی منابع مرتبط با تکنوپلیس بیانکننده آن است که چهار مورد از آنها مشتمل بر سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، ژانگوانکون و وان نورث به کرات بررسی شدهاند. سیلیکون ولی بزرگترین شهر منطقۀ سنخوزه است که بیش از 3 میلیون نفر جمعیت دارد و مساحت آن 1854 مایل مربع است. جمعیت سیلیکون ولی، بین سالهای 1950 و 2000، از حدود 300 هزار نفر به 4/2 میلیون نفر افزایش یافت. همچنین دانشگاه استنفورد و چندین پردیس دانشگاه ایالتی نیز در آن قرار دارند (Borrup, 2011: 19). سیلیکون ولی[8] بهعنوان الگوی کهن اکوسیستمهای نوآوری و مهمترین مرکز جهانی الکترونیک شناخته میشود و با ورود اینترنت به نیروی پیشرو در فناوری اطلاعات تبدیل شد. در سدۀ بیست و یکم بهسرعت در رسانههای اجتماعی، گوشیهای هوشمند، نرمافزارهای مدیریتی و بهتازگی هوش مصنوعی پیشتاز شد (Pique et al., 2018; Walker, 2018: 562). سیلیکون ولی بهعنوان یک اکوسیستم الکترونیکی برجسته شناخته شده است؛ این موضوع بهعلت هممکانی شرکتهای فناوری بزرگ و مطرح مانند گوگل، اپل و فیسبوک و همچنین، خوشهایشدن کارآفرینان، سرمایهگذاران خطرپذیر، مؤسسات تحقیقاتی، زیرساختهای پشتیبانی و تعداد زیادی از استارتآپها است. در دهههای گذشته بیش از 10000 شرکت در زمینۀ اکوسیستم الکترونیکی پیشرو تأسیس شدهاند. از 26 تا 30 میلیارد دلار سرمایهگذاری ریسکپذیر سالانه در ایالات متحده، یک سوم یا بیشتر آن، بهطور منظم در سیلیکون ولی انجام میشود. در سیلیکون ولی، در سال 2010 بیش از 20000 اختراع صنعتی انجام شدند که در مقایسه با تمام کشورهای جهان در رتبۀ هفدهم قرار گرفت (Sturgeon, 2000; Kenney, 2016; Ma, 2018). سیلیکون ولی، کانون موجهای متعددی از نوآوریهای فناورانه (نیمههادی، کامپیوتر، و بهتازگی فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک) است و تقریباً بخشهای فناوری نوآورانۀ جدید برای نخستینبار در آن ظهور میکنند. سیلیکون ولی یک مرکز جهانی برای نوآوریهای فناورانه است که صدها شرکت، آن را خانۀ خود مینامند. همچنین بهعنوان مرکزی برای نوآوری، روحیۀ کارآفرینی و سبک زندگی مبتنی بر ثروت فناورانه، مشهور شده است (Koh et al., 2005; Negro & Wu, 2020). سیلیکون ولی، حتی توسط منتقدانش، بهعنوان کانون انقلاب اطلاعاتی در نظر گرفته میشود و درواقع، «خانه انسان با فناوری پیشرفته» و «قلب جامعه اطلاعاتی» است (Duff, 2016). در مجموع، تا سال 2020، 38 شرکت فورچون جهانی 500 [9]، در سیلیکون ولی واقع شده بودند که عبارتاند از برخی از برجستهترین شرکتهای فناوری مانند اپل، گوگل آلفابت، متا (فیسبوک سابق) و نتفلیکس[10]، شرکتهای سختافزار و نرمافزار مانند سیسکو سیستمز، اینتل، اوراکل و انویدیا[11]، غولهایی در زمینههای دیگر ازجمله ویزا و شورون[12]. متوسط درآمد خانوار در سیلیکون ولی از سانفرانسیسکو، کالیفرنیا و ایالات متحده پیشی گرفت. از سال 2020، درآمد سالانۀ خانوارهای سیلیکون ولی بهطور متوسط 138100 دلار بوده است؛ درحالیکه درآمد سالانۀ خانوادههای سانفرانسیسکو و کالیفرنیا بهترتیب برابر با 126500 و 83056 دلار بوده است. میانگین کل کشور آمریکا، 67340 دلار است. سیلیکون ولی یکی از ثروتمندترین مناطق جهان است. براساس گزارش فوربس، 365 میلیاردر فناوری در سراسر جهان وجود دارند که مجموع دارایی خالص آنها، 5/2 تریلیون دلار است. در سال 2020، 81 میلیاردر در سیلیکون ولی زندگی میکردند (Florida & Mellander, 2014; Engel, 2015; Kushida, 2015; Ester, 2017; Doblin, 2018). سوفیا - آنتیپولیس بهعنوان یکی از تکنوپلیسهای بزرگ اروپا، شناخته میشود. حدود 500 شرکت با فناوری پیشرفته در آن وجود دارند. در سال 2019، 20000 شغل در سه بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهداشت و علوم زیستی داشته است. مساحت سوفیا آنتیپولیس، 2400 هکتار (5750 هکتار) است که متعلق به 5 شهر است (Grandclement & Grondeau, 2021). ایدۀ ایجاد این تکنوپلیس در دهۀ 1960 بهعنوان ابتکار خصوصی پیر لافیت، مدیر مدرسه عالی معادن پاریس[13] در سالهای 1963-1984 و سناتور سالهای 1985 تا 2008 آغاز شد. هدف لافیت، تبدیل منطقۀ توریستی - کشاورزی به «شهر علم، فرهنگ و خرد»[14] بود (Haxton, 1998; McQueen & Haxton, 1998; Rowe, 2014; Lazaric et al., 2008). هدف این پروژه، جذب شرکتها از بخش فناوری اطلاعات بهمنظور به حداقل رساندن اثرات منفی بیرونی مانند آلودگی بود که میتواند یکی از مزیتهای اصلی منطقه یعنی آبوهوای مناسب را تهدید کند (Parker 2010; Gust-Bardon, 2012). توسعۀ تکنوپلیس تا دهۀ 1990 تأثیرگرفته از عوامل برونزا بود که عمدتاً در قالب سرمایهگذاری خارجی انجام میگرفت. توسعۀ منطقهای مبتنی بر شرکتهای کوچک و متوسط با تأسیس مراکز علمی اعم از دولتی و خصوصی در منطقه بهسرعت حمایت شد. دانشگاه نیس[15] در سال 1986، مؤسسات تحقیقاتی و مطالعات دکتری خود را در سوفیا آنتیپولیس قرار داده است؛ این دانشگاه در سال 1989 بهعلت همکاری فعال و مشارکت در ارتقای پتانسیل علمی منطقه و شکلگیری سرمایههای انسانی، تصمیم گرفت نام خود را به دانشگاه نیس سوفیا آنتیپولیس[16] تغییر دهد (Ter Wal, 2010; Gust-Bardon, 2012). در سال 2008، حتی با توجه به رکود و کاهش عمومی سرمایهگذاری بینالمللی، 225 پروژه سرمایهگذاری جدید در سوفیا آنتیپولیس وجود داشتند؛ درحالیکه این رقم در سال 2007، 178 پروژه بود (Barbera & Fassero, 2011). ژانگوانکون در دهۀ 1980 به پیروی از سیلیکون ولی بهعنوان یک منطقۀ صنعتی هایتک ایجاد شد. ایدۀ تأسیس ژانگوانکون توسط چونشیان چن[17] مطرح شد (Zhu & Tann, 2005). ساختار فعلی پارک علمی ژانگوانکون، متشکل از 10 پارک فرعی به مساحت 232 کیلومتر مربع است. هستۀ پارک علمی ژانگوانکون، منطقۀ هایدیان است که در بخش شمال غربی نواحی مرکزی پکن واقع شده و مساحت آن، حدود 100 کیلومتر مربع است (Hamaguchi & Kameyama, 2008). تا سال 2007، ژانگوانکون میزبان بیش از 20000 شرکت هایتک بود و میزان رشد سالانۀ آن بیش از 25 درصد در دهه گذشته بوده است. در این سال، درآمد تمام شرکتهای ژانگوانکون به 13 میلیارد دلار رسید که تولید مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات، بزرگترین بخش (64 درصد) آن است. زو[18] (2005) سه موج توسعه در تکنوپلیس ژانگوانکون را شناسایی کرده است. موج نخست (1983-1992)، متشکل از شرکتهای بومی در مقیاس کوچک مرتبط با تولید رایانه و الکترونیک بود که در پهنۀ الکترونیک مستقر بودهاند. موج دوم (1992-1997)، شامل تأسیس شرکتهای چندملیتی در منطقه بود (Zhou, 2005). موج سوم، از سال 1997 و با بومیسازی شرکتهای چندملیتی در زمینۀ محصولات و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات برای بازار داخلی آغاز شد (ZGC Administrative Committee, 2010; Wang & Zhao, 2006). واننورث در کانون سیاست دولت سنگاپور برای گذار به سمت اقتصاد دانش قرار گرفته است. واننورث در سال 2001 راه اندازی شد که مساحت آن، بیش از 182 هکتار بوده و یک پروژه 6/8 میلیارد دلاری است (UNIDO, 2015). از دهۀ 1990، کریدور فناوری[19] بستر آزمایش سنگاپور برای آزمون مدلهای مختلف یک جامعۀ علمی بوده است (Urban Redevelopment Authority, 1991). کریدور فناوری برای گنجاندن پارک علمی یکم[20] برنامهریزی شده که در سال 1981 در زمینی به مساحت 30 هکتار در کنار دانشگاه ملی سنگاپور راهاندازی شده بود. در سال 1992، پارک علمی دوم[21] (291 میلیون دلار) در زمینی به مساحت 3/20 هکتار و در سال 2002، پارک علمی سوم[22] (600 میلیون دلار) در 15 هکتار زمین اضافی بین جاده پاسیر پنجانگ[23] و جاده بوونا ویستا جنوبی[24] ایجاد شده است. مجتمعهای تحقیقاتی واننورث که توسط هیئت ملی علم و فناوری[25] در سال 1991 ایجاد شدهاند، در سال 2001 در فضایی 200 هکتاری بهعنوان لنگر اصلی برای آژانس علم و فناوری توسعه یافتند. دانشگاه ملی سنگاپور و دانشگاه فناوری نانیانگ[26]، در کنار کریدور فناوری واقع شدهاند و پلیتکنیک سنگاپور و پلیتکنیک نگیان[27]، در وسط آن مکانیابی شدهاند (National Transportation Safety Board, 1991). پارکهای علمی یکم، دوم و سوم بهصراحت بهتبعیت از تکنوپلهای غربی مانند دره سیلیکون طراحی شدهاند (Cho & Valler, 2017; Wong & Bunnell, 2006). همانطور که بررسی پیشینۀ نظری و عملی پژوهش نشان داد، تاکنون پژوهشی انجام نشده است که تحققپذیری تکنوپلیسها را تحلیل تطبیقی کرده باشد و هرکدام از پژوهشها، تکنوپلیس را از جنبهای خاص بررسی کردهاند. با وجود این، پژوهش حاضر اقدام به ترکیب یافتههای مقالات و مستندات مختلف بهمنظور استخراج چارچوب نظری فرایند تحققپذیری تکنوپلیس کرده است؛ افزون بر این، در جدول شمارۀ 1، به ویژگیهای زمانی، مکانی، رویکرد و تخصص اصلی هریک از این تکنوپلیسها اشاره شده است.
جدول 1- مشخصات تکنوپلیسهای برجستۀ جهان
مأخذ: یافتههای پژوهش براساس NSTB, 1991; Urban Redevelopment Authority, 1991; Saxenian, 1994; Sturgeon, 2000; Zhou, 2005; Koh et al., 2005; Wang & Zhao, 2006; Wong & Bunnell, 2006; Hamaguchi & Kameyama, 2008; Parker, 2010; ZGC Administrative Committee, 2010; Ter Wal, 2010; Adams, 2011; Barbera & Fassero, 2011; Borrup, 2011; Kushida, 2015; Duff, 2016; Kenney, 2016; Cho & Valler, 2017; Ester, 2017; Doblin, 2018; Ma, 2018; Pique et al., 2018; Walker, 2018; Negro et al., 2020; Grandclement & Grondeau, 2021
روش پژوهش پژوهش حاضر از راه تحلیل نظاممند متون، مبادرت به ساماندهی و استفاده از دانش موجود و شناسایی خلأهای پژوهشی در تحقیقات پیشین کرده است؛ ازاینجهت، جزء پژوهشهای ثانویه به شمار میآید؛ زیرا در این پژوهش از منابع ثانویۀ دادهها مانند کتاب، مقاله و مستندات استفاده شده است؛ بنابراین، پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، بنیادی است و ازنظر ماهیت دادهها و سبک تحلیل، جزء پژوهشهای کیفی به شمار میرود و دادهها با استفاده از روش فراترکیب گردآوری و تحلیل شدهاند. جامعۀ آماری شامل تمام پژوهشهای مرتبط به تکنوپلیس و پارکهای علم و فناوری شهری در بازۀ زمانی 1991-2022 است؛ افزون بر این، برای دستیابی به الگوی تحققپذیری تکنوپلیس، به چهار مورد موفق استناد شده است که به پیشرفت و شکوفایی رسیدهاند. درواقع، حجم نمونه، متشکل از سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، ژانگوانکون و واننورث است. برای تجزیهوتحلیل دادهها در روش فراترکیب، روشهای مختلفی مشتمل بر تحلیل محتوا، تحلیل مضمون و تحلیل دادهبنیاد وجود دارند. هنگام نظریهپردازی، تبیین و ارائه مدل نظری، از روش دادهبنیاد استفاده میشود. بر همین مبنا، در پژوهش حاضر برای استخراج مدل نظری فرایند تحققپذیری تکنوپلیس از روش دادهبنیاد استفاده شده است؛ ازاینرو، برای دستیابی به مدل نظری فرایند تحققپذیری تکنوپلیس، روش دادهبنیاد اشتراوس و کوربین مناسب است. در عین حال، استفاده از روش فراترکیب نیز برای ترکیب و تفسیر نتایج مطالعات مختلف لازم است. ولفسوینکل و همکاران (2013)، ترکیبی از روش اشتراوس و کوربین و روش فراترکیب را ارائه کردهاند (Wolfswinkel et al., 2013). بر همین مبنا، در پژوهش حاضر، مدل نظری با استفاده از نظریۀ دادهبنیاد در روش فراترکیب ارائه شده است. جدول 2، مراحل تجزیهوتحلیل دادهها را نشان داده است.
جدول 2- مراحل تجزیهوتحلیل دادهها
بحث و یافتهها گام نخست: تعریف در راستای تنظیم سؤالهای پژوهش، مواردی به این صورت، بررسی و به آنها پاسخ داده شد 1) چه چیزی: شناسایی فرایندها و مراحل شکلگیری، اجرا و پیادهسازی تکنوپلیس؛ 2) جامعۀ پژوهش: پایگاه دادههای معتبر و موتور جستوجوی گوگل بررسی شد؛ 3) بازه زمانی: در منابع داخلی، مستنداتی وجود ندارد؛ بنابراین، محدودۀ زمانی پژوهش از سال 1991 تا 2022 است؛ 4) واژگان کلیدی: ازجمله تکنوپلیس، تکنوپل، پارکهای علم و فناوری، سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، ژانگوانکون و واننورث. بر مبنای اهداف پژوهش، سؤال اصلی این است که چه چیزی موجب تحقق و شکوفایی تکنوپلیس میشود. در راستای پاسخگویی به این پرسش، مقولههای زیادی در مبانی نظری استخراج شدهاند که سؤالهای فرعی بر مبنای آنها مطرح میشوند. این سؤالهای فرعی در راستای دستیابی به یک پاسخ جامع برای پرسش اصلی هستند که عبارتاند از چه عواملی در مکانیابی تکنوپلیس دخیل هستند؟ چه خوشههایی در تکنوپلیس تمرکز یافتهاند؟ ذیمدخلان تحققپذیری تکنوپلیس کداماند؟ پایۀ اولیۀ فناوری تکنوپلیس چیست؟ اندازۀ شرکتهای فعال در تکنوپلیس چگونه است؟ دامنۀ بازار تکنوپلیس برای صدور محصولات خود چگونه است؟ محرکهای نوآوری منطقهای تکنوپلیس چیست؟ انباشت صنعتی در تکنوپلیس چگونه است؟ تکنوپلیس تا چه حدی شبکههای اجتماعی خود را گسترانده است؟ دانشگاه و مراکز تحقیقاتی چه نقشی در تکنوپلیس دارند؟ محیط فضایی تکنوپلیس از چه امکاناتی برخوردار است؟ لایههای چندبعدی و درهمتنیدۀ تأثیرگذار بر موفقیت تکنوپلیس کداماند؟
مرحلۀ دوم: جستوجوی سیستماتیک متون در این مرحله، با هدف دستیابی به اسناد و مطالعات معتبر در زمینۀ تکنوپلیس، به جستوجوی سیستماتیک مفاهیم تکنوپل، پارک علم و فناوری، سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، واننورث، در بین مقالهها و مستندات چاپشده در بازۀ زمانی سالهای 1991 تا 2022 اقدام شد و این مفاهیم در پایگاههای معتبر علمی مانند ساینس دایرکت، اشپرینگر، تیلور و فرانسیس، امرالد، ریسرچگیت و پروکوئست بررسی شدند.
مرحلۀ سوم: انتخاب متون مناسب با استفاده از پارامترهای مختلفی مانند عنوان، چکیده، محتوا و کیفیت روش، فرایند جستوجو و انتخاب مقالات مرتبط انجام شده است. در این فرایند، مقالهها و مستنداتی که با سؤال و هدف پژوهش متناسب نبودهاند، حذف شدهاند. شکل شمارۀ 1، فرایند جستوجو و انتخاب منابع پژوهش را نشان داده است. همانطور که شکل مذکور نشان میدهد، از 322 مقاله و مستند اولیه، بهترتیب، 112 مورد با بررسی عنوان، 74 مورد با بررسی چکیده و 73 مقاله با بررسی محتوا و کیفیت آن حذف شدند؛ درنهایت، 62 مقاله و مستند براساس 10 معیار انتخاب شدند. در مرحلۀ پالایش نهایی از برنامۀ مهارتهای ارزیابی (کسپ)[28] استفاده شد. هر منبع با استفاده از روش کسپ براساس 10 معیار کیفی ارزیابی کیفی میشود. به هریک از منابع بر مبنای این معیارها، امتیازی بین 1 تا 5 اختصاص داده شد. منابعی که مجموع امتیاز آنها، 25 یا بیشتر باشد، ازلحاظ کیفی تأیید و بقیۀ منابع حذف میشوند. 10 معیار کسپ در پژوهش حاضر عبارتاند از 1) تناسب بین هدف منبع بررسیشده با هدف پژوهش حاضر؛ 2) بهروزبودن منبع، 3) چارچوب مطرحشده در منبع بررسیشده؛ 4) روش نمونهگیری؛ 5) روش پژوهش و کیفیت گردآوری دادهها؛ 6) میزان تعمیمپذیری نتایج پژوهش؛ 7) میزان رعایت نکات اخلاقی در زمینۀ تدوین متون پژوهشی؛ 8) میزان دقت در زمینۀ تحلیل دادهها؛ 9) وضوح بیان در ارائه یافتهها؛ 10) ارزش کلی منبع. تعداد مقالات و مستندات (کتابها و پایاننامهها) در هریک از سالهای 1991، 1994، 1998، برابر با دو منبع بوده است. تعداد مقالات و مستندات در هریک از سالهای 2000، 2002 و 2004، معادل یک منبع بوده است. تعداد مقالات و مستندات در سالهای 2005، 2006، 2008، 2010 ، 2011، 2012 و 2014 بهترتیب برابر با 3، 2، 3 ، 4 ، 3 ، 1 و 3 منبع بوده است. تعداد مقالات و مستندات در سالهای 2015، 2016، 2017، 2018، 2019، 2020، 2021 و 2022 بهترتیب برابر با 4، 2، 2، 12، 6، 3، 4 و 1 منبع بوده است. همانطور که شکل شمارۀ 2، نشان میدهد، بیشترین تعداد منابع پژوهش، مربوط به بازۀ زمانی 2015-2022 است که 34 مورد، معادل بیش از 50 درصد کل مقالات و مستندات پژوهش متعلق به آن بودهاند.
شکل 1- فرایند جستوجو و انتخاب منابع پژوهش (مأخذ: یافتههای پژوهش، 1401)
شکل 2- بازه زمانی جامعۀ آماری پژوهش (مأخذ: یافتههای پژوهش، 1401)
گام چهارم: تجزیهوتحلیل بر مبنای پرسشهای پژوهش در خصوص چیستی، چگونگی، زمان و جامعۀ آماری، 76 کد مطابق با جدول 3، در رابطه با مشخصههای منحصربهفرد تکنوپلیس استخراج شدند. همانطور که جدول 3 نشان داده است، پس از شناسایی و استخراج مؤلفهها و متغیرها در قالب کدها و در راستای پاسخگویی به پرسشهای پژوهش، کدهای دارای ارتباط ساختاری یا محتوایی ذیل یک دسته یا مضمون طبقهبندی شدهاند. به بیان دیگر، با در نظر گرفتن مفهوم هریک از کدها، هرکدام در یک دستۀ مفهومی قرار گرفتند و از این طریق، مفاهیم پژوهش مشخص شدند؛ درنتیجه، مؤلفههای فرعی براساس شهود و درک پژوهشگر از موضوع تحققپذیری تکنوپلیس، مقولهبندی شدهاند؛ این فرایند تا زمانی استمرار داشته است که تکلیف تمام کدها مشخص شده و هریک از کدها به یک مقولۀ خاص اختصاص یافته باشد. بهگونهایکه درنهایت، 76 کد استخراجشده، به 12 مقوله یا مضمون متمایز تقسیم شدهاند.
جدول 3- مشخصههای منحصربهفرد تکنوپلیس
مأخذ: یافتههای پژوهش، 1401
تحلیل تطبیقی یکپارچۀ تکنوپلیسهای مختلف، درک عمیق و منسجم و تصویر روشن و کاملی از آنها را ارائه میکند. بر همین اساس، چهار تکنوپلیس مشهور دنیا متشکل از سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، ژانگوانکون و واننورث براساس مقولههای 12گانه تحلیل شدهاند که آزمون کیفیت آنها نیز تأیید شده است (جدول 4). تحلیل تطبیقی انواع تکنوپلیسها بیانکننده آن است که دو نوع عمدۀ تکنوپلیس وجود دارد. نوع اول، تکنوپلیسهایی مانند سیلیکون ولی هستند که کارکرد جهانی دارند و بهنوعی راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات را در سطح جهانی انجام میدهند و در خط مقدم تحقیق و توسعۀ کارآفرینی قرار دارند. در همین راستا، سوفیا آنتیپولیس نیز شبکۀ ارتباطات خود را به سطح اروپا گسترش داده و کارکردی جهانی یافته است. با وجود این، دامنۀ ارتباطات و تأثیرگذاری آن محدودتر از سیلیکون ولی است. نوع دوم، تکنوپلیسهایی هستند که در زمینۀ تولید فناوری، کارکرد محلی و منطقهای دارند و در عین حال، به سمت کارکرد جهانی حرکت میکنند. از آن جمله میتوان به ژانگوانکون و واننورث اشاره کرد. در همۀ تکنوپلیسها، دانشگاهها نقش عمده ای دارند؛ بهگونهایکه بیشتر تکنوپلیسها در مجاورت فضایی یک دانشگاه واقع شدهاند. ازلحاظ نهادی و سازمانی، نقش دولت در شکلگیری و شکوفایی تمام تکنوپلیسها قاطع و انکارناپذیر بوده است. حمایت و پشتیبانی دولت بهخصوص در مراحل اولیه، تردید کارآفرینان و سرمایهگذاران برای راهاندازی شرکتهای خصوصی مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات را از بین برده است و در ادامه، ارائه بستههای تشویقی دولت، انگیزه بیشتری برای نوآوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در تولید ایجاد کرده است. خاطرنشان میشود در پژوهش حاضر، از ضریب کاپا(Kappa) برای پایایی پژوهش استفاده شده است. نتایج بهدستآمده از کدهای استخراجشده و مقولههای تحققپذیری تکنوپلیس برای دو نفر از خبرگان ارسال شد. پس از گردآوری نظرات، ضریب کاپا محاسبه شد که برابر با 15/7 بوده است. نتایج، نشاندهنده توافق معتبر و مطلوببودن (بالاتر از 6/0) پایایی آن هستند (سرتیپی و همکاران، 1402).
جدول 4- مقایسۀ تکنوپلیس براساس مقولههای دوازدهگانه
مأخذ: یافتههای نگارنده، 1401
گام پنجم: ارائه یافتهها تحلیل تطبیقی انواع تکنوپلیسها (سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، ژانگوانکون) بیانکننده آن است که فرایند تحققپذیری آنها از عوامل مکانیابی و پایۀ اولیۀ فناوری آغاز میشود و بالندگی و شکوفایی آنها به وجود لایههای چندبعدی و درهمتنیده بستگی دارد؛ بر همین مبنا، پس از شناسایی کدهای مرتبط با فرایند تحققپذیری تکنوپلیسها، مدل نهایی در قالب شرایط علّی، مقولۀ محوری، عوامل زمینهای، عوامل مداخلهگر، راهبردها و پیامدها ارائه شده است. شرایط علّی: متشکل از دولت معتقد به اقتصاد استارتاپی، پایۀ اولیۀ فناوری، دسترسی به دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی با استعداد و ظرفیت بالا، انباشت صنعتی، دسترسی به سرمایههای مخاطرهپذیر فراوان برای کسبوکار، حمایت دانشگاه از پارک صنعتی با فناوری پیشرفته، شبکهای قوی از آژانسهای پشتیبانی استارتآپ، خودتأمین مالی، پارکهای صنعتی تحت حمایت دولت، سرمایهداری و جذب استعدادهای جهانی است. مقولۀ محوری: مشتمل بر دانشگاهها، دولت، کارآفرینان، سرمایۀ ریسکپذیر، مراکز تحقیقات صنعتی، بخش خصوصی، ارائهدهندگان خدمات و مدیریت است. عوامل زمینهای: متشکل از ذهنیت فرهنگی صحیح مردم محلی، امکانات آموزشی عالی و مؤسسات تحقیقاتی، فراوانی استعدادهای فنی و سرمایۀ انسانی، زیرساختهای کالبدی، گردشگری و حملونقل پیشرفته، آبوهوای جذاب و موقعیت مکانی مناسب، وجود شبکههای نوآوری محلی، شبکههای اطلاعاتی توسعهیافته، محیط چندفرهنگی و جهانوطنی، نرخهای مالیاتی پایین، تحمل صفر در برابر فساد، محیط غنی تحقیق و توسعه و رویکرد محلی حامی نوآوری و کارآفرینی است. عوامل مداخلهگر: مشتمل بر چشمانداز استراتژیک جهانی، راهبری، فرهنگ حامی نوآوری، طراحی و معماری، ایجاد فضای مبتنی بر بهرهوری و همیاری، نوآورانه و خلاقانه، شرکتهای چندملیتی، شرکتهای بزرگ، شرکتهای کوچک و متوسط، استارتآپها، کارآفرینان فناوری است. راهبردها: شامل افزایش فعالیتهای تولیدی جدید ازطریق اسپینآفها، سرمایهگذاری جدید و کارآفرینی، تأمین نیروی کار با کیفیت بالا، ایجاد شبکههای بینالمللی و شبکههای محلی قوی، گسترش بازار بینالمللی در مقیاس بزرگ، بازار داخلی در مقیاس بزرگ، تقویت تعامل چند رشتهای، سیستم حملونقل سریع انبوه، امکانات رفاهی برتر، منطقهبندی با کاربری ترکیبی، تنوع، تراکم و فشرده، زیرساختهای نوآورانه و گسترش دهندۀ دانش ضمنی، ساختمانهای نمادین، زیرساختهای پایدار و هوشمند و مناطق سبز و امکانات فرهنگی و سرگرمی است. پیامدها: شامل شکلگیری خوشههای تخصصی در حوزههای سختافزار و نرمافزار، مهندسی، فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته، علوم طبیعی و محیط زیست، زیست پزشکی و علوم زیستی، رسانه، هنر و خلاقیت، خوشۀ کسبوکارها و سبک زندگی است.
نتیجهگیری پژوهش حاضر از دو جنبه با پژوهشهای پیشین تفاوت دارد. نخست، ازلحاظ روششناسی، دارای تفاوتهای چشمگیری است. هیچیک از پژوهشهای گذشته با استفاده از تلفیق روشهای فراترکیب و دادهبنیاد، فرایند تحققپذیری تکنوپلیسها را تحلیل نکردهاند. دوم، ازلحاظ محتوایی تاکنون هیچگونه پژوهشی به تحلیل تطبیقی و ارائه مدل نظری فرایند تحققپذیری تکنوپلیسهای مختلف نپرداخته است. پژوهش حاضر برای نخستینبار با مطالعۀ تطبیقی چهار تکنوپلیس معروف جهان مشتمل بر سیلیکون ولی، سوفیا آنتیپولیس، ژانگوانکون و وان نورث، در خصوص فرایند تحققپذیری آنها مدل نظری ارائه کرده است؛ بهگونهایکه مدل استخراجی آن براساس شناسایی شرایط علّی، شرایط زمینهای، عوامل مداخلهگر، پدیدۀ محوری، پیامدها و راهبردها است (شکل شمارۀ 3)؛ افزون بر این، برای کاربست و عملیاتیشدن تکنوپلیسها در کشور، پیشنهادهایی به این شرح ارائه میشود: سرمایهگذاری در دانشگاههای دارای پایۀ فناوری برای حرکت به سمت بنیانگذاری تکنوپلیس؛ تعریف و تدوین بستههای انگیزشی و تشویقی برای سرمایههای مخاطرهپذیر توسط دولت؛ معافیتهای مالیاتی برای راهاندازی شرکتهای دانشبنیان نوپا؛ تعریف قوانین و مقررات تسهیل کنندۀ کسبوکارهای نوپا و رفع موانع قانونی توسعۀ آنها؛ حفظ و جذب استعدادهای برتر، نیروی انسانی ماهر و خلاق؛ حمایت مالی دولت از شکلگیری اکوسیستم استارتآپی؛ ایجاد امکانات رفاهی سطح بالا و زیرساختهای شهرسازی و حملونقل پیشرفته برای تکنوپلیسها.
شکل 3- مدل نظری فرایند تحققپذیری تکنوپلیس براساس نظریه دادهبنیاد و فراترکیب (مأخذ: یافتههای پژوهش، 1402)
[1] Spin off [2] Castells and Hall [3] Technopoles of the World [4] Anne Saxenian [5] Silicon Valley and Route 128 [6] Adams [7] Emilia Romagna [8] Silicon Valley [9] Fortune 500 [10] Apple, Alphabet's Google, Meta , and Netflix [11] Cisco Systems, Intel, Oracle, and Nvidia [12] Visa and Chevron [13] École nationale supérieure des mines de Paris [14] City of Science, Culture and Wisdom [15] Université de Nice [16] Université de Nice Sophia Antipolis [17] Chunxian Chen [18] Zhou [19] Technology Corridor [20] Science Park I [21] Science Park II [22] Science Park III [23] Pasir Panjang Road [24] South Buona Vista Road [25] National Science and Technology Board [26] Nanyang Technological University [27] Ngee Ann Polytechnic [28] Critical Appraisal Skills Program (CASP) [29] Tsinghua University [30] Apple, Alphabet's Google, Meta , and Netflix [31] Cisco Systems, Intel, Oracle, and Nvidia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سرتیپی، صدف و همکاران (1402). «ارائه چارچوب طراحی خدمت با استفاده از روش فراترکیب»، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 16، شماره 59، ص 91-77. Adams, S. B. (2011). Growing where you are planted: Exogenous firms and the seeding of Silicon Valley, Research Policy, 40 (3), 368-79. Almaamory, A. T., & Slik, G. A. (2021). Science and Technology Park as an Urban Element towards Society Scientific Innovation Evolution, IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering. Anttiroiko, A-V. (2004). Science cities: their characteristics and future challenges', International Journal of Technology Management, 28(3/4/5/6), 395-418. Barbera, F., & Fassero, S. (2011). The Place-Based Nature of Technological Innovation: the Case of Sophia Antipolis, Department of Social Sciences, University of Torino and Real Collegio Carlo Alberto, Moncalieri. Ng, W. K. B., & et al. (2019). Perceived benefts of Science Park attributes among park tenants in the Netherlands, The Journal of Technology Transfer, 45, 1196-1227. Borrup, T. (2011). The emergence of a new cultural infrastructure: Lessons from Silicon Valley. Journal of Urban Culture Research, 2, 16-29. Brochler, R., & Seifert, M. (2019). STP Development in the Context of Smart City. World Technopolis Association, 8(2), 74-81. Castells, M., & Hall, P. G. (1994). Technopoles of the world: The making of 21st century. Routledge, London: industrial Complexes. Charles, D., & Wray, F. (2010). Science cities in the UK. Summit proceedings. Cho, P. S., & Valler, D. (2017). Singapore as Science ’Scape and Ethnoscape. Urban Science, 1(4), 2-14. Doblin. (2018). How to innovate the Silicon Valley way; Tapping into the Silicon Valley innovation ecosystem Original Equipment Manufacturer Phone, Deloitte University Press Duff, A. S. (2016). Rating the revolution: Silicon Valley in normative perspective. Information, Communication & Society, 19(11), 1605-1621. Engel, J. S. (2015). Global clusters of innovation: Lessons from Silicon Valley. California Management Review, 57(2), 36-65. Ester, P. (2017). Accelerators in Silicon Valley: Building Successful Startups Searching for the Next Big Thing, Amsterdam University Press. Florida, R . (2002). The rise of the creative class (Vol. 9). New York: Basic Books. Florida, R., & Mellander, C .(2014). Rise of the Startup City: The Changing Geography of the Venture Capital Financed Innovation. CESIS Electronic Working Paper Series, Paper No. 377. Grandclement, A., & Grondeau, A .(2021). From production to consumption-oriented development: New planning strategies in science parks? The case of Sophia-Antipolis. European Urban and Regional Studies, 1, 1-16. Gust-Bardon, N. I. (2012). Regional Development in the Context of an Innovation Process. International Journal of Innovation and Regional Development, 5(4-5), 1-22. Hamaguchi, N., & Kameyama, Y. (2008). R&D Partnerships and Capability of Innovation of Small and Medium-sized Firms in Zhongguancun, Beijing: The Power of Proximity. Research Institute for Economics & Business Administration, Kobe University. Hassink, R., & Berg, S. H. (2014). Regional Innovation Support Systems and Technopoles, In: Oh, DS., Phillips, F. (eds) Technopolis. Springer, London. Haxton, B. (1998). Science Parks Around the World, Facility Management Journal March/April. Cited in: Ylinenpää, H. (2001) “Science Parks, Clusters and Regional Development,” Paper presented at 31st European Small Business Seminar in Dublin, Sept 12-14, Luleå University of Technology. Henriques, I. C., & et al. (2018). Science and technology park: Future challenges. Technology in Society, 1(1), 1-17. Hu, T. S., & et al. (2021). Development, Innovation, and Circular Stimulation for a Knowledge-Based City: Key Thoughts. Energies, 14(1), 1-19. International Association of Science Parks and Areas of Innovation. (2018). Definitions, Available at https://www.iasp.ws/our-industry/definitions. Accessed on 12 September 2018. Israilidis, J., & et al. (2021) Exploring knowledge management perspectives in smart city research: A review and future research agenda. International Journal of Information Management, 56(1), 101-120. Jaeger, F. D. (2018). The impact of science park characteristics on firm innovation performance; the case of Belgium. Master of Science in Business Engineering: Operations Management, Universiteit Gent. Johnston, A. (2019). The roles of universities in knowledge-based urban development: A critical review. International journal of knowledge-based development, Sheffield Hallam University Research. Kenney, M. (2016). Silicon Valley and Internationalization: A Historical and Policy Overview, Community and Regional Development, University of California. Koh, F. C.C., & et al. (2005). An analytical framework for science parks and technology districts with an application to Singapore. Journal of Business Venturing, 20(2), 217-239. Kushida, K .(2015). A Strategic Overview of the Silicon Valley Ecosystem: Towards Effectively “Harnessing” Silicon Valley, SVNJ Working Paper 2015-6, Stanford University. Lazaric, N., & et al. (2008). Gatekeepers of knowledge versus Platforms of Knowledge: From Potential to Realized Absorptive Capacity. Regional Studies, 42(2008): 837-852. Link, A. N., & Scott, J. T. (2015). Research, science, and technology parks: Vehicles for technology transfer. In A. N. Link, D. Siegel, & M. Wright (Eds.), The Chicago handbook of university technology transfer (pp. 168–187). Chicago: University of Chicago Press. Ma, J. (2018). Why Silicon Valley? , An Entrepreneurial ecosystems perspective on Regional Venture Creation and New Venture Fundraising, evidence from China, Doctor Thesis of Philosophy Organizational Management, University of New Jersey. Machado, H. V., & et al. (2018).Innovation models and technological parks: interaction between parks and innovation agents. J. Technol. Manag. Innov. 2018, 13(2), 104-114. Maldaner, L. F., & et al. (2018). The future of consumer experience in a science and technology park - spaces to interact. gestão e desenvolvimento 15(1), 57-67. McQueen, D., & Haxton, B. (1998). Comparison of Science Park planning, economic policy, and management techniques between Science Parks, Paper presented at XV IASP World Conference on Science & Technology Parks, Perth, Australia, 18-23 Oct. 1998. Cited in: Ylinenpää, H. (2001). Science Parks, Clusters and Regional Development,” Paper presented at 31st European Small Business Seminar in Dublin, Sept 12-14, Luleå University of Technology. National Transportation Safety Board (NSTB). (1991). Science and Technology: Window of Opportunities—National Technology Plan; SNP Publishers: Singapore, 1991. Nauwelaers, C., & et al. (2014). The Role of Science Parks in Smart Specialisation Strategies, European Commission. Negro, G., & Wu, J. (2020). Exporting the Silicon Valley to China. Online Journal of Communication and Media Technologies, 10(3),1-17. OECD. (2018). Main science and technology indicators. Organisation for Economic Co-operation and Development: Paris, France. OECD. (2008). Reviews of Innovation Policy: North Of England, United Kingdom', in OECD (ed.), (Paris). Parker, R. (2010). Evolution and change in industrial clusters: An analysis of Hsinchy and Sophia Antipolis, European Urban and Regional Studies, 17(2010): 245-260. Pique, J. M., & et al. (2018). Triple Helix and the evolution of ecosystems of innovation: the case of Silicon Valley. Open Access Research, 1(1), 1-21. Rowe, D. N. E. (2014). Setting up, managing and evaluating EU science and technology parks – An advice and guidance report on good practice, European Commission, Directorate-General for Regional and Urban Policy, Brussels. Saxenian, A.L. (1994). Regional Advantage: Culture and Competition in Silicon Valley and Route 128. Cambridge: Harvard University Press. Sturgeon, T. (2000). How Silicon Valley Came to Be. In M. Kenney (ed.), Understanding Silicon Valley Stanford: Stanford University Press, pp. 15-47. Sun, S. L., & et al. (2019). Enriching innovation ecosystems: The role of government in a university science park, Global Transitions, 1(1), 104-119. Sutriadi, R .(2016). A Communicative City as a Preliminary Step towards a Technopolis Agenda. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 227(1), 623 – 629. Sutriadi, R .(2018). Defining smart city, smart region, smart village, and technopolis as an innovative concept in indonesia’s urban and regional development themes to reach sustainability. Earth and Environmental Science, 202(1), 1-12. Sutriadi, R., & et al. (2017). From Social Learning to Territorial Knowledge Based Development: Issues in Optimizing Technopolis in Cimahi. International Conference on ICT for Smart Society, Bumi Serpong Damai, Indonesia. Sycheva, E., & et al. (2020). Urban infrastructure development in a global knowledge-based economy. Globalization and its Socio-Economic Consequences , 74(1), 1-7. Ter Wal, A. L. J. (2010). From exogenous to endogenous growth in Sophia-Antipolis: The implications for the evolution of its knowledge network. Utrecht University, Department of Economic Geography, Faculty of Geosciences, Utrecht, The Netherlands. UNESCO. (2018b). Science Parks around the World. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Available at http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/sciencetechnology/university-industry-partnerships/science-parks-around-the-world/. (Accessed 12 September. UNESCO. (2018). Science and Technology Park Governance: Concept and Definition. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Available at http://www.unesco.org/new/en/naturalsciences/science-technology/university-industry-partnerships/science-and-technology-parkgovernance/concept-and-definition/. (Accessed 17 August 2018). UNIDO. (2015). Economic Zones in the ASEAN: Industrial Parks, Special Economic Zones, Eco-industrial Parks, Innovation Districts as Strategies for Industrial Competitiveness. UNIDO Country Office, Viet Nam. United Nations Industrial Development Organization, Vienna. Urban Redevelopment Authority (Singapore). (1991). Living the Next Lap. https://www.ura.gov.sg/uol/ publications/research-resources/plans reports/Concept%20Plan%201991/living_the_next_lap_1991 (accessed on 24 August 2014). Walker, R .(2018). Tech City: Myths of Silicon Valley and Globalization. Ann. Géo., 2018(723-724), 561-587. Wang, M. H., & Yuh-Shan, H. Z. (2019). Global performance and development on sustainable city based on natural science and social science research: A bibliometric analysis. The Science of the Total Environment, 666, 1245–1254. Wang, XL., & Zhao, H. (eds.) .(2006). Blue book of development of Zhongguancun: Breaking the bottleneck in financing. Social Sciences Academic Press, Beijing Wong, K.W., & Bunnell, T. (2006). New economy discourse and spaces in Singapore: A case study of one-north. Environment and Planning A, 38(1), 69–83. Wolfswinkel, J. F., & et al. (2013). Using grounded theory as a method for rigorously reviewing literature. European journal of information systems, 22(1), 45-55. Yigitcanlar, T., & Inkinen, T. (2019). Geographies of Disruption: Place Making for Innovation in the Age of Knowledge Economy, Springer Nature Switzerland: Brisbane, Australia. ZGC Administrative Committee. (2010). Report on the ZGC Index 2008 (in Chinese). URL: http://www.zgc.gov.cn/fzbg/zhfx/56526.htm . Zhang, J. X., & et al. (2022). Infuencing factors of urban innovation and development: a grounded theory analysis. Environment, Development and Sustainability, 1(1), 1-26. Zhao, P. (2020). Building knowledge city in transformation era: Knowledge‐based urban development in Beijing in the context of globalisation and decentralisation. Asia Pacific Viewpoint, 51(1), 73-90 Zhou, Y. (2005). The making of an innovative region from a centrally planned economy: institutional evolution in Zhongguancun Science Park in Beijing. Environment and Planning A, 37, 1113-1134. Zhu, D., & Tann, J .(2005). A regional innovation system in a smallsized region: A clustering model in Zhongguancun Science Park. Technology Analysis & Strategic Management, 17(3), 375-390. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 18,964 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5,272 |