
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,685 |
تعداد مقالات | 13,846 |
تعداد مشاهده مقاله | 32,834,169 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,978,477 |
اثربخشی طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض زنان دارای افکار خودکشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پژوهش های علوم شناختی و رفتاری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 7، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 24، شهریور 1402، صفحه 111-126 اصل مقاله (918.14 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/cbs.2023.135136.1687 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شادی پنجه پور1؛ فاطمه سادات طباطبائی نژاد* 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1دانشجوی کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی، واحد نائین، دانشگاه آزاد اسلامی، نائین، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2استادیار، گروه روانشناسی، واحد نائین، دانشگاه آزاد اسلامی، نائین، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خودکشی، از مهمترین شاخصهای بهداشت روانی یک جامعه محسوب میشود و عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، روانی در بروز آن دخیل هستند. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی رویکرد طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان انجام شد. طرح پژوهش نیمهآزمایشی از نوع پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید در شهر اصفهان بود. نمونهگیری به روش تصادفی ساده انجام شد و 30 زن دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان در سال 1400 انتخاب و بهصورت تصادفی به گروههای آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزار سنجش شامل پرسشنامۀ سبک مدیریت تعارض بود. گروه آزمایش در هشت جلسه بهصورت هفتهای دو بار بستۀ آموزشی طرحواره درمانی را دریافت کردند. طول مدت جلسات 90 دقیقه بود. نتایج تحلیل کوواریانس نشاندهندۀ آن بود که رویکرد طرحواره درمانی بر مدیریت تعارض زنان دارای افکار خودکشی اثربخش بوده است و این رویکرد درمانی توانسته است، ابعاد حل تعارض شامل کنترل، راهحل مداری و عدم رویارویی را در زنان دارای افکار خودکشی در مرحله پسآزمون بهبود بخشد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که رویکرد طرحواره درمانی بر بهبود ارتباطات و مدیریت صحیح شیوههای حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مؤثر بود؛ درنتیجه با برگزاری جلسات گروهی طرحواره درمانی برای این زنان تا حدودی از این آسیب اجتماعی جلوگیری میشود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
طرحواره درمانی؛ مدیریت حل تعارض؛ افکار خودکشی؛ زنان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خودکشی[1]، از مهمترین شاخصهای بهداشت روانی یک جامعه محسوب میشود که معلول عوامل متعددی است و مواردی همچون سن، جنسیت، وضعیت تأهل، روابط خانوادگی، عوامل اجتماعی، اقتصادی، جسمی و بهویژه روانشناختی ازجمله افسردگی در این امر دخیل هستند (Kwan et al., 2020). امروزه با پیچیدهترشدن تعاملات و ارتباطات اجتماعی خودکشی در بیشـتر جوامـع رو به افزایش است و جزء ده عامل اصلی مرگومیر در دنیا محسوب میشود. سالانه 6/10 نفر از هر صد هزار نفر در جهان خودکشی میکنند و میزان خودکشی در ایران 1/4 نفر در هر صد هزار نفر است (Laverack & Pratley, 2018). میانگین نرخ خودکشی برای سال 2019 براساس 180 کشور، 49/9 خودکشی در هر 100000 نفر بوده است. بیشترین میزان خودکشی در لسوتو (کشوری در آفریقا) با میزان 4/72 خودکشی در هر 100000 نفر بوده است. 20 کشور با بیشترین میزان خودکشی بهترتیب عبارت از لسوتو در آفریقا، گویان در آمریکای جنوبی، اسواتینی در آفریقا، کرۀ جنوبی در آسیا، کیریباتی در اقیانوسیه، میکرونزی در اقیانوسیه، لیتوانی در اروپا، سورینام در آمریکای جنوبی، روسیه آسیا، آفریقای جنوبی، اوکراین در اروپا، بلاروس در اروپا، اروگوئه در آمریکای جنوبی، مونتهنگر در بالکان، لتونی در اروپا، اسلوونی در بالکان، بلژیک در اروپا، وانواتو در اقیانوسیه و مغولستان در آسیای مرکزی بودند. کمترین مقدار در آنتیگوا و باربودا با میزان 40/0 بوده است. 20 کشور بهترتیب کمترین میزان نرخ خودکشی عبارت است از: آنتیگوا و باربودا، باربادوس در کارائیب، گراندا در اسپانیا، سنت وینسنت کارائیب، اردن در خاورمیانه، سوریه در خاورمیانه، ونزوئلا در آمریکای جنوبی، هندوراس در آمریکای مرکزی، فیلیپین در آسیا، ترکیه در خاورمیانه، جامائیکا در کارائیب، اندونزی آسیا، پرو در آمریکای جنوبی، لبنان در خاورمیانه، پانامه در آمریکای مرکزی و کویت در خاورمیانه. در ایران خودکشی بهعنوان آسیب اجتماعی مطرح شده است؛ اما به دلیل محرمانهبودن این موضوع، آمار دقیقی در دسترس نیست. بهطور تقریبی زنان نیمی از افراد یک جامعه را تشکیل میدهند و آمارها حاکی از آن هستند که میزان اقدام به خودکشی در زنان سه برابر مردان است؛ ولی میزان موفقیت در خودکشی در مردان چهار برابر زنان است (Kochanek & Smith, 2004). خودکشی عبارت است از مجموعهای از رفتار خودانگیخته که فرد بهمنظور پایاندادن به زندگی خود انجام میدهد. این اقدامات با رفتارهای خود آسیبرسان غیر خودکشی که در اختلال خود آسیبرسانی غیر خودکشی دیده میشود، متفاوت است؛ همچنین این عمل همانند اختلال خود آسیبرسانی غیر خودکشی به سطح بدن آسیب نمیرساند و فرد آن را برای القای رهایی از یک احساس منفی یا حالت خلقی مثبت انجام نمیدهد، بلکه عمل بهمنزلۀ پایاندادن فرد به زندگیاش صورت گرفته است (American Psychiatric Association, 2022). خودکشی بهعنوان بخشی از انحرافات اجتماعی شناخته میشود و علت آن را اغلب به یأس و ناامیدی ناشی از اختلالات روانی نظیر افسردگی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل یا سوءمصرف دارو نسبت میدهند (Xie et al., 2021). روانشناسان معتقدند که خودکشی با ضعف اعتمادبهنفس و احساس پوچی در انسان مرتبط است (Chang et al., 2020). با وجود این، انسانها موجوداتی اجتماعی هستند و بررسی علل و عوامل اجتماعی خودکشی و آنچه در ارتباطات بین فردی رخ میدهد نیز اهمیت زیادی دارد. یکی از این عوامل اجتماعی نحوۀ برخورد افراد در تعارضات و کشمکشهای بین فردی است. تعارض[2] زمانی رخ میدهد که دو یـا چنـد ارزش، هدف یا عقیده بهطور طبیعی باهم در تناقض باشند و هنوز تـوافقی دربارۀ آنها صـورت نگرفتـه باشد (رابینز،1983/1390). تعارض جـزء جـداییناپـذیر زنـدگی انـسان اسـت. وجود افراد مختلف با ویژگیهای شخصیتی، نیازها، باورها، انتظارات و ادراکات متفـاوت بـروز تعارض را اجتنابناپذیر کرده است. افراد دارای شـیوههـای ارتبـاطی، آرزوهـا، دیـدگاههـای سیاسی و مـذهبی و پـیشزمینـههـای فرهنگـی متفاوت هستند. در جوامع مختلـف، وجـود اینگونـه تفاوتها به ایجاد اختلاف بین افراد و گـروههـا منجر مـیشـود (رابینز،1983/1390). سبکهای حل تعارض، پاسخها یا مجموعهای از رفتارهای الگوبرداریشده هستند که افراد هنگام برخورد با تعارض از آنها استفاده میکنند و براساس دو محور قاطعیت (برحسب منافع خود) و مشارکتورزی (براساس منافع طرف مقابل) طبقهبندی میشوند (Hocker, 2000). پژوهشها نشاندهندۀ آن است که آموزشهای روانشناختی با هدف ارتقای سطح سلامت روان تأثیر مثبت بر عملکرد افراد و افزایش آمادگی و توانایی آنها در برخورد صحیح و مناسب با رویدادهای زندگی دارد (Karkanis et al., 2017)؛ همچنین مداخلات درمانی در پیشگیری از اقدام به خودکشی بسیار کمککننده است (Farrell et al., 2014). طرحواره درمانی[3]، یکی از درمانهای روانشناختی پایهای و بنیادین است که با هدف کمک به شکلگیری ذهنیت سالم انجام میشود. طرحواره درمانی بدعت نوینی از روان درمانی است که بهوسیلۀ جفری یانگ برای درمان اختلالات شخصیت، منششناختی، افسردگی مزمن، اختلالات مزمن اضطرابی و سایر مشکلات فردی و مسائل زناشویی به وجود آمده است. عناصر تشکیلدهندۀ طرحواره درمانی شامل: شناخت درمانی، رفتار درمانی، گشتالت درمانی، روان تحلیلگری، روابط شیء و نظریۀ دلبستگی میشود (Hodge et al., 2016). امروزه طرحواره درمانی اغلب روی ذهنیتها کار میکند؛ زیرا ذهنیتها برای ما قابلمشاهده است. کار با نقشۀ ذهنیت آسان است و باعث فهمپذیری و دقت بیشتر میشود؛ همچنین راهنمایی قابلاعتماد برای پاسخهای لازم از جانب درمانگر است. پایش و مدیریت مفهومسازی براساس ذهنیت برای درمانگر و شخص بسیار آسانتر است. در این مدل، احساسات کنونی ما بهجای محیط بیرونی با طرحوارهها تحریک میشوند. طرحوارهها زمینۀ بروز ذهنیتها هستند. تشخیص ذهنیت در شناسایی عمل به درمانگر کمک میکند. این مدل علائم مشکلات را به زبانی ساده و قابلفهم برای بیماران شرح میدهد و با مواجهۀ همدلانه محیط را برای تغییر میسر میکند. بهطوری که در موقعیتهایی که روند درمان با مشکل مواجه میشود، خیلی مؤثر واقع میشود. فعالیتهای شناختی، رفتاری و هیجانی را تقویت کرده و با بیرونیسازی مشکلات باعث کاهش مقاومت در برابر تغییر و درمان میشود (Young et al., 2003). اثربخشی طرحواره درمانی در کاهش افسردگی و میل به خودکشی در پژوهشهای بسیاری تأیید شده است. در داخل کشور مؤذنی و همکاران (1397) در پژوهش خود دریافتند که طرحواره درمانی باعث کاهش شدت علائم افسردگی و افکار خودکشی در بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم میشود؛ همچنین قوتی و همکاران (1397) نیز در پژوهش خود نتیجه گرفتند که آموزش گروهی طرحواره درمانی باعث کاهش رفتارهای خودزنی و خودکشی در دختران نوجوان 14 تا 18 ساله در مشهد میشود. در خارج از کشور، پژوهش ارورا نشاندهندۀ آن بود که طرحواره درمانی باعث کاهش نشخوار فکری و پریشانی روانی و کاهش علائم افسردگی در نوجوانان مورد آزارواذیت همسالان شده است (Arora, 2021). بهعلاوه، نتایج پژوهش وویجیک و همکاران نشاندهندۀ آن بود که طرحواره درمانی باعث کاهش علائم افسردگی و بهبود طرحوارههای ناسازگار در بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه شده است (Wojcik et al., 2022). دربارۀ ارتباط طرحواره درمانی با مدیریت حل تعارض نیز پژوهش اعلمی و همکاران (1399) حاکی از آن بود که طرحواره درمانی به کاهش تعارضات زناشویی و میل به جدایی در زوجین متقاضی طلاق منجر شده است. پژوهش قناطیر (1400) نشاندهندۀ آن بود که طرحواره درمانی باعث بهبود سبکهای حل تعارض و افزایش همدلی در زوجین دارای کشمکش و تعارض میشود. این پژوهش بهدنبال تعیین اثربخشی رویکرد طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید شهر اصفهان بود. به بیان دیگر، سؤال پژوهشی این است که آیا رویکرد طرحواره درمانی در بهبود شیوههای مدیریت حل تعارض شامل کنترل، راهحل مداری و عدم رویارویی در زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید شهر اصفهان مؤثر است؟ بر این اساس فرضیههای پژوهش عبارت است از: الف) طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مؤثر است. ب) طرحواره درمانی بر بُعد کنترل از مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مؤثر است. ج) طرحواره درمانی بر بُعد راهحل مداری از مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مؤثر است. د) طرحواره درمانی بر بُعد عدم رویارویی از مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مؤثر است.
روش پژوهش طرح این پژوهش، نیمهآزمایشی از نوع پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید شهر اصفهان بود. نمونهگیری به روش تصادفی ساده انجام شد و 30 زن دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان در سال 1400 انتخاب و بهصورت تصادفی به گروههای آزمایش و کنترل گمارده شدند (هر گروه 15 نفر). ملاکهای ورود به پژوهش عبارت بودند از داشتن دستکم یکبار سابقۀ خودکشی، داشتن حداقل تحصیلات دیپلم، عدم ابتلا به بیماری حاد یا مزمن فیزیکی و جسمی، عدم دریافت مداخلۀ روانشناختی همزمان، داشتن رضایت از شرکت در پژوهش. ملاکهای خروج از پژوهش عبارت از داشتن بیشتر از دو جلسه غیبت در کلاس، عدم همکاری و انجام تکالیف مشخصشده در کلاس، عدم تمایل به ادامۀ شرکت در مطالعه، وقوع حادثۀ پیشبینینشده بود. قبل از شروع جلسات مداخله، فرم اطلاعات مرتبط با پژوهش بهمنظور آگاهی افراد از هدف و روند طرح و نقش و حقوق قانونی آنها در مطالعه و همچنین جمعآوری اطلاعات درخصوص مدیریت تعارض و اطلاعات دموگرافیک آنها (از قبیل سطح تحصیلات، شغل و سن) در اختیار اعضای نمونه قرار گرفت. گفتنی است که ملاحظات اخلاقی ازجمله رضایت آگاهانه، حفظ گمنامی، محرمانهبودن اطلاعات، حق کنارهگیری در زمان دلخواه، رعایت صداقت هنگام تحلیل دادهها برای آنان رعایت شد. بهعلاوه، پژوهش حاضر دارای شناسۀ اخلاق IR.IAU.KHUISF.REC.1401.133 از کمیته کد اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) است. از بین افراد نمونه در گروه آزمایش و کنترل بهترتیب 40 و 3/33 درصد شرکتکنندگان در پژوهش متأهل و 60 و 7/66 درصد مجرد بودند؛ همچنین در گروه آزمایش و کنترل بهترتیب 3/53 و 60 درصد بدون شغل و 7/46 و 40 درصد شاغل بودند. هر دو گروه آزمایش و کنترل پرسشنامۀ سبک مدیریت تعارض (Robbins, 1994) را بهعنوان پیشآزمون تکمیل کردند. سپس در حالی که گروه گواه در لیست انتظار بود، گروه آزمایش مداخلۀ طرحواره درمانی (Young et al., 2003) را به مدت 8 جلسۀ 90 دقیقهای بهصورت دو بار در هفته دریافت کرد و مجدد در پایان دورۀ آموزشی پسآزمون شامل پرسشنامۀ سبک مدیریت تعارض (Robbins, 1994) برای هر دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد. ابزار پژوهش: پرسشنامۀ سبک مدیریت تعارض رابینز (1994) [4]: این پرسشنامه توسط رابینز در سال 1994 ساخته شده و دارای 30 سؤال است و پنج شیوۀ مدیریت تعارض را در ابعاد راهبرد کنترل (رقابت)، عدم مقابله و رویارویی (اجتناب) و راهحلگرایی (همکاری و مصالحه) در طیف لیکرت 7 گزینهای از همیشه=1 تا هرگز=7 میسنجد. سؤالات 8 تا 18 پرسشنامه مربوط به سبک راهحل مدارانه است (Robbins, 1994). حیدرینژاد (1389) ضریب پایایی سبک راهحل مدارانه را با استفاده از آلفای 73/0 گزارش کرد. یک نمونه از سؤالهای این پرسشنامه عبارت است از: «روی موضع خودم اصرار کرده و دربارۀ آن بحث میکنم».
بستۀ آموزشی طرحواره درمانی یونگ و همکاران (2003)[5]: این بستۀ آموزشی بهصورت فعالیتی گروهی انجام میشود که از بستۀ آموزشی طرحواره درمانی یونگ و همکاران مفهومسازی شده است (Young et al., 2003). این برنامه در 8 جلسۀ گروهی 90 دقیقهای در هفته دو جلسه دربارۀ گروه آزمایش به شرح زیر اجرا شد.
جدول 1: خلاصۀ جلسات طرحواره درمانی (Young et al., 2003) Table 1: Summary of schema therapy sessions (Young et al., 2003)
یافتهها یافتههای توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد متغیر مدیریت تعارض و ابعاد آن (کنترل، راهحل مداری و عدم رویارویی) در مراحل پیش آزمون و پسآزمون برای گروههای آزمایش و کنترل در جدول 2 آورده شده است.
جدول 2: میانگین، انحراف استاندارد مدیریت تعارض و ابعاد آن در گرووهای آزمایش و کنترل Table 2: Mean, standard deviation of conflict management and its dimensions in experimental and control groups
قبل از تحلیل کوواریانس تک متغیره، نمرات متغیرهای مدیریت تعارض و ابعاد آن ازنظر نرمالبودن و همسانی واریانسها آزمون شد. نتایج آزمون کولمگروف-اسمیرنوف نشاندهندۀ آن بود که متغیرهای مدیریت تعارض و ابعاد کنترل، راهحل مداری و عدم رویارویی بهترتیب با معناداری 2/0، 2/0، 09/0 و 2/0 در گروه آزمایش و 2/0، 2/0، 2/0 و 1/0 در گروه کنترل که همگی بیشتر از 05/0 هستند، توزیع نرمال دارند. بهعلاوه نتایج آزمون لوین حاکی از آن بود که متغیرهای مدیریت تعارض و ابعاد کنترل، راهحل مداری و عدم رویارویی بهترتیب با معناداری 199/0، 051/0، 057/0 و 151/0 که اینها نیز همگی بیشتر از 05/0 هستند، از همسانی واریانسها در دو گروه آزمایش و کنترل برخوردار هستند. در ادامه، نتایج تحلیل کوواریانس برای هر یک از فرضیههای پژوهش آورده شده است (جدول 3).
جدول 3: نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره (آنکوا) برای تأثیر طرحواره درمانی بر مدیریت تعارض و ابعاد آن Table 3: Results of multivariate covariance analysis (ANCOA) for the effect of schema therapy on conflict management and its dimensions
طبق نتایج جدول (3) در ردیف اول بین گروههای آزمایش و کنترل در سطح 001/0>P تفاوت معنادار در دو مرحلۀ پیشآزمون و پسآزمون وجود دارد و با توجه به اینکه میانگین نمرات مدیریت تعارض در گروه آزمایش از میانگین گروه کنترل در پسآزمون بیشتر است، این تفاوت به نفع گروه آزمایش است؛ یعنی رویکرد طرحواره درمانی توانسته است، مدیریت تعارض زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان در مرحلۀ پسآزمون را افزایش دهد و مقدار این تأثیر 47/0 بوده است (001/0>P) به عبارت دیگر، 47 درصد از تغییرات زنان در شیوههای مدیریت حل تعارض ناشی از مداخلۀ طرحواره درمانی بوده است؛ درنتیجه فرضیۀ اول پژوهش مبنی بر تأثیر طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی تأیید میشود. در ادامه، نتایج جدول (3) در ردیف دوم نشاندهندۀ آن است که بین گروههای آزمایش و کنترل در سطح 05/0>P تفاوت معنادار در دو مرحلۀ پیشآزمون و پسآزمون وجود دارد و با توجه به اینکه میانگین نمرات بُعد کنترل (رقابت) در گروه آزمایش از میانگین گروه کنترل در پسآزمون بیشتر است، این تفاوت به نفع گروه آزمایش است؛ یعنی رویکرد طرحواره درمانی توانسته است، بُعد کنترل از مدیریت تعارض زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان در مرحله پسآزمون را افزایش دهد و میزان این تأثیر 205/0 بوده است (05/0>P). به عبارت دیگر، حدود 21 درصد از تغییرات زنان در بُعد کنترل از مدیریت حل تعارض ناشی از مداخلۀ طرحواره درمانی بوده است؛ درنتیجه فرضیۀ دوم پژوهش مبنی بر تأثیر طرحواره درمانی بر بُعد کنترل از مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی تأیید میشود. بهعلاوه، نتایج جدول (3) در ردیف سوم نشاندهندۀ آن است که بین گروههای آزمایش و کنترل در سطح 001/0>P تفاوت معنادار در دو مرحلۀ پیشآزمون و پسآزمون وجود دارد و با توجه به اینکه میانگین نمرات بُعد راهحل مداری (همکاری و مصالحه) در گروه آزمایش از میانگین گروه کنترل در پسآزمون بیشتر است، این تفاوت به نفع گروه آزمایش است؛ یعنی رویکرد طرحواره درمانی توانسته است، بُعد راهحل مداری از مدیریت تعارض زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان را در مرحلۀ پسآزمون افزایش دهد و میزان این تأثیر 254/0 بوده است (001/0>P). به عبارت دیگر، حدود 26 درصد از تغییرات زنان در بُعد راهحل مداری از مدیریت حل تعارض ناشی از مداخلۀ طرحواره درمانی بوده است؛ درنتیجه فرضیۀ سوم پژوهش مبنی بر تأثیر طرحواره درمانی بر بُعد راهحل مداری از مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی تأیید میشود. درنهایت، نتایج جدول (3) در ردیف چهارم نشاندهندۀ آن است که بین گروههای آزمایش و کنترل در سطح 001/0>P تفاوت معنادار در دو مرحلۀ پیشآزمون و پسآزمون وجود دارد و با توجه به اینکه میانگین نمرات بُعد عدم رویارویی (اجتناب) در گروه آزمایش از میانگین گروه کنترل در پسآزمون بیشتر است، این تفاوت به نفع گروه آزمایش است؛ یعنی رویکرد طرحواره درمانی توانسته است، بُعد عدم رویارویی از مدیریت تعارض زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان در مرحلۀ پسآزمون را افزایش دهد و میزان این تأثیر 582/0 بوده است (001/0>P). به عبارت دیگر، حدود 59 درصد از تغییرات زنان در بُعد عدم رویارویی از مدیریت حل تعارض ناشی از مداخلۀ طرحواره درمانی بوده است؛ درنتیجه فرضیۀ چهارم پژوهش مبنی بر تأثیر طرحواره درمانی بر بُعد عدم رویارویی از مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی تأیید میشود.
بحث و نتیجهگیری این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی رویکرد طرحواره درمانی بر شیوههای مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان انجام شد. یافتهها نشاندهندۀ آن بود که مداخلۀ طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض و ابعاد آن شامل کنترل (رقابت)، راهحل مداری (همکاری و مصالحه) و عدم رویارویی (اجتناب) تأثیر مثبت دارد و باعث بهبود مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی میشود (جدول 3). این یافتهها با نتایج پژوهشهای اعلمی و همکاران (1399)، قناطیر (1400)، قوتی و همکاران (1397)، مؤذنی و همکاران (1397)، Arora (2021)، Wojcik et al. (2022)، قلیزاده (1401)، علیمردانی و همکاران (1401)، زرهپوش و همکاران (1391) و نیکوگفتار و سنگانی (1399) همسو است. مؤذنی و همکاران (1397) در پژوهش خود دریافتند که طرحواره درمانی باعث کاهش شدت علائم افسردگی و افکار خودکشی در بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم میشود؛ همچنین قوتی و همکاران (1397) نیز در پژوهش خود نتیجه گرفتند که آموزش گروهی طرحواره درمانی باعث کاهش رفتارهای خودزنی و خودکشی در دختران نوجوان 14 تا 18 ساله در مشهد میشود. در خارج از کشور، پژوهش ارورا نشاندهندۀ آن بود که طرحواره درمانی باعث کاهش نشخوار فکری، پریشانی روانی و کاهش علائم افسردگی در نوجوانان مورد آزارواذیت همسالان شده است (Arora, 2021)؛ همچنین نتایج پژوهش ووجیک و همکاران حاکی از آن بود که طرحواره درمانی باعث کاهش علائم افسردگی و بهبود طرحوارههای ناسازگار در بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه شده است (Wojcik et al., 2022). دربارۀ ارتباط طرحواره درمانی با مدیریت حل تعارض نیز پژوهش اعلمی و همکاران (1399) نشاندهندۀ آن بود که طرحواره درمانی به کاهش تعارضات زناشویی و میل به جدایی در زوجین متقاضی طلاق منجر شده است. بهعلاوه پژوهش قناطیر (1400) حاکی از آن بود که طرحواره درمانی باعث بهبود سبکهای حل تعارض و افزایش همدلی در زوجین دارای کشمکش و تعارض میشود. خوشبخت و همکاران (1399) در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که طرحواره درمانی بر افکار خودکشی زنان متأهل دارای تعارضات زناشویی اثربخش است. همچنین قلیزاده (1401) در تحقیقی به این نتیجه رسید که طرحواره درمانی بر خود انتقادگری و خودتنظیمی هیجانی در زنان دارای اختلال افسردگی تأثیر دارد و خود انتقادی را بهطور معناداری کاهش داده و خودتنظیمی هیجانی را افزایش میدهد. علیمردانی و همکاران (1401) به این نتیجه رسیدند که طرحواره درمانی بر افکار خودکشی نوجوانان مؤثر است. پریزن و همکاران (1401) در پژوهشی به این نتایج دست یافتند که طرحواره درمانی با آماج قراردادن قالبها یا الگوهای فرد و بازسازی طرحوارههای ناسازگار اولیه قادر به کاهش اضطراب و افسردگی است. نیکوگفتار و سنگانی (1399) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که طرحواره درمانی بر نشخوار فکری، احساس تنهایی عاطفی اجتماعی و سلامت عمومی زنان مطلقه مؤثر است. در تبیین اثربخشی مداخلۀ آموزشی طرحواره درمانی بر مدیریت تعارض زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان گفته میشود، کسانی که خودکشی میکنند، بهمنظور خلاصشدن از یک مشکل و بیرونآمدن از یک دو راهی هستند و همیشه برای انتخاب میان دو مسیر، خواسته یا هدف دچار مشکل بودهاند؛ اینکه کدام راه بهتر است، کدام مسیر بازدۀ بیشتر و خطر کمتر دارد یا حتی کدام روش را بیشتر دوست دارند نیز چالشی است. به این حالت عاطفی و سخت ناشی از تنش بین خواستههای متضاد و متناقض، تعارض میگویند. ریشۀ بسیاری از تعارضات به دوران کودکی برمیگردد و مهمترین عامل مؤثر در آن خانواده است. کنترل بیشازحد، تبعیض و بیعدالتی، اجبار، تحقیر و اهانت در محیط خانواده و ناهماهنگی در گفتار و رفتار والدین آثار منفی بر روان بر جای خواهد گذاشت که موجب میشود، در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شوند، در بزرگسالی نیز از کمبود اعتمادبهنفس رنج میبرند و بیشتر اوقات قربانی خواستههای دیگران میشوند. اغلب ماهیت ناسازگار طرحوارهها وقتی ظاهر میشود که افراد در روند زندگی خود و در تعامل با دیگران بهگونهای عمل میکنند که طرحوارههای آنها تأیید شود؛ حتی اگر برداشت اولیۀ آنها نادرست باشد. بهطوری که طبق نظر یونگ و همکاران ادراک از طریق طرحوارهها واسطهمندی میشود و پاسخهای افراد نیز با طرحوارهها جهت پیدا میکند (Young et al., 2003). طرحوارهها بخش بنیانی و ریشهای سازمان شناختی در انسان هستند و باعث رمزگذاری و کدبندی تجربه، حافظه و حالتهای عاطفی میشوند؛ درنتیجه بهعنوان باورها و طرحوارههای بنیانی غیرشرطی و همینطور پدیدههایی که زمینهساز ایجاد پریشانی و ناراحتی زیادی در فرد شده، شناخته میشوند (تاشکه و همکاران، 1397). در تبیین اثربخشی مداخلۀ آموزشی طرحواره درمانی بر مدیریت حل تعارض زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان گفته میشود، این دیدگاه با فراهمسازی و تسهیل بینش نسبتبه ریشههای عمیق رفتارهای جاری در این زنان آگاهی و بینش آنان را نسبتبه اهمیت طرحوارهها و نقش آنها در حفظ موقعیتهای مسئلهآفرین بین فردی افزایش میدهد. این افراد با مشخصشدن ریشههای تحولی هر طرحواره متوجه میشوند که علت رفتارهای کنونیشان افکار و نگرشهایی است که از قبل در آنها ایجاد شده است و با آموزش و راهکارهای خاص تغییر داده میشوند؛ درنتیجه این یافتهها که طرحواره درمانی باعث مدیریت حل تعارض در زنان دارای افکار خودکشی میشود، قابلتبیین هستند. به عبارت دیگر، رویکرد طرحواره درمانی توانسته است، کنترل (رقابت)، راهحل مداری (همکاری و مصالحه)، عدم رویارویی و عدم رقابت (اجتناب) زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید اصفهان در مرحلۀ پسآزمون را افزایش دهد. این پژوهش همانند دیگر پژوهشها دارای محدودیتهایی است که تبیین یافتهها باید با توجه به آنها صورت گیرد. ازجمله اینکه جامعۀ آماری و نمونۀ این پژوهش محدود به زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید شهر اصفهان است؛ درنتیجه در تعمیم نتایج به زنان سالم و همچنین زنان دارای افکار خودکشی در دیگر بیمارستانها و شهرها باید جانب احتیاط رعایت شود. ابزار سنجش در این پژوهش بهصورت خود گزارشی توسط اعضای نمونه تکمیل شد و اگر با مصاحبۀ بالینی همراه شود، قطعیت بیشتری خواهد داشت؛ درنتیجه پیشنهاد میشود، در پژوهشهای بعدی از نمونهگیری گستردهتر استفاده شده و این پژوهش در فرهنگهای دیگر نیز تکرار شود تا نتایج قابلاعتمادتری حاصل شود. بهعلاوه، پیشنهاد میشود، در پژوهشهای بعدی از ابزار سنجش کاملتری مانند مشاهده و مصاحبه نیز استفاده شود. نبودِ جلسات پیگیری نیز یکی دیگر از محدودیتهای پژوهش حاضر است که در این راستا پیشنهاد میشود، در پژوهشهای آینده علاوه بر مرحلۀ پیشآزمون و پسآزمون مرحلۀ پیگیری نیز لحاظ شود. با عنایت به نتایج این پژوهش پیشنهاد میشود، کارگاهها و جلسات درمانی طرحواره درمانی برای زنان دارای افکار خودکشی مراجعهکننده به بیمارستان خورشید برگزار شده و با بهبود طرحوارهها و مهارتهای ارتباطی این زنان قدم مؤثری برای کمک به تأمین سلامت جامعه برداشته شود؛ همچنین پیشنهاد میشود، مسئولان فرهنگی و رسانههای ارتباط جمعی از این برنامههای آموزشی برای ارتقای فرهنگ ارتباطات جمعی و آموزش صحیح مهارتهای ارتباطی مردم بهره گیرند، تا حدودی از بروز این آسیب اجتماعی نیز پیشگیری به عمل آورند و با برگزاری کارگاههایی در مراکز مشاوره با حضور خانوادهها و ارائۀ آموزشهای لازم برای بهبود طرحوارههای افراد بهمنظور مدیریت تعارض به کاهش خودکشی زنان کمک کنند.
تشکر و قدردانی در پایان از تمامی شرکتکنندگان در این پژوهش و مسئولان محترم بیمارستان خورشید اصفهان و بهخصوص مسئولان و همکاران بخش روانپزشکی و روانشناسی این بیمارستان که امکان انجامدادن این پژوهش را فراهم کردند، صمیمانه تشکر و قدردانی میشود.
[1] suicide [2] conflict [3] schema therapy [4] Robbins’ Conflict Management Style Questionnaire (1994) [5] Young et al’ schema therapy training package (2003) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
انجمن روانپزشکی آمریکا (1400). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی DSM-5(رضاعی، فرزین، فخرایی، علی، فرمند، آتوسا، نیلوفری، علی، هاشمیآذر، ژانت، و شاملو، فرهاد. مترجم). انتشارات ارجمند. https://www.arjmandpub.com/Book/1180
اعلمی، م.، تیموری، س.، آهی، ق.، و بیاضی، م. ح. (1399). اثربخشی رویکرد تلفیقی طرحواره درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش تعارضات زناشویی و میل به طلاق زوجین متقاضی طلاق. تحقیقات علوم رفتاری، ۱۸(۱)، 132-141. http://dx.doi.org/10.52547/rbs.18.1.13
پریزن، ن.، و بنیسی، پ. (1401). اثربخشی اموزش طرحواره درمانی بر افسردگی و اضطراب در بیماران مبتلا به کووید19 ترخیص شده از مراکز درمانی. رویکردی نو در علوم تربیتی، 4(3)، 6-14. https://doi.org/10.22034/naes.2022.334580.1180
تاشکه، م.، دوازدهامامی، م. ح.، بازانی، م.، شاهحسینی، م.، مصطفیلو، ط. (1397). بررسی طرحواره درمانی هیجانی بر مقبولیت اجتماعی و رفتار قلدری در نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از آسیب. پژوهش سلامت، 4(2)، 88-95. http://dx.doi.org/10.29252/hrjbaq.4.2.88
حیدری نژاد، ص.، مهرابیزادههنرمند، م.، داودی، ا.، پاینده، م. (1390). ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی و راهبردهای مدیریت تعارض مدیران ادارههای تربیتبدنی استان خوزستان. روانشناسی بالینی و شخصیت، 9(2)، 65-74. https://journals.shahed.ac.ir/article_2655.html
خسروی، ز. (1386). بررسی رابطه همسر آزاری با تمایل به افکار خودکشی و آسیب رسانی به همسر در زنان شهر تهران. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 2(6)، 99-113. 10.22051/JWSPS.2004.1310
خوشبخت، ش.، رجب زاده دزفولی، ز.، عباسی جگرلوئی، س.، سیفی کردلر، ز.، و پورتقی، ر. (1399، اسفند 20). اثربخشی طرحواره درمانی بر افکار خودکشی زنان متاهل دارای تعارضات زناشویی. هشتمین کنفرانس بین المللی روانشناسی،مشاوره و علوم تربیتی، گرجستان. https://civilica.com/doc/1406461
رابینز، اس. پی. (1390). رفتار سازمانی: مفاهیم، نظریه ها و کاربردها: فرد (ج.1)، (علی پارسییان و محمد اعرابی، مترجم). دفتر پژوهشهای فرهنگی. (اثر اصلی منتشر شده در 1983).
زره پوش، ا.، نشاط دوست، ح. ط.، عسگری، ک.، عابدی، م. ر.، و صادقی هسنیجه، ا. ح. (1391). اثربخشی طرحواره درمانی بر افسردگی مزمن در دانشجویان. تحقیقات علوم رفتاری، 10(4)، 285-291. https://sid.ir/paper/106475/fa
علیمردانی، ف.، کریمی، ش.، حامدی فر، ف.، و محبیان فر، م. (1401، فروردین 31). اثربخشی طرحواره درمانی بر افکار خودکشی نوجوانان. دوازدهمین کنفرانس بین المللی روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی، مجارستان. https://civilica.com/doc/1481627
فارل، ج.، ر.، ن.، و شاو، ا. (1401). راهنمای بالینی طرحواره درمانی مرجع کامل درمان انفرادی، گروهی و تلفیقی برای ذهنیتهای طرحوارهای (مریم هدایتی و عادله صمیمی، مترجم). انتشارات ارجمند. (اثر اصلی منتشر شده در 2014).
قناطیر، س. (1400، شهریور 29). بررسی اثربخشی طرحواره درمانی بر بهبود سبک های حل تعارض در زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان اهواز. هشتمین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، گرجستان. https://civilica.com/doc/1308490
قلیزاده، د. (1401). اثربخشی طرحواره درمانی بر خودانتقادی و خودتنظیمی هیجانی در زنان دارای اختلال افسردگی. فصلنامۀ پژوهشهای نوین روانشناختی، 17(67)، 219-227. https://doi.org/10.22034/jmpr.2022.15304
قوتی، ع.، طالبیان شریف، ج.، و آهوان، م. (1397). اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر کاهش رفتارهای خودزنی و خودکشی دختران نوجوان بین ۱۴ – ۱۸ سال مشهد. فصلنامه ایده های نوین روانشناسی، 2(6)، 1-12. http://jnip.ir/article-1-183-fa.pdf
موذنی، ت.، غلامرضایی، س.، و رضایی، ف. (1397). اثربخشی طرحواره درمانی بر شدت افسردگی و افکار خودکشی در بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم به درمان. ارمغان دانش، 23(2)، 253-266. http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-1499-fa.html
نیکوگفتار، م.، و سنگانی، ع. ر. (1399). اثربخشی طرحواره درمانی بر نشخوار فکری، احساس تنهایی عاطفی اجتماعی و سلامت عمومی زنان مطلقه. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 21(2)، 1-12. https://doi.org/10.30486/jsrp.2019.570365.1385
References
Alami, M., Teimuri, S., Ahi, Q., & Bayazi, M. H. (2019). Effectiveness of integrated approach of schema therapy based on acceptance and commitment on reducing marital conflicts and couples' desire to divorce. Journal of Behavioral Science Research, 18(1), 132-141. http://dx.doi.org/10.52547/rbs.18.1.13 [In Persian].
Alimardani, F., Karimi, S., Hamidifar, F., & Mujibianfar, M. (2022, April 20). The effectiveness of schema therapy on adolescent suicidal thoughts. Twelfth International Conference on Psychology, Counseling and Educational Sciences, Hungary. https://civilica.com/doc/1481627 [In Persian].
American Psychiatric Association. (2022). DSM-5 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (F. Rezaei, A. Fakhraei, A. Fermand, A. Nilofri, J. Hashmi-Azer, & F. Shamlou. Trans). Arjmand Publications. https://www.arjmandpub.com/Book/1180 [In Persian].
Arora S. (2021). Pain That Lasts: A Study on Social Anxiety, Self-Critical Rumination, Psychological Distress & Peer Support Among Bullied Young Adults. International Journal of Indian Psychology, 9(3), 1025-1035. 10.25215/0903.094
Chang, S. S., Lin, C. Y., Hsu, C. Y., Chen, Y. Y., & Yip, P. S. F. (2021). Assessing the effect of restricting access to barbecue charcoal for suicide prevention in New Taipei City, Taiwan: A controlled interrupted time series analysis. Journal of affective disorders, 282, 795–802. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.12.147
Farrell, J., Reyes, N., & Shaw, A. (2022). Clinical Manual of Schema Therapy The complete reference of individual, group, and integrative therapy for schema mentalities (M. Hedayati, & A. Samimi. Trans). Arjmand Publications. (Original work published 2014). https://www.arjmandpub.com/book/1417 [In Persian].
Gholizadeh, D. (2022). The effectiveness of schema therapy on self-criticism and emotional self-regulation in depressed women. Journal of Modern Psychological Researches, 17(67), 219-227. https://doi.org/10.22034/jmpr.2022.15304 [In Persian].
Ghovati, A., Talebian Sharif, J., & Ahvan, M. (2017). Effectiveness of group schema therapy on the reduction suicide behaviors and suicide of adolescent girls between 14-18 years in Mashhad. Journal of psychology New ideas, 2(6), 1-12. http://jnip.ir/article-1-183-fa.pdf [In Persian].
Heydarinejad, S. (2011). Relationship between Personality Traits and Conflict Management Strategy in Managers of Khuzestan Physical Education Headquarter. Clinical Psychology and Personality, 9(2), 65-74. https://journals.shahed.ac.ir/article_2655.html [In Persian].
Hocker, J. L. (2000). Hocker-Wilmot conflict assessment guide. Interpersonal Conflict, 129-56.
Hodge, J. A., Swinbank, A. M., Simpson, J. M., Smail, I., Walter, F., Alexander, D. M., ... & Van Der Werf, P. (2016). Kiloparsec-scale dust disks in high-redshift luminous submillimeter galaxies. The Astrophysical Journal, 833(1), 103. 10.3847/1538-4357/833/1/103
Khoshbakht, sh., Rajabzadeh Dezfouli, Z., Abbasi Jagerloie, S., Seifikordlor, Z., & Pourtaqhi, S. (2021, March 10). The effectiveness of schema therapy on suicidal thoughts of married women with marital conflict. 8th International Conference on Psychology, Counseling and Educational Sciences, Georgia. https://civilica.com/doc/1406461 [In Persian].
Khosravi, Z., & Khaghani Fard, M. (2004). Spouse Annoying Sadism with Tendency to Suicide and Feeling of Hurting Spouse in Women of Tehran. Women's Studies Sociological and Psychological, 2(6), 99-113. 10.22051/JWSPS.2004.1310 [In Persian].
Kochanek, K. D., & Smith, B. L. (2004). Deaths: preliminary data for 2002. National viral statistics reports; vol 52, no 13. Hyattsville, Maryland. National Center for Health Statistics.
Karkanis, A., Kouros, J., & Kottaa, D. (2017). Erratum to: Family support and substance abuse during puberty. Annals of General Psychiatry. 16(5), 1. https://doi.org/10.1186%2Fs12991-017-0131-9
Kwan, Y., Choi, S., Min, S., Ahn, J. S., Kim, H., Kim, M. H., & Lee, J. (2021). Does personality problems increase youth suicide risk?: A characteristic analysis study of youth who visit the emergency department following suicide attempt. Journal of affective disorders, 282(1), 539-544. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.12.066
Laverack, G., & Pratley, P. (2018). What quantitative and qualitative methods have been developed to measure community empowerment at a national level? (Vol. 59). World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/326225
Moazeni, T., Gholamrezai, S., & Rezaei, F. (2018). The Effect of Schema Therapy on Severity of Depression and Suicidal Thoughts in Patients with Resistant to Depression. Armaghanj, 23(2), 253-266. http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-1499-fa.html [In Persian].
Nikoogoftar, M., &sangani, A. (2020). The Effectiveness of schema therapy on rumination, loneliness and general health of divorced women. Knowledge & Research in Applied Psychology, 21(2), 1-12. https://doi.org/10.30486/jsrp.2019.570365.1385 [In Persian].
parizan, N., & banisi, P. (2022). The effectiveness of schema therapy training on depression and anxiety in patients with Quid 19 discharged from medical centers. New Approach in Educational Sciences, 4(3), 6-14. https://doi.org/10.22034/naes.2022.334580.1180 [In Persian].
Qanatir, S. (2021, September 20). Investigating the effectiveness of schema therapy on improving conflict resolution styles in couples referring to counseling centers in Ahvaz. 8th International Conference on Psychology of Education Sciences and Lifestyle, Georgia. https://civilica.com/doc/1308490 [In Persian].
Robbins, S. P. (1994). Essentials of organizational behavior. Prentice-Hall, Inc.
Robbins, S. P. (2011). Organizational behavior: concepts, controversies, applications (Vols. 1). (A. Pasaeian, & M. Arabi, Trans). Cultural Research Office. (Original work published 1983). [In Persian].
Tashkeh, M., Davazdahemamy, M. H., Bazani, M., Shahhoseini, M., & Mostafalo, T. (2018). An Investigation on the Effectiveness of Emotional Schema Therapy on Social Acceptance and Bullying Behavior in Teenagers with Post-Traumatic Stress Disorder. Health Research, 4(2), 88-95. http://dx.doi.org/10.29252/hrjbaq.4.2.88 [In Persian].
Wojcik, K. D., Cox, D. W., Kealy, D., Grau, P. P., Wetterneck, C. T., & Zumbo, B. (2022). Maladaptive schemas and posttraumatic stress disorder symptom severity: investigating the mediating role of posttraumatic negative self-appraisals among patients in a partial hospitalization program. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 31(3), 322-338. https://doi.org/10.1080/10926771.2021.1994496
Xie, Z. M., Fang, Y., Mai, Y. L., Zhao, J. B., Zhang, X. Y., & Zhao, J. B. (2021). The role of alexithymia in childhood trauma and suicide risk: A multi-group comparison between left-behind experience students and no left-behind experience students. Personality and individual differences, 172, 110260. Https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110260
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. Guilford Press.
Zerehpoush, A., Neshatdoust, H.T., Asgari, K., Abedi, M., Sadeghi Hosnije, A.H. (2012). The effect of schema therapy on chronic depression in students. Journal of Research in Behavioral Sciences, 10(4), 285-291. https://sid.ir/paper/106475/fa. [In Persian].
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 952 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 592 |