پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,724 |
| تعداد مقالات | 14,107 |
| تعداد مشاهده مقاله | 34,386,781 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,777,997 |
نقش انعطاف‌پذیری روانشناختی بر اضطراب کرونا با میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان در دانشجویان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش نامه روانشناسی مثبت | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 5، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33، تیر 1402، صفحه 65-86 اصل مقاله (1.44 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ppls.2023.131756.2235 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسنده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| هوشنگ گراوند* | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| این پژوهش با هدف بررسی تأثیر انعطاف‌پذیری روانشناختی بر اضطراب کرونا با میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان در دانشجویان مقطع کارشناسی مرکز آموزش عالی پلدختر انجام شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. نمونه شامل 230 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی مرکز آموزش عالی پلدختر در سال تحصیلی 400-1399 بود که براساس قاعده سرانگشتی کلاین و به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزارهای به‌کاررفته در این پژوهش، مقیاس اضطراب کرونا ویروس، سیاهه انعطاف‌پذیری شناختی و پرسش‌نامه تنظیم شناختی هیجان بود. تحلیل داده‌ها به روش آماری تحلیل مسیر، انجام و برای بررسی نقش واسطه‌ای متغیرها از آزمون بوت‌استراپ استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند پس از حذف مسیر مستقیم از راهبردهای سازش‌یافته تنظیم هیجان به اضطراب کرونا، مدل علّی انعطاف‌پذیری روانشناختی به اضطراب کرونا دانشجویان ازطریق نقش واسطه‌ای راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان تأیید شد. به‌طور کلی، راهبرد سازش‌نایافته تنظیم هیجان نقش میانجی در رابطۀ بین انعطاف‌پذیری روانشناختی و اضطراب کرونا ایفا کرد؛ بنابراین، انجام‌دادن اقدامات مناسب برای کاهش راهبرد سازش‌نایافته تنظیم هیجان و افزایش انعطاف‌پذیری روانشناختی در دانشجویان پیشنهاد می‌شود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| واژه‌های کلیدی: انعطاف‌پذیری روانشناختی؛ اضطراب کرونا؛ تنظیم شناختی هیجان؛ دانشجویان مقطع کارشناسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همه‌گیری کووید-19 باعث ایجاد مجموعه‌ای از واکنش‌های روانشناختی شده است که با گسترش بیماری مرتبط‌اند (Cullen et al., 2020). از این نظر، مطالعات مختلف دربارۀ تأثیر کووید-19 بر سلامت روان و چگونگی ایجاد سطوح بالاتر استرس، افسردگی، اضطراب، افزایش نرخ خودکشی، سوء مصرف مواد و خشونت خانگی گزارش کرده‌اند (Holmes et al., 2020; Serafini et al., 2020; Thombs et al., 2020; Xiong et al., 2020). این همان چیزی است که برخی از کارشناسان آن را «سونامی بیماری‌های روانپزشکی[1]» نامیده‌اند (Tandon, 2020). دربارۀ اضطراب، برخی مطالعات مروری و متاآنالیز شیوعی را از 2/23 درصد تا 9/31 درصد گزارش کرده‌اند (Pappa et al., 2020; Salari et al., 2020). به نظر می‌رسد دلیل اضطراب کرونا[2] بیشتر، ناشناخته‌بودن و ابهام شناختی (Alipour et al., 2020)، عدم وجود درمان قطعی، قرنطینه‌های اجباری و مشکلات اقتصادی ناشی از همه‌گیری است (Saqqez et al., 2020). این اضطراب می‌تواند با تضعیف سیستم ایمنی در بدن خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد و نیز با کاهش سطح ایمنی، خطر مرگ و میر در بیماران مبتلا افزایش می‌یابد (Sun et al,. 2020). نتیجه مطالعات نیز نشان داده است که عوامل روانشناختی چون اضطراب بیماری، فرد را در برابر بیماری آسیب‌پذیر می‌کند (Arnaez et al., 2021). دانشجویان دانشگاه از افراد مستعد بروز علائم روانشناختی در طی شیوع بیماری کووید-19 به‌شمار می‌روند (Shahyad & Mohammadi, 2020). از مهم‌ترین دلایل ایجاد اضطراب در بین دانشجویان، نگرانی از تأثیر ویروس کووید-19 بر آینده تحصیلی، وضعیت شغلی آینده و کاهش ارتباطات اجتماعی است. همچنین، عامل اضطراب در برخی از دانشجویان ممکن است مشکل در تأمین شهریه دانشگاه به دلیل از دست دادن منابع مالی ناشی از بیکاری و از دست دادن شغل افراد باشد. بر این اساس، داشتن درآمد ثابت خانواده و زندگی در مناطق شهری و البته زندگی در کنار خانواده از مهم‌ترین عوامل کاهش اضطراب در بین دانشجویان به‌شمار می‌رود. درنهایت، براساس یافته‌های تحقیقی ابتلای خویشاوندان و آشنایان به بیماری کووید-19 از دیگر عوامل بروز اضطراب در بین دانشجویان است (Cao et al., 2020). پژوهش‌ها نشان داده‌اند انعطاف‌پذیری شناختی در کاهش علائم اضطراب مؤثر است (Salehzadeh Einabad et al., 2018; Bryan et al., 2015). به‌طور کلی، توانایی تغییر آمایه‌های شناختی[3] به‌منظور سازگاری با محرک‌های در حال تغییر محیطی، عنصراصلی در تعاریف عملیاتی انعطاف‌پذیری شناختی است (Dennis & Vander Wal, 2010). طی انعطاف‌پذیری شناختی، توانایی فرد در برابر چالش‌های عاطفی، اجتماعی، و جسمی افزایش می‌یابد و به فرد قدرت بیشتری برای رویارویی با ناملایمات زندگی می‌دهد (Jafari, 2020). مطابق با نظریۀ انعطاف‌پذیری شناختی، سلامت روان یعنی پذیرش محیط‌های درونی و بیرونی خود فرد و تعهد به فعالیت‌هایی که از لحاظ ارزشمندی با ثبات است. شکل‌های مختلف آسیب‌شناسی روانی نیز براساس انعطاف‌پذیری شناختی به‌وسیلۀ افراط در قوانین رفتاری و عاطفی ناسازگارانه یا به‌وسیلۀ رفتارهایی ارزش محور و حساسیت به احتمالات مربوط به آینده شرح داده می‌شوند (Fazeli et al., 2015). نتایج پژوهش دیویس و همکاران (2020) نشان دادند انعطاف‌پذیری شناختی در رابطه بین اثرات دارودرمانی برای بیمارهای حاد و کاهش اضطراب و افسردگی نقش دارد. سالاری و همکاران (2020) در پژوهشی نشان دادند بین راهبرد تنظیم هیجانی انطباقی و تحمل پریشانی با اضطراب کرونا همبستگی منفی و بین راهبرد تنظیم هیجانی غیرانطباقی با اضطراب کرونا همبستگی منفی وجود دارد. محمدپور و همکاران (2021) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که ترس از کرونا با انعطاف‌پذیری روانشناختی رابطه منفی و با دشواری در تنظیم هیجان رابطه مثبت دارد. یکی از متغیرهایی که از انعطاف‌پذیری روانشناختی تأثیر می‌پذیرد (Gloster et al., 2017; Rajabi et al., 2017; Lantrip et al., 2016; Reeck & Egner, 2015; Fledderus et al., 2010 ) و نقش مهمی در تبیین اضطراب کرونا دارد، تنظیم شناختی هیجان[4] است (Akgül & Ergin, 2021; Riaz et al., 2021). مفهـوم نظـم‌جویی شـناختی هیجـان بـه روش‌شـناختی مدیریت اطلاعات برانگیزاننــدۀ هیجانــی و بخــش شــناختی مقابلــه اشــاره می‌کنــد و تنظیــم هیجــان ازطریــق افــکار و شــناخت‌ها ارتباطــی اجتناب‌ناپذیــر بــا زندگــی انســانی دارد. همچنیــن، پــس از تجربـۀ رویدادهـای اسـترس‌زا بـه افـراد کمـک می‌شـود تـا هیجان‌هــای خــود را مدیریــت کننــد (O'Driscoll et al., 2014). نه راهبرد شناختی وجــود دارد کــه افــراد گوناگــون بــرای تنظیــم هیجان‌هایشــان از آن بهــره می‌برنــد کــه عبارت‌انــد از: ملامت خویــش، ملامت دیگــران، نشــخوار فکــری، فاجعــه‌ســازی، دیــدگاه‌گیــری، تمرکـز مجـدد مثبـت، ارزیابـی مجـدد مثبـت، تمرکـز مجـدد بـر برنامه ریــزی و پذیــرش (O'Driscoll et al., 2014). راهبردهــای نامبرده بــه دو دســته ســازگارانه (تمرکــز مجــدد مثبــت، تمرکــز بــر برنامه‌ریــزی، پذیـرش، دیدگاه‌گیـری) و ناسـازگارانه (ملامت خویـش، فاجعـه‌ســازی، نشــخوار فکــری و ملامت دیگــران) تقســیم می‌شــوند. تنظیـم هیجانـی سـازگار، بـه فـرد اجـازه می‌دهـد تـا در محیـط کارکـرد موفقیـت‌آمیـز داشـته باشـد (Desrosiers et al., 2014) و هنـگام مواجه‌شـدن بـا یـک تجربـه هیجانـی مشـکل‌زا بتوانـد رفتارهـای متناسـب بـا هدفـش را بـه کار ببرد. درمقابـل، کسـی کـه از تنظیـم هیجانـی ناســازگار اســتفاده می‌کنــد، هنــگام روبــه‌رو شــدن بــا یــک تجربــه مشــکل‌زا نمی‌توانــد رفتارهایــش را طــوری تنظیــم کنــد کـه مسـیر دسـتیابی بـه اهدافـش در محیـط هموارتـر شود (Wang et al., 2014). ریـاض و همکاران (2021) در پژوهـش خـود نشـان دادنـد راهبردهـای تنظیـم شـناختی هیجـان بـه‌طـور معنـاداری مشکلات روانشـناختی ازقبیـل اضطـراب بیمـاری کوویـد-19را پیـش‌بینـی مـی‌کنـد. نتایج پژوهش دمارادزکا و فاجکوسکا (2018) نشان دادند راهبردهای مثبت تنظیم شناختی هیجان با اضطراب و افسردگی رابطه منفی و راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان با اضطراب و افسردگی رابطه مثبت داشتند. هاه و همکاران (2017) ضمن پژوهشی به این نتیجه رسیدند که راهبردهای مثبت تنظیم شناختی هیجان بر اضطراب و افسردگی اثر منفی و راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان بر اضطراب و افسردگی اثر مثبت داشتند. شمس (2021) در پژوهشی به این نتیجه دست یافت که بین راهبردهای تنظیم شناختی هیجان ناسازگارانه و حساسیت اضطرابی با اضطراب کرونا رابطه مثبت و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان سازگارانه و سرسختی روانشناختی با اضطراب کرونا رابطه منفی و معنادار دارند. مجیدپورتهرانی و آفتاب (2021) در پژوهشی نشان دادند رابطه مستقیم بین تاب‌آوری با راهبردهای مثبت و منفی تنظیم شناختی هیجان و نگرانی معنادار بود. رابطه مستقیم بین تاب‌آوری، راهبردهای مثبت و منفی تنظیم شناختی هیجان و نگرانی با اضطراب ابتلاء به کووید-19 معنادار بود. رابطه غیرمستقیم بین تاب‌آوری با اضطراب ابتلاء به کووید-19 معنادار بود. اعزازی بجنوردی و همکاران (2020) در پژوهشی نشان دادند راهبردهای مثبت تنظیم شناختی هیجان و سرسختی سلامت با اضطراب کرونا در بیماران دیابتی، رابطه منفی و معنی‌دار و راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان و اضطراب مرگ با اضطراب کرونا آنان رابطه مثبت و معنی‌دار داشت. ارتباط بین هیجان و شناخت از مباحث مورد توجه روانشناسان و محققان بوده است. کیفیت و چگونگی ارتباط بین هیجان و شناخت ازجمله چالش‌هایی است که هر نظریه‌پرداز با آن مواجه بوده و لازم است آن را به صورتی دقیق تبیین کند (حسینی و خیر، 1390)؛ بنابراین، توجه به موارد مرتبط با رشد سازگارانه تنظیم هیجان و رشد شناخت در جهت انجام مداخلات مؤثر در دوره بحرانی بیماری کرونا سودمند است. کارکردهای اجرایی یک مفهوم مرکزی در روانشناسی شناختی و عصب روانشناسی است و اختلال در کارکردهای اجرایی (انعطاف‌پذیری شناختی، تنظیم هدف، پردازش اطلاعات، کنترل توجه) یکی از هسته‌های اساسی اختلال‌های مختلف روانشناختی و اجتماعی است ( Schmeichel & Tang, 2015) و چنین فرایندهایی نقشی مؤثر در تنظیم هیجان موفق ایفا می‌کنند (Schmeichel & Demaree, 2010). در این پژوهش از بین کارکردهای اجرایی، انعطاف‌پذیری شناختی[5] بررسی شده است. رجبی و همکاران (2017) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که انعطاف‌پذیری و بازداری پیش‌بینی‌کننده سرزنش خود، انعطاف‌پذیری، بازداری و توجه پیوسته پیش‌بینی کننده نشخوارگری، انعطاف‌پذیری شناختی و بازداری شناختی پیش‌بینی‌کننده راهبرد تمرکز مجدد مثبت، انعطاف‌پذیری شناختی و توجه پیوسته، پیش‌بینی‌کننده ارزیابی مجدد و توجه پیوسته و بازداری پیش‌بینی‌کننده توسعه دیدگاه بوده است. همچنین، لانتریپ و همکاران (2016) نشان دادند کارکرد اجرایی بهتر با استفاده بیشتر از ارزیابی مجدد در نوجوانان 12 تا 18 ساله مرتبط است؛ در حالی که سرکوبی با کارکردهای اجرایی ضعیف مانند کنترل بازدارنده پایین، مهارت‌های حل مسئله پایین و سازماندهی پایین مرتبط بود. این‌گونه به نظر می‌رسد که افراد با انعطاف‌پذیری روانشناختی بالا سبک‌های مقابله انطباقی را به کار می‌برند و سلامت روانشناختی و هیجانی بیشتری دارند (Fledderus et al., 2010). با توجه به شیوع بالای مبتلایان و مرگ‌ومیر بالای کووید-19 در جهان و اثرات روانشناختی منفی این بیماری نظیر ترس از بیماری و مرگ و همچنین انتشار اخبار غلط و شایعات، تداخل در فعالیت‌های روزمره، مقررات منع و محدودیت سفر و عبور و مرور، کاهش روابط اجتماعی، بروز مشکلات شغلی و مالی و ده‌ها پیامد دیگر این شرایط، شناخت هرچه بیشتر عوامل زمینه‌ساز و تداوم بخش روانشناختی درگیر در این بیماری ضرورت دارد. در مواجهه با این بیماری، تنظیم و تعدیل هیجانات نقش مهمی دارد و ناتوانی در مدیریت هیجان‌ها باعث مشکلات روانشناختی زیادی در فرد می‌شود. همچنین، انعطاف‌پذیری روانشناختی و پذیرش این شرایط به‌وجودآمده به‌عنوان عامل محافظتی تأثیرگذار است؛ از این‌رو، این پژوهش با هدف نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین انعطاف‌پذیری روانشناختی با اضطراب کرونا دانشجویان مقطع کارشناسی مرکز آموزش عالی پلدختر به انجام رسید. براساس آنچه گفته شد، مدل این پژوهش براساس شکل 1 تدوین شده است.
شکل 1 مدل مفهومی پژوهش Figure 1 Conceptual model of research
بر این اساس، فرضیه‌ها عبارت‌اند از:
روش روش پژوهش، جامعه آماری و نمونه: روش پژوهش، توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی مرکز آموزش عالی پلدختر تک جنسیتی (ویژه پسران) است که در سال تحصیلی 400-1399 مشغول به تحصیل بودند. طبق آمار مرکز آموزش عالی، تعداد دانشجویان 450 نفر بود که در حال حاضر در شرایط کرونا مشغول به تحصیل هستند. تعیین حداقل حجم نمونه لازم برای گردآوری داده‌های مربوط به مدل‌‌یابی ساختاری بسیار با اهمیت است. با وجود آنکه دربارۀ حجم نمونه لازم برای تحلیل عاملی و مدل‌های ساختاری توافق کلی وجود ندارد (Schreiber et al., 2006)، براساس قاعده سرانگشتی کلاین (2015) به‌ازای هر مسیر می‌توان حداقل 10 و حداکثر 20 نفر را انتخاب کرد و این پژوهش دارای 7 مسیر (پنج مسیر مستقیم و دو مسیر غیرمستقیم) بود و حجم نمونه برابر 230 نفر تعیین شد. روش نمونه‌گیری با توجه به محدودیت تردد هنگام جدی‌شدن خطر کرونا در ایران به‌صورت غیر احتمالی و پرسش‌نامه آنلاین بود. نمونه‌گیری غیراحتمالی، رایج‌ترین نوع استفاده‌شده در پیمایش‌های اینترنتی است (Couper, 2000). در این نوع پیمایش‌ها هیچ تلاشی برای شناسایی چهارچوب نمونه‌گیری با انتخاب تصادفی نمونه صورت نمی‌گیرد. این شیوه عموماً در مواردی استفاده می‌شود که شناسایی جامعه پژوهش یا تماس با یک نمونه احتمالی از جامعه مشکل است. ناتان (2003) نیز اذعان داشت که بیشتر پیمایش‌های اینترنتی مبتنی بر نمونه‌گیری غیراحتمالی و خودگزینشی هستند. ابزار سنجش: مقیاس اضطراب کرونا ویروس (CDAS)[6]: علیپور و همکاران (2020) این ابزار را برای سنجش اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا در ایران تهیه و اعتباریابی کردند. نسخه نهایی این ابزار دارای 18 گویه و 2 مؤلفه (عامل) است. گویه‌های 1 تا 9 علائم روانی و گویه‌های 10 تا 18 علائم جسمانی را می‌سنجد. این ابزار در طیف 4 درجه‌ای لیکرت (هرگز=0، گاهی اوقات=1، بیشتر اوقات=2 و همیشه=3) نمره‌گذاری می‌شود؛ بنابراین، بیشترین و کمترین نمره‌ای که افراد پاسخ‌دهنده در این پرسش‌نامه کسب می‌کنند بین 0 تا 54 است. نمرات بالا در این پرسش‌نامه نشان‌دهندۀ سطح بالاتری از اضطراب در افراد است. پایایی این ابزار با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای عامل اول 879/0، عامل دوم 861/0 و برای کل پرسش‌نامه 919/0 به دست آمد. برای بررسی روایی وابسته همبستگی به ملاک این پرسش‌نامه از همبسته‌کردن این ابزار با پرسش‌نامه سلامت عمومی 28 گوی‌های استفاده شد که نتایج نشان دادند پرسش‌نامه اضطراب کرونا با نمره کل پرسش‌نامه سلامت عمومی و مؤلفه اضطراب، نشانه‌های جسمانی، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی به‌ترتیب برابر 48/0، 51/0، 42/0 و 27/0 است و کلیه این ضرایب در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار بودند. همچنین، با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی نشان دادند که ساختار پرسش‌نامه دارای دو عامل است که برازشی پذیرفتنی با داده‌ها دارند. همچنین، در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 و برای خرده‌مؤلفه‌های علائم روانی و جسمانی به‌ترتیب 84/0 و 85/0 به دست آمد که نتایج حاکی از پایایی مناسب ابزار پژوهش است. پرسشنامۀ انعطاف‌پذیری شناختی (CFI)[7]: دنیس و واندروال (2010) این پرسش‌نامه را طراحی کردند و شامل 20 سؤال بود. شیوۀ نمره‌گذاری آن براساس یک مقیاس لیکرتی 7 درجه‌ای از کاملاً موافقم (7)، موافق (6)، تاحدودی موافق (5)، نه موافق و نه مخالف (4)، تاحدودی مخالف (3)، مخالف (2) تا کاملاً مخالفم (1) است و تلاش می‌کند تا 3 جنبه از انعطاف‌پذیری شناختی را بسنجد؛ ادراک کنترل‌پذیری توانایی، ادراک توجیه رفتار و ایجاد ادراک گزینه‌های مختلف. این پژوهشگران پایایی پرسشنامۀ حاضر را به روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس، 91/0 و با روش بازآزمایی به‌ترتیب 81/0 به دست آوردند. دنیس و واندروال (2010) در پژوهش خود نشان دادند پرسشنامۀ حاضر از ساختار عاطفی، روایی همگرا و روایی هم‌زمان مناسبی برخوردار است. روایی هم‌زمان این پرسش‌نامه با پرسشنامۀ افسردگی بک 39/0- و روایی همگرایی آن با مقیاس انعطاف‌پذیری رابین و مارتین75/0 بود (Taghizadeh & Farmani, 2014). در ایران کهندانی و ابوالمعانی الحسینی (2017) در پژوهشی این پرسش‌نامه را هنجاریابی کردند و یافته‌ها نشان دادند گویه‌های پرسش‌نامه انعطاف‌پذیری شناختی (19 گویه) تحت دو عامل قرار گرفتند. این دو عامل با عنوان پردازش حل مسئله (1 تا 13) و ادراک کنترل‌پذیری نامگذاری (14 تا 19) شدند. همسانی درونی نمرۀ کل این پرسش‌نامه و دو عامل پردازش حل‌مسئله و ادراک کنترل‌پذیری به‌ترتیب معادل 893/0، 779/0 و 81/0 به دست آمد. نمرۀ کل آزمون پرسش‌نامه انعطاف‌پذیری شناختی و دو عامل آن، پردازش حل مسئله و ادراک کنترل‌پذیری، رابطۀ معناداری با نمره کلی آزمون افسردگی بک داشت که به‌ترتیب معادل 665/0-، 577/0-، 597/0- بود. همچنین، نتایج تحلیل عاملی تأییدی حاکی از برازش مناسب پرسش‌نامه است. در این پژوهش، ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 87/0 و برای خرده‌مؤلفه‌های پردازش حل مسئله و ادراک کنترل‌پذیری به‌ترتیب 89/0 و 86/0 به دست آمد که نتایج حاکی از پایایی مناسب ابزار پژوهش است. پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان (GERQ)[8]: پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان ابزار خودگزارشی است که گرنفسکی و کرایچ (2006) به‌منظور اندازه‌گیری راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در پاسخ به حوادث تهدیدکننده و استرس‌زای زندگی طراحی کرده‌اند. این پرسش‌نامه شامل 18 آیتم و 9 زیرمقیاس است که 5 زیرمقیاس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان سازگار یا مثبت شامل پذیرش (سؤالات 3 و 4)، تمرکز مجدد مثبت (7 و 8)، تمرکز مجدد بر برنامه‌ریزی (9 و 10)، ارزیابی مجدد مثبت (11 و 12)، کم‌اهمیت شماری (13 و 14) و 4 زیرمقیاس نیز راهبردهای تنظیم شناختی هیجان ناسازگار یا منفی شامل سرزنش خود (1 و 2)، نشخوار فکری (5 و 6)، فاجعه‌انگاری (15 و 16) و سرزنش دیگری (17 و 18) را اندازه‌گیری می‌کند. علاوه بر زیرمقیاس‌های مطرح‌شده دو مقیاس کلی شامل راهبردهای تنظیم شناختی هیجان انطباقی (سازش‌یافته) و غیرانطباقی (سازش‌نایافته) نیز برای پرسش‌نامه محاسبه می‌شود؛ بنابراین، هر فرد در این پرسش‌نامه می‌تواند 11 نمرۀ جداگانه دریافت کند. نحوۀ نمره‌گذاری این پرسش‌نامه به‌صورت طیف لیکرت 5 درجه‌ای از تقریباً هرگز (1) تا تقریباً همیشه (5) است. نمرات هر زیرمقیاس در دامنه‌ای از 2 تا 10 و نمرۀ کل راهبردهای سازش‌یافته در دامنه‌ای از 10 تا 50 و نمرۀ کل راهبردهای منفی در دامنه‌ای از 8 تا 40 محاسبه می‌شوند. روایی ساختاری و پایایی این مقیاس در فرهنگ ایرانی با استفاده از تحلیل عاملی تأیید شده و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای هر کدام از زیرمقیاس‌ها بین 64/0 تا 82/0 گزارش شده است (as cited in Sayyah et al., 2014). در بررسی مقدماتی ویژگی‌های اعتبارسنجی این پرسش‌نامه در نمونه‌ای از جمعیت عمومی، ضرایب آلفای کرونباخ برای خرده‌مقیاس‌ها از 67/0 تا 89/0 محاسبه شد (Sadri Damirchi et al., 2016). بشارت و بزازیان (2014) پایایی بازآزمایی برای خرده‌مقیاس‌های این پرسش‌نامه را در دو نوبت با فاصلۀ زمانی دو تا چهار هفته، 70/0 تا 83/0، گزارش و روایی محتوایی آن را براساس داوری هشت نفر از متخصصان روانشناسی، بررسی و ضرایب توافق کندال برای خرده‌مقیاس‌ها را از 86/0 تا 87/0 گزارش کردند. در این پژوهش، ضریب آلفای کرونباخ برای راهبردهای انطباقی (سازش‌یافته) و ابعاد کم‌اهمیت شماری، تمرکز مجدد مثبت، ارزیابی مجدد مثبت، پذیرش و تمرکز مجدد بر برنامه‌ریزی به‌ترتیب 80/0، 65/0، 73/0، 75/0، 68/0 و 66/0 و برای راهبردهای غیرانطباقی (سازش‌نایافته) و ابعاد خودسرزنشگری، دیگرسرزنشگری، تمرکز بر فکر/ نشخوارگری و فاجعه‌نمایی به‌ترتیب 75/0، 71/0 و 70/0، 62/0 و 63/0 به دست آمد که نتایج حاکی از پایایی مناسب ابزار پژوهش است. روش اجرا و تحلیل: در این پژوهش، پرسش‌نامه‌ها ازطریق واتساپ[9] در گروه‌های واتساپی که دانشجویان در ایام آموزش مجازی به‌عنوان مکمل سامانه مدیریت یادگیری الکترونیکی برای هر درس تشکیل داده بودند، به اشتراک گذاشته شد. معیارهای ورود برای شرکت‌کنندگان شامل: دانشجوی مقطع کارشناسی، تحصیل در مرکز آموزش عالی پلدختر و اعلام رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه بود. تمایل‌نداشتن به تکمیل پرسش‌نامه آنلاین و تکمیل ناقص پرسش‌نامه بیش از 5 درصد سؤالات از معیارهای خروج از پژوهش بود. درمجموع براساس معیارهای ورود و خروج، 245 نفر وارد مطالعه شدند که 15 نفر به دلیل تکمیل ناقص پرسش‌نامه از مطالعه، خارج و درنهایت، 230 نفر تجزیه‌وتحلیل شد. برای رعایت ملاحظات اخلاقی، عنوان پژوهش به شرکت‌کنندگان توضیح داده و به محرمانه‌ماندن اطلاعات اطمینان داده شد. برای محرمانه‌ماندن اطلاعات، اسامی افراد خواسته نشد. از آنجایی که داده‌ها به‌صورت پرسش‌نامه آنلاین فراهم شدند، محققان نیز اسامی افراد پاسخ‌دهنده به پرسش‌ها را نمی‌دانستند. در این پژوهش برای تحلیل آماری داده‌ها از شاخص‌ها و روش‌های تحلیل توصیفی - استنباطی استفاده شده است. برای به دست آوردن شاخص‌های توصیفی و بررسی همبستگی دوبه‌دوی متغیرهای پژوهش از روش همبستگی پیرسون با نرم‌افزار بسته آماری برای علوم اجتماعی[10] 22-SPSS و برای بررسی برازندگی مدل از روش تحلیل مسیر با نرم‌افزار آموس[11] 24-AMOS استفاده شده است. همچنین، برای بررسی روابط غیرمستقیم مسیرها از روش بوت استراپ[12] استفاده شد.
یافته‌ها متغیرهای موجود در این پژوهش مشتمل بر اضطراب کرونا به‌عنوان متغیرهای درون‌زاد، راهبردهای سازش‌یافته و سازش‌نایافته تنظیم هیجان به‌عنوان متغیرهای واسطه‌ای و انعطاف‌پذیری شناختی به‌عنوان متغیر برون‌زاد پژوهش بودند. دانشجویان مدنظر در این پژوهش، دانشجویانی بودند که در دوره کارشناسی مشغول به تحصیل هستند. بررسی شاخص‌های توصیفی نشان می‌دهد ازنظر رشته تحصیلی 1/29 درصد دانشجوی رشته روانشناسی، 1/19 درصد دانشجوی رشته حسابداری، 3/18 درصد دانشجوی رشته آموزش زبان انگلیسی، 2/15 درصد دانشجوی رشته علوم ورزشی، 9/13 درصد دانشجوی رشته کامپیوتر و 3/4 درصد دانشجوی رشته مهندسی کشاورزی هستند که بیشترین افراد نمونه آماری را دانشجویان با رشته تحصیلی روانشناسی تشکیل می‌دهند. نتایج نشان دادند عامل تورم واریانس برای متغیرهای انعطاف‌پذیری روانشناختی، راهبردهای سازش‌یافته و سازش‌نایافته به‌ترتیب برابر 92/0، 86/0 و 01/1 و عامل تالرنس برای متغیرها به‌ترتیب ذکرشده برابر 77/0، 68/0 و 99/0 است که نشان می‌دهد همخطی چندگانه در داده‌ها وجود ندارد. آماره دوربین واتسون برابر 52/1 بود (بین 2- و 2+) که نشان می‌دهد خودهمبستگی در داده‌ها وجود ندارد (Meyers et al., 2016)؛ بنابراین، مفروضه‌های تحلیل مسیر برقرار است؛ ازاین‌رو، می‌توان از تحلیل مسیر برای آزمون مدل تحقیق استفاده کرد. مدل پیشنهادی اولیه یک مدل اشباع‌شده بود. این مدل‌ها به دلیل درجه آزادی صفر دارای مقدار کای اسکوئر صفرند و به‌طور غیرواقعی برازش کامل با داده‌ها دارند. به‌منظور دستیابی به شاخص‌های برازش باید با حذف ضرایب غیرمعنادار یک مدل اصلاح‌شده با درجه آزادی مثبت تدوین شود. مدل اصلاح‌شده نهایی در حالت ضرایب استاندارد در شکل 2 نشان داده شده است.
شکل 2 مدل اصلاح شده نهایی اضطراب کرونا
Figure 2 Final modified model of corona anxiety
همان‌طور که مشخصه‌های برازندگی جدول 1 نشان می‌دهد برازش مدل رد نشد. به‌منظور مناسب‌شدن
جدول 1 شاخص‌های برازندگی مدل‌های پیشنهادی و اصلاح‌شده Table 1 Fitness Indices of Proposed and Modified Models
به‌منظور بررسی فرضیه‌های مربوط به روابط مستقیم متغیرهای انعطاف‌پذیری روانشناختی، راهبردهای سازش‌یافته و سازش‌نایافته تنظیم هیجان با اضطراب کرونا دانشجویان، ضرایب اثر مستقیم همراه با سطح معنی‌دار آنها در جدول 2 آمده است.
جدول 2 برآوردهای مربوط به تأثیرات مستقیم متغیرهای مستقل بر وابسته Table 2 Estimates of the Direct Effects of Independent Variables on Dependent
با توجه به جدول 2، فرضیۀ 1 تأثیر مستقیم انعطاف‌پذیری روانشناختی بر اضطراب کرونا معنی‌دار (01/0>p، 31/0-= β) و فرضیه 2 تأثیر مستقیم راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان بر اضطراب کرونا معنی‌دار (01/0>p، 23/0= β) و تأیید می‌شوند. فرضیه 3 تأثیر مستقیم انعطاف‌پذیری روانشناختی بر راهبردهای سازش‌یافته تنظیم هیجان معنی‌دار (01/0>p، 37/0= β) و فرضیه 4 تأثیر مستقیم انعطاف‌پذیری روانشناختی بر راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان معنی‌دار است (05/0>p، 20/0-= β) و تأیید می‌شوند. جدول 3 نتایج حاصل از روش بوت استراپ را برای روابط واسطه‌ای نشان می‌دهد.
جدول 3 ضریب مسیر غیرمستقیم مدل نهایی اضطراب کرونا با استفاده از روش بوت‌استراپ Table 3 Indirect Path Coefficient of the Final Model of Corona Anxiety Using the Bootstrap Method
نتایج غیرمستقیم مدل پژوهش نشان دادند انعطاف‌پذیری روانشناختی ازطریق میانجی‌گری راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان اثر غیرمستقیم بر اضطراب کرونا دارد (05/0>p).
بحث با توجه به نقش عوامل روانشناسی مثبت در اضطراب کرونا و به سبب خلأ پژوهشی بارز در این زمینه در داخل کشور، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه‌ای تنظیم شناختی هیجان در رابطه میان انعطاف‌پذیری روانشناختی و اضطراب کرونا انجام شد. نتایج نشان دادند انعطاف‌پذیری شناختی اثر علّی و مستقیم منفی بر اضطراب کرونا دارد. به عبارتی، افزایش در میزان انعطاف‌پذیری روانشناختی با کاهش در نمرات اضطراب کرونا همراه است. این یافته با نتایج پژوهش‌های محمدپور و همکاران (2021)، سالاری و همکاران (2020)، دیویس و همکاران (2020)، صالح‌زاده عین‌آباد و همکاران (2018) و برایان و همکاران (2015) هماهنگ و همسو است. در تبیین این یافته می‌توان بیان داشت افراد منعطف از وجود استرس در زندگی‌شان اجتناب نمی‌کنند، درعوض، شرایط استرس‌آمیز را فرصتی برای رشد و بالندگی‌شان در نظر می‌گیرند. هرچه انعطاف‌پذیری فرد بیشتر باشد، می‌تواند موقعیت‌های سخت را به‌عنوان موقعیت کنترل‌پذیر در نظر بگیرد و در مواجهه با رویدادهای زندگی و رفتار افراد، توانایی چندین جایگزین را داشته باشد و در موقعیت‌های سخت بتواند به راه‌حل‌های جایگزین فکر کند و درنتیجه، ظرفیت او در مقابله، سازگاری و بهبودی از استرس و دشواری‌های زندگی بالاتر است (Taghizadeh & Farmani, 2014). نتایج نشان دادند انعطاف‌پذیری شناختی اثر علّی و مستقیم منفی بر راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان دارد. این یافته با نتایج‌پژوهش‌های رجبی و همکاران (2017)، لانتریپ و همکاران (2016) و اشمیکل و دماری (2010) هماهنگ و همسو است. انعطاف‌پذیری شناختی درواقع فرایندی است که طی آن توانایی فرد بر چالش‌های عاطفی، اجتماعی و جسمی افزایش می‌یابد. همان‌گونه که پیش از این ذکر شد هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا افراد از جنبه‌های متعدد روانشناختی، جسمانی، فیزیولوژیکی و ... تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، همه این عوامل در حال تغییر سبب‌ساز آشفتگی‌های هیجانی در دانشجویان می‌شود. در این راستا به نظر می‌رسد دانشجویانی که می‌توانند آمایه‌های شناختی خود را به‌منظور سازگاری با محرک‌های در حال تغییر محیطی که در دوره بیماری کرونا به گستردگی وجود دارند، تغییر دهند، می‌توانند از راهبردهای مناسب‌تر و مثبت‌تر تنظیم شناختی هیجان استفاده کنند. درمقابل، دانشجویانی که انعطاف‌پذیری شناختی پایینی دارند، راهبردهای منفی‌تر را به کار می‌برند؛ به طوری که به نظر می‌رسد دانشجویانی که نمی‌توانند موقعیت‌های سخت را به‌عنوان موقعیت کنترل‌پذیر در نظر بگیرند و در مواجهه با رویدادهای زندگی توانایی توجه به چندین جایگزین را ندارند و در موقعیت‌های سخت نمی‌توانند به راه‌حل‌های جایگزین فکر کنند و درنتیجه، انعطاف‌پذیری شناختی پایینی نشان می‌دهند، نمی‌توانند از راهبردهای تنظیم هیجانی مناسب در مواقع لازم استفاده کنند و بیشتر از راهبردهای منفی و غیرسازگارانه سرزنش خود و نشخوار فکری استفاده می‌کنند. یافته دیگر تحقیق این بود که انعطاف‌پذیری شناختی اثر علّی و مستقیم بر راهبردهای سازش‌یافته تنظیم شناختی هیجان داشت. این یافته با نتایج تحقیق ریک و ایگنر (2015) همسو است؛ آنها نشان دادند نوجوانانی که کارکرد اجرایی رشد نایافته‌ای دارند، دشواری بیشتری در به‌کارگیری راهبرد ارزیابی مجدد دارند و بنابراین، اتکای بیشتری به راهبرد منفی سرکوبی برای تنظیم هیجانات‌شان دارند. در تبیین این یافته می‌توان گفت انعطاف‌پذیری شناختی درواقع به خروج از یک عمل بی‌ربط و تعامل با یک تکلیف مربوط است. زمانی که فرد بتواند از عمل بیهوده و آزاردهنده دوری کند و جنبه‌های مثبت کار را در نظر بگیرد، سعی می‌کند با برنامه‌ریزی در ارتباط با خواسته‌های محیطی عمل کند و بیشتر بر جنبه‌های مثبت تمرکز یابد و به عبارتی، با برنامه‌ریزی در جهت توجه به جنبه‌های مختلف مسئله عمل می‌کند. همچنین، انعطاف‌پذیری شناختی سبب می‌شود افراد فکر و رفتار خود را در پاسخ به تغییرات شرایط محیطی سازگار کند (Dickstein et al., 2007 as cited in Fazeli et al., 2015). این سبب می‌شود فرد در روبه‌رو شدن با یک رویداد استرس‌زا به آن یک معنای مثبت بدهد و درنتیجه، سبب افزایش ارزیابی مجدد فرد درباره آن رویداد می‌شود؛ بنابراین، فرد هیجان مثبتی را تجربه می‌کند و توانایی حفظ توجهش بر تکلیف مدنظر نیز افزایش می‌یابد. نتایج نشان دادند راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان اثر علّی و مستقیم مثبت بر اضطراب کرونا دارد. این یافته با نتایج پژوهش‌های ریـاض و همـکارن (2021)، شمس (2021)، مجیدپورتهرانی و آفتاب (2021)، اعزازی بجنوردی و همکاران (2020)، دمارادزکا و فاجکوسکا (2018) و هاه و همکاران (2017) همسو است. در تبیین این یافته می‌توان اشاره کرد افرادی که توانایی تنظیم هیجانی پایینی دارند، در مواجهه با استرس‌های زندگی و سازگاری، انطباق ضعیف‌تری خواهند داشت و درنتیجه، بیشتر به افسردگی و ناامیدی و دیگر پیامدهای منفی زندگی مبتلا می‌شوند. همچنین، می‌توان گفت استفاده از راهبردهای سازش‌نایافته باعث می‌شود دانشجویان با نگاه و دیدگاهی متفاوت به ارزیابی رویدادها و وقایع بپردازند و بیشتر به ابعاد و جنبه‌های منفی آنها توجه کنند و درنتیجه، ناراحتی و تنیدگی بیشتری را تجربه کنند. درواقع، استفاده از راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان در بستر اضطراب و بیماری ممکن است با کاستن از هیجانات مثبت و حتی افزایش هیجانات منفی، پیامدی چون تشدید علائم و کاهش توانایی مقابله با اضطراب را ایجاد کنند. همان‌طور که تحقیقات پیشین نیز تأکید کرده‌اند استفاده از راهبردهای منفی همچون نشخوار ذهنی، فاجعه‌آمیزپنداری، سرزنش خود و دیگران با سطح بالایی از اختلالات هیجانی چون افسردگی، اضطراب و استرس همراه است (Shams, 2021). همچنین، استفاده از راهبردهای منفی با عدم مدیریت صحیح هیجان‌ها در برابر رویدادهای روزمره زندگی مرتبط هستند و باعث ایجاد نشانه‌ها یا بروز اختلال‌های درون‌نمود ازقبیل افسردگی و اضطراب می‌شوند؛ بنابراین، انتظار می‌رود با کاهش راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان میزان اضطراب بیماری کووید- 19 دانشجویان را کاهش داد. نتایج نشان دادند راهبردهای سازش‌یافته تنظیم هیجان اثر علّی و مستقیم بر اضطراب کرونا نداشت. این یافته با نتایج پژوهش‌های ریـاض و همـکارن (2021)، شمس (2021)، مجیدپورتهرانی و آفتاب (2021)، اعزازی بجنوردی و همکاران (2020)، دمارادزکا و فاجکوسکا (2018) و هاه و همکاران (2017) ناهمسو است. دلیل این را می‌توان بیش از همه از وزن بالای راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان در پیش‌بینی اضطراب کرونا نسبت به راهبرد سازش‌یافته دانست. در این زمینه این استدلال مطرح می‌شود که ورود به دانشگاه برای بیشتر دانشجویان با نوعی تغییر جدی در زندگی همراه است که می‌تواند توأم با نگرانی و استرس باشد. یکی از دلایل عمده استرس دانشجویان، پذیرش و نقش‌های جدید و تغییرات عمده در زندگی آنهاست که این امر می‌تواند نه‌تنها بر عملکرد تحصیلی، بر سلامت جسمانی و روانی آنان نیز تأثیر بگذارد. انعطاف‌پذیری شناختی اثر علًی و غیرمستقیم ازطریق میانجی‌گری راهبردهای سازش‌نایافته تنظیم هیجان بر اضطراب کرونا داشت. ازنظر گلوستر و همکاران (2017) افراد دارای انعطاف‌پذیری شناختی بالاتر، سعی می‌کنند از توجیه‌های ذهنی جایگزین استفاده کنند، رویدادهای استرس‌زا را بپذیرند و به لحاظ روانشناختی در مقایسه با افراد انعطاف‌ناپذیر، پرتحمل و بردبارترند. از آنجایی که انعطاف‌پذیری شناختی تحمل‌پذیری افراد را در شرایط سخت افزایش می‌دهد، افرادی که انعطاف‌پذیری شناختی بالاتری دارند، به لحاظ شناختی با تمرکز ذهنی بیشتر و تصویرسازی ذهنی مثبت، بحران را سپری می‌کنند و در شرایط به دور از استرس و به شیوه‌ای مطلوب‌تر و دیدگاهی کارآمدتر مشکلات پیش‌آمدۀ ناشی از بیماری کرونا را طی می‌کنند. همچنین، دیویس و همکاران (2020) اعتقاد دارند انعطاف‌پذیری شناختی در تأثیر دارودرمانی برای بیماری‌های حاد و کاهش اضطراب و افسردگی نقش دارد. به نظر می‌رسد داشتن انعطاف‌پذیری شناختی به فرد کمک می‌کند موقعیت‌های سخت و پراسترس زندگی را به‌عنوان موقعیت‌های کنترل‌پذیر در نظر بگیرد و در مواجهه با رویدادهای زندگی و رفتار افراد، توانایی پیداکردن چندین توجیه جایگزین را داشته باشد و در موقعیت‌های سخت بتواند به راه‌حل‌های جایگزین فکر کند؛ درنتیجه، ظرفیت او در مقابله، سازگاری و بهبودی از استرس و دشواری‌های زندگی بالاتر است. از آنجایی که انعطاف‌پذیری شناختی بالا توانایی سازگاری فرد با رویدادهای آشفته‌ساز و محدودکننده، دامنه رفتاری فرد را افزایش می‌دهد و فکر و رفتار فرد را در پاسخ به تغییرات شرایط محیطی سازگار می‌کند (Fazeli et al., 2015)، منطقی به نظر می‌رسد که این دسته از افراد، از راهبردهای سازش‌نایافته هیجان کمتری برخوردار باشند. همچنین، بر مبنای پژوهش‌ها می‌توان گفت راهبردهای منفی که راهبردهای سازش‌نایافته در مقابله با رویدادهای تنش‌زا هستند، باعث استرس، افسردگی و سایر آسیب‌های روانی می‌شوند (Diedrich et al., 2016 as cited in Salari et al., 2020). همچنین، راهبردهای منفی با شاخص‌های نشانه‌های بدنی منفی، افسردگی و استرس رابطه مثبت دارند. نکته حائز اهمیت دیگر اینکه استفاده از راهبردهای منفی با عدم مدیریت صحیح هیجان‌ها در برابر رویدادهای روزمره زندگی مرتبط‌اند و باعث ایجاد نشانه‌ها یا بروز اختلال‌های درون نمود[13] ازقبیل افسردگی و اضطراب می‌شوند. به عبارت دیگر، سوگیری در تعبیر و تفسیر رویدادهای محیط اجتماعی منجر به ایجاد فرضیه‌های اشتباه درباره خود و محیط اجتماعی می‌شود که این امر ارزیابی منفی از موقعیت‌های اجتماعی را به دنبال دارد؛ بنابراین، انتظار می‌رود با کاهش راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان میزان اضطراب کرونا کاهش یابد. انعطاف‌پذیری شناختی بر اضطراب کرونا، ازطریق میانجی‌گری راهبردهای سازش‌یافته تنظیم هیجان، اثر غیرمستقیم ندارد. این یافته با نتایج پژوهش‌های شمس (2021)، مجیدپورتهرانی و آفتاب (2021) و اعزازی بجنوردی و همکاران (2020) ناهمسو است که علت آن می‌تواند استفاده از جامعه آماری متفاوت و روش پژوهش باشد. پژوهش شمس (2021)، به روش همبستگی انجام شد که جامعه آماری آن شامل پرستاران مشغول به کار در بیمارستان‌های شهر کرج بود. همچنین، در تبیین این یافته می‌توان گفت ماهیت پیچیده متغیرهای علوم انسانی و وجود متغیرهای میانجی دیگری که در این پژوهش بررسی نشده‌اند دلیلی است بر اینکه ما نتوانیم رابطه واقعی بین دو متغیر راهبردهای انعطاف‌پذیری شناختی و سازش‌یافته تنظیم هیجان را آن‌گونه که هست، شناسایی کنیم؛ به همین سبب، توصیه می‌شود رابطه این دو متغیر در پژوهش‌های دیگر بررسی شود تا ماهیت رابطه بین این دو متغیر بیشتر آشکار شود. در پایان از آنجا که پژوهش حاضر فقط روی دانشجویان پسر مقطع کارشناسی مرکز آموزش عالی پلدختر انجام شده است، نتایج آن تعمیم‌پذیر به دانشجویان دختر و دانشجویان سایر مقاطع و دانشگاه‌ها نیست. پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های بعدی، گروه نمونه از میان دانشجویان دختر و پسر از سایر دوره‌های تحصیلی انتخاب شود تا امکان بررسی سیر تحولی این متغیرهای روانشناختی (انعطاف‌پذیری روانشناختی، تنظیم شناختی هیجان، اضطراب کرونا) و مقایسۀ آن در دوره‌های متفاوت تحصیلی و بین دو جنس فراهم آید. با توجه به اینکه این پژوهش در مرکز آموزش عالی پلدختر انجام شده است، تعمیم نتایج آن به افراد و سازمان‌های دیگر باید با احتیاط صورت پذیرد. پیشنهاد می‌شود در این راستا پژوهش‌های دیگری در مراکز و دانشگاه‌های مختلف انجام گیرد. علاوه بر این، دشواری در جمع‌آوری داده‌ها با توجه به همه‌گیری و شیوع کرونا ویروس، روش نمونه‌گیری آنلاین و عدم بهره‌وری از دیگر روش‌های نمونه‌گیری و گردآوری داده مانند روش‌های نمونه‌گیری تصادفی و روش مصاحبه از محدودیت‌های دیگر این پژوهش بود؛ زیرا با استفاده از روش تحقیق کیفی در کنار روش تحقیق کمّی، یافته‌های عمیقی در حوزه تحمل پریشانی به دست می‌آیند و همچنین، بهره‌گیری از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی باعث تعمیم‌پذیری نتایج خواهد شد. علاوه بر این، پیشنهاد می‌شود در کارهای بعدی از متغیّرهایی نظیر ویژگی‌های شخصیتی، خودکارآمدی، راهبردهای حل مسئله و ... در پیش‌بینی‌کنندگی مؤلفه اضطراب کرونا استفاده شود.
[1]. tsunami of psychiatric diseases [2]. corona anxiety [3]. cognitive sets [4]. Cognitive Emotion Regulation [5]. cognitive flexibility [6]. corona disease anxiety scale [7]. cognitive flexibility inventory [8]. cognitive emotion regulation questionnaire [9]. WhatsApp [10]. Statistics Package for The Social Sciences [11]. Analysis of Moment Structures [12]. Bootstrap [13]. internalizing disorders | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
اعزازی بجنوردی، ا.، قدم‌پور، س.، مرادی‌شکیب، آ.، و غضبان‌زاده، ر. (1399). پیش‌بینی اضطراب کرونا براساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، سرسختی سلامت و اضطراب مرگ در بیماران دیابتی. نشریه روان‌پرستاری، ۸ (۲)، 44-34.
بشارت، م.، و بزازیان، س. (1393). بررسی ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامۀ تنظیم شناختی هیجان در نمونه‌ای از جامعۀ ایرانی. نشریۀ دانشکدۀ پرستاری و مامایی، 24 (8)، 70-61.
تقی‌زاده، م. ا.، و فرمانی، ا.، (1392). بررسی نقش انعطاف‌پذیری شناختی در پیش‌بینی نومیدی و تاب‌آوری در دانشجویان. فصلنامۀ روانشناسی شناختی، 1(2)، 75-65.
جعفری، ا. (1399). مقایسه انعطاف‌پذیری شناختی، سرمایه‌روانشناختی و راهبردهای مقابله با درد بین افراد مبتلا به کووید19 پاسخ‌دهنده و عدم پاسخ‌دهنده به درمان خانگی. فصلنامه علمی پژوهش‌های مشاوره، 19 (74)، 35-4.
حسینی، فریده السادات و خیّر، محمد (1390). نقش ارزیابی شناختی در تبیین رابطه ابعاد فرزندپروری با هیجانات تحصیلی ریاضی و تنظیم هیجانی. مطالعات آموزش و یادگیری، 3 (1)، 46-17.
رجبی، س.، نظرپور، م.، و تابناک، ف. (1396). پیش‌بینی راهبردهای تنظیم شناختی هیجان با استفاده از انعطاف‌پذیری ذهن، بازداری و توجه پیوسته در نوجوانان دختر. عصب روانشناسی، 3 (2)، 24-9.
سالاری، م.، بکرایی، س.، شریفی‌نژاد نعمت‌آباد، م. ا.، عالی‌زاده، ن.، و محسنی، ف. (1399). پیش‌بینی اضطراب کرونا ویروس براساس تحمل پریشانی و تنظیم شناختی هیجان در زنان شاغل. فصلنامه خانواده درمانی کاربردی، 1 (4)، 52-38.
سقزی، ا.، یزدانی، ح.، و گل‌محمدیان، م. (1399). نقش واسطه‌ای فراشناخت و فراهیجان مثبت در رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با اضطراب کرونا. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی، 11 (43)، 62-33.
سیاح، م.، اولی‌پور، ع.، اردمه، ع.، شهیدی، ش.، یعقوبی عسگرآباد، ا. (1393). پیش‌بینی سلامت روان و عملکرد تحصیلی دانشجویان ازطریق راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز. توسعۀ آموزش جندی‌شاپور، 5 (1)، 44-38.
شمس، س. (1400). پیش‌بینی اضطراب بیماری کووید-۱۹ براساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، حساسیت اضطرابی و سرسختی روانشناختی در پرستاران. فصلنامه مدیریت پرستاری،۱۰ (۲)، 36-25.
شهیاد، ش.، و محمدی، م. ت. (1399). آثار روانشناختی گسترش بیماری کووید-19 بر وضعیت سلامت روان افراد جامعه: مطالعه مروری. مجله طب نظامی، 22 (2)، 192-184.
صالح‌زاده عین‌آباد، ز.، خلیلی، ا.، مجتهدزاده، م.، و نایینیان، م. ر. (1397). بررسی رابطه بین انعطاف‌پذیری روانشناختی، کنترل، اجتناب و اضطراب و تفاوت‌های جنسیتی در اضطراب. رویش روانشناسی، ۷ (۵)، 146-129.
صدری دمیرچی، ا.، اسدی شیشه‌گران، س.، اسماعیلی قاضی ولویی، ف. (1395). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تنظیم شناختی هیجان، احساس تنهایی و صمیمیت اجتماعی زنان دارای همسر معتاد. فصلنامۀ مددکاری اجتماعی، 5 (2)، 46-37.
علیپور، ا.، قدمی، ا.، علیپور، ز.، و عبداله‌زاده، ح. (1398). اعتباریابی مقدماتی مقیاس اضطراب بیماری کرونا در نمونه ایرانی. روانشناسی سلامت، 8 (32)، 175 -163.
فاضلی، م.، احتشام‌زاده، پ.، و هاشمی‌شیخ‌شبانی، س. ا. (1393). اثربخشی درمان شناختی - رفتاری بر انعطاف‌پذیری شناختی افراد افسرده. اندیشه و رفتار، 9 (34)، 36-27.
کهندانی، م.، و ابوالعمالی‌الحسینی، خ. (1396). ساختار عاملی و ویژگی‌های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامۀ انعطاف‌پذیری شناختی دنیس، وندروال و جیلون. روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 8 (29)، 70-53.
مجیدپور تهرانی، ل.، و آفتاب، ر. (1400). نقش واسطه‌ای راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و نگرانی در رابطه بین تاب‌آوری و اضطراب ابتلاء به کووید- 19. مجله روانشناسی بالینی، 13 (2)، 86-75.
محمدپور، م.، رحیمی‌چم‌حیدری، ر.، رمضانی، ن.، احمدی، ر.، و بیرانوندی، م. ر. (1400). نقش انعطاف‌پذیری روانشناختی و دشواری در تنظیم هیجان در پیش‌بینی ترس از کرونا در ساکنان شهر کرمانشاه. مجله روانشناسی بالینی، 13 (2)، 200-191.
References
Akgül, G., & Ergin, D. A. (2021). Adolescents’ and parents’ anxiety during COVID-19: is there a role of cyberchondriasis and emotion regulation through the internet? Current Psychology, 40(10), 1-10.
Alipour, A., Ghadami, A., Alipour, Z., & Abdollahzadeh, H. (2020). Preliminary validation of the Corona Disease Anxiety Scale (CDAS) in the Iranian sample. Quarterly Journal of Health Psychology, 8(32), 163-175. [In Persian]
Arnaez, J., Ochoa-Sangrador, C., Caserío, S., Gutiérrez, E.P., Jiménez, M.D.P., Castañón, L., Benito, M., Peña, A., Hernández, N., Hortelano, M. and Schuffelmann, S. (2021). Lack of changes in preterm delivery and stillbirths during COVID-19 lockdown in a European region. European Journal of Pediatrics, 180(6), 1997-2002.
Besharat, M. A., & Bazzazian, S (2014). Psychometri properties of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire in a sample of Iranian population. Advances in Nursing & Midwifery, 5 (1), 38-44. [In Persian]
Bryan, C. J., Ray-Sannerud, B., & Heron, E. A. (2015). Psychological flexibility as a dimension of resilience for posttraumatic stress, depression, and risk for suicidal ideation among Air Force personnel. Journal of Contextual Behavioral Science, 4(4), 263-268.
Cao, W., Fang, Z., Hou, G., Han, M., Xu, X., Dong, J., & Zheng, J. (2020). The psychological impact of the COVID -19 epidemic on college students in China. Psychiatry Research, 287, 112934.
Couper, M. P. (2000). Web surveys: A review of issues and approaches. The Public Opinion Quarterly, 64(4), 464-494.
Cullen, W., Gulati, G., & Kelly, B.D. (2020). Mental health in the Covid-19 pandemic. QJM: Monthly Journal of the Association of Physicians, 113(5), 311-312.
Davis, A. K., Barrett, F. S., & Griffiths, R. R. (2020). Psychological flexibility mediates the relations between acute psychedelic effects and subjective decreases in depression and anxiety. Journal of Contextual Behavioral Science, 15, 39-45.
Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy Research, (34)3, 241-53.
Desrosiers, A., Vine, V., Curtiss, J., & Klemanski, D. H. (2014). Observing nonreactively: A conditional process model linking mindfulness facets, cognitive emotion regulation strategies, and depression and anxiety symptoms. Journal of Affective Disorders, 165, 31-37.
Domaradzka, E., & Fajkowska, M. (2018). Cognitive emotion regulation strategies in anxiety and depression understood as types of personality. Frontiers in Psychology, 9, 856-569.
Ezazi Bojnourdi, E., Ghadampour, S., Moradi Shakib, A., & Ghazbanzadeh R. (2020). Predicting Corona Anxiety based on Cognitive Emotion Regulation Strategies, Health Hardiness and Death Anxiety in Diabetic Patients. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 8 (2), 34-44. [In Persian]
Fazeli, M., Ehteshamzadeh, P., & Hashemi, S. E. (2015). The effectiveness of cognitive behavior therapy on cognitive flexibility of depressed people. Thoughts and Behavior in Clinical Psychology, 9(34), 27-36. [In Persian]
Fledderus, M., Bohlmeijer, E. T., & Pieterse, M. E. (2010). Does experiential avoidance mediate the effects of maladaptive coping styles on psychopathology and mental health? Behavior Modification, 34(6), 503-519.
Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006). Cognitive Emotion Regulation Questionnaire Development of a short 18-item version (CERQ-short). Personality and Individual Differences, 41, 1045-1053.
Gloster, A. T., Meyer, A. H., & Lieb, R. (2017). Psychological flexibility as a malleable public health target: Evidence from a representative sample. Journal of Contextual Behavioral Science, 6(2), 166-171.
Holmes, E. A., O'Connor, R. C., Perry, V. H., Tracey, I., Wessely, S., Arseneault, L., Ballard, C., Christensen, H., Silver, R.C., Everall, I., Ford, T., & Bullmore, E. (2020). Multidisciplinary research priorities for the COVID-19 pandemic: a call for action for mental health science. The Lancet Psychiatry, 7(6), 547-560.
Hosseini, F., & Khayyer, M. (2010). The role of cognitive assessment in explaining the relationship between parenting dimensions and academic emotions in mathematics and emotional regulation. Studies in Learning & Instruction, 3(1), 17-46. [In Persian]
Huh, H. J., Kim, K. H., Lee, H.-K., & Chae, J.-H. (2017). The relationship between childhood trauma and the severity of adulthood depression and anxiety symptoms in a clinical sample: The mediating role of cognitive emotion regulation strategies. Journal of Affective Disorders, 213, 44-50.
Jafari, A. (2020). Comparing Cognitive Flexibility, Psychological Capital and Coping Strategies with Pain between Individuals with COVID-19 Responding and Non-Responding to Home Treatment. Journal of Counseling Research, 19(74), 4-35. [In Persian]
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
Kohandani, M., & Abolmaali Alhosseini, K. (2017). Factor structure and psychometric properties of Persian version of cognitive flexibility of Dennis, Vander Wal and Jillon. Psychological Methods and Models, 8(29), 53-70. [In Persian]
Lantrip, C., Isquith, P. K., Koven, N. S., Welsh, K., & Roth, R. M. (2016). Executive function and emotion regulation strategy use in adolescents. Applied Neuropsychology: Child, 5(1), 50-55.
Majidpoor Tehrani, L., & Aftab, R. (2021). The mediating role of cognitive emotion regulation strategies and worry in the relationship between resilience and anxiety of being infected by COVID-19. Journal of Clinical Psychology, 13(2), 75-86. [In Persian]
Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2016). Applied multivariate research: Design and interpretation. (H. Pasha Sharifi, V. Farzad, S. Reza Khani, H. Hassan Abadi, B. Ezanloo, & M. Habibi, Trans.). Roshd Publisher. (Original work published 2006). [In Persian]
Mohammadpour, M., Rahimi Cham Heydari, R., Ramezani, N., Ahmadi, R., & Beiranvandi, M. (2021). The Role of Psychological Flexibility and Difficulty in Emotion Regulation in Predicting Corona Fear (Covid-19) in Kermanshah Residents. Journal of Clinical Psychology, 13(2), 191-200. [In Persian]
Nathan, G. (2003, June 1). Methodologies for internet surveys and other telesurveys. Paper presented at the Proceedings of Exchange of Technology and Know-how and the Fourth New Techniques and Technologies for Statistics (NTTS) Seminar, Crete, Greece.
O'Driscoll, C., Laing, J., & Mason, O. (2014). Cognitive emotion regulation strategies, alexithymia and dissociation in schizophrenia, a review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 34(6), 482-495.
Pappa, S., Ntella, V., Giannakas, T., Giannakoulis, V. G., Papoutsi, E., & Katsaounou, P. (2020). Prevalence of depression, anxiety, and insomnia among healthcare workers during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Brain, Behavior, and Immunity, 88, 901-907.
Rajabi, S., Nazarpour, M., & Tabnak, F. (2017). Predict Cognitive Emotion Regulation Strategies Using the Flexibility of Mind, Retention and Continuous Performance in Adolescents. Neuropsychology, 3(9), 9-24. [In Persian]
Reeck, C., & Egner, T. (2015). Interactions between attention and emotion. Brain Mapping: An Encyclopedic Reference, 3 (1), 269-274.
Riaz, M., Abid, M., & Bano, Z. (2021). Psychological problems in general population during covid-19 pandemic in Pakistan: role of cognitive emotion regulation. Annals of Medicine, 53(1), 189-196.
Sadri Damirchi, E., Asadi Shishegaran, S., & Esmaili Ghazivaloii, F. (2016). Effectiveness of emotion regulation training on cognitive emotional regulation, loneliness and social intimacy in women with addicted spouse. Quarterly Journal of Social Work, 5(2), 37-46. [In Persian]
Salari, M., Bakraei, S., Sharifnejad Nemat Abadi, M. A., Alizadeh, N., & Mohseni, F. (2020). Prediction of coronavirus anxiety based on anxiety tolerance and cognitive emotion regulation in employed women. Journal of Applied Family Therapy, 1(4), 38-52. [In Persian]
Salari, N., Hosseinian-Far, A., Jalali, R., Vaisi-Raygani, A., Rasoulpoor, S., Mohammadi, M., Rasoulpoor, S., & Khaledi-Paveh, B. (2020). Prevalence of stress, anxiety, depression among the general population during the COVID-19 pandemic: a systematic review and meta-analysis. Globalization and Health, 16(1), 1-11.
Salehzadeh Einabad, Z., Khalili, E., Mojtahedzadeh, M., & Nainian M. (2018). Investigation of the relationship among acceptance, control, avoidance and anxiety and gender differences in anxiety. Rooyesh, 7 (5), 129-146. [In Persian]
Saqqezi, A., & Yazdani Esfidvajani, H., & Golmohammadian, M. (2020). The mediating role of positive metacognition and meta-emotion in the relationship between perceived social support with Corona anxiety. Counseling Culture and Psychotherapy, 11(43), 33-62. [In Persian]
Sayyah, M., Olapour, A., Ardame, A., Shahidi, S., & Yaghoobi Askarabad, E. (2014). Prediction of mental health and academic performance of students within cognitive emotional regulation strategies in Medical Sciences University of Jundishapur in Ahvaz. Educational Development of Judishapur, 5(1), 37-44. [In Persian]
Schmeichel, B. J., & Demaree, H. A. (2010). Working memory capacity and spontaneous emotion regulation: high capacity predicts self-enhancement in response to negative feedback. Emotion, 10(5), 739-753.
Schmeichel, B. J., & Tang, D. (2015). Individual differences in executive functioning and their relationship to emotional processes and responses. Current Directions in Psychological Science, 24(2), 93-98.
Schreiber, J. B., Nora, A., Stage, F. K., Barlow, E. A., & King, J. (2006). Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-338.
Serafini, G., Parmigiani, B., Amerio, A., Aguglia, A., Sher, L., & Amore, M. (2020). The psychological impact of COVID-19 on the mental health in the general population. QJM: An International Journal of Medicine, 113(8), 531-537.
Shahyad, S., & Mohammadi, M. T. (2020). Psychological impacts of Covid-19 outbreak on mental health status of society individuals: a narrative review. Journal of Military Medicine, 22(2), 184-192. [In Persian]
Shams, S. (2021). Predicting coronavirus anxiety based on cognitive emotion regulation strategies, anxiety sensitivity, and psychological hardiness in nurses. Quarterly Journal of Nursing Management, 10(2), 25-36. [In Persian]
Sun, L., Sun, Z., Wu, L., Zhu, Z., Zhang, F., Shang, Z., Jia, Y., Gu, J., Zhou, Y., & Wang, Y. (2020). Prevalence and risk factors of acute posttraumatic stress symptoms during the COVID-19 outbreak in Wuhan, China. MedRxiv, 10(2020.03), 06-20032425.
Taghizadeh, M. E., & Farmani, A. (2014). A study of the role of cognitive flexibility in predicting hopelessness and resilience among university students. Journal of Cognitive Psychology, 1(2), 65-75. [In Persian]
Tandon, R. (2020). COVID-19 and mental health: Preserving humanity, maintaining sanity, and promoting health. Asian Journal of Psychiatry, 51, 102256.
Thombs, B. D., Bonardi, O., Rice, D. B., Boruff, J. T., Azar, M., He, C., Markham, S., Sun, Y., Wu, Y., Krishnan, A., Thombs-Vite, I., & Benedetti, A. (2020). Curating evidence on mental health during COVID-19: A living systematic review. Journal of Psychosomatic Research, 133, 110113.
Wang, Y., Yi, J., He, J., Chen, G., Li, L., Yang, Y., & Zhu, X. (2014). Cognitive emotion regulation strategies as predictors of depressive symptoms in women newly diagnosed with breast cancer. Psycho‐Oncology, 23(1), 93-99.
Xiong, J., Lipsitz, O., Nasri, F., Lui, L. M., Gill, H., Phan, L., Chen-Li, D., Lacobucci, M., Ho, R., Majeed, A., & McIntyre, R. S. (2020). Impact of COVID-19 pandemic on mental health in the general population: A systematic review. Journal of Affective Disorders, 277, 55-64.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,206 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,034 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||