تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,673 |
تعداد مقالات | 13,658 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,608,493 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,491,242 |
تاریخچة تکامل اُلیستولیتهای افیولیتی شمال انارک، ایران مرکزی با بهکارگیری بررسیهای سنگنگاری و شیمی کانیها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پترولوژی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 7، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، شهریور 1400، صفحه 125-148 اصل مقاله (3.69 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ijp.2021.127663.1225 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
الهه زارعی1؛ مرتضی شریفی* 2؛ میثم تدین3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1دانشجوی دکتری، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان ، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان ، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان ، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
افیولیت انارک در ارتباط با تکامل پالئوتتیس و به سن پالئوزوییک است. این افیولیت از پریدوتیتهای سرپانتینیشده گوشته و پوسته، سنگهای کومولایی، گابروهای تودهای، گدازههای بالشی، دایکهای مافیک و الترامافیک، رودینگیت و لیستونیت تشکیل شده و با مجموعة دگرگونی شامل شیست و مرمر همراه شده است. در همبری این مجموعة افیولیتی با پایینترین بخش دگرگونههای انارک که کمپلکس چاهگربه نامیده میشود و درون شیستهای سبرز، اُلیستولیتهایی از افیولیت انارک دیده میشود که شامل اُلیستولیتهای لیستونیتی، متامافیک، سرپانتینیتی و متاپریدوتیتی هستند. ابعاد این اُلیستولیتها از چند سانتیمتر تا چند صد متر تغییر میکند. اسپینل کرومدار، پیروکسن، کانیهای ثانویه کلسیت، گارنت، ترمولیت، کلریت، مگنتیت و کانیهای کدر از کانیهای اصلی اُلیستولیتهای لیستونیتی هستند. اسپینل کرومدار، اسفن، اپیدوت، کلریت و کانیهای کدر از کانیهای سازندة اُلیستولیت متامافیک، اسپینل کرومدار، مگنتیت، ترمولیت، تالک، کلریت از کانیهای سازندة اُلیستولیت سرپانتینیتی و همچنین، اسپینل کرومدار، مگنتیت، کلریت، کلسیت، گارنت و آنتیگوریت از کانیهای سازندة اُلیستولیت متاپریدوتیتی بهشمار میروند. برپایة دادههای بهدستآمده از تجزیة زمینشیمیایی، Cr# اسپینلها در اسلایدهای اُلیستولیت لیستونیتی، متامافیک، سرپانتینیت و متاپریدوتیت بهترتیب برابربا 40/87- 92/97، 38/49- 89/51، 22/49- 05/60 و 76/29- 97/55 با مقدارهای TiO2 آنها نیز بسیار کم هستند. متفاوتبودن شیمی کانیها که گویای پیدایش آنها در محیطهای زمینساختی متنوعی است، ویژگی محیطهای پشتة میاناقیانوسی و یا مناطق فرافرورانش (سوپراسابداکشن) را نشان میدهند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کمپلکس برافزایشی؛ شیمی کانی؛ افیولیت؛ اُلیستولیت؛ پالئوتتیس؛ انارک؛ ایران مرکزی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پوستة اقیانوسی هنگام فرورانش به زیر سنگکره قارهای به شکل قطعاتی بریده بریده شده و در محیط گوة برافزایشی به لبة پوستة قارهای بالایی افزوده میشود (Avraham et al., 1981; Pluijm and Marshak, 2004). این گوهها شامل رسوبهای دگرریختشده با خاستگاههای گوناگون و سنگهای ماگمایی متعلق به پوستة اقیانوسی هستند. همچنین، بلوکهای سرگردانی مانند اُلیستولیتها نیز درون آنها پراکنده هستند (Pluijm and Marshak, 2004). به گفتة دیگر اُلیستولیتها، قطعات بیگانه و نامنظم با خاستگاههای گوناگون آذرین، دگرگونی و یا رسوبی در ابعاد متفاوت و با سنهای مختلف هستند که در پی فعالیتهای زمینساختی در میان واحدهای رسوبیِ در حال پیدایش جای گرفتهاند. مجموعه واحد رسوبی و قطعههای بیگانه را اُلیستوستروم مینامند. ترکیب سنگشناختی اُلیستولیتها منبع اصلی دانش ما دربارة ساختمان زمینشناسی منطقة خاستگاه آنها، تاریخچة پشتههای میاناقیانوسی و حوضههای مرتبط با توپوگرافیهای شیبداری است که امروزه دیگر نشانهای از آنها بهجا نمانده است. محیط پیدایش اُلیستوسترومها برپایة جایگاه زمینساختی و الگوهای مفهومی پیشنهادیِ Festa و همکاران (2016) در ادامه آورده شده است: 1- حاشیههای غیرفعال در مناطقی با زمینساخت کششی؛ 2- حاشیههای فعال در محل صفحههای همگرا؛ 3- جایگیری اُلیستوسترومها در پی فرارانش در پهنههای فرورانشی و یا کمپلکسهای برافزایشی- فرورانشی؛ 4- مناطق کوهزایی. بررسی واحدهای اُلیستوسترومی و آمیزهها، مراحل پایانی فرورانش و فرایند برخورد بلوکها را نشان میدهد. برپایة یافتههای نوین (Bagheri, 2007)، پیدایش منطقة انارک پیامد مستقیم تحولات زمینساختی اقیانوس پالئوتتیس دانسته شده است؛ نه رخدادهای کوهزایی پرکامبرین- پالئوزوییک زیرین. Bagheri و Stampfli (2008) کمپلکسهای انارک- جندق و پشتبادام در بخش خاوری- مرکزی ایران را کمپلکس برافزایشی واریسکان دانستهاند. در بخشهای درونی خردقاره ایران مرکزی، رخنمونهای محدودی از سنگهای افیولیتی پالئوزوییک وجود دارد که گواهی بر وجود اقیانوس پالئوتتیس در ایران دانسته شدهاند (Zanchi et al., 2009; Bagheri and Stampfli, 2008). برپایة بررسیهای صحرایی، سنگزایی و تکامل زمینساختی ایران مرکزی، Ahmadi و همکاران (2020) پیدایش ماگمای اولیه گابروهای افیولیت انارک را پیامد ذوببخشی صفحة فروروندة پالئوتتیس و گابروهای افیولیت انارک را مرتبط با محیط کمان ماگمایی دانستهاند. Bayat وTorabi (2011) قلمرو لامپروفیرهای آلکالن پالئوزوییک از خاور انارک تا بیاضه را از دیدگاه سنگشناسی بررسی کرده و آنها را گواهی بر فرورانش پالئوتتیس و متاسوماتیسم گوشتة سستکرهای در نظر گرفتهاند. Torabi (2004) با بهکارگیری دادههای تجزیة زمینشیمیایی پیشنهاد کرده است پریدوتیت انارک و اسپینلهای آن پیامد نخستین فعالیت کافت اقیانوسی هستند. Bagheri (1993) ساختمان درونی افیولیت انارک را متفاوت از افیولیتهایی دانسته که در محیط پشتة میاناقیانوسی پدید آمدهاند و محیط زمینساختی جزیرههای کمانی را برای آن پیشنهاد کرده است. Stern و همکاران (2021) افیولیتهای پالئوزوییک ایران را توالی از پیدایش پوستة اقیانوسی در بالای پهنة فرورانش (افیولیتهای نوع فرافرورانش [1]) در زمان دونین تا افیولیتهای نوع برخوردی- برافزایشی در زمان پرمین دانستهاند و پنج نمونة آشکار از بجاماندههای افیولیتی پالئوزوییک میانی تا پایانی که شامل آقدربند، مشهد، رشت در شمال و افیولیتهای انارک- جندق در جنوب است را معرفی کردهاند. Shafaii Moghadam و همکاران (2015) با سنسنجی U-Pb زیرکنهای افیولیت پالئوزوییک سن 380- 383 میلیون سال پیش را پیشنهاد کردهاند. دادههای تجزیة شیمیایی نیز نشاندهندة ویژگیهای زمینشیمیایی و کانیشناسی بازالتهای پهنة سنندج- سیرجان و نوع پشتة میاناقیانوسی هستند و ازاینرو، احتمالاً پیدایش آنها با حوضهای حاشیهای در ارتباط بوده است. Bagheri (2007) با بهکارگیری روش 39Ar-40Ar کانی کروزیت متابازالتهای واحد چاهگربه سنهای 320 و 333 میلیون سال پیش را برای سنگهای دگرگونی انارک پیشنهاد کرده است. همچنین، با سنسنجی شیستهای آبی انارک به روش 39Ar-40Ar، سن 6/1 ± 4/285 میلیون سال پیش (پرمین زیرین) و با سنسنجی زیرکنهای ترونجمیت انارک به روش U-Pb، سن 0/1 ± 3/262 میلیون سال پیش را پیشنهاد کرده و منطقة انارک را بجاماندة کمپلکس برافزایشی پرموتریاس دانسته است. هدف این پژوهش بررسی ویژگیهای صحرایی، سرشت افیولیتیبودن اُلیستولیتها برپایة بررسیهای میکروسکوپی و دادههای بهدستآمده از تجزیة زمینشیمیایی، همچنین، شناخت خاستگاه و پهنة زمینساختی پیدایش این قطعات بیگانه است. بررسی خاستگاه بیشتر برای بررسی ترکیب و تکامل زمینشناسی منطقه خاستگاه و همچنین، بازسازی جایگاه زمینساختی اولیه بهکار برده میشود که در این راستا بررسی سنگنگاری و زمینشیمیایی سنگهای بررسیشده نقش مهمی دارد.
زمینشناسی عمومی منطقة انارک منطقة انارک در بخش شمالخاوری استان اصفهان، شمالباختری خردقارة ایران مرکزی و گوشة شمالباختری بلوک یزد، در فاصلة گسلهای درونه و بیابانک جای گرفته است. بستهشدن حوضة پشت کمان خردقاره ایران مرکزی در زمان ائوسن پسین- الیگوسن چرخش خردقارة ایران مرکزی و جایگرفتن آن در جایگاه امروزی خود را بهدنبال داشته است (Bagheri, 2007). ایـن خـردقـاره بـا گسلهای پیسنگی اصلی و افیولیتهای پالئوزوییک تا مزوزوییک که بقایای پوستههای اقیانوسی پالئوتتیس و نئوتتیس دانسته شدهاند، فراگرفته شـده است (Torabi, 2010) و شـامل چنـدین واحـد زمینساختی و چینهنگاری است که عبارتند از بلوکهای لوت، طبس، یزد و سرزمینهای ساغند، پشتبادام و انارک- جندق (Bagheri, 2007; Aghanabati, 2014) (شکل 1- A). منطقة بررسیشده در این پژوهش در 20 کیلومتری شمال شهر انارک جای دارد (شکل 1- B). Buchs و همکاران (2013) دگرگونههای انارک را کمپلکس برافزایشی ساختهشده از سرزمینهای برافزایشی کربونیفر (واحد مرغاب)، پرمو- تریاس (چاهگربه)، پتیار، مرمر لاک، واحدهای الترامافیک و تریاس (واحد دوشاخ) دانستهاند. سنگهای این منطقه عبارتند از: افیولیت پالئوزوییک، کمپلکس دگرگونی چاهگربه، سنگهای دگرگونه کربونیفر- پرمین، سنگهای آهکی کرتاسه و رسوبهای ترشیری (شکل 2). افیولیت انارک کهنترین واحد سنگی در این منطقه است و در زیر مجموعة دگرگونی انارک جای گرفته است (Torabi, 2013). مجموعههای سنگی این افیولیت شامل پریدوتیتهای سرپانتینیشده گوشته و پوسته، سنگهای کومولایی، گابروهای تودهای، گدازههای بالشی، دایکهای مافیک و الترامافیک، رودینگیت و لیستونیت هستند (Torabi, 2004). ارتباط دگرگونهها و الترامافیکهای انارک را نخستینبار Sabzehei و همکاران (2004) بررسی کردند. به باور آنها اُلیستولیتهای افیولیتی انارک در پایینترین بخش کمپلکس چاهگربه و درون شیستهای سبرز (Sebarz schist) جای گرفتهاند که ضخامت چشمگیری از تالک شیستها و شیستهای غنی از تالک دارند. Bagheri (2007) برای نخستینبار کمپلکس چاهگربه را تجمعی از رسوبهای اقیانوسی آمیخته با رسوبهای توربیدایتی درازگودال اقیانوسی دانسته است که هنگام رویداد فرایندهای فرورانش احتمالاً در پایان پرمین پدید آمدهاند. Bagheri (2007) برای کمپلکس چاهگربه را به دو بخش تقسیم کرده است: 1- زیر واحد اُلیستوستروم که قدیمیتر از واحد برافزایشی زیرین خود است و به گوة برافزایشی مرغاب افزوده شده و بهنام آمیزه دانسته میشود؛ 2- زیر واحد با قطعات جداشده که بهصورت تدریجی به افیولیت انارک افزوده شده است. دوکیشکل و بودینهبودن اُلیستولیتها، توزیع نامنظم و تصادفی اُلیستولیتها درون رسوبهای دگرگونشده، نبود پیوستگی در محل همبری آنها، وجود قطعات با سنگشناسی متفاوت، در اندازههای مختلف و بهصورت نابرجا درون ماتریکسی از رسوبهای دگرگونشدة اقیانوسی، موازیبودن برگوارگی اُلیستولیتهای افیولیتی و برگوارگی شیستهای سبرز، شواهدی بر اُلیستوسترومبودن این واحد هستند. برپایة بررسیهای صحرایی، گسلهای معکوس با روند شمالباختری- جنوبخاوری بیشتر بهعنوان مرز جداکننده و کنترل کنندة واحدهای اُلیستولیتهای لیستونیتی هستند که بهصورت لنزیشکل آرایش یافتهاند و بلوکهای متاپریدوتیتی لنزیشکل نیز در محدودة میان گسلها هستند. این گسلها در ارتباط با فرورانش پالئوتتیس به زیر حاشیة جنوبی اوراسیا هستند. سنگشناسی اُلیستولیتهای منطقة انارک شامل لیستونیت، متامافیک، سرپانتینیت و متاپریدوتیت است.
شکل 1- A) واحدهای ساختاری اصلی ایران و جایگاه منطقة انارک با تغییر پس از Bagheri (2007)، Sharkovski و همکاران (1984)، Torabi (2011) (GFK: گسل کویر بزرگ؛ NBF: گسل نایبند؛ NF: گسل نهبندان؛ SSZ: پهنة سنندج- سیرجان؛ PTSZ: زمیندرز پهنة پالئوتتیس؛ KDF: گسل کپهداغ؛ :UDMA کمان ماگمایی ارومیه- دختر) (افیولیتها شامل: Ash: عشین؛ An: انارک؛ Jn: جندق؛ By: بیاضه؛ Pb: پشتبادام)؛ B) راههای دسترسی به منطقة انارک
شکل 2- نقشة زمینشناسی سادهشده منطقة چاهگربه برگرفته از Sharkovski و همکاران (1984) (محل نمونهبرداری با چهارگوش زرد رنگ نمایش داده شده است)
روش انجام پژوهش برپایة بررسیهای صحرایی انجامشده، برای بررسی سنگشناسی اُلیستولیتهای افیولیتی انارک، نمونهبرداری از قطعات اُلیستولیتی که با رسوبهای دگرگونشدة انارک همراه شدهاند، با ثبت موقعیت مکانی (GPS) انجام شد. پس از تهیة مقطعهای نازک و انجام بررسیهای سنگنگاری، ترکیب شیمیایی و سرشت کانیهای موجود در مقاطع نازک (5 مقطع) در دانشگاه کانازاوای ژاپن (دستگاه ریزکاو الکترونی مدل JEOL JXA-8800R، با ولتاژ شتابدهندة 15 کیلووات و جریان 15 نانوآمپر و قطر 3 میکرومتر) بررسی شد. دادههای بهدستآمده از تجزیة کانیها در جدولهای 1 تا 5 آورده شده است. فرمول ساختاری کانیها و سازندههای پایانی آنها برپایة دادههای بهدستآمده از تجزیةهای ریزکاو الکترونی و برپایة شمار اکسیژنهای موجود در فرمول ایدهآل کانیهای مورد نظر در نرمافزار Minpet و برخی از صفحههای گسترده بهدست آورده شد. در بهدستآوردن مقدارFe2+ وFe3+ و فرمول ساختاری کانیها از استوکیومتری کانیها بهره گرفته شد (Droop, 1987). همچنین، تعیین نوع کانی سرپانتین در اُلیستولیتهای پریدوتیتی با دستگاه پراش پرتوی ایکس یا XRD (مدل Bruker Advance D8) در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه اصفهان انجام شد.
جدول 1- دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی (برپایة درصدوزنی) اسپینلهای اُلیستولیتهای متاپریدوتیت، سرپانتینیت متامافیک برپایة 6 اتم اکسیژن در واحد فرمول ساختاری (a.p.f.u.) (Cr# = 100× Cr/(Cr+Al); Mg# = 100×Mg/(Mg+Fe2+))
جدول 1- ادامه
جدول 1- ادامه
جدول 2- دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی (برپایة درصدوزنی) و فرمول ساختاری بهدستآمده برای کلینوپیروکسنها در اُلیستولیتهای لیستونیتی و متامافیک برپایة 6 اتم اکسیژن در واحد فرمول ساختاری (a.p.f.u.)؛ (Wo: ولاستونیت؛ En: انستاتیت؛ Fs: فورستریت)
جدول 2- ادامه
جدول 3- دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی (برپایة درصدوزنی) و فرمول ساختاری بهدستآمده برای آمفیبولها در اُلیستولیتهای لیستونیتی (نمونة 81-353) برپایه اکسیژن 23 در واحد فرمول ساختاری (a.p.f.u.)
جدول 4- دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی (برپایة درصدوزنی) و فرمول ساختاری بهدستآمده برای گارنتها در اُلیستولیتهای لیستونیتی (نمونة 81-353) برپایة 12 اتم اکسیژن در واحد فرمول ساختاری (a.p.f.u.) (Alm: آلماندن؛ And: آندرادیت؛ Grs: گروسولار؛ Prp: پیروپ؛ Sps: اسپسارتین؛ Uva: اُواروویت)
جدول 5- دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی (برپایة درصدوزنی) و فرمول ساختاری بهدستآمده برای کلریتها در اُلیستولیتهای متامافیک و اُلیستولیت سرپانتینی بر پایة 28 اتم اکسیژن در واحد فرمول ساختاری (a.p.f.u.)
جدول 5- ادامه
سنگنگاری واحدهای سنگی اُلیستولیتهای لیستونیتی کربناتهشدن سنگهای الترامافیک افیولیتی در پی نفوذ سیالهای غنی از CO2 باعث میشود کانیهای اولیه بیآب مانند الیوین یا پیروکسن و کانیهای ثانویه آبدار مانند سرپانتین با کربناتههای Ca-Mg و سیلیکاتههایی مانند کوارتز و تالک با نسبت کمتری از MgO/SiO2 در سنگهای الترامافیک جایگزین شوند (O’Hanley, 1996). اُلیستولیتهای لیستونیتی با طیفی از کانیهای سیلیسی- کربناته، محصول دگرسانی سنگهای الترامافیک و حضور کروماسپینلهای بجامانده هستند. در بررسیهای صحرایی اُلیستولیتهای لیستونیتی به رنگ قهوهای کمرنگ تا پررنگ و بهصورت تودههای بودینشده رخنمون دارند. این اُلیستولیتهای لیستونیتی گردشده، فاصلة بسیاری را از خاستگاه اصلی خود طی کردهاند؛ همچنین، بهصورت بودینشده (شکل 3- A) و یا لنزیشکل همراه با اُلیستولیتهای متاپریدوتیتی دیده میشوند (شکل 3- B). مرز این لنزها با شیستهای سبرز بهصورت گسلهای راستالغز با روند شمالباختری- جنوبخاوری است. این گسلها سنگهای رسوبی و آذرینی که در پی فرورانش به اعماق رفتهاند را بهصورت اُلیستولیتهای دگرگونی در سطح زمین پدیدار کردهاند. درجة دگرریختی اُلیستولیتهای لیستونیتی از مرکز تودة سنگی بهسوی حاشیة آن، جاییکه معمولاً موازی گسلها دگرریخت یا برگواره شدهاند، افزایش یافته است (Boskabadi et al., 2020). اُلیستولیتهای لیستونیتی بیشتر دربردارندة کلسیت، کلینوپیروکسن، ترمولیت، اسپینل کرومدار، مگنتیت کرومدار، کانیهای کدر، گارنت و بقایایی از شبکههای سرپانتین اولیه با بافت گرانوبلاستیک هستند. برپایة دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی، گارنتها از نوع آندرادیت و ایزوتروپ هستند و رنگ آنها در نور پلاریزه متقاطع (XPL) سیاه و در نور پلاریزه عادی (PPL) روشن است (شکل 4- A). بررسیهای میکروسکوپی نشان میدهند کروماسپینلها شکستگی فراوان و رنگ قهوهای دارند (شکل 4- B). آمفیبولهای ترمولیت از راه رخداد دگرگونی پسرونده در لیستونیتها که از دگرگونی پریدوتیتهای گوشته روی داده است، پدید آمدهاند. همچنین، بافت نماتوبلاستیک را بهنمایش گذاشتهاند و در همراهی با کلینوپیروکسن، کانیهای کدر، کلریت و در زمینهای از کلسیت دیده میشوند (شکل 4- C). وجود سرپانتین، کانیهای کدر و مگنتیتهای کرومدار حاصل از دگرگونی اسپینلهای کرومدار اولیه که از اطراف با گارنت جایگزین شدهاند، گواه این ادعاست (شکل 4- D).
شکل 3- A) تصویر صحرایی از اُلیستولیت لیستونیتی بودینشده درون شیستهای سبرز (دید رو به شمالباختری)؛ B) اُلیستولیتهای لیستونیتی لنزیشکل در پی عملکرد گسلهای راستالغز با روند شمالباختری- جنوبخاوری در کنار واحد پریدوتیتی آرایش یافتهاند (دید رو به شمالباختری)
شکل 4- A) گارنت آندرادیت بههمراه اپیدوت در زمینهای از کلسیت (در XPL)؛ B) اسپینل کرومدار در اُلیستولیت لیستونیتی به رنگ قهوهای و با اندازة کوچک (در PPL)؛ C) ترمولیت، کلریت، کلینوپیروکسن و کانیهای کدر در اُلیستولیت لیستونیتی؛ D) مجموعه کانیهای کلریت کرومدار، مگنتیت، گارنت و اپیدوت در اُلیستولیت لیستونیتی (در PPL) (نام اختصاری کانیها از Whitney and Evans (2010))
تنوع اُلیستولیتهای انارک اُلیستولیت متنوع انارک که مجموعه اُلیستولیتهای متاپریدوتیتی، متامافیک و سرپانتینیتی را دربر میگیرد، در محیط خاص خود پدید آمده است. سپس در پی تغییر شرایط زمینساختی- رسوبی (گسلهای فلسی درون گوة برافزایشی) این پیکره واحد درون رسوبهای گوة برافزایشی فرو افتاده است. سنگهای الترامافیک بهصورت ترمودینامیکی در دماهای کم در محیطهای نزدیک سطح و در پی واکنشهای آبگیری و سرپانتینی ناپایدار میشوند و با سیالهای آبدار واکنش میدهند (McCollom and Bach, 2009). در بررسیهای صحرایی اُلیستولیتهای متاپریدوتیتی بهصورت لنزیشکل (شکل 5- A) و اُلیستولیت متاپریدوتیتی، متامافیک و سرپانتینیتی (شکل 5- B) درون شیستهای سبرز یافت شدند.
شکل 5- A) اُلیستولیت پریدوتیتی که درون شیستهای سبرز جای گرفته است (دید رو به باختری)؛ B) مجموعة متنوع اُلیستولیت پریدوتیت، متامافیک و اُلیستولیت سرپانتینیت (دید رو به شمالباختری)
کانیشناسی اُلیستولیتهای متاپریدوتیتی نشان میدهد این سنگها بیشتر از آنتیگوریت همراه با مگنتیت، اسپینلهای کرومدار، کلسیت، کلریت و دانههای ریز گارنت پدیدآمده از افزایش فشار ساخته شدهاند (شکل 6- A). در روند آزادسازی آهن، مگنتیتیشدن کروماسپینلها در حاشیه کانی و در مرز شکستگیها روی داده است (شکل 6- B). هنگام سرپانتینیشدن الیوین، آهن آزاد وارد محیط میشود و با اسپینل کرومدار، کانیهای مگنتیت، کلریت کرومدار و آب را پدید میآورد. سرپانتینها نیز از نوع آنتیگوریت هستند. در بررسیهای میکروسکوپی، سرپانتینها بافت غربالی دارند و بافت سودومورف غربالی این سنگها ویژة واکنشهای آبگیری است. در هنگام فرورانش، پریدوتیتها دچار دگرگونی پسرونده میشوند و در پی فرایند آبگیری کریزوتیل و لیزاردیت آنتیگوریت پدید میآید (شکل 6- C). در اُلیستولیت متامافیک، مجموعه کانیهای اسپینل کرومدار، مگنتیت، اسفن، اپیدوت و کلریت رگهای دیده میشوند (شکل 6- D). در اُلیستولیت سرپانتینیتی بلورهای ترمولیت که پس از زمینساخت هستند در زمینهای از تالک میدیده میشوند (شکل 6- E). همچنین، شکستگی کروماسپینلها در اُلیستولیت سرپانتینیتی نسبت به اُلیستولیتهای لیستونیتی بیشتر است.
شکل 6- A) مجموعه کانیهای گارنت، کلسیت و سرپانتین در اُلیستولیت متاپریدوتیت؛ B) اسپینلهای کرومدار شکستهشده در اُلیستولیت متاپریدوتیت که از حاشیه با مگنتیت جایگزین شدهاند (در PPL)؛ C) اُلیستولیت متاپریدوتیت با سرپانتینِ آنتیگوریت و کانیهای تالک، کلریت و مگنتیت؛ D) مجموعه کانیهای اسفن اپیدوت و رگة کلریتی در اُلیستولیت متامافیک (در XPL)؛ E) بلورهای آمفیبول کلسیک از نوع ترمولیت با بافت نماتوبلاستی در زمینهای از تالک در اُلیستولیت سرپانتینیت (در XPL)؛ F) اسپینلهای کرومدار شکستهشده در زمینهای از تالک در اُلیستولیت سرپانتینیت که از حاشیه با مگنتیت جایگزین شدهاند (در PPL) (نام اختصاری کانیها از Whitney and Evans (2010))
زمینشیمی شیمی اسپینلهای کرومدار در اُلیستولیتها عدد کروم# Cr اسپینلها در اُلیستولیتهای لیستونیتی (40/87- 92/97)، متامافیک (38/89- 49/51)، سرپانتینیتی (22/49- 05/60) و متاپریدوتیتی (76/29- 97/55) است و عدد منیزیمMg# آنها بهترتیب در اُلیستولیتهای لیستونیتی (14/0- 24/1)، متامافیک (84/64- 11/66)، سرپانتینیتی (56/64- 39/74) و متاپریدوتیتی (21/57- 89/74) بهدست آورده شده است (جدول 1). علت مقدار کم عدد منیزیم در اُلیستولیتهای لیستونیتی پیدایش کانی مگنتیت است. نمودار سهتایی Al-Cr-Fe3+ (Sack and Ghiorso, 1991) محدودة پایداری اسپینلها با الیوینهای با فورستریت 90 را نشان میدهد (شکل 7- A)، در این نمودار برخی اسپینلها بیرون از محدودة دمایی °C600 جای میگیرند که نشان میدهد دچار دگرسانی نشدهاند؛ اما برخی اسپینلهای اُلیستولیتهای لیستونیتی دچار دگرسانی شده و در گوشة راست نمودار تمرکز پیدا کردهاند. حاشیههای مگنتیتی و پیدایش کلریت و گارنت در اطراف آنها نیز گواه این ادعا هستند. کمبودن درصدوزنی Al2O3 در اسپینلهای کرومدار موجود در اُلیستولیتهای لیستونیتی (01/0- 38/0 درصدوزنی) و افزایش آن در اُلیستولیتهای متامافیک، سرپانتینیتی و پریدوتیتی (بهترتیب برابربا 26- 22، 27- 26 و 16/22- 96/28 درصدوزنی) چشمگیر است. کاهش میزان مؤلفههای Al2O3، MgO، Mg# و بهویژه افزایش مؤلفههای Cr# و Cr2O3 هنگام فرایندهای سرپانتینیتیشدن و لیستونیتیشدن نشان میدهد فشار یا ژرفای جایگیری اسپینلها در این فرایندها کاهش یافته است (Ballhaus et al., 1991; Zhou and Robinson, 1994). این ویژگی با جایگرفتن این واحدهای عمقی توسط گسلهای راستالغز به سطح زمین مرتبط دانسته میشود. نمودار عدد کروم Cr# دربرابر درصدوزنی TiO2 (شکل 7- B) برای کروماسپینلهای اُلیستولیتها سرشت افیولیتی را نشان میدهد. به باور Farahat (2008)، هستههای کروماسپینل با مقدار TiO2 کمتر از 2/0 درصدوزنی از ویژگی سنگهای افیولیتی هستند؛ زیرا هنگام ذوببخشی گوشتة بالایی، Ti بهشدت وارد گدازه میشود (Jan and Windley, 1990). غنیشدگی کروماسپینلها از Cr و Mg و کمبودن Fe3+ و Ti در آنها بازتابی از سرشت اولیه این کانیها بهشمار میرود (Farahat, 2008; Falah et al., 2020).
شکل 7- ترکیب کروماسپینلهای اُلیستولیتهای افیولیتی شمال انارک در: A) نمودار سهتایی کاتیونهای سهظرفیتی Cr-Al-Fe3+ (Sack and Ghiorso, 1991)؛ B) نمودار Cr# دربرابر درصدوزنی TiO2 (Bonavia et al., 1993)
کلینوپیروکسن در اُلیستولیتهای لیستونیتی و متامافیک دادههای بهدستآمده از تجزیة 5 نقطة کلینوپیروکسن در اُلیستولیتهای لیستونیتی و متامافیک در جدول 2 آورده شدهاند. برپایة دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی، کلینوپیروکسنها ترکیب دیوپسید نشان میدهند (جدول 2). فرمول ساختاری کلینوپیروکسنها برپایة 6 اتم اکسیژن و 4 کاتیون بهدست آورده شده است (Vieten and Hamm, 1978). ترکیب سازندههای پایانی کلینوپیروکسنها در نمودار Q-J در محدودة Quad جای گرفته (شکل 8- A) و در نمودار سهتایی Wo-En-Fs موازی خط ولاستونیت و انستاتیت در نوسان است (شکل 8- B). بررسی کلینوپیروکسن درون اُلیستولیتها نشان میدهد میزان برخی عنصرهای اصلی همانند Na، Ti و Ca در این کانیها هنگام رویداد دگرگونی دچار تغییرات اندکی شده است (Zhou et al., 1994).
شکل 8- بررسی ترکیب کلینوپیروکسنهای اُلیستولیتهای لیستونیتی و متامافیک شمال انارک در: A) نمودار برپایة مؤلفههای Q دربرابر J؛ B) نمودار سهتایی Wo-En-Fs (Morimoto et al., 1988)
آمفیبول در اُلیستولیتهای لیستونیتی دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی و محاسبة ساختاری کانی آمفیبول در نمونهها در جدول 3 آورده شدهاند. در ردهبندی آمفیبولها برپایة نمودار پیشنهادیِ Deer و همکاران (1992)، همة آمفیبولها در اُلیستولیتهای لیستونیتی از نوع آمفیبولهای کلسیک هستند و در زیر گروه ترمولیت جای میگیرند (جدول 3؛ شکلهای 9- A و 9- B). مقدار Mg# ترمولیت برابربا 87 است. مقدار Na2O و Al2O3 کم و بهترتیب برابربا 12/0- 51/0 و 01/0- 12/0 درصد وزنی است (جدول 3). همچنین، میزان CaO در این سنگها برابربا 33/11- 71/13 درصدوزنی بهدست آمده است. برپایة نمودار پیشنهادیِ Veblen و Ribe (1982)، آمفیبولهای اُلیستولیتهای لیستونیتی از نوع دگرگونی بهشمار میروند (شکل 9- C).
شکل 9- ترکیب آمفیبولهای اُلیستولیتهای لیستونیتی شمال انارک در: A، B) نمودارهای ردهبندی آمفیبولها (Deer et al., 1992)؛ C) نمودار بررسی ترکیب شیمیایی آمفیبولها (Velben and Ribe, 1982)
گارنت گارنتها از مهمترین کانیهای سیلیکاتی هستند که در محدودة گستردهای از محیطهای زمینشناسی یافت میشوند (Deer et al., 1997). کانیهای گروه گارنت ویژگیِ سنگهای دگرگونی هستند؛ اما در برخی سنگهای آذرین و همچنین، بهصورت دانههای آواری در رسوبها نیز یافت میشوند. فرمول گارنت برپایة 8 کاتیون و 12 اکسیژن بهدست آورده شد. برپایة دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی، گارنتهایِ اُلیستولیتهای لیستونیتی از نوع آندرادیت کرومدار هستند (جدول 4) و در نمودار سهتایی Alm-Grs-And در گوشة نمودار و در محدودة آندرادیت جای میگیرند (شکل 10- A). واکنشهایی که در پیدایش گارنت در شرایط دگرگونی نقش دارند شامل سرپانتینیشدن در پی آبگیری سنگ آذرین اولیه (پریدوتیتها) و هجوم سیالهایی با فوگاسیتة بالای CO2 و یون+2Ca در امتداد پهنههای گسلی هستند. در پی واکنش اسپینل کرومدار و سرپانتین، مجموعه کانیهای گارنت، مگنتیت، کلریت و کلسیت پدید میآیند. کلریت برپایة دادههای بهدستآمده از تجزیة ریزکاو الکترونی کانیهای کلریت و فرمول ساختاری آنها برپایة 28 اکسیژن (جدول 5)، کلریتها در اُلیستولیت متامافیک از نوع پیکنوکلریت و در اُلیستولیتهای سرپانتینیتی از نوع پینیت هستند (شکل 10- B). برپایة دادههای بهدستآمده، کلریتهای درون اُلیستولیتهای سرپانتینیتی از نوع کرومدار هستند؛ اما در اُلیسولیت متامافیک مقدار Cr2O3 برابر صفر است. کلریتها از نوع منیزیمدار هستند و در پریدوتیتهای گوشته، اسپینلهای فراگرفتهشده با کلریت پیامد واکنش کانیهای الیوین، پیروکسن، اسپینل و سیال در شرایط سابسالیدوس برپایة واکنش زیر هستند (Torabi, 2012; Shirdashtzadeh et al., 2016): H2O + (Mg,Fe)2SiO4 + (Mg,Fe)2SiO6 + (Mg,Fe)(Al,Cr)2O4 = (Mg,Fe)5(Al,Cr)2Si3O10(OH)4
سرپانتین اُلیستولیتهای متاپریدوتیتی منطقه از کانیهای گروه سرپانتین ساخته شدهاند. در درجههای کم دگرگونی، کانی غالب سرپانتین لیزاردیت بهصورت بافت مشبک است که بهجای الیوینهای اولیه پدید میآید. همچنین، کریزوتیل بیشتر بهجای ارتوپیروکسن و در پایان، آنتیگوریت پدید میآیند. فرایند سرپانتینیشدن منجر به آزادشدن یون کلسیم از ساختار فازهای اولیه مانند الیوین میشود، در نتیجه یون کلسیم آزادشده در فرایندهای پیدایش کانیهای کلسیمدار مانند ترمولیت و تشکیل سنگهایی مانند لیستونیت و رودینگیت شرکت کند (Shirdashtzadeh et al, 2020). برپایة بررسیهای سنگشناسی و دادههای بهدستآمده از تجزیة XRD نمونهها کانی سرپانتینِ این سنگها از نوع آنتیگوریت است (شکل 10- C). سنگزایی و پهنة زمینساختی پیدایش اُلیستوسترومهای منطقة شمال انارک ازآنجاییکه قطعات اُلیستولیتی متعلق به افیولیت انارک هستند و سنگمادر آنها به پریدوتیتها و دایکهای مافیک و الترامافیک دگرسانشده تعلق دارد، بیشتر ترکیب شیمی کانیهای بجامانده سنگ بهعنوان کانیهای ردیاب برای بررسی خاستگاه و شرایط پیدایش پریدوتیتهای گوشته بهکار برده میشود (Dick and Bullen, 1984). در نمودار سهتایی Al-Cr-Fe3+ (Proenza et al., 2007) اسپینلهای بررسیشده در محدودة پریدوتیتهای تفالهای افیولیتی جای میگیرند. نمودار TiO2 دربرابر Cr2O3 برای اسپینلهای بررسیشده محدودة پریدوتیتهای تهیشده اقیانوسی (تکتونایتهای اقیانوسی) را نشان میدهد (شکل 11- B). مقدار کم TiO2 اسپینلها تهیشدگی و خاستگاه افیولیتی این قطعات را نشان میدهد (Jan and Windley, 1990; Arai and Yurimoto, 1994; Ahmed et al., 2005). اُلیستولیتهای بررسیشده در نمودار #Mg دربرابر #Cr در محدودة محیطهای پشتة میاناقیانوسی و پشت کمانی وابسته به پهنة فرافرورانش جای میگیرند (شکل 11- C). Dick و Bullen (1984) برپایة عدد کروم در اسپینلها، پریدوتیتها را به سه گروه دستهبندی کردهاند: 1- پریدوتیتهایی که عدد کروم کمتر از 6/0 دارند و از سنگکرة اقیانوسی در محیط زمینساختی پشتة میاناقیانوسی پدید آمدهاند؛ 2- پریدوتیتهایی با عدد کروم بیشتر از 6/0 که بیشتر در جزیرههای کمانی پدید میآیند؛ 3- پریدوتیتهایی با عدد کروم برابربا 6/0 که نشاندهندة پیدایش این سنگها در ارتباط با فرورانش پوستة اقیانوسی است. اسپینلهای بررسیشده در اُلیستولیتهای سرپانتینیت و متاپریدوتیت عدد کروم کمتر از 6/0 دارند که پیوستگی آنها را با الترامافیکهای اقیانوسی پهنههای پشتة میاناقیانوسی نشان میدهند و اُلیستولیتهای لیستونیتی عدد کروم بیشتر از 6/0 دارند که نشاندهندة پیدایش آنها در محیط کمانی است.
شکل 10- A) ترکیب گارنتهایِ اُلیستولیتهای لیستونیتی شمال انارک در نمودار سهتایی گارنتها؛ B) ترکیب کلریتهای اُلیستولیتهای لیستونیتی در نمودار Si دربرابر Fe2+ + Fe3+ (Hey, 1954)؛ C) نمودار تجزیة XRD برای بررسی نوع سرپانتین در اُلیستولیت متاپریدوتیتی (Atg: آنتیگوریت)
نمودار Al2O3 دربرابر TiO2 در اسپینلهای ماگمایی برای جدایش ماگماهای گوناگون، جایگاه زمینساختی و خاستگاه گوشتهای آنها بهکار برده میشود (Kamenetsky et al., 2001). برپایة مقدار TiO2 و Al2O3 کروماسپینلها، بیشتر نمونههای اُلیستولیت در محدودهای که پریدوتیتهای بالای پهنة فرورانش و پشتة میاناقیانوسی با هم همپوشانی دارند جای گرفتهاند (شکل 11- D). برپایة نمودار Cr2O3 دربرابر Al2O3 (شکل 11- E)، کروماسپینلهای اُلیستولیتهای متامافیک، سرپانتینیت و متاپریدوتیت سرشت گوشتهای دارند و در محدودة آرایة گوشتهای جای گرفتهاند. مقدار Al بالا و Ti کم در اسپینلها از ویژگیهای اسپینلهای پهنههای مورب است (Dick and Bullen, 1984; Arai, 1992). این ویژگی در اسپینلهای اُلیستولیتهای متامافیک، سرپانتینیت و متامافیک دیده میشود. نمونههای اُلیستولیت لیستونیتی به علت تأثیر دگرسانی و تغییر در مقدار عنصرهای اصلی در محدودههای مورد نظر جای نگرفتهاند.
شکل 11- ترکیب کروماسپینل قطعات اُلیستولیتهای افیولیتی شمال انارک در: A) نمودار سهتایی Cr-Al-Fe3+ (Proenza et al., 2007)؛ B) نمودار درصدوزنی TiO2 دربرابر Cr2O3 (محدودههای الترامافیکها برگرفته از Zhou و Kerrich (1992)، Jan و Windley (1990) و Arai و Yurimoto (1994) هستند)؛ C) نمودار Mg# دربرابر #Cr (محدودة پشتة میاناقیانوسی برگرفته از Arai (1992) است)؛ D) نمودار درصدوزنی Al2O3 دربرابر TiO2 (Dick and Bullen, 1984)؛ E) نمودار درصدوزنی Cr2O3 دربرابر Al2O3 (Kepezhinskas et al., 1995)
Torabi (2004) جایگاه زمینساختی پیدایش افیولیت انارک را به محیط زمینساختی پشتة میاناقیانوسی مربوط میداند. خاستگاه اُلیستولیتها نیز علتهای گوناگونی دارد که آنها را باید در حرکتهای بزرگ مقیاس صفحههای زمینساختی جستجو کرد. ازآنجاییکه در این پژوهش به بررسی پهنة زمینساختی قطعات اُلیستولیت مربوط به افیولیت انارک پرداخته شده است، برپایة بررسیهای صحرایی و دادههای بهدستآمده از تجزیههای زمینشیمیایی، محیطهای جداگانهای را برای این قطعات پیشنهاد میشود. در آغاز تکامل اقیانوس پالئوتتیس در زمان اردوویسین و گسترش آن، محیطهای زمینساختی دیگری مانند مجموعة هستة اقیانوسی [2] در پی فعالیت گسلهای کششی، در حال پیدایش بودهاند (شکل 12- A). در محل پیدایش گسلهای کششی با هندسة قاشقی [3] که در دو سوی شکاف میاناقیانوسی وجود دارند، در پی فعالیت این نوع گسلها، بخشی گوهمانند سست کره به بالاآمدن گرایش دارد (uplift) و بخشهای قاعدهای سنگکره مانند پریدوتیت و گابرو را با خود به بالا میآورد. در چنین حالتی، هنگامیکه در بستر پوستة اقیانوسی در امتداد عمود بر شکاف میاناقیانوسی حرکت شود، سنگهایی دیده میشوند که در تعادل با سنگهای دو سوی خود نیستند. به چنین حالتی مجموعة هستة اقیانوسی یا OCC گفته میشود (Whitney et al., 2013) که در آن، سنگهای الترامافیک و مافیک در زمینهای از همان جنس جای گرفتهاند و در حوضه رسوبی جریان یافتهاند که بیشتر از سنگ آهک پلاژیک یا ماسه سنگ دانه متوسط تا دانه درشت و قطعاتی از اُلیستولیتهای افیولیتی است. الگوی مفهومی دیگری که برای اُلیستولیتهای افیولیتی پیشنهاد شده است، محیط فرافرورانش است. در این الگو بهعلت فرورانش درون اقیانوسی و پیدایش جزیرههای اقیانوسی نابالغ درون اقیانوسی، قطعات اُلیستولیتی پدید میآیند و در پی فرایندهای زمینساختی درون حوضه رسوبی فرو افتاده و با فرورانش ورقة اقیانوسی و عملکرد گسلهای راستالغز، این قطعات اُلیستولیتی به رسوبهای گوة برافزایشی افزوده شدهاند (شکل 12- B).
برداشت در شمال منطقة انارک، بخش پایینی کمپلکس چاهگربه و درون شیستهای سبرز، اُلیستولیتهای افیولیتی با سنگشناسی مختلف در کنار یکدیگر جای گرفتهاند که نشاندهندة فعالیتهای زمینساختی در آن زمان است؛ برای نمونه، شواهد این فعالیتها گوههای برافزایشی گودال اقیانوسی و زمیندرز قدیمی پالئوتتیس در جنوبخاوری انارک است. در کمپلکسهای برافزایشی همة بلوکهای زمینساختی و قطعات اُلیستولیتی معمولاً پس از افزودهشدن به حاشیة برافزایشی در حال رشد، همگی بهگونهای موازی میچرخند و آرایش میگیرند تا در نهایت همة قطعههای سنگی افزودهشده موازی یکدیگر باشند. ازاینرو، همة قطعات درون دگرگونههای چاهگربه در یک راستا دیده میشوند. دوکیشکل و بودینهبودن اُلیستولیتها، پراکندگی نامنظم و تصادفی، نبود پیوستگی در محل همبری آنها، وجود قطعات با سنگشناسی متفاوت، در اندازههای مختلف و بهصورت نابرجا درون ماتریکسی از رسوبهای خردشده و دگرگونشدة اقیانوسی (ماتریکس گلی و ماسهای)، موازیبودن برگوارگی اُلیستولیتهای افیولیتی و برگوارگی شیستهای سبرز، شواهدی از اُلیستولیتبودن این قطعات بیگانه هستند که نشان میدهد افیولیت انارک از دگرگونههای انارک قدیمیتر است. سنگشناسی اُلیستولیتها شامل اسلایدهای متامافیک، لیستونیت، سرپانتینیت و متاپریدوتیت است. بررسیهای صحرایی نشان میدهند این قطعات به پریدوتیتهای گوشته و دایکهای افیولیت انارک متعلق هستند و خاستگاه افیولیتی دارند.
شکل 12- الگوی مفهومی چگونگی پیدایش و جایگیری اُلیستوسترمهای افیولیتی در: A) حاشیههای غیرفعال (اصلاحشده پس از Balestro و همکاران (2015)، Festa و همکاران (2015))؛ B) الگوی مفهومی پیدایش اُلیستوسترومهای حاشیههای فعال
برپایة نتایج بهدستآمده از نمودارهای پیشنهادشده، دو محیط پشتة میاناقیانوسی و پشتکمان مربوط به پهنة فرافرورانش برای قطعات اُلیستولیتی پیشنهاد شده است. قطعات افیولیتی وابسته به محیط فرافرورانش با داشتن کروماسپینلهایی با عدد کروم بسیار بالاتر از آنچه که در پریدوتیتهای پشتههای میاناقیانوسی دیده میشود، از یکدیگر شناخته میشوند. ازآنجاییکه این اُلیستولیتها خاستگاههای متفاوتی دارند، پس بیشتر این قطعات با خاستگاههای مختلف، در محیط زمینساختی گوة برافزایشی، در هنگام فرورانش پوستة اقیانوسی پالئوتتیس به زیر اوراسیا، در کنار یکدیگر جای گرفتهاند. برپایة این اطلاعات مهم، تغییر رژیم زمینساختی از محیط مجموعه هستة اقیانوسی (Oceanic Core Complex) در نزدیکی پشتههای میاناقیانوسی به محیط فرافرورانش برای پیدایش این قطعات بیگانه هنگام تکامل اقیانوس پالئوتتیس برای منطقه شمال انارک پیشنهاد میشود.
سپاسگزاری نویسندگان مقاله قدردان جناب آقای دکتر ترابی برای راهنماییهای ارزشمندشان، بررسیهای صحرایی و نیز انجام آنالیزهای ریزکاو الکترونی نمونهها در دانشگاه کانازاوای ژاپن هستند؛ به گونهای که این پژوهش مدیون حمایتهای ایشان است. همچنین، نگارندگان از پشتیبانی مالی معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان و پیشنهادهای ارزشمند داوران گرامی مجلة پترولوژی بسیار سپاسگزارند.
[1] suprasubduction [2] Oceanic Core Complex [3] Listric | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aghanabati, S. A. (2014) Geology of Iran. Geological survey of Iran, Tehran, Iran (in Persian).
Ahmadi, M., Sharifi, M. and Torabi, G. (2020) Petrography and mineral chemistry of metasomatized gabbros from the Anarak Ophiolite. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 26(2): 437-454.
Ahmed, A. H., Arai, S., Abdel-Aziz, Y. M. and Rahimi, A. (2005) Spinel composition as a petrogenetic indicator of the mantle section in the Neoproterozoic Bou Azzer ophiolite, AntiAtlas, Morocco. Precambrian Research 138(3-4): 225-234.
Arai, S. (1992) Petrology of peridotites as a tool of insight into mantle processes: a review. Journal of Mineralogy, Petrology and Economic Geology 87(9): 351- 363, DOI: 10.2465/ganko.87.351.
Arai, S. and Yurimoto, H. (1994) Podiform chromites of the Tari-Misaka ultramafic complex, southwestern Japan, as mantle- melt interaction products. Economic Geology 89: 1279- 1288.
Avraham, B., Jones, Z. D. and Cox, A. (1981) Continental accretion: from oceanic plateaus to allochthonous terranes. Science 213: 47- 54.
Bagheri, S. (1993) Geology and petrology of Anarak ophiolite (Central Iran). M. Sc. Thesis, University of Isfahan, Iran (in Persian).
Bagheri, S. (2007) Exotic Paleo-Tethys terrane in Central Iran: new geological data from Anarak, Jandaq and Posht-e-Badam areas. Ph.D. thesis, Lausanne: University of Lausanne, Switzerland.
Bagheri, S. and Stampfli, M. G. (2008) The Anarak, Jandaq and Posht- e- Badam metamorphic complexes in central Iran: New geological data, relationships and tectonic implications. Techtonophysics 451: 123-155.
Balestro, G., Festa, A., Dilek, Y. and Tartarotti, P. (2015) Pre- Alpine extensional tectonics of aperidotite- localized oceanic core complex in the late Jurassic, high- pressure Monviso ophiolite (Western Alps). Episodes 38(4): 266–282.
Ballhaus, C., Berry, R. F. and Green D. (1991) High-pressure experimental calibration of the olivine orthopyroxene- spinel oxygen geobarometer: implications for the oxidation state of the upper mantle. Contributions to Mineralogy and Petrology 107(1): 27- 40.
Bayat, F. and Torabi, G. (2011) Alkaline lamprophyric province of Central Iran. Island Arc 20: 386- 400.
Bonavia, F. F., Diella, V. and Ferrario, A. (1993) Precambrian podiform chromitites from Kenticha Hill, southern Ethiopia. Economic Geology 88: 198- 202.
Boskabadi, A., Pitcairn, K. I., Leybourne, M. I., Teagle, D. A. H., Cooper, M. J., Hadizadeh, H., Nasiri Bezenjani., Monazzami, H. and Bagherzadeh, R. (2020) Carbonation of ophiolitic ultramafic rocks: Listvenite formation in the Late Cretaceous ophiolites of eastern Iran. Lithos 352–353: 105307.
Buchs, D. M., Bagheri, S., Martin, L., Hermann, J. and Arculus, R. (2013) Paleozoic to Triassic ocean opening and closure preserved in Central Iran. Constraints from the geochemistry of meta- igneous rocks of the Anarak area. Lithos 172–173: 267–287.
Deer, W. A., Howie, R. A. and Zussman, J. (1992) An Introduction to the rock forming minerals. 2nd edition, Longman, London, UK.
Deer, W. A., Howie, R. A. and Zussman, J. (1997) Rock Forming Minerals, Single- chain Silicates. The Geological Society, London, UK.
Dick H. J. and Bullen T. (1984) Chromian spinel as a petrogenetic indicator in abyssal and alpine type peridotites and spatially associated lavas. Contributions to Mineralogy and Petrology 86: 54- 76.
Droop, G. T. R. (1987) A general eruption for estimating Fe3+ Concentration in ferromagnesian silicates and oxides from microprobe analyses, using stoichiometric criteria. Mineralogical Magazine 51(361): 431- 435.
Falah, S., Ahmadi Khalaji, A., Veisinia, A., Tahmasbi, Z. and Rahmzadeh, B. (2020) The study of mineral chemistry of the harzburgite in the Noorabad- Harsin ophiolite complex: An evidence from the evolution of partial melting of mantle peridotite from the deep ocean to the subduction zone. Iranian Journal of Petrology 11(41): 1-28.
Farahat, E. S. (2008) Chrome- spinels in serpentinites and talc carbonates of the El Ideid- El Sodmein District, central Eastern Desert, Egypt: their metamorphism and petrogenetic implications. Chemie der Erde 68: 193- 205.
Festa, A., Balestro, G., Dilek, Y. and Tartarotti, P. (2015) A Jurassic oceanic core complex in the high- pressure Monviso ophiolite (western Alps, NW Italy). Lithosphere 7: 646–652. DOI: 10.1130/L458.1
Festa, A., Ogata, K., Pini, G. A., Dilek, Y. and Alonso, J. L. (2016) Origin and significance of olistostromes in the evolution of orogenic belts: a global synthesis. Gondwana Reseach 39: 180–203.
Hey, M. H. (1954) A new review of the chlorites. The Mineralogy Magazine and Journal of the Mineralogical Society 30(224): 278- 292.
Jan, M. Q. and Windley, B. F. (1990) Chromian spinel- silicate chemistry in ultramafic rocks of the Jijal Complex, northwest Pakistan. Journal of Petrology 31: 67- 71.
Kamenetskyv, S., Crawford, A. J. and Meffre, S. (2001) Factors controlling chemistry of magmatic spinel: An empirical study of associated olivine, Cr- spinel and melt inclusions from primitive rocks. Journal of Petrology 42: 655- 671.
Kepezhinskas P. K., Defant, M. J. and Drummond M. S. (1995) Na Metasomatism in the Island- Arc Mantle by Slab Melt- Peridotite Interaction: Evidence from Mantle Xenoliths in the North Kamchatka Arc. Journal of Petrology 36: 1505- 1527.
McCollom, T. M. and Bach, W. (2009) Thermodynamic constraints on hydrogen generation during serpentinization of ultramafic rocks. Geochimica et Cosmochimica Acta 73(3): 856–875.
Morimoto, N., Fabrise, J., Ferguson, A., Ginzburg, I. V., Ross, M., Seifert, F. A., Zussman, J., Akoi, K. and Gottardi, G. (1988) Nomenclature of pyroxenes. Mineralogical Magazine 52: 535-555.
O’Hanley, D. S. (1996) Serpentinites: Records of Tectonic and Petrological History. Oxford University Press, New York. Mineralogical Magazine 61(408): 742, DOI: 10.1180/minmag.1997.061.408.22.
Pluijm, B. A. V. and Marshak, S. (2004) Earth structure an introuduction to structural geology and tectonics. Norton & Company, New York.
Proenza, J. A., Zaccarini, F., Lewis, J. F., Longo, F. and Garuti, G. (2007) Chromian spinel composition and the platinum- group minerals of the PGE- rich Loma Peguera chromitites, Loma Caribe peridotite, The Canadian Mineralogist 45: 631- 648.
Sabzehei, M., Mohajjel, M., Emami, M. H. and Torabi, G. (2004) new feature of ultramafic masses and metamorphites in Anarak area (NE of Isfahan Province): very old olistostromes. Research Journal of University of Isfahan "Science" 20(2) (in Persian), https://www.sid.ir/En/Journal/ViewPaper.aspx?ID=32772
Sack, R. O. and Ghiorso, M. S. (1991) Chromian spinels as petrogenetic indicators: thermodynamic and petrological applications. American Mineralogist 76(5-6): 827–847.
Shafaii Moghadam, H. and Stern, R. J. (2015) Ophiolites of Iran: keys to understanding the tectonic evolution of SW Asia. Mesozoic ophiolites. Journal of Asian Earth Science 100: 3159.
Sharkovski, M., Susov, M. and Krivyakin, B. (1984) Geology of the Anarak Area (Central Iran). Explanatory Text of the Anarak Quadrangle Map 1:250000. Geological Survey of Iran, V/O “Technoexport” USSR Ministry of Geology Reports 19.
Shirdashtzadeh, N. and Torabi, G. (2020) Serpentinization and chloritization of metamorphosed lherzolites in Darreh-Deh (east of Nain Ophiolite, Central Iran): Calcium source for rodingitization and tremolitization. Neues Jahrbuch für Mineralogie - Abhandlungen 196(3): 179 – 191.
Shirdashtzadeh, N., Torabi, G., Samadi, R., Meisel, T. C. and Hussain Bokhari, S. N. (2016) Petrology, thermobarometry and geochemistry of Darreh Deh picrites (East of Naein ophiolitic mélange). Scientific Quarterly Journal, Geosciences 25: 98, 43-54 (In Persian).
Stern, R. J., Shafaii Moghadam, H., Pirooz, M. and Mooney, W. (2021) The geodynamic evolution of Iran. The Annual Review of Earth and Planetary Sciences 49: 9- 39.
Torabi, G. (2004) Petrology of Anarak area ophiolites (NE of Isfahan province), with special reference to ultramafic- mafic rocks of north of Anarak ophiolite, and ultramafic mafic associations in Ashin- Zavar ophiolitic mélange. Ph.D. Thesis, Tarbiat Modarres Tehran, Iran (in Persian).
Torabi, G. (2010) Early Oligocene alkaline lamprophyric dykes from the Jandaq area (Isfahan Province, Central Iran): Evidence of Central-East Iranian microcontinent confining oceanic crust subduction. Island Arc 19: 277-291.
Torabi, G. (2011) Late Permian blueschist from Anarak ophiolite (Central Iran, Isfahan province), a mark of multisuture closure of the Paleo-Tethys Ocean. Revista Mexicana de Ciencias Geologicas 28: 544-554.
Torabi, G. (2012) Central Iran Ophiolites, Naein, Ashin and Surk (Mesozoic) Anarak, Jandaq, Bayazeh and Posht-e-Badam (Paleozoic). Jahad-e-Daneshgahi, University of Isfahan, Isfahan, Iran (in Persian).
Torabi, G. (2013) Chromitite absence, presence and chemical variety in ophiolites of the Central Iran (Naein, Ashin, Anarak and Jandaq). Neues Jahrbuch Für Geologie Und Paläontologie-Abhandlungen 267: 171–192.
Veblen, D. R. and Ribbe, P. H. (1982) Amphiboles: Petrology and experimental phase relations. Amphiboles: petrology and experimental phase relations, Reviews in Mineralogy, Mineralogical Society of America, Washington, D.C.
Vieten, K. and Hamm, H. M. (1978) Additional notes on the calculation of the crystal chemical formula of clinopyroxenes and their contents of Fe3+ from microprobe analyses. Neues Jahrbuch fur Mineralogie Monatshefte 2: 71- 83.
Whitney, D. L. and Evans, B. W. (2010) Abbreviations for names of rock- forming minerals, American Mineralogist 95(1): 185-187, DOI: 10.2138/am.2010.3371.
Whitney, D. L., Teyssier, C., Rey, P. and Buck, W. R. (2013) Continental and oceanic core complexes. Bulletin, 125(3- 4): 273- 298.
Zanchi, A., Zanchetta, S., Garzanti, E., Balini, M., Berra, F., Mattei, M. and Muttoni, G. (2009) The Cimmerian evolution of the Nakhlak–Anarak area, Central Iran, and its bearing for the reconstruction of the history of the Eurasian margin. Geological Society of London, Special Publications 312: 261- 286.
Zhou, M. F. and Kerrich, R. (1992) Morphology and composition of chromite in komatiites from the Belingwe greenstone belt, Zimbabwe. The Canadian Mineralogist 30: 303- 317.
Zhou, M. F. and Robinson, P. T. (1994) High-Cr and high-Al podiform chromitites, western China, Relationship to partial melting and melt/rock reaction in the upper mantle. International Geology Review 678-686.
Zhou, M. F., Robinson, P. T. and Bai, W. J. (1994) Formation of podiform chromitites by melt/rock interaction in the upper mantle. Mineralium Deposita 29: 98-101. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,318 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 408 |