پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,713 |
| تعداد مقالات | 14,043 |
| تعداد مشاهده مقاله | 33,973,498 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,605,087 |
سنگ‌نگاری، زمین‌شیمی و جایگاه زمین‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن: بررسی موردی معدن زنگالو | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پترولوژی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 2، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، شهریور 1400، صفحه 1-22 اصل مقاله (3.32 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ijp.2021.125200.1204 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مهدی قلیچ خانی1؛ آزاده ملکزاده شفارودی* 2؛ محمد حسن کریم پور3؛ سید مسعود همام4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی دکتری. گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار، گروه زمین‌شناسی و گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3استاد گروه زمین شناسی و گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4دانشیار. گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ناحیة معدن زنگالو که بخشی از مجموعه ماگمایی شمال‌باختری بردسکن است، در جنوب سبزوار و شمال‌باختری شهر بردسکن، در استان خراسان رضوی جای دارد.سنگ‌های رسوبی و سنگ‌های آتشفشانی (آندزیت، تراکیآندزیت، لاتیت و توف آندزیتی) از واحدهای سنگی این منطقه هستند. بافت سنگ‌های آتشفشانی بیشتر پورفیریتیک، گلومروپورفیریتیک، آمیگدالوییدال و ریزدانه است. پلاژیوکلاز، هورنبلند، پیروکسن و آلکالی‌فلدسپار از کانی‌های اصلی هستند که بهطور موضعی در برخی بخش‌ها دچار دگرسانی آرژیلیک و پروپیلیتیک شده‌اند. این سنگ‌ها سرشت کالک‌آلکالن دارند و متاآلومینوس هستند و در محدودة ترکیبی کمان آتشفشانی قارهای مرتبط با پهنة فرورانش جای میگیرند. برپایة داده‌های زمین‌شیمیایی، بیشتر نمونهها آندزیتی و تراکیآندزیتی هستند و در محدودة سری کالک‌آلکالن جای میگیرند. غنیشدگی از عنصرهای LREE نسبت به HREE و LILE نسبت بهHFSE از نشانههای پیدایش ماگما در ناحیة فرورانش است. نسبت Zr/Ba نشان‌دهندة خاستگاه گوشتة سنگ‌کره‌ای و نسبت Sm/Yb نشان‌دهندة نبود یا کم‌بودن گارنت در ناحیه خاستگاه است. این ماگما از ذوب‌بخشی یک اسپینل‌لرزولیت فلوگوپیتدار غنیشده خاستگاه گرفته است. مقایسه ویژگی‌های زمین‌شیمیایی منطقة زنگالو با بررسی‌های پیشین در دیگر مناطق از مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن مشابهت خوبی را نشان می‌دهد. بررسی زمین‌شیمی سنگ‌های آتشفشانی در این مناطق نشان‌دهندة پیدایش این سنگ‌ها در پی فرایند فرورانش است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سنگ‌نگاری؛ زمین‌شیمی؛ سنگ‌های آتشفشانی؛ زنگالو؛ بردسکن؛ پهنة سبزوار | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منطقة سبزوار بخشی از پهنة ایران مرکزی است که از شمال به کوه‌های البرز و بینالود و از جنوب به بلوک لوت محدود می‌شود و مرز شمالی پهنة تکنار را محدود میکند (Pilger, 1971) (شکل 1- A). در شمال و جنوب این منطقه به‌ترتیب گسلهای میامی و درونه (گسل کویر بزرگ) دیده می‌شوند. تاریخ تحولات پهنة سبزوار، محدودة زمانی کرتاسه پسین و نئوژن را دربر میگیرد. از دیدگاه زمین‌شناسی پهنة سبزوار شامل واحدهای آتشفشانی، تودههای آذرین درونی، توالیهای آتشفشانی رسوبی، رسوب‌های پلاژیک و مجموعههای افیولیتی است. چینخوردگیهای فراوانی به شکل تاقدیس و ناودیس در این مجموعه دیده می‌شوند و راستای بیشتر گسلها خاوری- باختری تا شمال‌خاوری- جنوب‌باختری است (Lindenberg and Jacobshagen, 1983). پهنة سبزوار در شمال‌باختری بردسکن (جنوب سبزوار) بهصورت یک مجموعة آتشفشانی- رسوبی با سن ائوسن است که شامل سنگ‌های آتشفشانی عمدتاً آندزیتی، سنگ آهک نومولیتدار، مجموعههای افیولیتی (آمیزة رنگین)، توف، رادیولاریت و دیاباز است (شکل 1- B).
شکل 1- A) جایگاه پهنة سبزوار و مجموعه ماگمایی شمال‌باختری بردسکن در نقشة پهنه‌های ایران از دیدگاه Alavi، 1991)؛ B) نقشة مجموعة ماگمایی شمال‌باختری بردسکن و جایگاه مناطق بررسی‌شده روی آن (برگرفته از نقشة زمین‌شناسی 1:250000 کاشمر (Eftekharnejad et al., 1976))
وجود معادن متروکه و اندیسهای متعدد مس مانند نسیم (Mahvashi and Malekzadeh Shafaroudi, 2016) دهنه‌سیاه، چشمه‌مرضیه (Soltani and Fardust, 2017)، زنگالو (Ghelichkhani and Malekzadeh Shafaroudi, 2018)، کال ابری (Jabbari et al., 2017)، ترنم، کیمیا، چشمههادی و شریفآباد همراه با آثار کارهای شدادی، کورههای ذوب و سرباره فراوان همراه با اندیسهای مس متعدد در حاشیة واحدهای آندزیتی و مرز واحدهای آتشفشانی با رسوبی، نشان‌دهندة اهمیت کانهزایی مس و پتانسیل بالای اکتشافی این مجموعة آتشفشانی- رسوبی است. بهطور کلی مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن بخشی از محدودة نقشة زمین‌شناسی 1:250000 کاشمر (Eftekharnejad et al., 1976) است. بررسی‌های زمین‌شیمیایی این پروژه با تمرکز روی محدوده معدن مس زنگالو انجام شد. معدن مس زنگالو در 65 کیلومتری شمال‌باختری بردسکن در استان خراسان رضوی جای دارد. پایاننامههای انجام‌شده در مناطق نسیم (Mahvashi et al., 2016)، کال‌ابری (Jabbari et al., 2017)، چشمه مرضیه (Soltani and Fardust, 2017) و ... از بررسی‌های پیشین در شمال‌باختری بردسکن هستند که هر کدام به بررسی کانیسازیهای مس در این مناطق پرداختهاند؛ اما تا کنون بررسی زمین‌شیمیایی روی سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو انجام نشده است. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف بررسی‌های زمین‌شناسی و زمین‌شیمیایی واحدهای آتشفشانی محدوده معدن مس زنگالو و تلفیق آن با اطلاعات زمین‌شیمیایی مناطق کال ابری، نسیم و ریزآب برای بررسی خاستگاه و جایگاه زمین‌ساختی پیدایش ماگمای سازندة سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن انجام شده است.
زمین‌شناسی منطقة زنگالو برپایة نقشه زمین‌شناسی 1:100000 بردسکن (Shahrabi et al., 2005)، واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در گسترة بررسی‌شدة زنگالو شامل رسوب‌های شبه‌فلیشی (سنگ‌های مارنی و ماسه‌سنگی و کنگلومرا) هستند که سنگ‌های آتشفشانی گدازهای (آندزیت، تراکیآندزیت) و آذرآواری (توف آندزیتی) نیز همزمان با آنها پدید آمده‌اند. برپایة بررسی‌های دقیق سنگ‌شناسی و صحرایی، واحدهای سنگی محدودة بررسی‌شده به پنج گروه زیر دسته‌بندی می‌شوند (شکل 2): الف) مجموعهای از سنگ‌های آتشفشانی که شامل سنگ‌های آذرآواری و گدازهای گوناگون هستند. سن این مجموعه ائوسن در نظر گرفته می‌شود؛ ب) دو واحد سنگ آهک ماسهای فسیلدار با سن نسبی متفاوت که یکی در بخش خاوری محدوده، با روندی شمالی- جنوبی بهصورت همشیب روی واحد مگاکنگلومراست و دیگری در مرکز منطقه با روند شمالی- جنوبی روی واحدهای آتشفشانی جای گرفته و با واحدهای توف آندزیتی (با مرز گسلی) و ماسه‌سنگی توفی و رسوب‌های آبرفتی پوشیده شده است؛ پ) واحدهای رسوبی (ماسهسنگ توفی و مارن)؛ ت) سه تیپ کنگلومرا (مگاکنگلومرا، کنگلومرای همراه با کانیسازی و کنگلومرای سست پلیوسن) با سن نسبی متفاوت که مجموعههای پیشین خود را میپوشانند؛ ث) رسوب‌های کواترنری که بیشتر شامل رسوب‌های رودخانهای هستند. همة واحدهای یادشده، با راستای نزدیک به شمالی- جنوبی و شیب زیاد رو به باختر، یال باختری تاقدیسی را می‌سازند که محور آن در خاور منطقة تهیة نقشه است. در کل، واحدهای آتشفشانی گدازهای نسبت به واحدهای رسوبی و دو نوع از کنگلومراهای منطقه (مگاکنگلومرا و کنگلومرای سست پلیوسن) ارتفاع چشمگیری دارند.
شکل 2- نقشة زمین‌شناسی محدودة معدن مس زنگالو با مقیاس 1:1000 به‌همراه جایگاه نمونههای برداشت‌شده برای بررسی‌های سنگ‌شناسی
واحدهای آتشفشانی بخش بزرگی از منطقة زنگالو را میپوشانند. سن این واحدها ائوسن است و روند شمالی- جنوبی دارند. واحدهای آتشفشانی گدازهای به‌ترتیب سن نسبی و روابط صحرایی عبارت هستند از: هورنبلند تراکیآندزیت، پیروکسن آندزیت، لاتیت و پورفیریتیک هورنبلند آندزیت (شکل‌های 2 و 3- A). در میان این واحدها، واحدهای هورنبلند تراکیآندزیت و پیروکسن آندزیت بیشترین گستردگی را نشان می‌دهند (شکل 3- C). بهطور کلی واحدهای آتشفشانی گدازهای نسبت به واحدهای رسوبی قدیمیتر و جدیدتر از خود ارتفاع بسیار بیشتری دارند. بیشتر این واحدها ریخت‌شناسی خشن و کوهستانی دارند و مرز آنها در برخی بخش‌ها گسلی است. واحد پورفیریتیک هورنبلند آندزیت پورفیری و هورنبلند تراکیآندزیت واحدهای آتشفشانی میزبان کانیسازی در منطقة زنگالو هستند (شکل 2). واحد هورنبلند تراکیآندزیت (شکل 2) روندی شمالی- جنوبی دارد که از شمال منطقه تا جنوب آن ادامه دارد. به‌علت جایگیری واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو بین دو واحد سنگ آهک، به احتمال بالا این واحدها در یک محیط دریایی کمژرفا پدید آمده‌اند. این واحد، نخستین فعالیت آتشفشانی زیردریایی در منطقه پس از پیدایش حوضه دریایی کمژرفاست که پس از رسوب‌گذاری واحد سنگآهک ماسهای کرم زرد رنگ پدید آمده است. این واحد در سطح منطقه دچار هوازدگی شدید شده است؛ بهگونهایکه درزه و شکاف‌های زمین‌ساختی آن را عوامل فیزیکی و شیمیایی مختلف باز کرده‌اند و سنگ در صحرا و نمونة دستی بسیار سست است. بخش‌های مرکزی و شمالی آن دگرسانیهای سریسیتیک و کربناتی ضعیف دارند. به‌علت هوازدگی بسیار در نمونة دستی کانیها به‌سختی شناخته می‌شوند. بافت آن در نمونة دستی، ریزدانه و گاه پورفیریتیک است و کانی پلاژیوکلاز و هورنبلند در نمونة دستی شناخته می‌شوند. واحد پیروکسن آندزیت در بخش مرکزی منطقه رخنمون دارد (شکل 2). این واحد نیز همانند واحد هورنبلند تراکیآندزیت دچار هوازدگی شدید شده است و این ویژگی بررسی این سنگ‌ها در نمونة دستی را دشوار میکند. بافت آن در نمونة دستی ریزدانه تا پورفیری است و پلاژیوکلاز و هورنبلند در نمونة دستی شناخته می‌شوند. واحد لاتیت در دو نقطه در جنوب‌باختری و مرکز منطقه رخنمون دارد (شکل 2). این واحد ریخت‌شناسیِ کمابیش مرتفع دارد. بافت آن ریزدانه تا پورفیری و کانی پلاژیوکلاز و کانی‌های دگرسانی (مقداری کربنات و سرسیت) در نمونة دستی شناسایی می‌شوند. واحد هورنبلند آندزیت پورفیری جدیدترین واحد آتشفشانی از نوع گدازهای است (شکل 2) و با روندی شمالی- جنوبی در مرکز منطقه رخنمون دارد که بلورهای بسیار درشت پلاژیوکلاز به اندازة چندین سانتیمتر دارد و بافت آن پورفیریتیک است. کانی‌های پلاژیوکلاز و هورنبلند به‌خوبی در نمونة دستی دیده می‌شوند.
روش انجام پژوهش برای دستیابی به اهداف تعیین‌شده، برداشتهای صحرایی و نمونهبرداری از واحدهای زمین‌شناسی انجام شد. شمار 120 مقطع نازک برای بررسی‌های سنگ‌نگاری- دگرسانی برداشت شد. نقشة زمین‌شناسی سطحی 1:1000 تهیه‌شده توسط شرکت پارسیکانکاو، از طریق بررسی مقاطع نازک، تصحیح و با نرم‌افزار Arc GIS رقومی شد. پس از بررسی‌های سنگ‌نگاری، شمار 17 نمونه از واحدهای سنگی گوناگون که کمترین میزان دگرسانی را داشتند برای بررسی زمین‌شیمی سنگ میزبان و جایگاه زمین‌ساختی آن برگزیده شدند و برای اندازه‌گیری میزان اکسیدهای اصلی به روش XRF در آزمایشگاه شرکت کانساران بینالود، و برای اندازه‌گیری میزان عنصرهای فرعی و خاکی کمیاب به روش ICP-MS در آزمایشگاه ACME کانادا تجزیه شدند. روش آماده‌سازی نمونهها ذوب قلیایی با کد LF100 بوده است. داده‌های به‌دست‌آمده از این روشها با نرم‌افزار GCD.kit پردازش شدند و نمودارهای سنگ‌شناسی مناسب رسم و تعبیر و تفسیر شدند. افزون‌بر داده‌های منطقة زنگالو، از داده‌های زمین‌شیمی سنگ‌های آذرین مناطق نسیم (Mahvashi and Malekzadeh Shafaroudi, 2016)، کال‌ابری (Jabbari et al., 2017) و ریزاب (Mohammadi et al., 2015) نیز در رسم نمودارها و تعبیر و تفسیر زمین‌شیمیایی مجموعة ماگمایی شمال‌باختری بردسکن بهره گرفته شده است.
سنگ‌نگاری واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو پورفیریتیک هورنبلند آندزیت: این سنگ‌ها بافتهای پورفیریتیک و گلومروپورفیریتیک (شکل 3- G) و آمیگدالوییدال دارند. فراوانی فنوکریستها برابربا 25 تا 30 درصدحجمی است و شامل 15 تا 20 درصدحجمی پلاژیوکلاز (آندزین) با اندازة بیشتر از 2 سانتیمتر، 5 تا 10 درصدحجمی هورنبلند با اندازة حداکثر 7/0 سانتیمتر هستند. بیشتر زمینة سنگ از میکرولیتهای پلاژیوکلاز و در برخی بخش‌ها از کانی‌های ثانویه سریسیت، کلسیت، کلریت، اکسیدهای آهن و پیریت ساخته شده است. هورنبلندها در برخی بخش‌ها تا 10 درصد با کلریت و پلاژیوکلازها تا 15 درصد با کلسیت، سریسیت و کمتر کانی‌های رسی جایگزین شده‌اند. حفره‌هایِ سنگ با کانی‌های کربناته پر شده‌اند.
شکل 3- تصویرهای صحرایی، میکروسکوپی و نمونة دستی از واحدهای آتشفشانی در منطقة زنگالو: A) تصویر صحرایی از واحد هورنبلند آندزیت پورفیری؛ B) نمونة دستی از واحد هورنبلند آندزیت پورفیری؛ C) رخنمون صحرایی واحدهای پیروکسن آندزیت و هورنبلند تراکیآندزیت؛ D) بافت پورفیری در واحد هورنبلند پیروکسن آندزیت در XPL؛ E) تراکیآندزیت با بافت تراکیتی در XPL؛ F) بافت آمیگدالوییدال در واحد هورنبلند تراکیآندزیت؛ G) بافت گلومروپورفیری در واحد هورنبلند آندزیت پورفیری در XPL؛ H) تصویر میکروسکوپی واحد لاتیت در PPL (نام اختصاری کانیها برگرفته از Whitney و Evans (2010) است)؛ Pl: پلاژیوکلاز؛ Afs: آلکالی‌فلدسپار؛ Hbl: هورنبلند؛ Px: پیروکسن)
پیروکسن آندزیت: تصویر صحرایی این واحد در شکل 3- C دیده می‌شود.بافت این سنگ‌ها در مقاطع نازک، ریزدانه تا پورفیریتیک (شکل 3- D) است و 15 تا 20 درصدحجمی فنوکریست دارند. فنوکریستها شامل 5 تا 10 درصدحجمی پلاژیوکلاز (آندزین) با اندازة حداکثر 4 میلیمتر، کمتر از 5 درصدحجمی هورنبلند با اندازة حداکثر 3 میلیمتر و 3 تا 5 درصدحجمی پیروکسن (اوژیت) با اندازة حداکثر 2/0 میلیمتر است (شکل 3- D). پیروکسنها از نوع اوژیت هستند. زمینة سنگ شامل کانی‌های فنوکریست با اندازة کوچک‌تر و همچنین، در برخی بخش‌های این واحد کانی‌های کلریت، کلسیت، سرسیت، کانی‌های کدر و اکسیدهای آهن دیده می‌شوند. هورنبلند تراکیآندزیت: بافت این سنگ‌ها بیشتر پورفیریتیک تا تراکیتی (شکل 3- E) است که از ویژگی‌های تراکیآندزیتها به‌شمار می‌رود. همچنین، بافت آمیگدالوییدال (شکل 3- F) و گاه گلومروپورفیریتیک نیز در این سنگ‌ها دیده می‌شوند. این سنگ‌ها 15 تا 20 درصدحجمی فنوکریست دارند. فنوکریستها شامل 10 تا 15 درصدحجمی پلاژیوکلاز از نوع آندزین با اندازه حداکثر 5 میلیمتر و 3 تا 5 درصدحجمی هورنبلند با اندازه حداکثر 3 میلیمتر است. کانی‌های یادشده در در زمینة سنگ نیز حضور دارند. هورنبلندها تا 10 درصدحجمی با کلریت جایگزین شده‌اند و فلدسپارها تا 15 درصدحجمی به سریسیت، کلسیت و گاه به کانی‌های رسی دگرسان شده‌اند. کانی‌های کدر و کانی‌های ثانویه دیگر (مانند سریسیت، کلریت و کلسیت) که در برخی بخش‌های این واحد دیده می‌شوند از دیگر کانی‌های سازندة زمینة سنگ هستند. لاتیت: این واحد بافت پورفیریتیک (شکل 3- G) و 20 تا 25 درصدحجمی فنوکریست دارد. فنوکریستها شامل 10 تا 15 درصدحجمی پلاژیوکلاز از نوع آندزین با اندازة حداکثر 8/2 میلیمتر و 10 تا 15 درصدحجمی آلکالی‌فلدسپار با اندازة حداکثر 5/2 میلیمتر هستند. کانی‌های زمینه دربردارندة پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار و در برخی مقاطع تهیه‌شده از این واحد، کلریت، کلسیت، سریسیت و کانی‌های رسی هستند. در برخی مقطع‌ها، آلکالی‌فلدسپارها (سانیدین) تا 15 درصدحجمی به سریسیت و کانی‌های رسی دگرسان شده‌اند. افزون‌بر این، پلاژیوکلازها تا 10 درصدحجمی به کلریت و کلسیت دگرسان شده‌اند.
زمین‌شیمی سنگ‌های آتشفشانی زنگالو و مقایسه با دیگر مناطق داده‌های به‌دست‌آمده از تجزیة شیمیایی اکسید عنصرهای اصلی، فرعی و خاکی کمیاب در سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو در جدول 1 آورده شده‌اند. همچنین، این دادهها با داده‌های مناطق نسیم (Mahvashi and Malekzadeh Shafaroudi, 2016)، کال‌ابری (Jabbari et al., 2017) و ریزاب (Mohammadi et al., 2015) تلفیق شد تا بتوان اطلاعات بیشتر و بهتری از مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن به‌دست آورد. برپایة نمودار Co دربرابر Th، نمونههای منطقة زنگالو و همچنین، همة نمونههای مناطق شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم، ریزآب) ترکیب کالک‌آلکالن دارند (شکل 4). ویژگی میزان بالای Al2O3 و میزان کم MgO در واحدهای آندزیتی با میزان پتاسیم بالا و غنی از بلورهای پلاژیوکلاز نشان‌دهندة پیدایش احتمالی آنها در یک پهنة زمین‌ساختی کششی ناشی از فرورانش با زاویة کم و همانند منطقة مانتو در شیلی و حاشیة آند است (Morata and Aguirre, 2003).
جدول 1- داده‌های به‌دست‌آمده از تجزیة اکسیدهای اصلی (برپایة درصدوزنی)، عنصرهای کمیاب و خاکی کمیاب (برپایة ppm) در واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو، شمال‌باختری بردسکن
جدول 1- ادامه
جدول 1- ادامه
شکل 4- سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن (زنگالو، کال‌ابری (Jabbari et al., 2017)، نسیم (Mahvashi and Malekzadeh Shafaroudi, 2016) و ریزآب (Mohammadi et al., 2015)) در نمودار Co دربرابر Th (Hastie et al., 2007)
در نمودار نامگذاری سنگ‌ها برپایة مقادیر Zr/TiO2 دربرابر SiO2،نمونههای منطقة زنگالو و نسیم بیشتر در بخش آندزیت و گاه تراکیآندزیت، نمونههای منطقه کال‌ابری در محدودة بازالت ساب‌آلکالن و آندزیت و سنگ‌های آتشفشانی منطقة ریزآب در محدودة بازالتهای ساب‌آلکالن جای میگیرند (شکل 5).
شکل 5- نامگذاری سنگ‌های آتشفشانی مناطق زنگالو، کال‌ابری (Jabbari et al., 2017)، نسیم (Mahvashi and Malekzadeh Shafaroudi, 2016) و ریزآب (Mohammadi et al., 2015) در نمودار Zr/TiO2 دربرابر SiO2 (Winchester and Floyd, 1977) Com: Comendite; Pant: Pantellerite; AB: Alkali Basalt; TrAn: Trachy Andesite; Bas/Trach/Neph: Basanite/Trachyte/Nephilinite) عنصرهای خاکی کمیاب نسبت به عنصرهای دیگر کمتر دچار هوازدگی و دگرسانیهای گرمابی می‌شوند؛ از این‌رو، الگوی فراوانی آنها خاستگاه آذرین سنگ‌ها را نشان دهد (Rollinson, 1993; Boynton, 1984). نمودارهای عنکبوتیِ عنصرهای خاکی کمیاب، میزان انحراف هر ترکیب نسبت به الگوی ترکیبی اولیه در پی فرایندهای ذوب‌بخشی یا جدایش بلوری را نشان می‌دهند. در نمودار عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده به ترکیب کندریت (Boynton, 1984)، الگوی پراکندگی عنصرهای خاکی کمیاب در سنگ‌های آتشفشانی گوناگون از مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن با هم موازی هستند و همة نمونهها یک غنیشدگی کمابیش متوسط از عنصرهای خاکی کمیاب سبک (LREE) نسبت به عنصرهای خاکی کمیاب سنگین (HREE) را نشان می‌دهند (شکل 6- A). میزان (La/Yb)N برابربا 46/2 تا 30/10 (جدول 1) نیز این نکته را تأیید میکند. همخوانی الگوی تغییر عنصرهای خاکی کمیاب چه‌بسا نشان‌دهندة خاستگاه مشترک این سنگ‌ها باشد (Henderson, 1984). روند غنیشدگی LREE نسبت به HREE در مناطق یادشده نشان‌دهندة ماگمایی پدیدآمده در پهنة فرورانش است (Rollinson, 1993; Pearce, 1983; Gill, 1981). همچنین، غنیشدگی متوسط LREE نسبت به HREE شاید پیامد جدایش بلورین کانی هورنبلند یا گارنتداربودن خاستگاه بوده باشد (Jahangiri, 2007). نسبت کم (La/Yb)N نیز پیامد کم‌بودن مقدار گارنت در خاستگاه ماگماست. مقدار Eu/Eu* در سنگ‌های آتشفشانی زنگالو برابربا 84/0 تا 95/0 است (جدول 1). این نسبت در مناطق دیگر شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم، ریزآب) از 76/0 تا 12/1 تغییر میکند. این مقدارها نشان‌دهندة آنومالی منفی ضعیف Eu است (شکل 6- A). تهیشدگی بسیار ضعیف Eu نشان‌دهندة نبود یا مقدار بسیار کم پلاژیوکلاز بجامانده در خاستگاه ماگما، فوگاسیتة بالاتر اکسیژن محلول، آلودگی کمتر با پوستة قارهای و همچنین، نبود جدایش بلورین چشمگیر پلاژیوکلاز در ماگما پیش از فوران است (Martin, 1999). در نمودار عنکبوتی بهنجارشده به ترکیب گوشتة اولیه (Sun and McDonough, 1989)، نمونههای منطقة زنگالو و همچنین، مناطق کال‌ابری، نسیم و ریزآب همگی از عنصرهای LILE (K، Rb و Cs) و عنصرهای ناسازگار که رفتاری همانند آنها دارند (مانند Th) دربرابر عنصرهای HFSE (Y، Zr، Nb و Ti) غنی شده‌اند و تفاوتهای اندک مربوط به تغییر کلی سنگ هستند (شکل 6- B). بالا‌بودن نسبت LILE/HFSE از نشانههای فرورانش به‌شمار می‌رود (Zanetti et al., 1999; Winter, 2001; Wilson, 2007; Gill, 2010). غنیشدگی از LILE یا از گوشته‌ای به‌ارث رسیده است که پیشتر با ترکیبهای پهنة فرورانش دچار متاسوماتیسم شده است و یا پیامد آغشتگی کمان پوستهای است (Liu and Liu, 2014). تهیشدگی Ti در ماگماتیسم به فرورانش و فوگاسیتة اکسیژن وابسته است (Edwards et al., 1994). هنگامی‌که فوگاسیتة اکسیژن بالا باشد دمای بیشتری نیاز است تا کانی‌های Ti دار در مذابهای جداشده از پهنة فرورانش تهی شوند. ازآنجایی‌که این دما فراهم نمیشود، پس Ti نیز تهی نمیشود و این عنصر ناهنجاری منفی نشان می‌دهد. همچنین، آنومالی منفی Ti شاید نشان‌دهندة نقش اکسیدهای Fe-Ti باشد (Irvine and Baragar, 1971). اگر نسبت Zr/Y>3 باشد، گدازهها به کمان آتشفشانی قارهای مربوط هستند؛ اما اگر این نسبت از 3 کمتر باشد در کمانهای آتشفشانی اقیانوسی پدید آمده‌اند (Pearce and Norry, 1979). این نسبت در سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو و دیگر مناطق بررسی‌شده از 3 بیشتر است. از این‌رو، در گروه کمانهای آتشفشانی قارهای جای میگیرند. نسبت Sr/Y تعیین‌کننده کانی‌های خاستگاه ماگماست. بالا‌بودن این نسبت نشان‌دهندة بالا‌بودن گارنت در ترکیب بجامانده و کم‌بودن آن نشان‌دهندة مقادیر بالای پلاژیوکلاز و آمفیبول در ترکیب بجامانده است (Geng et al., 2009). مقدار این نسبت در سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو نشان‌دهندة حضور مقدار کمی گارنت در ترکیب بجامانده است. این پدیده ناهنجاری ضعیف Eu و آنومالی مثبت Sr در سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن را توجیه میکند (جدول 1). همچنین، مقدار Nb در همة نمونههای منطقة زنگالو و همچنین، دیگر مناطق (کال‌ابری، نسیم، ریزآب) از 6/8 ppm کمتر است. کاهیدگی شدید Nb همراه با ناهنجاری مثبت Sr شاخص ماگماهای پهنة فرورانش و افزایش آن نشان‌دهندة افزایش اختلاط پوستة قارهای است (Zhang et al., 2006; Asran and Ezzat, 2002). نسبت Nb/La برای میانگین سنگ‌های پوستة قارهای برابربا 39/0 (Rudnick and Gao, 2003) و برای بازالتهای اقیانوسی برابربا 9/0 تا 3/1 (Sun and McDonough, 1989) است. این نسبت در واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو 29/0 تا 38/0 (جدول 1) و برای دیگر مناطق بررسی‌شده از 16/0 تا 46/0 است که به پوستة قارهای نزدیکتر است و نشان‌دهندة آلودگی مذاب با پوستة قارهای هنگام صعود مذاب است.
شکل 6- ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن در نمودارهای عنکبوتی عنصرهای خاکی کمیاب و کمیاب بهنجارشده به: A) ترکیب کندریت Boynton, 1984))؛ B) ترکیب گوشتة اولیه (Sun and McDonough, 1989)
بحث جایگاه تکتونوماگمایی آندزیتها و بازالتها در جایگاههای زمین‌ساختی گوناگونی پدید می‌آیند. پیدایش آندزیتها بیشتر در پهنه‌های فرورانش (جزیره‌های کمانی و حاشیههای قارهای فعال) و بازالتها بیشتر در محیطهای واگرای اقیانوسی روی می‌دهد و ترکیب آنها در این جایگاه‌ها به فرایندهای رخ‌داده در مرزهای همگرا و واگرا بستگی دارد (Gill, 2010). برای تعیین جایگاه تکتونوماگمایی مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن نمودارهای مختلفی به‌کار برده شد که همگی جایگاه زمین‌ساختی پهنه‌های فرورانشی این مجموعة آتشفشانی را نشان می‌دهند. نمودار Zr دربرابر Y (شکل 7) از نمودارهای به‌کاررفته است که در آن، همة نمونههای منطقة زنگالو در محدودة مرتبط با کمان جای میگیرند. همچنین، نمونههای مناطق دیگر شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم و ریزآب) نیز مشابه با منطقة زنگالو در محدوده مرتبط با کمان جای میگیرند.
شکل 7- ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن در نمودار Zr دربرابر Y (Le Maitre et al., 1989)
در نمودار نسبت‌های TiO2/Al2O3 دربرابر Zr/Al2O3 که برای تفکیک محیطهای درونصفحهای و کمانهای آتشفشانی به‌کار برده می‌شود، همة نمونههای منطقة زنگالو و نیز مناطق دیگر شمال‌باختری بردسکن در گسترة وابسته به کمانهای آتشفشانی جای میگیرند (شکل 8- A). همچنین، برپایة نمودار نسبت‌های Nb دربرابر Rb/Zr نیز سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو در گسترة کمانهای آتشفشانی میانسال یا مراحل میانی فرورانش جای گرفتهاند (شکل 8- B). بیشتر نمونههای منطقه نسیم و برخی نمونههای منطقه کال‌ابری نیز همانند منطقة زنگالو در محدودة کمانهای آتشفشانی میانسال جای میگیرند؛ اما بیشتر نمونههای منطقة کال‌ابری و ریزآب در محدودة کمانهای آتشفشانی جوان یا مراحل آغازین فرورانش رسم می‌شوند (شکل 8- B). نمودار 100Nb/Zr دربرابر 100Th/Zr برای سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو و دیگر مناطق شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم و ریزآب) نیز محیط فرورانش را نشان می‌دهد (شکل 8- C).
شکل 8- ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن در: A) نمودار TiO2/Al2O3 دربرابر Zr/Al2O3 (Muller and Groves, 1997) (WIP: جایگاه درونصفحهای؛ AR: وابسته به کمانهای آتشفشانی)؛ B) نمودار Nb دربرابر Rb/Zr (Brown et al., 1984)؛ C) نمودار 100Nb/Zr دربرابر 100Th/Zr (Pearce, 1983; Asiabanha et al., 2012) (WPB: Within-Plate Basalt; MORB: Mid Oceanic Ridge Basalt)
نمودار Ta/Yb دربرابر Th/Yb (شکل 9) ویژگی‌هایی مانند جایگاه زمین‌ساختی، نوع ماگما و خاستگاه ماگما را نشان می‌دهد. برپایة این نمودار، نمونههای واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو همگی در محدودة حاشیة قارهای و کالک‌آلکالن و در محدودة مایل به گوشتة غنیشده جای میگیرند. نمونههای مناطق کال‌ابری، نسیم و ریزآب نیز در محدودة حاشیههای قارهای و کالک‌آلکالن (مگر چند نمونه از منطقة کال‌ابری و ریزآب که تنها در محدودة کالک‌آلکالن جای میگیرند) واقع شده‌اند و ماگمای آنها از ذوب‌بخشی گوشتة غنیشده پدید آمده است. روند نمونههای شمال‌باختری بردسکن در این نمودار گویای تبلوربخشی (روند F) است (شکل 9). بالا‌بودن نسبت Th/Yb در واحدهای آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن در ارتباط با فرایندهای وابسته به فرورانش است. فرورانش سنگ‌کرة اقیانوسی به زیر صفحة قارهای، عامل پیدایش ماگماهای مرتبط با کمان (arc-related) است که بیشتر همراه با افزودهشدن اجزای متاسوماتیک از پوستة اقیانوسی فرورو است.
شکل 9- ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن در نمودار Ta/Yb دربرابر Th/Yb (Siddiqui et al., 2007; Helvacı et al., 2009)
در کرتاسة میانی- بالایی، در پی فرورانش نئوتتیس به زیر پهنة سنندج- سیرجان، حوضههای پشت کمانی در اثر تنشهای کششی پدید آمده‌اند (Ghasemi and Talbot, 2006; Agard et al., 2007; Moghadam et al., 2009). ستبرای بالای واحدهای آتشفشانی در مناطق شمال‌باختری بردسکن مانند زنگالو که گاه تا 400 متر هم میرسد و همچنین، نمودارهای زمین‌ساختی به‌دست‌آمده در این پژوهش نیز همگی گویای رخداد یک کشش و بازشدگی درون کمان یا پشت کمان است. این محیطهای کششی پشت کمانی در زمان آغاز پالئوسن آغاز به فرورانش به زیر صفحة توران کرده و در زمان ائوسن بهطور کامل بسته شده‌اند. پیامد این فرورانش، پیدایش واحدهای آتشفشانی و آذرین درونی در پهنة سبزوار و مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن است.
بررسی خاستگاه ماگما همخوانی الگوی تغییر عنصرهای خاکی کمیاب چه‌بسا نشانة خاستگاه مشترک این سنگ‌ها باشد (Henderson, 1984). ذوب‌بخشی یک خاستگاه گارنت‌دار، مذابی با مقدارهای Sm/Yb بیشتر از 5/2 پدید می‌آید (Aldanmaz et al., 2000). ازاین‌رو، بود و یا نبود گارنت در ناحیة خاستگاه ماگما با نسبت‌های این عنصرها شناخته می‌شود؛ زیرا Yb در گارنت سازگار است (Alici et al., 2004). نمونههای منطقة زنگالو نسبت Sm/Yb کمتر از 5/2 دارند و ازاین‌رو، بدون یا دارای مقدارهای کمی گارنت در ناحیة خاستگاه هستند. افزون‌براین، دیگر نمونهها از مناطق شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم، ریزآب) نیز همانند منطقة زنگالو نسبت Sm/Yb کمتر از 5/2 دارند و ازاین‌رو، خاستگاه آنها بدون گارنت یا دارای مقدارهای کمی گارنت است. آنومالی منفی ضعیف Eu در نمودارهای عنکبوتی منطقة زنگالو و دیگر مناطق بررسی‌شده شمال‌باختری بردسکن نشان‌دهندة حضور مقادیر کمی گارنت در ترکیب بجامانده است. سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو و بهطور کلی، مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن از عنصرهای LREE و LILE نسبت به عنصرهای HREE و HFSE غنیشدگی نشان می‌دهند. این غنیشدگی چه‌بسا پیامد متاسوماتیسم گوشته‌ای با سیال‌های پدیدآمده از آبزدایی ورقة اقیانوسی (Goss et al., 2009) و یا پیامد آلایش ماگما با پوستة قارهای باشد (Prouteau et al., 2001). Lee و Bachman (2014) دربارة خاستگاه آندزیتها فرضیههایی را پیشنهاد کرده‌اند که عبارتند از: 1- ذوب مستقیم گوشته در شرایط اشباع از آب؛ 2- ذوب‌بخشی پوستة بازالتی دگرسان؛ 3- جدایش بلوری از بازالتهای کمان در بخشهایی از ماگما؛ 4- آمیختگی ماگماهای مافیک با ماگما یا پوستة غنی از Si. نسبت Zr/Ba پارامتر مؤثری در شناخت خاستگاه گوشتة سنگ‌کره‌ای از گوشته سست‌کره‌ای به‌شمار می‌رود. اگر این نسبت برابربا 3/0 تا 5/0 باشد نشان‌دهندة گوشتة سنگ‌کره‌ای و اگر این نسبت از 5/0 بیشتر باشد نشان‌دهندة خاستگاه گوشتة سست‌کره‌ای است (Kürkcüoglu, 2010). میانگین این نسبت در واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو، 46/0 و برای دیگر مناطق شمال‌باختری بردسکن 28/0 است که نشان‌دهندة خاستگاه گوشتة سنگ‌کره‌ای برای آنهاست. نمودار Nb دربرابر La (Gusev and Korobeinikov, 2009) نیز نشان‌دهندة خاستگاه گوشتة سنگ‌کره‌ای برای سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو (نسبت La/Nb برابربا 6/2 تا 8/3) و همچنین، دیگر مناطق بررسی‌شدة شمال‌باختری بردسکن (نسبت La/Nb برابربا 15/2 تا 05/6) است (شکل 10- A). این ویژگیها نشان‌دهندة جدایش این سنگ‌ها از یک خاستگاه ناهمگن (گوشتة سنگ‌کره‌ای متاسوماتیسم‌شده) است (Fu et al. 2016). در نمودار Al2O3+ Fe2O3+ MgO+ TiO2 دربرابر Al2O3/(Fe2O3+ MgO+ TiO2))، نسبت‌های بالای Al2O3/(Fe2O3+ MgO+ TiO2)) نشان‌دهندة مذابهای پدیدآمده در فشار بالا هستند؛ اما مذابهایی که در بین دو خط فشار بالا و فشار پایین قرار میگیرند، حاصل برهمکنش گوشته- سنگ‌کره هستند (Geng et al., 2009). در سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو و همچنین، دیگر مناطق بررسی‌شده از شمال‌باختری بردسکن، نسبت‌های یادشده بالا و به‌ترتیب برابربا 56/6 تا 06/9 و 24/7 تا 62/24 است و در نتیجه در محدودة فشار بالا واقع می‌شوند (شکل 10- B). آندزیتها و سنگ‌های آذرین درونی وابسته، اطلاعاتی دربارة برهمکنش گوشته و پوسته فراهم می‌کنند (Terentiev et al., 2016).
شکل 10- ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو و دیگر مناطق شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم، ریزآب) در: A) نمودار تغییرات Nb دربرابر La ( Gusev and Korobeinikov, 2009)؛ B) نمودار Al2O3+Fe2O3+ MgO+ TiO2 دربرابر Al2O3/ Fe2O3+ MgO+ TiO2 (Geng et al., 2009)
از نسبت MREE/HREE دربرابر LREE/HREE (برای نمونه نسبت La/Yb دربرابر Dy/Yb که متمایزکنندة خاستگاه ذوب گارنت- لرزولیت یا اسپینل- لرزولیت است) برای شناخت مدل ذوب بهره گرفته می‌شود. این نمودار بهطور ویژه برای شناسایی مذابهای اسپینل و گارنت کارآمد است (Thirlwall et al., 1994). مذابهای رخسارة اسپینل تغییرات کمی از نسبت Dy/Yb نسبت به خاستگاه گوشته‌ای و همچنین، تغییرات کمی از Dy/Yb دربرابر La/Yb نشان می‌دهند. در مقابل، مذابهای رخساره گارنت تغییرات بالایی در نسبت‌های Dy/Yb نشان می‌دهند. نمودار La/Yb دربرابر Dy/Yb (شکل 11- B)، خاستگاه ذوب‌بخشی اسپینل- لرزولیت را برای نمونههای منطقة زنگالو و بیشتر نمونههای دیگر مناطق شمال‌باختری بردسکن نشان می‌دهد. همچنین، برخی نمونهها در منطقه بین منحنی اسپینل‌لرزولیت و گارنت لرزولیت جای میگیرند که نشان‌دهندة خاستگاه اسپینل‌لرزولیت با مقدار کمی گارنت است. تحرک‌پذیری عنصرهای LREE (مانند: Th، Pr، Nd، La و Ce)، در سیالها بالا نیست؛ اما این عنصرها در رسوبات غنی هستند (Elliott et al., 1997). سیال‌های آبدار برخاسته از صفحة فرورو میتواند باعث انتقال برخی عنصرهای ناسازگار از پوستة فرورو به گوشتة زیر قاره در محل فرورانش شوند (Hermann et al., 2006). با افزودهشدن رسوبات پلاژیک و پوستة اقیانوسی دگرسان‌شده به گوشته در محل خاستگاه ماگما، U و Th در نمودارهای عنکبوتی آنومالی مثبت نشان می‌دهند (Fan et al., 2003). گمان می‌رود خاستگاه ماگمای واحدهای آتشفشانی منطقه، اسپینل‌لرزولیتی با مقدار کمی گارنت بوده است.
شکل 11- ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن در: A) نمودار Nb/Th دربرابر Rb/Sr؛ B) نمودار Dy/Yb دربرابر La/Dy (McDonough and Sun, 1995)
برداشت مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن شامل واحدهای آتشفشانی آندزیت، تراکیآندزیت و بازالت در مناطق مختلف خود است. برپایة بررسی‌های دقیق صحرایی و میکروسکوپی در منطقة زنگالو، واحدهای پورفیریتیک هورنبلند آندزیت، هورنبلند تراکیآندزیت، لاتیت و پیروکسن آندزیت شناسایی شدند. غنیشدگی کمابیش متوسط از LREE نسبت به HREE در واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو و دیگر مناطق شمال‌باختری بردسکن نشان‌دهندة ماگمایی پدیدآمده در پهنة فرورانش است. کاهیدگی شدید Nb همراه با ناهنجاری مثبت Sr در این سنگ‌ها پیدایش ماگمای مادر آنها در پهنة فرورانش را نشان می‌دهد. نسبت Nb/La در سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن نزدیک به میانگین سنگ‌های پوستة قارهای و نشان‌دهندة آلودگی مذاب با پوستة قارهای هنگام صعود است. نمونههای منطقة زنگالو نسبت Sm/Yb کمتر از 5/2 دارند که نشان‌دهندة نبود یا کم‌بودن گارنت در ناحیه خاستگاه است. افزون‌براین، دیگر نمونهها از مناطق شمال‌باختری بردسکن (کال‌ابری، نسیم، ریزآب) نیز همانند منطقة زنگالو نسبت Sm/Yb کمتر از 5/2 دارند و ازاین‌رو، خاستگاه آنها نیز بی گارنت یا دارای مقدار کم گارنت است. سنگ‌های آتشفشانی منطقة زنگالو و بهطور کلی مجموعة آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن از عنصرهای LREE و LILE نسبت به عنصرهای HREE و HFSE غنیشدگی نشان می‌دهند. این پدیده چه‌بسا پیامد متاسوماتیسم گوشته‌ای با سیال‌های برخاسته از آبزدایی پوستة اقیانوسی و یا در پی آلایش ماگما با پوستة قارهای باشد. مقادیر نسبت Zr/Ba در واحدهای آتشفشانی منطقة زنگالو و دیگر مناطق شمال‌باختری بردسکن نشان‌دهندة جدایش این سنگ‌های از یک خاستگاه ناهمگن (گوشتة سنگ‌کره‌ای متاسوماتیسم‌شده) است. مقدار نسبت Al2O3/(Fe2O3+MgO+TiO2) در سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری بردسکن بالاست و در محدودة فشار بالا واقع می‌شوند. این واحدها از ذوب‌بخشی یک خاستگاه اسپینل‌لرزولیت فلوگوپیتدار غنیشده پدید آمده‌اند. غنیشدگی گوشته را میتوان پیامد فرورانش تختة فرورو دانست. یافته‌های به‌دست‌آمده در بررسی‌های پیشین، فرورانش نئوتتیس به زیر پهنة سنندج- سیرجان، در زمان کرتاسة میانی- بالایی و پیدایش حوضههای پشت کمانی در پی تنشهای کششی را نشان می‌دهند. یافته‌های این پژوهش، پیرامون پهنة زمین‌ساختی و نوع ماگمای این منطقه نیز بررسی‌های پیشین را تایید می‌کنند و پهنة فرورانش و پیدایش کمان را برای منطقة شمال‌باختری بردسکن و پهنة سبزوار پیشنهاد می‌کنند.
سپاس‌گزاری این پژوهش با پشتیبانی مالی دانشگاه فردوسی مشهد و در ارتباط با طرح پژوهشی شمارة 49173/3 انجام شده است. نگارندگان از آقای مهندس کساییان برای حمایت در برداشتهای صحرایی بسیار سپاس‌گزارند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Agard, P., Jolivet, L., Vrielynck, B., Burov, E. and Monie, P. (2007) Plate acceleration: the obduction trigger? Earth Planetary Scientific Letters 258: 428-441.
Alavi, M. (1991) Tectonic Map of the Middle East. Geological Survey of Iran, Tehran.
Aldanmaz, E., Pearce, J. A., Thirlwall, M. F. and Mitchell, J. G. (2000) Petrogenetic evolution of late Cenozoic, postcollision volcanism in western Anatolia, Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 102: 67- 95.
Alici, S. P., Temel, A. and Gourgaud, A. (2004) Petrogenetic modeling of Quaternary postcollisional volcanism: a case study of central andeastern Anatolia. Geological Magazine 141: 81-98.
Asiabanha, A., Bardintzeff, J. M. Kananian, A., Rahimi, G. (2012) Post-Eocene volcanics of the Abazar district, Qazvin, Iran: Mineralogical and geochemical evidence for a complex magmatic evolution. Journal of Asian Earth Sciences 45: 79-94.
Asran, M. and Ezzat, M. (2012) The pan-African calc-alkaline granitoids and the associated mafic microgranular enclaves (MME) around Wadi Abu Zawal area, North Eastern desert, Egypt: geology, geochemistry and petrogenesis. Biology and Earth Sciences 2 (1): 1-16.
Boynton, W. V. (1984) Geochemistry of the rare earth elements: meteorite studies. In: Rare Earth Element Geochemistry (Ed. Henderson, P.) 63-114. Elsevier, Amsterdam.
Brown, G. C., Thorpe, R. S. and Webb, P. C. (1984). The geochemical characteristics of granitoids in contrasting arcs and comments on magma sources. Journal of Geological Society London 141: 413-426.
Edwards, C. M., Menzies, M. A., Thirlwall, M. F., Morris, J. D., Leeman, W. P. and Harmon, R. S. (1994) The transition to potassic alkaline volcanism in island arcs: the Ringgit-Beser complex, east Javaو Indonesia.Petrology 35(6): 1557-1595.
Eftekharnejad, J., Aghanabati, A. and Hamzehpour, B. (1976) 1:250000 Kashmar geological map. Geological Survey and Mining Exploration of Iran.
Elliott, T., Plank, T., Zindler, A., White, W. and Bourdon, B. (1997) Element transport from slab to volcanic front at the Mariana arc. Journal of Geophysical Research 102(B7): 14991-15019.
Fan, W., Gue, F., Wang, Y. J. and Lin, G. (2003) Late Mesozoic calc-alkaline volcanism of postorogenic extension in the northern Da Hinggan mountains, northeastern China. Journal of Volcanology and Geothermal Research 121: 115-135.
Fu, D., Bo, H., Songbai, P., Timothy, M.K., Wenxiao, Z. and Mengchun, G. (2016) Geochronology and Geochemistry of Late Carboniferous Volcanic Rocks from Northern Inner Mongolia, North China: Petrogenesis and Tectonic Implications. Gondwana Research 36: 545-560.
Geng, H., Sun, M., Yuan, C., Xiao, W. J., Xian, W. S., Zhao, G. C., Zhang, L. F., Wong, K. and Wu, F. Y. (2009) Geochemical, Sr–Nd and zircon U–Pb–Hf isotopic studies of Late Carboniferous magmatism in the West Junggar, Xinjiang: implications for ridge subduction. Chemical Geology 266: 364-389.
Ghasemi, A. and Talbot, C. J. (2006) A new tectonic scenario for the Sanandaj-Sirjan Zone (Iran). Journal of Asian Earth Science 26: 683-693.
Ghelichkhani, M. and Malakzadeh Shafaroudi, A. (2018( Geology, alteration, mineralization, geochemistry of Zangalou copper mine area. 10th National Symposium of Economic Geology of Iran, Chamran University, Ahvaz, Iran (in Persian).
Gill, J. B. (1981) Orogenic Andesites and Plate Tectonics. Springer, New York.
Gill, R. (2010) Igneous Rocks and Processes. Wiley-Blackwell, Malaysia.
Goss, A. R. and Kay, S. M. (2009). Extreme high field strength element (HFSE) depletion and near-chondritic Nb/Ta ratios in Central Andean adakite-like lavas (~28°S, ~68°W). Earth and Planetary Science Letters 279: 97-109.
Gusev, A. I. and Korobeinikov, A. F. (2009) Mantle–crustal interaction in the generation of different types of mineralization: geophysical and petrological aspects, Izv. Tomsk Polytechnic University 315(1): 18-25.
Hastie, A. R., Kerr, A. C., Pearce, J. A. and Mitchell, S. F. (2007) Classification of altered volcanic island arc rocks using immobile trace elements: development of the Th–Co discrimination diagram. Journal of Petrology 48(12): 2341-2357.
Helvacı, C., Ersoy, E. Y., Sözbilir, H., Erkül, F., Sümer, Ö. and Uzel, B. (2009) Geochemistry and 40Ar/39Ar geochronology of Miocene volcanic rocks from the Karaburun Peninsula: Implications for amphibole-bearing lithospheric mantle source, western Anatolia. Volcanology and Geothermal Research 185(3): 181–202.
Henderson P. (1984) Rare Earth Element Geochemistry. Elsevier, Oxford, New York.
Hermann, J., Spandler, C., Hack, A. and Korsakov, A. V. (2006) Aqueous fluids and hydrous melts inhigh-pressure and ultra-high pressure rocks: implications for element transfer in subduction zones. Lithos 92(3): 399-417.
Irvine, T. N. and Baragar, W. R. A. (1971) Guide to the chemical classification of the common volcanic. Canadian Journal of Earth Science 8(5): 523-548.
Jabbari, E., Malekzadeh Shafaroudi, A. and Karimpour, M. H. (2017) Kalabri stratabound (manto-type) copper deposit in Eocene volcanic-sedimentary complex of NW Bardaskan, NE Iran. Journal of Advanced Applied Geology 7(1): 1-19 (in Persian).
Jahangiri, A. (2007) Post-collisional Miocene adakitic volcanism in NW Iran: geochemical and geodynamic implications. Journal of Asian Earth Sciences 30: 433-447.
Kürkcüoglu, B. (2010) Geochemistry and petrogenesis of basaltic rocks from the Develidag volcanic complex, Central Anatolia, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences 37: 42-51.
Le Maitre, R. W., Bateman, P., Dudek, A., Kellre, J., Le Bas, M. J., Sabine, P. A., Schmid, R., Sorenson, H., Streckeisen, A., Woolley, A. and Zanettin, B. (1989) A classification of igneous rocks and glossary of terms. Blackwell, Oxford, UK.
Lee, C. T. A. and Bachmann, O. (2014) How Important Is the Role of Crystal Fractionation in Making Intermediate Magmas? Insights from Zr and P Systematics. Earth and Planetary Science Letters 393: 266-274.
Lindenberg, H. G. and Jacobshagen, V. (1983) Post-Paleozoic geology of the Taknar zone and adjacent area, NE Iran, Khorasan. Geological Survey of Iran, Tehran, Iran.
Liu, X. and Liu, W. (2014) Source characteristics and tectonic setting of the Early and Middle Devonian volcanic rocks in the north Junggar, northwest China: Insights from Nd-Sr isotopes and geochemistry. Lithos 27-41: 184-187.
Mahvashi, M. and Malekzadeh Shafaroudi, A. (2016) Cheshmegaz (Nasim) copper deposit, NW Bardaskan, mineralogy, alteration, geochemistry and model determining Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24(3): 41–434 (in Persian).
Mahvashi, M. and Malekzadeh Shafaroudi, A. (2016) Cheshmegaz (Nasim) copper deposit, NW Bardaskan, mineralogy, alteration, geochemistry and model determining. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24(3): 419-434 (in Persian).
Martin, H. (1999). The adakitic magmas: modern analogues of Archaean granitoids. Lithos 46(3): 411-429.
McDonough, W.F., Sun, S.S., 1995. The composition of the Earth. Chemical Geology, 120: 223-253.
Moghadam, H. S., Whitechurch, H., Rahgoshay, M. and Monsef, I. (2009) Significance of the Nain-Baft ophiolitic belt (Iran): short-lived transtensional Cretaceous back-arc oceanic basins over the Tethyan subduction zone. Comptes Rendus Geoscience 316: 1016-1028.
Mohammadi, F., Zarrinkoub, Mohammadi, S. and Rajabi, A. R. (2015) Petrography and Geochemistry of volcanic rocks in Rizab area (North-west of Bardaskan), Khorasan Razavi province. M.Sc. thesis, Birjand University, Birjand, Iran (in Persian).
Morata, D. and Aguirre, L. (2003) Extensional lower Cretaceous volcanism in the coastal range (29°20' -30°S), Chile: Geochemistry and petrogenesis. Journal of South American Earth Sciences 16: 459-476.
Muller, D. and Groves, D. I. (1997) Potassic igneous rocks and associated gold-copper mineralization. Springer-Verlag, Berlin, Germany.
Pearce, J. A. (1983) Role of the sub-continental lithosphere in magma genesis at active continental margins. In: Continental Basalts and Mantle Xenoliths (Hawkesworth, C. J. and Norry, M. J.) 230-249. Shiva Publisher, Nantwich, UK:
Pearce, J. A. and Norry, M. J. (1979) Petrogenetic implications of Ti, Zr, Y and Nb variations in volcanic rocks. Contributions to Mineralogy and Petrology 69(1): 33-47.
Pilger A. (1971) Die zeitlich-tektonische Entwicklung der Iranischen Gebirge. Clausthaler Geologische Abhandlungen, 8: 1–27.
Prouteau, G., Scaillet, B. and Pichavant, M. and Maury R. (2001) Evidence for mantle metasomatism by hydrous silicic melts derived from subducted oceanic crust. Nature 410: 197-200.
Rollinson, H. R. (1993) Using geochemical data: Evaluation, presentation, interpretation. Longman Scientific and Technical, Wiley, New York.
Rudnick, R. L. and Gao, S. (2003) The Composition of the Continental Crust. In: Treatise on Geochemistry (Eds. Holland, H. D. and Turekian, K. K.) 3: 1-64. Elsevier-Pergamon, Oxford.
Shahrabi, M., Hosseini, K., Shabani, K. and Massomi, R. (2005) Geological map of Bardaskan, 1:100000 scale. Geological Survey of Iran, Tehran, Iran.
Siddiqui, R. H., Asif Khan, M. and Qasim Jan, M. (2007) Geochemistry and petrogenesis of the Miocene alkaline and sub-alkaline volcanic rocks from the Chagai arc, Baluchistan, Pakistan: Implications for porphyry Cu-Mo-Au deposits. Himalayan Earth Sciences 40: 1-23.
Soltani, A. and Fardust, F. (2017). Mineralization, geochemistry and genesis of Abri, Rahbari and Cheshmeh-Marzieh, NE Darouneh. M.Sc. thesis, Shahroud Industrial University, Shahroud, Iran (in Persian).
Sun, S. S. and McDonough, W. F. (1989) Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes. In: Magmatism in Ocean Basins (Eds. Saunders, A. D., Norry, M. J.) Geological Society, Special Publication 42: 312– 345.
Terentiev, R. A., Savko, K. A. and Santosh, M. (2016) Paleoproterozoic crustal evolution in the East Sarmatian Orogen: Petrology, geochemistry, Sr-Nd isotopes and zircon U-Pb geochronology of andesites from the Voronezh massif, Western Russia. Lithos 246-247: 61-80
Thirlwall, F. M., Upton, B. G. J. and Jenkins, C. (1994) Interaction between continental lithosphere and Iceland plume-Sr-Nd-Pb isotope geochemistry of Tertiary basalts, NE Greenland. Journal of Petrology 35: 839-879.
Whitney, D. L. and Evans, B. W. (2010) Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist 95: 185-187.
Wilson, M. (2007) Igneous Petrogenesis. Springer, Dordrecht, Netherlands.
Winchester, J. A. and Floyd, P. A. (1977) Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation product using immobile elements. Chemical Geology 20: 325-343.
Winter, C. (2001) An Introduction to Igneous and Metamorphic Petrology. Prentice Hall, New York.
Zanetti, A., Mazzucchelli, M., Rivalenti, G. and Vannuci, R. (1999) The Finero phlogopite-peridotite massif: An example of subduction-related metasomatism. Contributions to Mineralogy and Petrology 134: 107-122.
Zhang, H., Zhang, L., Harris, N., Jin, L. and Honglin, Y. (2006) U–Pb zircon ages, geochemical and isotopic compositions of granitoids in Songpan-Garze fold belt, eastern Tibetan Plateau: constraints on petrogenesis and tectonic evolution of the basement. Contributions to Mineralogy and Petrology 152(1): 75-88. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,087 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 487 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||