تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,651 |
تعداد مقالات | 13,405 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,230,110 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,081,437 |
مفهوم تأویل از دیدگاه ناصرخسرو و علامه طباطبایی در دو کتاب وجه دین و تفسیر المیزان | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 4، دوره 11، شماره 24، دی 1399، صفحه 41-54 اصل مقاله (948.91 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2020.123168.1406 | ||
نویسندگان | ||
قدرت الله خیاطیان* 1؛ مرضیه پیوندی2 | ||
1دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
2دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
چکیده | ||
افراط در تأویلگرایی، یکی از ویژگیهای مهم اسماعیلیه است که موجب تمایز آنان از سایر مذاهب اسلامی میشود. با توجه به آثار حکیم ناصرخسرو قبادیانی، یکی از کلیدیترین مؤلفههای ذهنی و اعتقادی این حکیم و سخنور بزرگ ادب فارسی، مقولۀ تأویل است. او بهعنوان «حجت» در مذهب اسماعیلی، در آثار منظوم و منثور خود بارها مسئلۀ تأویل را به کار برده است؛ چنانکه کتاب وجه دین او آکنده از تأویلات است؛ به گونهای که در این کتاب بسیاری از احکام دین و شریعت را نیز تأویل کرده و قائل شده است شریعت بدون تأویل هیچ ارزشی ندارد و همچون جسد بدون روح است. همچنین، علامه طباطبایی، فیلسوف و مفسّر معاصر، در باب تأویل برای الفاظ قرآن، معانی باطنی قائل است. هر دو آنان معتقدند کل قرآن تأویل دارد؛ اما بیشتر تأویلهای ناصرخسرو در باب شریعت است و بسیاری از آنها از نوع تأویل مذموم؛ امّا تأویلهای علامه طباطبایی براساس معارف قرآنی و اهل بیت است و از نوع تأویل محمود. علامه طباطبایی با وجود اعتقاد به تأویل همۀ آیات، برخلاف ناصرخسرو به تأویل آیاتالاحکام نپرداخته است و تأویلهای ناصرخسرو با نظر او سنخیت و مطابقت ندارند. در این مقاله، ابتدا تأویل ازنظر ناصرخسرو در کتاب وجه دین و علامه طباطبایی در تفسیر المیزان به روش توصیفی – مقایسهای، بررسی و سپس تشابه و تفاوت نظر آنان تبیین و تحلیل شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
تأویل؛ ناصرخسرو؛ وجه دین؛ علامه طباطبایی؛ المیزان | ||
مراجع | ||
منابع 1- قرآن کریم 1- ابنفارس، احمد، (1990م)، معجم المقاییس اللّغه، بیروت، دار الاسلامیّه. 2- ابن منظور، محمّد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم. 3- جرجانی، میرسید شریف علی بن محمد، (1377)، تعریفات، ترجمۀ حسن سید عرب و سیما نوربخش، تهران، انتشارات فرزان روز، چاپ اول. 4- خرمشاهی، بهاءالدین، (1372)، قرآنپژوهی (هفتاد بحث و تحقیق قرآنی)، تهران، مرکز نشر فرهنگی مشرق، چاپ اول. 5- روحانی، رضا، (1381)، «قرآن و تأویل آن از دیدگاه ناصرخسرو»، فصلنامۀ مطالعات اسلامی دانشگاه کاشان، شماره 58، صص 69-94. 6- سیوطی، جلالالدین، (1418)، الاتقان فی علوم القرآن، تحقیق ابوالفضل ابراهیم، بیروت، مکتبةالعصریة. 7- شریفی مال امیری، فریبا، (1397)، مقایسۀ خط سیر فکری، سبکشناسی و دورۀ زندگی ناصرخسرو و سنایی غزنوی و مقایسۀ قصیده مشترک دو شاعر با دیدگاه دو شاعر، بیجا، نخستین جشنواره تألیفات علمی برتر علوم انسانی اسلامی جایزه ویژه علامه جعفری. 8- طباطبایی، سید محمدحسین، (1993ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم. 9- ------------، (1378)، ترجمه تفسیر المیزان، ج3، ترجمه سید محمدباقر موسوى همدانى، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ یازدهم. 10- -----------، (1385ش)، شیعه در اسلام، تحقیق محمدعلی کوشا، ، بیجا، واریان، چاپ ششم. 11- فروزانفر، بدیعالزمان، (1361)، احادیث مثنوی، تهران، امیرکبیر. 12- قبادیانی، ناصرخسرو، (1363الف)، جامعالحکمتین، به تصحیح و مقدمۀ فارسی و فرانسوی دکتر محمد معین و هانری کربن، تهران، انتشارات کتابخانۀ طهوری، چاپ دوم. 13- -----------، (1363ب)، گشایش و رهایش، تصحیح سعید نفیسی، تهران، جامی. 14- -----------، (1384)، وجه دین، تهران، طهوری، چاپ دوم. 15- -----------، (1356)، وجه دین، تصحیح غلامرضا اعوانی، تهران، انجمن فلسفه ایران. 16- ----------- ، (بیتا)، زادالمسافرین، تهران، کتابخانه طهوری، چاپ اول. 17- ----------- ، (1348ش)، دیوان اشعار، چاپ سید نصراللّه تقوی، چاپ افست گلشن. 18- ----------- ، (1357ش)، دیوان اشعار، ج1، به اهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، انتشارات مؤسسۀ مطالعات دانشگاه مک گیل شعبۀ تهران. 19- قرشی، سید علیاکبر، (1371)، قاموس القرآن، ج1 تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم. 20- معرفت، محمدهادی، (1379)، «تأویل از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان»، نشریۀ قبسات، شماره 17، صص 105-115. 21- نظری، جلیل، (1383ش)، ناصرخسرو و اندیشۀ او، شیراز، مرکز نشر دانشگاه شیراز، چاپ اول. 22- هاجسن، مارشال، (1369)، فرقۀ اسماعیلیه، ترجمۀ فریدون بدرهای، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ سوم. 23- هانسبرگر، آلیس. سی، (1380)، ناصرخسرو لعل بدخشان، ترجمۀ فریدون بدرهای، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز. نرمافزارها: 24- نرمافزار عرفان اسلامی 3، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى نور (noorsoft). 25- نرمافزار جامعالتفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى نور (noorsoft). | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 458 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 388 |