تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,674 |
تعداد مقالات | 13,665 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,655,738 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,503,361 |
مفهوم گناه و ماهیت گناه نخستین در اساطیر و ادیان باستانی ایران، یونان و میانرودان | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 10، دوره 11، شماره 23، خرداد 1399، صفحه 127-148 اصل مقاله (919.84 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2019.117460.1288 | ||
نویسنده | ||
حمید کاویانی پویا* | ||
استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران | ||
چکیده | ||
انسان اساطیری در نگرش و بینش خود، برای حوادث اتفاقی جایگاهی قائل نبود. او دربارة انگیزه و بنیاددهندة هستی و خویش، برداشتی پندارگونه داشت و برای مصائب و ناخرسندیهای دنیای پیرامون و حتی ویژگیها، محدودیتها و محرومیتهایی که با آن سروکار داشت، دلایل و فلسفهای را باور داشت. بر این مبنا یکی از مسائل مهم در اساطیر تمدنهای کهن، بحث گناه و نافرمانی نخستین انسان یا زوج نخستین در مقابل نیروهای نامرئی و خدایان است که مصیبتهایی را برای آدمی به ارمغان آورد. ماهیت و چرایی تحقق این گناه و پیامدهای ارتکاب به گناه نخستین برای بشریت نیز از مسائل مهمیاند که در هر یک از تمدنهای ایرانی، میانرودانی و یونانی مطرح شدهاند و تمایزها و تشابههایی دارند. بر اساس این، در این پژوهش تلاش شده است با بهرهگیری از منابع و اسناد مهم دینی، اساطیری و حماسی و با رویکرد مقایسهای، مفهوم گناه در هر یک از سه تمدن باستانی توصیف شود و با واکاوی روایتهای مذکور، چرایی، چگونگی و پیامدهای گناه نخستین تحلیل شوند. نتایج نشان دادند تمدنهای باستانی ایران (مزدیسنی)، میانرودان و یونان در مفهوم گناه، چرایی و چگونگی ارتکاب انسان به گناهِ نخستین تفاوتهایی دارند؛ این تفاوتها به فراخور بینشی از فلسفة پیدایش انسان و ویژگیهای آدمی و بهویژه براساس نگرش موجود در آموزههای دینی اقوام و ملل مختلف به خدایان و خواستههای آنان است و نیز جایگاهی که در آفرینش برای آدمی قائل میشوند؛ البته به سبب الگوی فکری مشترک، تشابهها و همسانیهایی دربارۀ پیامدها و عقوبت این گناه در تمدنهای مزبور وجود دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
گناه نخستین؛ ایران؛ میانرودان؛ یونان؛ میرایی؛ اساطیر | ||
مراجع | ||
منابع 1- قرآن کریم. 2- اسمیت، جورج، (1383)، افسانۀ گیلگمش، ترجمة داود منشیزاده، تهران، اختران. 3- افشار، بهروز، (1392)، «نقد و بررسی نظریة گناه ازلی در مسیحیت»، مجلة معرفت ادیان، سال پنجم، شماره اول، صص 70-78. 4- افلاطون، (1353)، جمهور، تهران، چاپخانة خوشه. 5- اُگریدی، جوان، (1384)، مسیحیت و بدعتها، ترجمۀ عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، قم، انتشارات مؤسسۀ فرهنگی طه. 6- امیری خراسانی، احمد و بهرهور، مجید، (1378)، «نظری اجمالی بر تأویل بن مایة گناه آغازین در ادیان توحیدی»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی اصفهان (مطالعات و پژوهش های دانشکده ادبیات و علوم انسانی)، دوره دوم، شماره 52، صص 30-15. 7- الیاده، میرچا، (1387)، متون مقدس بنیادین از سراسر جهان، ج 1، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران، فراروان. 8- الیاده، میرچا، (1362)، چشماندازهای اسطوره، ترجمۀ جلال ستاری، تهران، توس. 9- اندرزاوشنردانا، ( 1373)، ترجمة ابراهیم میرزای ناظر، تهران، هیرمند. 10- اوستا، (1385)، ترجمه و گزارش جلیل دوستخواه، جلد 1 و 2، تهران، مروارید. 11- ائوگمدئچا، (1344)، ائوگمدئچا؛ متن پهلوی یا زند و ترجمه فارسی و واژهنامه، پژوهش رحیم عفیفی، بینا، مشهد. 12- آموزگار، ژاله، (1389)، تاریخ اساطیری ایران، تهران، سمت. 13- باستید، روژه، (1370)،دانش اساطیر، ترجمۀ جلال ستاری، تهران، توس. 14- بلک، جرمی و گرین، آنتونی، (1383)، فرهنگنامة خدایان، دیوان و نمادهای بینالنهرین باستان، ترجمة پیمان متین، تهران، امیرکبیر. 15- بندهشن فرنبغ دادگی، (1390)، گزارش مهرداد بهار، تهران، توس. 16- بنونیست، امیل، (1377)، دین ایرانی بر پایۀ متنهای یونانی، تهران، نشر قطره. 17- بویس، مری، (1376)، تاریخ کیش زرتشت، تهران، توس. 18- پینسنت، جان، (1380)، اساطیر یونان، ترجمة باجلال فرخی، تهران، اساطیر. 19- خوشدل روحانی، مریم، بیگدلی، رقیه، (1392) «بررسی تطبیقی آموزة گناه نخستین ازنظر اسلام و مسیحیت با تکیه بر آرای علامه طباطبایی و آگوستین»، جستارهای فلسفة دین، دوره 2، شماره 1، صص 19-46. 20- دینکرد پنجم، (1386)، به اهتمام ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، معین. 21- دینکرد سوم، (1381)، ترجمة فریدون فضیلت، تهران، فرهنگ دهخدا. 22- رسولزاده، عباس و باغبانی، جواد، (1389)، شناخت مسیحیت، قم، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 23- زادسپرم، (1366)، گزیدههای زادسپرم، ترجمة محمدتقی راشد محصل، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 24- زنر، آر.سی، (1377)، تعالیم مغان، ترجمة فریدون بدرهای، تهران، توس. 25- ژیران. ف، لاکوئه، گ و دلاپورت. ل، (1382)، اساطیر آشور و بابل، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران، کاروان. 26- ژینیو، فلیپ، (1372)، ارداویرافنامه، ترجمة ژاله آموزگار، تهران، معین. 27- ساندرز، ن.ک، (1373)، بهشت و دوزخ در اساطیر بینالنهرین، ترجمة ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران، فکر روز. 28- ستاری، جلال، (1384)، پژوهشی در اسطورۀ گیل گمش و افسانۀ اسکندر، تهران، نشر مرکز. 29- سد در نثر، (1337)، با بررسیها و یادداشتهای سرگرد اورنگ به سرمایۀ افلاتون شاهرخ، تهران، چاپخانۀ راستی. 30- سوفوکل، (1359)، اودیپوس شاه، اودیپوس در کولونوس، آنتیگون، ترجمة محمدسعیدی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. 31- سیلور، ردو، (1382)، ایزدان و ایزد بانوان یونانی، ترجمة گلشن اسماعیلپور، تهران، اسطوره. 32- شهزادی، رستم، (1386)، قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان، گفتاری دربارة ماتیکان هزار دستان، به کوشش مهرانگیز شهزادی، تهران، فروهر. 33- شییرا و ادوارد، (1375)، الواح بابلی، ترجمة علیاصغر حکمت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. 34- عریان، سعید، (1371)، متون پهلوی، گردآورنده: جیجاماسباسانا، تهران، کتابخانۀ جمهوری اسلامی. 35- عریان، سعید، (1382)، راهنمای کتیبههای ایرانی میانه، تهران، معاونت پژوهش، پژوهش و گویش سازمان میراث فرهنگی. 36- عفیفی، رحیم، (1383)، اساطیر و فرهنگ ایران، تهران، توس. 37- کاویانی پویا، حمید، (1389)، «جبر و اختیار در ایران باستان»، نامۀ تاریخپژوهان، سال ششم، شمارۀ بیست و یکم، صص 133-116. 38- کاویانی پویا، حمید، (1396)، «بررسی تطبیقی آفرینش انسان در اساطیر و ادیان ایران و میانرودان»، الهیات تطبیقی، سال هشتم، شماره هفدهم، صص 139-156. 39- کای بار، آسموسن و بویس، مری، (1384)، دیانت زرتشتی، ترجمۀ فریدون وهمن، تهران، جامی. 40- کتاب پنجم دینکرد، (1386)، به اهتمام ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، معین. 41- کتاب مقدس، (1383)، به کوشش ویلیام گلن و هنری مرتن، ترجمة فاضلخان همدانی، تهران، اساطیر. 42- کرتیس، جان، (1389)، بینالنهرین و ایران در دوران اشکانی و ساسانی (وازنش و باز زایی در حدود 238 ق.م ـ 643م.)، ترجمۀ زهرا باستی، تهران: انتشارات سمت. 43- کرسون، اندره، (بیتا)، سیری در فلسفه جهان از سقراط تا ولتر، ترجمة کاظم عبادی، بیجا. 44- کریستن سن، آرتور، (1381)، کیانیان، ترجمۀ ذبیحاله صفا، تهران، علمی و فرهنگی. 45- کریستن سن، آرتور، (1386)، نمونههای نخستین انسان نخستین شهریار در تاریخ افسانهای ایرانیان، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، نشر چشمه. 46- گرین، راجرلنسلین، (1387)، اساطیر یونان از آغاز تا آفرینش هراکلس، ترجمة عباس آقاجانی، تهران، سروش. 47- مارکیش، سیمون، (1377)، اساطیر از دیدگاه علمی، ترجمة احمد بیانی، تبریز، احیا. 48- مجیدزاده، یوسف، (1379)، تاریخ و تمدن بینالنهرین، ج2، تهران، مرکز نشر دانشگاه. 49- مردان فرخ، (1943)، شکندگمانیویچار، به اهتمام صادق هدایت، تهران، چاپخانة فرهنگ. 50- مک کال، هنریتا، (1379)، اسطورههای بینالنهرین، ترجمة عباس مخبر، تهران، نشر مرکز. 51- ملایوسفی، مجید و معماری، داود، (1390)، «گناه نخستین از دیدگاه اسلام و مسیحیت» مجلۀ ادیان و عرفان، دوره 44، شماره 2، صص 101-126. 52- میرفخرایی، مهشید، (1366)، آفرینش در ادیان، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 53- مینوی خرد، (1385)، ترجمۀ احمد تفضلی تهران، توس. 54- ناردو، دان، (1384)، اسطورههای یونان و روم، ترجمة عسکر بهرامی، تهران، ققنوس، چاپ اول. 55- ناس، جانبی، (1386)، تاریخ جامع ادیان، ترجمة علیاصغر حکمت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. 56- ویرژیل، (1369)، انهاید، ترجمة میرجلالالدین کزازی، تهران، نشر مرکز. 57- هادُختنسک، (1371)، به کوشش مهشید میرفخرایی، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 58- هال، جیمز، (1383)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران، فرهنگ معاصر. 59- هُرن، پاول و هویشمان، هاینریش، (1394) فرهنگ ریشهشناسی فارسی، ترجمة جلال خالقی مطلق، اصفهان، مهرافروز. 60- هسیودس، (1387)، تئوگونی، ترجمة فریده فرنود فر، تهران، انتشارات دانشگاه. 61- هسیودوهومر، (1388)، کارها و روزها؛ تبارنامه خدایان؛ نبرد غوکها و موشها، ترجمه و تدوین ابراهیم اقلیدی، تهران، نشر مرکز. 62- هنری هوک، ساموئل، (1372)، اساطیر خاورمیانه، ترجمۀ علیاصغر بهرامی، فرنگیس مزداپور، تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. 63- هوک، ساموئل، (1381)، اساطیر خاورمیانه، ترجمۀ علیاصغر بهرامی و فرنگیس مزداپور، تهران، روشنگران و مطالعات زنان. 64- هومر، (1370)، اودیسه، ترجمة سعید نفیسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. 65- هومر، (1370)، ایلیاد، ترجمة سعید نفیسی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 66- یانیک، بلان، (1380)، پژوهشی در ناگزیری مرگ گیلگمش، ترجمة جلال ستاری، تهران، نشر مرکز. 67- یشتها، (1347)، ترجمۀ ابراهیم پورداود، ج2، تهران، انتشارات زبان و فرهنگ ایران. 68- Ben-Chaim, Rabbi moshe, (2009), Jewish Holiday, Vew york,INC.
69- BundahiŠn, (2005), pakzad. f, Tehran, center for the Great Islamic Encyclopædia.
70- Casartelli,Louis Charles, (1889), The philosophy of Mazdayasniain Religion under the sasanids, Jahangir Bejanji Karani, Bombay.
71- Dalley.S, (2000), "Myth from Mesopotamia", Oxford University Press.
72- Darmesteter,J, (1969), The Zend Avesta, part1, Vendidad, Bombay.
73- Duchesne-Guillemin .J, (2014), "AKŌMAN", Encyclopædia Iranica, I/7, pp. 728-729; http:// www.iranicaonline.org/articles/akoman-evil-mind.
74- Field.d.m, (1977), "Greek and Romman Mythology" .Hamlyn London. New york. Sydney Toronto.
75- Grant. M, (1971), "ROMAN MYTHS", printed in Great Britain by G.Tinling & Go LTD London and Prescot.
76- Hamilton,E, (1998), Mythology. Litthe, Brown and Company New york, Boston.
77- Heidel. e, (1963), "THE GILGAMESH EPIC" and old testament parallels. The UNIVERSITY OF CHICAGO: PRESS, Chicago & London FIRST PHOENIX Edition printed in the united states of America.
78- Jackson. A.W, (1928), Zoroastrian studies, New York.
79- Jafari dahaghi,M, (1998), Dadestan i Denig, paris.
80- Lacocque.Andre, (1984), Sin. ER, ed. Mircea Eliade, Vol13. New york, macmilian.
81- Langdon.S.H, (1920), "sin Babilonian", Encyclopaedia of religion and Ethics, Ed. by Hastings, Vol; II, New york. T&T. clark.
82- Leick. Gwendolyn, (2003), A Dictionary of ancient near Eastern Mythologhy, London and newyork, Routdledge.
83- shahak,Israel, (1994), Jewish History, Jewish Religion, Pluto press.
84- West, E. D, (1880), "Pahlavi Texts" OXFORD University Press Warehouse. At the Claredon Press.
85- Zaehner, R. C, (1975), "THE DAWN ANDTWILICH OF ZOROASTRIANIST", Published by Weidenfeld and Nicolson, London.
86- Zagko.V&Hoyle.H, (2017), " RESEPTION OF CLASSICAL MYTHOLOGY", John wiley & SONS. USA. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,050 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 730 |