تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,677 |
تعداد مقالات | 13,681 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,735,519 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,542,673 |
«رؤیت در خدا» و «رؤیت با خدا»؛ دو رویکرد در نظام معرفتشناختی مالبرانش و ملاصدرا | ||
الهیات تطبیقی | ||
مقاله 6، دوره 11، شماره 23، خرداد 1399، صفحه 61-74 اصل مقاله (1.04 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/coth.2020.118693.1327 | ||
نویسنده | ||
حسن رهبر* | ||
استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
چکیده | ||
یکی از مسائل مهمی که فیلسوفان در نظام فکری خود آن را پیجویی میکنند، دستیابی به معرفت حقیقی و تبیین چگونگی امکان حصول آن است. مالبرانش و ملاصدرا از زمره فیلسوفانیاند که تلاش میکنند دستیابی به معرفت حقیقی و چگونگی امکان آن را در چهارچوب نظام فکری خود به منصۀ ظهور برسانند. مالبرانش با طرح نظریۀ «رؤیت در خدا» بر این باور است که برای ادراک حقایق باید آنها را در خدا مشاهده کرد. در باور او، انسان ابتدا ایدههای اشیا را ادراک میکند و سپس بهواسطۀ آن و با اتحاد با خدا به ادراک حقایق نائل میآید. ملاصدرا نیز معرفت حقیقی را مبتنی بر ارادۀ الهی و شهود نفسانی انسان از رهگذر پیوند با عالم مجرد میداند که نگارنده از آن به «رؤیت با خدا» تعبیر میکند. ملاصدرا با ارجاع همۀ علوم به علم حضوری و نیز امکان معرفت حقیقی به واسطه شهود نفسانی، معرفت را مبتنی بر افاضۀ الهی میداند. از وجوه مشابهت آن دو، دریافته میشود نظریۀ معرفتشناختی آنها از نتایج دیدگاه هستیشناختی ایشان مبتنی بر اکازیونالیسم و وحدت وجود است که در مراحل بعد به نظریۀ بازنمایی ادراک منجر میشود. از وجوه مخالفت آن دو نیز دریافته میشود مالبرانش نظریۀ خود را امری فلسفی میداند و آن را در چهارچوب نظام فلسفی خود تبیین میکند؛ اما ملاصدرا دیدگاه خود را امری متعالی و در درجات والای عرفانی قلمداد میکند که انسان با پیوند با عالم مجرد به آن نائل میآید. | ||
کلیدواژهها | ||
رؤیت در خدا؛ رؤیت با خدا؛ معرفتشناسی؛ مالبرانش؛ ملاصدرا | ||
مراجع | ||
منابع 1- الشنیطی، محمّد فتحی، (1981م)، المعرفة، الطبعة الخامس، القاهرة، دارالثقافة القاهرة للطباعة و النّشر. 2- بریه، امیل، (1385ش)، تاریخ فلسفۀ قرن هفدهم، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران، انتشارات هرمس، چاپ اوّل. 3- کاپلستون، فردریک، (1380ش)، تاریخ فلسفه، از دکارت تا لایب نیتس، ترجمۀ غلامرضا اعوانی، ج 4، تهران، انتشارات سروش و شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اوّل. 4- طباطبایی، سید محمدحسین، (بیتا)، نهایة الحکمة، مؤسسة النشر الاسلامی. 5- مصطفی ابراهیم، ابراهیم، (2001م)، الفلسفة الحدیثة من دیکارت الی هیوم، اسکندریّة، دار الوفاء لدنیا الطباعة و النّشر. 6- ملاصدرا، (1362)، اللمعات المشرقیّة فی فنون المنطقیّة، تصحیح دکتر مشکاة الدینی، تهران، انتشارات آگاه، چاپ اوّل. 7- ------، (بیتا)، ایقاظ النائمین، مقدمه و تصحیح دکتر محسن مؤیدی، انتشارات انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران. 8- ------، (1361)، العرشیة، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران، مولی. 9- ------، (1387)، المظاهرالالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة، مقدمه، تصحیح و تعلیق از سیدمحمد خامنه ای، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اوّل. 10- ------، (1340)، رساله سه اصل، به تصحیح و اهتمام دکتر سیدحسین نصر، تهران، دانشگاه علوم معقول و منقول. 11- ------، (1363الف)، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی. 12- ------، (1363ب)، المشاعر، به اهتمام هانری کربن، تهران، انتشارات کتابخانه طهوری، چاپ دوّم. 13- -------، (1360)، الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیّة، تصحیح و تعلیق از سید جلالالدین آشتیانی، مشهد، مرکز الجامعی للنشر، چاپ دوّم. 14- ------، (1381)، کسر اصنام الجاهلیة، مقدمه و تصحیح و تعلیق از دکتر جهانگیری، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول. 15- -------، (1981م)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیّة الاربعة، 9 ج، بیروت، دارالاحیاء التّراث. 16- brown, s.(1991). In: The Oxford Companion to Philosophy, Edited by Ted Honderich, Oxford New York Oxford university press. 17- Bunnin ,Nicholas and Jiyuan Yu. (2004). The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, blackwell publishing. 18- Jennings ,Richard C.(1998). A philosophical consideration of awareness, Applied Animal Behaviour Science 57 _1998. 201–211. 19- Jolley, Nicholas.(1998). The Light of The Soul: theories of ideas in leibniz, malbranche and Descartes. New york: oxford university press. 20- Lehrer, keith. (1992). Theory of knowledge: london: routledge. 21- Lennon, M. Thomas. (2003). Cartesian viewe, Papers presented to Richard A. Watson, Brill leiden, boston 22- Nadler, steven. (1998). in: Routledge Encyclopedia of Philosophy, Version 1.0, London and New York: Routledge. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 333 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 400 |