تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,658 |
تعداد مقالات | 13,565 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,197,315 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,287,005 |
یک ایهام نادر (ایهام تصحیف) در دیوان حافظ و تلاقی وجوه | ||
فنون ادبی | ||
مقاله 10، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 26، فروردین 1398، صفحه 115-130 اصل مقاله (732 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/liar.2018.113058.1470 | ||
نویسنده | ||
امیر سلطان محمدی* | ||
دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
حافظ شیرازی یکی از محبوبترین شاعران پارسیزبان است. این محبوبیت در گرو زبدگی اشعار او و به اوج رساندن معنا و صورت در خلق شعر است. وی معانی بلند را از مبانی دینی و عرفانی و مضامین متعالی را از شاعرانی چون سنایی، عطار، مولوی، عراقی، سعدی و دیگر شعرای بزرگ فارسیزبان گرفته و در صورتآرایی کسانی چون خاقانی را الگو قرار داده است و شعر را به پایگاهی رسانده که دستیابی بدان محال شده است. یکی از ویژگیهای منحصربهفرد حافظ توجه ژرف و باریکبینانة او به آراستن صورت شعر است. ازاینرو وی از تمام قابلیتهای زبانی بهخصوص قابلیت نوشتاری و خطی بهره جسته است تا لایههای شعر را زیبا و عمیق سازد. ازآنجاکه نگارش متون در قدیم، به شکل ماشینی نبود و در گذاشتن نقطه و سرکش اهمال و امساک صورت میگرفت، حافظ با بهرهگیری از همین اصل از رسمالخط قدیم، واژگانی را که با گذاشتن یا نگذاشتن نقطه و سرکش متفاوت قرائت میشدند، در موضعی قرار میداد که قابلیت خوانش به دو شکل را داشته باشند و به این شکل آرایهای بسیار نادر با عنوان «ایهام تصحیف» خلق کرده است. بررسی نمونه هایی از این آرایه گویای نکتهای نسخهشناسی است و آن اینکه برخی از اختلاف ضبطهای بحثانگیز حاصل همین ابتکار حافظ بوده که از قضا در برخی از نسخ هنوز ردِپای این خلاقیت حافظ باقی مانده است. با شناسایی این خلاقیتِ حافظ (به کارگیری ایهام تصحیف) میتوان به نقطة «تلاقی وجوه» یا «آشتی وجوه» در برخی از ضبطها در دیوان حافظ دست یافت. این نکته نشان میدهد رسمالخط کنونی حداقل در برخی مجالها تصحیح دیوان حافظ را غیرممکن میسازد. | ||
کلیدواژهها | ||
حافظ؛ وجوه دوگانه؛ ایهام تصحیف؛ تلاقی وجوه | ||
مراجع | ||
منابع
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 699 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 409 |