تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,650 |
تعداد مقالات | 13,402 |
تعداد مشاهده مقاله | 30,206,570 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,075,345 |
بررسی انتقادی تطبیقی صنعت سجع در بلاغت فارسی و عربی | ||
فنون ادبی | ||
مقاله 5، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 25، دی 1397، صفحه 43-66 اصل مقاله (704.74 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/liar.2019.93948.0 | ||
نویسندگان | ||
سکینه قربانی* 1؛ سید جواد مرتضایی2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
چکیده | ||
سجع بهعنوان یک آرایۀ بدیعی مبتنی بر آرایش لفظی و ظاهری، در اکثر آثار بلاغی عربی و فارسی مطرح شده است. هدف این مقاله این است که با نگاهی انتقادی و تطبیقی، تطور و تحول این صنعت را از دوران نخستین بلاغتنویسی تا روزگار معاصر نشان دهد. بدین منظور، سیر تاریخی این صنعت بر اساس زمان و زبان تألیف آثار بلاغی و بدیعی مطالعه شد. برای درک بهتر و سهولت کار، انواع و اقسام سجع و آرایههای متشکل از آن نظیر ترصیع، موازنه و تسمیط و تجزیه به صورت متفاوتی طبقهبندی و نقد و بررسی شدند. با تطبیق دیدگاههای عربی و فارسی در دورههای مختلف این نتیجه حاصل شد که در مورد اصول و روشهای سجعپردازی در این دو زبان، اختلافهای اندکی وجود دارد. بلاغتنویسان فارسی در کلیّت صنایع بررسیشده، از علمای بلاغی عرب متأثر گشتهاند، اما گاهی نوآوریهایی جزئی در روش و قواعد صنایع ایجاد کردهاند که تکمیلکنندۀ دیدگاههای عربزبانان بوده است. با وجود این، نارساییهایی در تعریف صنعت سجع و اصول و قواعد آن وجود دارد که منجر به انحرافات و خطاهایی در تعریف انواع آن در سطح کلام و در شعر شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
سجع؛ بلاغت عربی؛ بلاغت فارسی؛ تطور صنایع؛ بلاغت تطبیقی | ||
مراجع | ||
منابع
الدمشقی(ابنناظم/ ابنمالک)، أبیعبدالله بدرالدینبن مالک (1422ه/ 2001م). المصباح فیالمعانی والبیان والبدیع، حققالکتاب و قدّم له بدراسة فی تاریخالبلاغة دکتر عبدالحمید هندوای، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیة. منشورات محمد علی بیضون.
10. مؤید، یحییبن حمزه (العلویالیمینی) (1415ه/ 1995م). الطراز (المتضمن لاسرارالبلاغه و علوم حقایقالأعجاز)، مصحح عبدالسلام شاهین، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیة.
12. البحرانی، کمالالدین میثمبنعلیبن میثم (1433ق/ 1391ش). اصول البلاغة، به تحقیق الجنةالعلمیة فی مؤسسةالامامالصادق، قم: مؤسسةالامامالصادق.
15. جاحظ، عثمانبن عمروبن بحربن محبوب (1380/ 1961). البیان والتبیین، به تحقیق عبدالسلام محمد هارون، الجزءالثانی، چ1، قاهره: مکتبة الخانجی بمصر و مکتبة المثنی بغداد. 16. جرجانی، محمدبن علیبن محمد (بیتا). الأشارات والتنبیهات فی علمالبلاغة، تحقیق عبدالقادر حسین، الفجالة- القاهره: دارالنهضة مصر للطبع والنشر.
18. الحلبّی، نجمالدین ابناثیر (1971). جوهرالکنز (مختصرکتاب کنزالبراعة فی أدوات ذیالیراعة)، به تحقیق محمد السید عثمان، بیروت- لبنان: دارالمکتبالعلمیة. 19. خطیب قزوینی، محمدبن عبدالرحمن (1430ه/ 2009م). الایضاح فی علومالبلاغة. راعتنی به و راجعه محمد عبدالقادر الفاضلی، صیدا- بیروت- لبنان: المکتبةالعصریة، شرکة ابناء شریف انصاری.
24. رازی، شمسالدین محمدبن قیس (1388). المعجم فی معاییرالاشعارالعجم. تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی، تصحیح مجدد مدرس رضوی و سیروس شمیسا، تهران: علم.
27. زملکانی، عبدالواحدبن عبدالکریم (1383ه/ 1964م). التبیان فی علمالبیان (المطلع علی اعجازالقرآن). به تحقیق احمد مطلوب و خدیجةالحدیثی، بغداد: مطبعةالعانی.
30. سیوطی، أبیالفضل جلالالدین عبدالرحمنبن ابیبکر (1408/ 1988). معترکالأقران فی اعجازالقرآن. مصحح احمد شمسالدین، بیروت- لبنان: دارالکتبالعلمیة.
35. العسکری، ابی هلال الحسنبن عبداللهبن سهل(2006/1427). الصناعتین الکتابة و الشعر. به تحقیق علی محمد البجاوی و محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبة العصریة.
38. فخری اصفهانی، شمسالدین محمدبن فخرالدین (1389). معیار جمالی و مفتاح ابواسحاقی (علم عروض، علم قوافی، علم بدایعالصنایع) به تصحیح یحیی کاردگر، بیجا: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
43. القرشی، عبدالرحیمبنعلیبن شیث (1408ه/ 1988م). معالمالکتابة و مغانمالاصابة. تحقیقه و ضبطه و تعلیق حواشیه محمدحسین شمسالدین، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیة. 44. القیروانی، لأبی علیالحسنبن رشیق (1424/2004). العمدة فی محاسنالشعر و آدابه و نقده، به تحقیق عبدالحمید هندوانی، بیروت: المکتبةالعصریه. الدار النموذجیة - المطبعة العصریه.
48. مازندرانی، محمد هادیبن محمد صالح (1376). انوارالبلاغه؛ در فنون معانی، بیان و بدیع، به کوشش محمدعلی غلامینژاد، مرکز فرهنگی نشر قبله، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب. 49. مدنی، السید علی صدرالدین بن مغضوم (1389/ 1969). انوارالربیع فی انواعالبدیع، حققه و ترجم لشعرائه شاکر هادی شکر، الجزءالسادس و الجزءالخامس. نجف اشرف: مطبعة النعمان. 50. مرغینانی، للامام ابیالحسن نصربن حسن (1364). محاسنالکلام او المحاسن فیالنظم والنثر، تحقیق و تقدیم محمد فشارکی، اصفهان: مطبعة پروین اصفهان- فرهنگسرای اصفهان.
53. هدایت، رضاقلیبن محمد هادی (1383). مدارجالبلاغه در علم بدیع، تصحیح حمید حسنی و بهروز صفرزاده، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 745 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 646 |