
تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,742 |
تعداد مقالات | 14,209 |
تعداد مشاهده مقاله | 34,927,968 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 13,930,253 |
ساختار ساختارها در اشعار ناصرخسرو با تکیه بر وجه غالب | ||
فنون ادبی | ||
مقاله 3، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 25، دی 1397، صفحه 15-34 اصل مقاله (793.88 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/liar.2017.104289.1152 | ||
نویسندگان | ||
محمدرضا ایروانی* 1؛ غلامعلی فلاح2؛ حبیب الله عباسی2؛ حمید عبدالهیان3 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، ایران | ||
2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، ایران | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، ایران | ||
چکیده | ||
ساختار ساختارها در دیوان ناصرخسرو بر وجه غالب «خردگرایی» استوار است و تمام مایگانها و ساختارهای کوچک و بزرگ در اشعار ناصرخسرو حول آن سامانمند میشوند یا از طریق تقابل با یکدیگر آن را تقویت میکنند و کارکرد اثبات مدّعای شاعر حول محور یقین (و نه حدس و ظن) میگردد. ساختار اندیشهای دیوان ناصرخسرو (در ساحت سیاسی، مذهبی و ...) بر مبنای تقابل و تضاد با دستگاه حاکمۀ خلفای عباسی و سلجوقیان بنا نهاده شده است و شاعر همیشه «خرد» را معیار قضاوت خود برای محاجه و غلبه بر مخالفان قرار میدهد و حتی اعتقادات اسماعیلی خود را با رویکردی خردگرایانه مطرح و اثبات میکند. «تمسک به دین (خاصه مذهب اسماعیلیه) حول محور خرد برای نجات از دنیا» درونمایۀ اصلی دیوان ناصرخسروست و خوشههای تصویری مرتبط با آن بیشتر تصاویر کانونی دیوان را تشکیل میدهد. بوطیقای هنری او بر محاکات استوار و جهان و قوانین آن در دیوان، ثابت و عقلپسند است. بسامد بسیار زیاد واژگان مرتبط با موتیف «خرد»، ساختار نحو استدلالی، استفادۀ متعادل از صور خیال، وجود مناظرهها و ... از مؤلفههای وجه غالب «خردگرایی» در ساختار ساختارهای دیوان است و سبب تفوّق قطب مجازی زبان بر قطب استعاری و زبان روشن، تکمعنا و صریح اشعارش شده است. نتیجۀ نهایی اینکه عناصر، مایگانها و ساختارهای گوناگون دیوان ناصرخسرو تابعی است از ساختار ساختارهای عصرش. این پژوهش از نظر هدف، اکتشافی است و بر اساس آرا و رویکردهای ساختارگرایان و فرمالیستها انجام شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
ساختار؛ ساختار ساختارها؛ وجه غالب؛ دیوان ناصرخسرو | ||
مراجع | ||
منابع 1. احمد، الهاشمی (1923). جواهرالادب فی ادبیات و انشاء لغهالعرب، مصر. 2. احمدی، بابک (1382). ساختار و تأویل متن، چ 6، تهران: نشر مرکز . 3. اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی، ترجمۀ فرزانۀ طاهری، چ 2، تهران: نشر مرکز. 4. بدوی، عبدالرحمان (1374). تاریخ اندیشههای کلامی در اسلام، جلد دوم، ترجمه حسین صابری، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. 5. برتنس، هانس (1384). مبانی نظریۀ ادبی، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی. 6. پورجعفر چلیکدانی، معصومه (1390). «سیمای خرد در سبک خراسانی (رودکی، فردوسی، ناصرخسرو، خیام)»، مطالعات نقد ادبی (پژوهش ادبی)، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، شمارۀ 23، 215-235. 7. پیاژه، ژان (1385). ساختارگرایی، ترجمۀ رضاعلی اکبرپور، تهران: انتشارات کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. 8. سلدن، رامان (1373). راهنمای نظریه ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو. 9. الشریف الرضی (1955). تلخیص البیان فی مجازات القرآن، تحقیق محمد عبدالغنی حسن، القاهره. 10. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391). رستاخیز کلمات، تهران: سخن. 11. ــــــــــــــــــــــــ (1388). «ساختار ساختارها»، مجله علمی– پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، س 17، ش65، 7-14. 12. شمیسا، سیروس (1387). انواع ادبی، چ 3، تهران: میترا. 13. فتوحی، محمود (1389). بلاغت تصویر، چ 2، تهران: سخن. 14. ــــــــــــــــ (1391). سبکشناسی (نظریهها، رویکردها و روشها)، تهران: سخن. 15. فروزانفر، بدیعالزمان (1387). سخن و سخنوران، تهران: زوار. 16. عباسی، حبیبالله (1394). «تأثیر مصالحه ها بر اوج و فرود ساختار ساختارها در تاریخ ایران زمین»، فصلنامه نگاه نو، شماره 105، 127-133. 17. گلدمن، لوسین (1382). نقد تکوینی، ترجمه دکتر محمدتقی غیاثی، تهران: نگاه. 18. مسبوق، سیدمهدی و دیگران (1391). «از عقل ناصرخسرو تا عقل ابوالعلاء»، نشریه علمی پژوهشی ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، س3، ش 6، 209-239 19. مظفر، محمدرضا (1370). منطق، ترجمۀ منوچهر صانعی درهبیدی، چ 7، تهران: حکمت 20. ناصرخسرو قبادیانی (1357). دیوان اشعار، به اهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، جلد اول، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی. 21. ون دیک، توین آدریانوس (1394). تحلیل متن و گفتمان، ترجمۀ پیمان کیفرخی، آبادان: پرسش. 22. یاکوبسون، رومن (1380). «وجه غالب»، ترجمۀ بهروز محمودی بختیاری، ساختگرایی، پساساختگرایی و مطالعات ادبی (مجموعه مقالات)، به کوشش فرزان سجودی، تهران: سورۀ مهر 23. یورگنسن، ماریان و فیلیپس (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی. 24. Jokbson, Roman (1960). “Concluding statement; linguistics and poetics”, Cambridge mass. 25. Tylor, T. J. (1980). Linguistic teory and structural stylistics, Pergomon press, oxford. 26. Matejka, ladislav & Crystyna Pomorska (1971) eds. Reading in Russian poetics: formalist and structuralism views. Cambridge. Mas and London: MIT press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 788 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 569 |