پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,650 |
| تعداد مقالات | 13,402 |
| تعداد مشاهده مقاله | 30,203,792 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,074,485 |
بررسی ویژگیهای سبک کلامی گروهک منسوب به داعش: مطالعه موردی عملیات تروریستی خرداد ماه 96 | ||
| نشریه پژوهش های زبان شناسی | ||
| مقاله 5، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 19، مهر 1397، صفحه 55-66 اصل مقاله (1.59 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/jrl.2018.108730.1147 | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود دهقان* 1؛ بهمن حیدری2 | ||
| 1استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبانشناسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد زبان شناسی، گروه زبان انگلیسی و زبان شناسی ،دانشکده ی ادبیات و زبان های خارجی،دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیلِ ویژگیهای گفتاری پیامِ ویدئوی ضبط شدۀِ پیش از عملیاتِ تروریستی 1396 تهران بر اساس رویکردِ زبانشناسی حقوقی است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخی برای این پرسش اساسی است که آیا گویندۀ پیام در پنهان نگاهداشتن هویت و ملیت عاملان تروریستی موفقتر عمل کرده یا زبانشناسی حقوقی در کشفِ تشخیص هویتِ عاملان این حادثۀ تروریستی موفقتر بوده است؟ این علم بینارشتهای با تحلیل آوایی صامت /ɡ/ و بسامدِ همخوان‌های /w/ و /v/ و فقدان همخوان‌های //ɫ و /r/ در برخی از گویش‌های زبانِ کردی توانسته است در کمک به مباحث امنیتی گام بردارد. نتایج نشان میدهد که گویندۀ پیام از الگوهای زبانی نظام‌های مختلف گونه‌های زبان‌کردی بهره برده است و از وحدت رویۀ ثابتی پیروی نکرده است. وی کوشیده است با بهرهگیری از فرایندهای واجی؛ از قبیل، تغییر واکه، حذف، تضعیف و تقویت در نظامِ واجی و ساخت فعل در نظام نحوی زبانِ کردی، هویتِ اصلی عاملان تروریستی را مخفی نگاه دارد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که گویندۀ پیام اگرچه فردی ایرانی است، اما در کل پیامِ ویدئویی خود سعی در پنهانکردن هویت خود داشته و نوع تلفظ خود را به گونهای تغییر داده است که نمی‌تواند متعلق به کردیِ کرمانشاهی، کردیِ خراسانی و کردیِ موکریانی باشد و به گونهای دیگر از زبان کردی، اگرچه ایرانی، تعلق دارد که می‌تواند موضوع پژوهش‌های آتی باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| داعش؛ تشخیصِ هویت؛ زبان‌شناسی‌حقوقی؛ زبان‌کردی؛ ویژگیهای کلامی | ||
| اصل مقاله | ||
|
1. مقدمه پژوهش حاضر قصد دارد تا با هدف تحلیل و بررسی ویژگیهای گفتاری گوینده و متن پیامِ ویدئوی ضبط شدۀ پیش از عملیات تروریستی 1396 تهران، ضمن معرفی راهبردهای زبانیِ رمزگذاری شده توسط گویندۀ پیام، راهبردهای فناوری زبان‌شناسی‌حقوقی در رمزگشایی از متن پیام را نیز مورد واکاوی قرار دهد. ظهور دولت خودخواندۀ دولت اسلامی موسوم به داعش در عراق و سوریه و نقش بارز فناوری زبانشناسی حقوقی در شناسایی قاتل روزنامه‌نگار آمریکایی وابسته به گروهک داعش، دوباره اهمیت آواشناسی قضایی را در مباحث امنیتی مطرح کرد. زبانشناسی که مطالعۀ علمی زبان است؛ به لحاظ نظری، به دنبال کشف چیستی و چگونگی عملکرد قوۀ نطق است و به لحاظ کاربردی، به چگونگیِ بکارگیری و نقش زبان در زندگی روزمره می‌پردازد. گرایشی نوین از زبانشناسی کاربردی زبانشناسی حقوقی است که شاخه‌ای بینارشتهای از زبانشناسی و حقوق است. آواشناسی قانونی نیز یکی از زیرشاخه‌های زبانشناسی حقوقی است که به تشخیصِ هویتِ گوینده، تجزیه و تحلیل مدارک و مستندات ضبط شده می‌پردازد. این حوزه نشان میدهد چگونه می‌توان از تحلیل‌های زبانی برای حل مشکلاتی چون تشخیصِ هویت نویسندگان متون، تشخیص صدا، شهادت دروغ، مشکلات متون حقوقی و غیره استفاده کرد (آقاگلزاده،1391:197). استاجی (1385) اصطلاح آواشناسی قانونی را به قیاس با اصطلاح پزشکی قانونی به کار برده است. حوزۀ شناسایی از طریق گوش را گاهی شهادت گوش[1] به حساب می‌آورند (گیبنز[2]،2003:298). آقاگلزاده (1391: 193) شناسایی ویژگیهای صوتی گفتار را در نوع خود پیشرفته‌ترین حوزۀ شواهد زبانشناختی به شمار می‌آورد. برخی ویژگیهای صوتی گفتار که سبب شناسایی صاحب صدا یا مؤلف می‌گردد و در این پژوهش با تأکید بر آنها داده‌های پژوهش مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد به قرار زیر است:
این پژوهش سعی دارد با تکیه بر ابزارهای زبانی، به رمزگشایی از پیام ضبط شدۀ قبل از حادثۀ تروریستی تابستان 1396 مجلس شورای اسلامی ایران بپردازد و ویژگیهای زبانی که در پیام رمزگذاری شده است را آشکار کند. حملات ۱۳۹۶ تهران به حملاتِ تروریستی داعش به ساختمانِ مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ (۷ ژوئن ۲۰۱۷) در تهران اشاره دارد. عاملان تروریستی منسوب به داعش، ویدیویِ ضبط شدهای از عاملان حملاتِ تروریستی تهران منتشر کردند که قبل از انجام این حملات تهیه شده بود. در آن تصاویر، پنج عامل حملۀ تروریستی که سه نفر از آنها صورت‌شان را پوشانده بودند و دو نفر دیگر پشت به دوربین نشسته بودند متنی را به دو زبان عربیـکردی قرائت کردند. متن و شیوۀ قرائتِ آن حاوی نکات مهمِ زبانشناختی بود که شالودۀ اصلی این پژوهش بر پایۀ آن قرار گرفته است. یافتههای زبانشناختی نشان داد که گویندۀ پیام از ویژگیهای تنوع گویشی در زبانِ کردی به منظور جلوگیری از دسترسی به هویتِ اصلی عاملان تروریستی استفاده کرده است. بخش پیشینۀ پژوهش به ارتباط میان تحلیل‌های زبانشناختی و تحلیل‌های حقوقی می‌پردازد و آغاز فعالیت‌های تحلیل‌های زبانشناختی را سال 1968 عنوان میکند. تبدیل صورت گفتاری پیام ویدئویی به صورت نوشتاری و توضیحاتی در مورد واجگان زبان کردی و شیوۀ نوشتاری آن، بخش روششناسی پژوهش را شکل میدهد. تحلیلِ زبانی ویژگیهای صوتی متن پیام، بخش تحلیل پژوهش را در بر می‌گیرد. به طور کلی، پژوهش حاضر شامل پنج بخش است. بخش دوم به پیشینۀ پژوهش و مطالعات مرتبط به آن پرداخته است. بخش سوم به روششناسی انجام پژوهش اشاره میکند. بخش چهارم به تحلیل ویژگیهای متن صوتی ِ پیام اختصاص دارد و در بخش آخر نتیجهگیری پژوهش را خواهید دید.
2. پیشینۀ پژوهش و مطالعات مرتبط زبانشناسی حقوقی پل ارتباطی میان دو حوزۀ زبانشناسی و حقوق است که الزاماً تحلیل‌هایش منطبق بر تحلیل‌های حقوقی نیست. نگاهی به آغاز فعالیت‌های زبانشناسی حقوقی وجه تمایز تحلیل‌های زبانشناختی و تحلیل‌های حقوقی را به خوبی آشکار میکند. تحلیل توصیفی اسوارتویک[3](1968) در پروندۀ ایوانز[4] در سال 1968و همچنین تحلیل عمومی زبانشناختی کولتارد[5] از پروندة بنتلی[6] در سال 1998 که منجر به حکم عفو پس از مرگ شدند شکاف بین تحلیل زبانشناختی با تحلیل حقوقی را آشکار ساخت (اولسن، 2004:15). آقاگلزاده (1384) با بررسی برخی از علائم تجاری که بازار اروپا و آمریکا را با مشکل مواجه نموده است و زبانشناسان توانستهاند با بررسی آنها دادگاهها را با ابزارهای زبانشناختی متقاعد سازند قدم مؤثری را در معرفی زبانشناسی حقوقی در ایران پایه‌گذاری کرد. به لحاظ قانونی، یک نوع غش در معامله انتخاب عنوان کالاهای تولیدی است که به لحاظ آوایی مشابه با عناوین شرکت‌های معتبر است. شکایت شرکت Aveda از شرکت Aveta و شکایت شرکت مک‌دونالد (Mc) از شرکت‌های Mc sleep، Mc fries، Mc Nuggets از جمله موارد غش در معامله است. دادگاه پس از بررسیهای زبانشناختی، به نفع شرکت‌های Aveda و مک‌دونالد Mc)) رأی داد. هالین[7] (1990) در یک پرونده، با تحلیل ابزاری صدای دو نفر که صدای /r/ بین واکه‌ای را به صورت ناقص تولید می‌کردند و همچنین با استفاده از ویژگی لهجۀ اجتماعی، مظنون اصلی را که در ایجاد حریق دست داشت شناسایی کرد. وی با استفاده از سبکِ آهنگِ جمله به عنوان عاملی در تشخیص صاحب صدا نتیجه گرفت هر چند کیفیت صدای مشتری به لحاظِ ویژگیهای جامعه‌شناختی زبان و برخی ویژگیهای تلفظی بسیار شبیه به یکی از مظنونین است اما، صدای مورد نظر متعلق به مظنون نمی‌باشد. تی‌یرسما و سولان [8](2003) با اشاره به موضع دست‌اندرکاران قضاوت در مورد حضور زبان‌شناس در محاکم قضایی که آن را نوعی تهدید شغلی به حساب می‌آوردند، خاطر نشان می‌کنند دست‌اندرکاران قضاوت به زودی دریافتند که متخصصان زبانشناسی در تشخیص موضوعات مورد مناقشه نقش مهمی را می‌توانند ایفا کنند. شای[9](2007) در یک مصاحبۀ تلفنی بیان میکند (آقاگل زاده،1391:58): "زبان‌شناس حقوقی یک زبان‌شناس است نه یک حقوقدان. زبان‌شناس حقوقی اطلاعات زبانشناختی را در زمینۀ قانون به کار می‌برد؛ برای مثال، بعضی زبانشناسان در تعیین هویتِ نوارهای ضبط شده و برخی در تعیین هویتِ نویسنده، اسناد مکتوب مانند نامه‌های تهدیدآمیز، ... فعالیت می‌کنند." با ظهور و رشد گروه موسوم به دولت اسلامی «داعش» که از ژوئیه ۲۰۱۴ ادعای خلافت جهانی کرد و انتشار ویدئوهای وحشتناک از بریدن سر روزنامه‌نگاران که تنها سر نخ موجود در آنها سخنان قاتل بود، نقش زبانشناسی و شاخه‌های مختلف آن دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. مثال بارز این مسأله، تحلیل زبانشناختی سخنان قاتل جیمز فولی روزنامه‌نگار است. فناوری زبانشناسی پس از بررسی فیلم مربوط به قتل جیمز فولی اعلام کرد قاتل فردی چپ دست است، لهجه‌ای متعلق به جنوب لندن دارد و لحن صدا مشخص میکند که قاتل زیر 30 سال سن دارد.
3. روش پژوهش در این پژوهش که ماهیتِ انجام آن کیفی و از نوع توصیفی-تحلیلی میباشد، به ویژگیهای گفتاری گویندۀ یک ویدئوی پنجدقیقه‌ای و متن آن پرداخته که قبل از اقدام به انجامِ عملیاتِ تروریستی 1396 تهران تهیه شده است و بدین وسیله مشخص میکنیم که آیا ویژگی گفتاری گوینده و متن پیام، هویتِ عاملان عملیاتِ تروریستی را آشکار میکند یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا متن پیام از حالتِ گفتاری به حالتِ نوشتاری زبانِ کردی تبدیل شده است. شایان ذکر است که زبانِ کردی عضوی از شاخۀ شمال غربی زبانهای ایرانی است که خود شاخه‌ای از زبانهای هند و ایرانی است. در این پژوهش برای سهولت کار، از کردیِ شمالی، کردیِ مرکزی و کردیِ جنوبی در اشاره به گویش‌های زبان‌کردی بهره گرفته‌ایم. دستگاه واجگانِ زبانِ کردی 35 واج و 8 واکه دارد که به وسیلۀ 30 حرف به صورت نوشتاری نمود پیدا میکند. 4. تحلیل زبانی ویژگیهای صوتی متن پیام افراد حاضر در جلسۀ تروریستی 5 نفر هستند که دو نفر از آنها پشت به تصویر و سه نفر در حالیکه سر و صورت خود را برای جلوگیری از شناخته‌شدن پوشانده‌اند دیده میشود. بجز پوشش موجود بر سر و صورت، گویندۀ پیام با استفاده از ابزارهای زبانی، متن پیام را رمزگذاری کرده است که در زیر با استفاده از ویژگیهای صوتی گفتار به رمزگشایی آن می‌پردازیم. شایان ذکر است که در این بررسی، تنها آن بخش از پیام نوشته شده است که دارای ارزش زبانشناختی میباشد و به باور نگارندگان پژوهش که گویشور زبان کردی هستند، به تشخیصِ هویتِ عاملان تروریستی کمک میکند.
4-1. تولید پرسشی که نگارندگان به دنبال پاسخ آن هستند این است که آیا گویندۀ ویدیوی ضبط شده واکهها/همخوانها را با ویژگی خاصی تولید کرده است؟ گویندۀ پیام در استفاده از همخوانها و واکه‌های نظام آوایی و واجی زبانِ کردی وحدت رویۀ ثابتی نداشته و به صورت متغیر از همخوان و یا واکه‌های متفاوتی برای یک واژه استفاده کرده است تا از این منظر، به زعم خود، پنهانسازی را به درستی انجام داده باشد. الف. گویندۀ متن پیام، هستۀ هجای نخست در واژۀ «جهاد» را در قسمت‌های مختلف متن به دو صورت تلفظ میکند؛ واکۀ پیشین و کشیدۀ /i/ در تلفظِ واژۀ /jihad/ و واکۀ پیشین و کوتاه /æ/ در تلفظ واژۀ /jæhad/ . شایان ذکر است که واژۀ «جهاد» یک وام‌واژه است که از عربی وارد زبان‌کردی شده است. تلفظِ وام‌واژه‌ها یا بر اساس زبانِ وامدهنده صورت می‌گیرد و یا تحتِ تأثیر نظامِ آوایی زبان وامگیرنده تغییر میکند. گویندۀ پیام در طول خواندن پیام در چندین مورد از واژۀ «جهاد» استفاده میکند. نمونههای زیر مؤیدی بر این ادعا هستند. 1. ʔæhl -i jihad -ən اهل جهاد ـِ هستند اهلِ جهاد هستند. 2. ħob-i Jæhad دوست‌داشتن ـِ جهاد دوست داشتنِ جهاد 3. kɛlid-i jihad کلید ـِ جهاد کلیدِ جهاد 4. jæhad -ækæ جهاد -نشانه معرفه این جهاد 5. ʔæw jihad -æ آن جهاد -نشانه معرفه آن جهاد
در عبارتهایِ ħobi jæhad و jæhad-ækæ هستۀ هجای نخست، واکۀ /æ/ میباشد و در عبارتهای اضافی ʔæhli jihad-ən و kelidi jihad هستۀ هجای نخست در واژۀ "جهاد" به واکۀ /i/ تغییر پیدا کرده است.
الف. گویندۀ متنِ پیام در سخنانش مکرراً از عبارت زیر استفاده میکند. 6. bæ ʔizn -i xoda-j pærwærdegar با اراده ـِ خدا ـِ پروردگار گویندۀ پیام در عبارت فوق، از صورتِ کوتاه شده واژۀ/xoda/ که به صورت [xwa] تلفظ شده است و در آن همخوان/d / حذف شده است، استفاده میکند. معمولاً با صورت کوتاه شدۀ [xwa] حرف اضافه bæ// کاربرد ندارد بلکه حرف اضافۀ //wæ به‌کار میرود. حرف اضافۀ / /bæ بیشتر با صورت کامل واژۀ /xoda/ کاربرد دارد. شایان ذکر است که کاربردهای ذکر شده، قطعیت صد در صد ندارند. مثلاً، در کردیِ جنوبی می‌توان با قاطعیت گفت که حرف اضافۀ /wæ/ به همراه واژۀ /xoda/ کاربرد دارد. در کردیِ مرکزی بجز کردیِ موکریانی، حرف اضافۀ /wæ/ و /bæ/ هر دو با صورت [xwa] کاربرد دارند. ب. در جملۀ زیر، همخوانِ انسدادی چاکنایی //Ɂ در واژۀ /ʃæmɁ/ به صورت کامل از سویِ گویندۀ پیام تلفظ شده است. این در حالی است که در اغلبِ گویش‌های زبان کردی، این همخوان، حذف و واژه به صورت [ʃæm] تلفظ میشود. 7. ʔæm ʃæmɁ -æ ʔimæ ɾoʃɛn -man kərdu:wæ این شمع را ما روشن -مطابقت فاعلی در زبانهای کنایی کردهایم این شمع را ما روشن کردهایم.
ج. در نمونههای زیر که بلافاصله به دنبال هم آمده‌اند، صورت‌های /ʔewæ/ و hewæ// به کار رفته است که هر دو یکی هستند و تنها تفاوتشان در همخوانِ آغازین آنها میباشد. همخوان‌های /ʔ/ و /h/ هر دو چاکنایی هستند و تفاوتشان در شیوۀ تولید است. /ʔ/ یک همخوان انسدادی است و /h/ یک همخوان سایشی. آن‌چه از بُعد زبانشناسی قابل تأمل است در واکه‌های بعد از همخوان‌های آغازین /ʔ/ و /h/ نهفته است، چرا که در کردیِ مرکزی این واکهها کشیده نیستند، در حالی که در کردیِ جنوبی کاملاً کشیده‌اند. 8. ʔewæ feɾqæn -u: شما فرقان هستید شما امت واحدهای نیستید.. 9. ʔemæ ʔomæt-i ʔeslam -in ما امت ـِ اسلام هستیم ما امت اسلام هستیم.
شما فرقان مشتقات فعل بودن (هستن) فرقان شما امت واحدهای نیستید. د. در مثالهای زیر، گویندۀ پیام از همخوان /w/ در افعال lanawa و natanwa استفاده کرده است در صورتی که می‌توانست از افعال lanaba و natanba که در آنها همخوان /b/ به کار رفته است، استفاده کند. 11. ħob -i jæhad zælili læ sær ʔomæt lanawa دوست‌داشتن ـِ جهاد ذلت از سر امت کنار نمی‌زند دوستداشتنِ جهاد خواری و ذلت را بر نمیدارد. ( بدین معنا که تنها دوستداشتنِ جهاد کافی نیست، بلکه باید وارد عمل شد) 12. ħob -i jæhad na-tan-wa bo bæhæʃt دوست‌داشتن ـِ جهاد ـنه بَرد آنها به بهشت دوستداشتنِ جهاد آنها را به بهشت نمیبرد.
ه. در فعل næxæwtu:n (نخوابیده‌اند) از جملۀ ʔæhli ʔesmati ʔe:ran næ xæw tu:n گویندۀ پیام امکان استفاده از همخوان/f/ به جای همخوان /w/را داشته است، اما برای پنهان نگاهداشتن هویتِ خود و اینکه خود را به عنوان گویشور کردیِ موکریانی معرفی کند از جایگزینی/f/ به جایِ همخوان /w/ خودداری کرده است.
و. صامت /ɡ/در آغازِ هجا بر حسب پیشین یا پسین بودن با واکۀ پس از خود همگون میشود. در حقیقت، انفجاری‌های کامی در آغازۀ هجا بر حسب مشخصۀ پسین با واکۀ بعد از خود هماهنگ می‌شوند. گویشوران کردیِ موکریانی صامت /ɡ/ که یک همخوانِ نرمکامی است را در واژۀ ɡijan// پیشین‌تر از سایر گویشوران کردزبان تلفظ می‌کنند، طوریکه با جایگاهِ همخوان /j/ همگون میشود و شبیه به واژۀ [ʤan] در زبانِ فارسی تلفظ میشود. در صورتیکه گویندۀ پیام، همخوانِ آغازین را به صورت /ɡ/ تلفظ میکند. این سرنخ به روشنی آشکار میکند که گویندۀ پیام گویشور کردیِ موکریانی نیست.
ز. بسامدِ واج‌های /w/و /v/نشان از پربسامد بودن واج /w/ در متنِ پیام دارد. /w/ در کردیِ جنوبی و مرکزی پربسامدترین و /v/ کم‌بسامدترین واج است. در پیامی که توسط گوینده قرائت شد، هفتاد و یک‌بار واج /w/ تکرار شد که در هیچ‌کدام اثری از شیوۀ تلفظ /v/ مشاهده نشد.
4-2. گویش و لهجه/ لهجهی اجتماعی اصطلاح لهجه[10] از نظر فنی، زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به جنبه‌های از تلفظ محدود شود که نشان می‌دهند شخص گویشور از نظرِ محلی یا اجتماعی به چه مکان یا منطقه‌ای تعلق دارد (مدرسی،1368:133). الف. گویندۀ پیام هنگام خواندن پیام، تلفظِ منطقۀ خاصی را بکار نبرده است؛ با این حال، از طریقِ ضمیر /əm/ در مثال 13 و اشاره به نام ایران در مثال 14، هویت و ملیت کرد زبان و ایرانی بودن خود را فاش میکند. 13. səɫaw- u: re:z -i tajbæt -əm hæyæ bo... سلام عرض و ـِ ویژه اول شخص مفرد دارم برای عرض سلام ویژه دارم برای ........ 14. ʔæhl -i ʔesmæt -i ʔe:ran næ- χæw -tu:n اهل ـِ عصمت ـِ ایران نشانۀ نفی خواب سوم شخص جمع اهل عصمتِ ایران در خواب نیستند. (به گونهای استعاری، گویندۀ پیام قصد دارد بگوید که مردمِ هوشیار آگاهند)
ب. در کردیِ جنوبی که شامل کردیِ کرمانشاهی، کلهری و سنجابی میباشد، به جای واج /ħ/ و /Ɂ/ به ترتیب از /h/ که همخوانی سایشی چاکنایی است و /ʔ/ که همخوانی چاکنایی انسدادی است استفاده میشود (رنجبر،1394:20). این در حالی است که گویندۀ پیام در تمام طول خواندن پیام، همخوان‌های /ħ/ و /Ɂ/ را به وضوح تلفظ میکند.
4-3. اختلال‌های گفتاری پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که تلفظ‌های مبهم و صداهای ناقص در طول پیام چگونه توسط گویندۀ پیام تولید شده است. برخلاف زبانِ فارسی، زبانِ کردی علاوه بر دو واج /l/ و/ɾ/ ، واج‌هایɫ/ / و /r/ را نیز دارد که باعث تمایز معنایی می‌شوند. الف. گویندۀ پیام در جایگزینی همخوان‌های /l/ و/ɾ/ ، با ɫ/ / و /r/ با مشکل مواجهه است؛ هرچند که توانایی تولید هر چهار واج را دارد و این در حالی است که فارسیزبانان بخوبی توانایی تولید این چهار واج را ندارند. در نمونههای (15) و (16) که در ذیل آمده است، گویندۀ پیام هر بار یکی از واج‌های/ɾ/ و /r/ را در واژۀ ایران به کار می‌برد. البته این جایگزینی تنها به این دو نمونه ختم نمی‌شود و در نمونۀ (17) که در ذیل آمده، نیز شاهد بکارگیری واج /r/ به جای واج /ɾ/ از سوی گویندۀ پیام هستیم. 15. tæwaw -i mosəɫman -an læ Ɂeɾana تمام ـِ مسلمان نشانهی جمع (ان) در ایران تمام مسلمانان در ایران 16. dæwɾæ -je ʔeslami læ ʔerana دوره ـی اسلامی در ایران دورهی اسلامی در ایران 17. fərq -æn fərqæ فرقه مشتقات فعل بودن (هستن) فرقه شما فرقه فرقهاید. در نگاهِ اول، چنین کاربردهایی از واج‌های /ɾ/ و /r/ می‌تواند ناشی از مبالغه یا هیجان باشد، اما به کارگیری واج ɫ// در نمونهی (18) به جای واج /r/ نشان میدهد که گویندۀ پیام در جایگزینی واج‌های/ɾ/ و /r/ و همچنین در بکارگیری واج /ɫ/ به جای واج /r/ مشکل دارد. با این وجود، گویندۀ پیام قادر به تلفظِ انواع واج‌های/l, ɫ/ و /ɾ , r/ است. 18. gwe ragɫi گوش به فرمان رنجبر (1394:21) از به حساب آوردن دو واج //ɫ و /r/ در فهرستِ واجگان کردیِ کرمانشاهی صرف‌نظر میکند و آنها را واجگونه‌های واج /l وɾ/ می‌داند. دقت در تلفظِ واژه‌های /mosəɫman/ و /ɾəsalæ/ که واج‌های //l, ɫ و/ɾ , r/ را در خود دارند، این واقعیت را آشکار میکند که گویندۀ پیام تقابل واج‌های/ɫ و r/ با /l و ɾ/ را به خوبی تشخیص میدهد. از این رو، گویندۀ پیام نمی‌تواند گویشور کردیِ کرمانشاهی باشد.
4-4. الگوهای دستوری گویندۀ پیام از دو شیوۀ ساختِ فعل در زمانِ گذشته در سخنانش بهره برده است. به عبارتی، وی الگوی دستوری خاص و یکدستی را به کار نگرفته است و این خود به روشنی نشان میدهد که او با بکارگیری این دو ساختِ متفاوت قصد داشته است تا به گونهای هویت و نیز ملیت خود را پنهان نماید. بنابراین، گویندۀ پیام در سرتاسر پیام در ساختنِ فعل نیز رویۀ ثابتی را دنبال نکرده و از دو شیوۀ متفاوتِ ساخت فعل که در زیر آمده است، استفاده کرده است. الف. ساختهایی که در آنها /Ɂæ/ برای نشانۀ استمراری مورد استفاده قرار گرفته است. در این نوع ساخت این نشانۀ استمراری در ابتدایِ بن مضارع قرار گرفته و ساخت استمراری میسازد. نمونههای زیر تأییدی بر این ادعا هستند. 19. feʔl ʔæ da اتفاق افتادن نشانۀ استمراری اتفاق میافتد. 20. ʔæ rʒe:n- in اول شخص جمع ریختن نشانۀاستمراری میریزیم. 21. ʔagəɾ- tan ʔæ dæ- jn آتش دوم شخص جمع اول شخص جمع زدن نشانۀ استمراری شما را آتش میزنیم. 22. sæɾ- tan pan ʔæ kæjn -o اول شخص جمع کندن نشانۀ استمراری دوم شخص جمع سر سرتان را میکنیم ( جدا میکنیم). 23. gjan da: ʔæ ne:yn کردن نشانۀ استمراری فدا جان جانمان را فدا میکنیم. ب. ساختهایی که در آنها /dæ/ برای نشانۀ استمراری مورد استفاده قرار گرفته است. در این نوع ساخت این نشانۀ استمراری در ابتدایِ بن مضارع قرار گرفته و ساخت استمراری میسازد. نمونههای زیر تأییدی بر این ادعا هستند. 24. sæɾ dæ br- in سر بریدن نشانۀ استمراری اول شخص جمع سر میبریم.
اول شخص جمع کشتن نشانۀ استمراری میکُشیم. ابزارِ زبانیِ رمزگذاریِ زمان گذشتۀ ساده و حال در زبانِ کردی با استفاده از بنِ فعل و شناسه‌های مربوطه صورت می‌گیرد که در این بین، /dæ/ و ʔæ// نمود استمرار و عادت را به آن می‌افزایند. نشانۀ نمودِ /dæ/ در کردیِ موکریانی و کردیِ خراسانی که به ترتیب جزو کردیِ مرکزی و شمالی‌اند، به کار میرود. کردیِ موکریانی در شهرهای مهاباد، بوکان، پیرانشهر، سردشت و بانه صحبت میشود. نشانۀ نمودِ Ɂæ// که کلباسی (1382:79) آن را به احتمالِ قریب به یقین، صورتِ کوتاه شدۀ نمودِ / dæ/ قلمداد کرده است، در کردیِ مرکزی بجز کردیِ موکریانی کاربرد دارد.
5. نتیجهگیری ظهور دولت خودخواندۀ دولت اسلامی موسوم به داعش در عراق و سوریه و نقش برجستۀ زبان‌شناس حقوقی در شناسایی قاتل روزنامه‌نگار آمریکایی وابسته به گروهک داعش، دوباره اهمیت زبانشناسی حقوقی را در مباحث امنیتی مطرح کرد. در این پژوهش با بهرهگیری از حوزههای مختلف زبانشناسی همچون آواشناسی، واج‌شناسی، دستور و کاربردشناسی زبان در بافت حادثۀ تروریستی 1396 تهران که ابزارهایِ مطرح در زبانشناسی حقوقی به حساب می‌آیند، راهبرد گویندۀ پیام تروریستی که کوشیده بود با بهرهگیری از ویژگی تنوع گویش در زبانِ کردی پیام خویش را رمزگذاری کند و امکان تشخیص هویت عاملان تروریستی را به حداقل برساند، آشکار شد. بدین‌ترتیب، علم زبانشناسی با تأکید بر ویژگیهای آوایی و دستوری گویش‌های شمالی، مرکزی و جنوبی که بستر لازم را برای متمایز کردن این گویش‌ها از هم‌دیگر فراهم میکند، به رمزگشایی از پیام ویدئویی کمک میکند. همچنین شواهد واجی و نحوی که موجب رمزگشایی از پیام ویدئویی عاملان حادثۀ مذکور گردید به شرح زیر است. در کردیِ کرمانشاهی، واج‌های //ɫ و /r/ در واژگان تلفظ نمی‌شود و اگر هم در چند واژه گفته شود موجب تمایز معنایی نمی‌گردد، در صورتی که در سرتاسر پیام، گویندۀ پیام با اینکه در جایگزینی همخوان‌های /l/ و/ɾ/ ، با /ɫ/ و/r/ مشکل داشت اما می‌توانست هر چهار واج را تولید و تلفظ کند. همچنین در وام‌واژه‌های عربی، واج‌های/ħ/ و /Ɂ/ در کردیِ کرمانشاهی تلفظ نمی‌شوند و به جای آنها از واج‌های چاکنایی سایشی و چاکنایی انسدادی استفاده میشود؛ در حالیکه، گویندۀ پیام واج‌های/ħ/ و /Ɂ/ را به راحتی تولید می‌کرد. در کردیِ خراسانی و کردیِ موکریانی، ابزار زبانی رمزگذاریِ زمان گذشته ساده و حال، نمودِ /dæ/است در صورتیکه، پربسامدترین نمودِ زمان گذشتۀ ساده و حال در پیام ویدئویی، نمودِ نمای ʔæ// بود. همچنین گویشوران کردیِ موکریانی واج /ɡ/ در موضعِ آغازین را به صورتِ پیشین‌شده و در جایگاهی نزدیک به واج /ʤ/ تلفظ می‌کنند؛ در حالیکه، تلفظ واج /ɡ/ گویندۀ پیام از چنین ویژگی برخوردار نبود. شواهد فوق گواه آن است که گویندۀ پیام اگرچه فردی ایرانی است، اما نوع تلفظ او به گونهای است که نمی‌تواند متعلق به کردیِ کرمانشاهی، کردیِ خراسانی و کردیِ موکریانی باشد و متعلق به گویش دیگری از زبان کردی است که می‌تواند موضوع پژوهش‌های بعدی باشد. | ||
| مراجع | ||
|
آقاگلزاده، فردوس (1384). زبانشناسی قضایی (قانونی): رویکردی نوین در زبانشناسی کاربردی. مجموعه مقالههای نخستینهمایشانجمنزبانشناسیایران. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، صص. 225-215 آقاگلزاده، فردوس (1391). زبانشناسی حقوقی (نظری و کاربردی). ویرایش دوم. تهران: نشر علم. استاجی، اعظم (1385). معرفی آواشناسی قانونی و برخی کاربردهای آن. مجله زبان و زبانشناسی، سال دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1385: تهران صص. 156-149. رنجبر، وحید (1394). دستور زبان کردی: گویش کرمانشاهی. تهران: نشرِ هرمس. کلباسی، ایران (1382). نشانۀ استمرار در لهجه‌ها و گویش‌های ایرانی. مجلۀ گویش‌شناسی، ش 1/1، 76-96. مدرسی، یحیی (1368). درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. Gibbons, J. (2003). Forensic Linguistics An Introduction to Language in the Justice System. Publisher: Wiley-Blackwell publishing. UK.
Hollien, H. (1990). The Acoustics of Crime: The New Science of Forensic Phonetics. Applied Pscholinguistics and Communication Disorders. New York, NY,US: Plenum Press
Olsson, J. (2004). Forensic Linguistics: An intrudoction to language, Crime & the Law. London and NewYork: Continuum.
Shuy, Roger W. (2007). Language in the American Courtoom. Language and Linguistics Compass, 1(1-2), 100- 114.
Svartvick, J. (1968). The Evan’s Statements: a Case for Forensic Linguistics. Gothenburg: University of Gothenburg Press.
Tirsma, P.; Solan, L. M. (2003). The linguist on the witness stand: forensic linguistics in American courts. Linguistic Society of America. Language,
Tirsma, P.; Solan, L. M. (2002). The linguist on the witness stand: forensic linguistics in American courts. Language, 78(2), 221-239. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 789 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 490 |
||