سنگ‏‌شناسی و زمین‌شیمی گرانیتویید و اسکارن آهن کوه شاخ‌سفید در شمال راین (جنوب‌خاوری کرمان)

بیابانگرد, حبیب; سپهر, سمانه; بومری, محمد

doi:10.22108/ijp.2017.81976.0

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,652
تعداد مقالات	13,409
تعداد مشاهده مقاله	30,263,508
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	12,093,086

سنگ‏‌شناسی و زمین‌شیمی گرانیتویید و اسکارن آهن کوه شاخ‌سفید در شمال راین (جنوب‌خاوری کرمان)

پترولوژی

مقاله 8، دوره 8، شماره 31، آذر 1396، صفحه 127-146 اصل مقاله (2.44 M)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/ijp.2017.81976.0

نویسندگان

حبیب بیابانگرد^* ¹؛ سمانه سپهر²؛ محمد بومری²

¹گروه زمین شناسی،دانشکده علوم،دانشگاه سیستان و بلوچستان،زاهدان، ایران

²گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید و اسکارن وابسته به آن در 70 کیلومتری جنوب‌خاوری کرمان جای دارد و از دیدگاه زمین‏‌شناسی، در پهنه ایران مرکزی و حاشیه جنوبی بلوک لوت است. این توده به سن پالئوژن (ائوسن- الیگوسن) درون سنگ‌‏‌های رسوبی منطقه به سن کرتاسه نفوذ کرده و در آنها اسکارن پدید آورده است. ترکیب سنگ‏‌شناسی توده یکنواخت و بیشتر از گرانیت و گرانودیوریت است. کوارتز، پلاژیوکلاز، اُرتوکلاز از کانی‌‏‌های اصلی، بیوتیت کانی‌ فرعی و کلریت و سریسیت از کانی‌‏‌های ثانویه این سنگ‌ها هستند. شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و سنگ‌آهک و سنگ‌‏‌های دگرگونه مرمر و اسکارن‌‌‏‌ها سنگ‏‌های رسوبی هستند که میزبان توده آذرین هستند. اسکارن‏‌ها از نوع کلسیک بوده و کانی ‏‌های اصلی آن‏‌ها گارنتِ گروسولار- آندرادیت، ترمولیت، منیتیت، به‌همراه هماتیت، گوتیت و لیمونیت هستند. پیریت، کالکوپیریت و کربنات‌‏‌های مس (مالاکیت، آزوریت) از دیگر کانی‌‏‌های اسکارنی هستند. بررسی‌های زمین‏‌شیمیایی عنصرهای اصلی و فرعی در این توده‏‌ گرانیتوییدی نشان می‌دهد با افزایش مقدار SiO₂، تغییرات چندانی در مقدار اُکسید‏‌های دیگر دیده نمی‌شود؛ زیرا ترکیب توده یکنواختی داشته و پراکندگی برخی عنصرها پیامد بافت‌‏‌های ناهمگن و دگرسانی‌‏‌های منطقه است. نمودار‏‌های عنکبوتی، عنصرهای فرعی بهنجارشده به ترکیب کندریت و گوشته اولیه، غنی‌شدگی از بیشتر عنصرها، به‌ویژه عنصرهای Th و Pb و آنومالی منفی Ti، P و Sr در توده گرانیتوییدی را نشان می‌دهند. این ویژگی‌ها شاید پیامد ﺗﺄثیر آلایش پوسته‏ای روی تودة یادشده باشد. غنی‌شدگی از عنصرهای خاکی نادر سبک (LREE) 10 تا 100 برابر و عنصرهای خاکی نادر سنگین (HREE) 1 تا 10 برابر غنی‌شدگی‌تر از ترکیب مرجع (کندریت)، همچنین، الگوی منظم با شیب کمابیش یکسان، روند موازی و همانند‏‌ آنها نشان‌دهندة خاستگاه یکسان سنگ‏‌های سازنده توده هستند. توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید از نوع I، متاآلومین تا پرآلومین هستند و از دیدگاه جایگاه زمین‌ساختی به پهنه حاشیه فعال قاره‏‌ای وابستگی نشان می‏‌دهد. کانی و کانه‌زایی اسکارن کوه شاخ‌سفید به کانسار‏‌های اسکارنی نوع آهن شباهت چشمگیری دارد. کانی‌‏‌های بی‌آب مانند گارنت و منیتیت در مرحله‌های پیشرونده و در دما‏‌های کمتر از 470 درجه سانتیگراد، در محدوده گریزندگی اکسیژن ^23-10 تا ^30-10 و کانی‌‏‌های اپیدوت، ترمولیت، کلریت، کلسیت و کوارتز در مرحله پسرونده و در دمای کمتر از 450 درجه سانتیگراد و گریزندگی اکسیژن سیال نزدیک به ^23-10 در این اسکارن پدید آمده‌اند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: گرانیتوئید کوه شاخ‌سفید؛ اسکارن؛ کانه‌زایی آهن؛ کرمان

اصل مقاله

توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید در ﻓﺎﺻﻠﻪ 70 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮی جنوب‌خاوری ﻛﺮﻣﺎن و ۲۰ کیلومتری شمال شهر راین، در طول جغرافیایی '18 ˚57 تا '21 ˚57 خاوری و عرض جغرافیایی '46 ˚29 تا '48 ˚29 شمالی رخنمون دارد. برپایه بررسی‌های Stӧcklin (1977، 1968) و از دیدگاه پهنه‌بندی زمین‏‌شناسی ایران، این منطقه در پهنه ایران مرکزی و حاشیه جنوبی بلوک لوت (شکل 1) و در پهنه‌بندی زمین‌شناسی استان کرمان، در بلوک جوپار جای دارد (Dimitrijevic, 1973).

شکل 1- مهم‌ترین پهنه‌‏‌های رسوبی- ساختاری ایران Stӧcklin (1977، 1968) و محدوده کوه شاخ‌سفید در جنوب‌خاوری ایران مرکزی و در مرز بلوک لوت

از زمان پرکامبرین پسین تا تریاس میانی، بخش ‏‌های شمالی و جنوبی ایران مرکزی یک سکو بوده‌اند (Stӧcklin, 1977) و پس از آن، این دو صفحه از یکدیگر جدا شده‌اند. ایران مرکزی پس از جدایش، به سوی شمال‌خاوری جابجا شده و پس از برخورد با ابر‌قارة اوراسیا و بستن اقیانوس تتیس کهن، بخشی از اوراسیا شده است. از کرتاسه پسین، ایران مرکزی به‌دنبال بسته‌شدن تتیس جوان میان دو کمربند زاگرس و کپه‌داغ به دام افتاده است (Berberian, 1983).

بررسی‌های پیشین روی توده کوه شاخ‌سفید تنها به تهیه نقشه زمین‏‌شناسی 1:100000 راین به‌دست Djokovic و همکاران (1959؛ با نظارت سازمان زمین‏‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور) محدود شده‌اند؛ اما بررسی‌های سنگ‌شناختی این توده و اسکارن آهن مرتبط با آن، برای نخستین‌بار انجام می‏‌گیرد. در این نوشتار تلاش شده است ویژگی‌‏‌های گوناگون سنگ‌شناسی و زمین‌شیمی توده گرانیتوییدی و اسکارن آهن مرتبط با آن بررسی شود.

زمین‏‌شناسی منطقه

برپایه نقشه زمین‏‌شناسی 1:100000 راین (Djokovic et al., 1959)، بررسی‌های صحرایی و تصویر‏‌های ماهواره‌ای، نقشه زمین‌شناسی 1:20000 از این منطقه رسم شد (شکل 2). واحد‏‌ها از قدیم به جدید، عبارتند از: سنگ‌‏‌های رسوبی، کنگلومرای کرمان، گرانیتویید کوه شاخ‌سفید و نهشته‌‏‌های جوان کواترنری (شکل 2). در شکل 3، توده گرانیتی و واحد‏‌های پیرامون آن در تصویر ماهوار‏‌ه‌ای نشان داده شده است.

شکل 2- نقشه زمین‌شناسی 1:20000 گرانیتویید کوه شاخ‌سفید برپایه بررسی‌های صحرایی و تصویر‏‌های ماهواره‌ای

شکل 3- تصویر ماهوار‏‌ه‌ای از توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) و بخش‏‌های پیرامون آن

روند عمومی این توده شما‌ل‌باختری- جنوب‌خاوری بوده و درازای آن نزدیک به 5/3 کیلومتر و پهنای آن 2/1 کیلومتر است. توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید به شکل عدسی در میان مجموعه‌‏‌های رسوبی جای‌گیری کرده است. این توده دارای ترکیب گرانیت،گرانودیوریت، و گرانیت گنیس است (شکل 4- A). نفوذ این توده آذرین، دگرگونی سنگ‌‏‌های رسوبی و اسکارن‌زایی در آن‏‌ها را در پی داشته است (شکل‏‌های 4- B و 4- C).

شکل 4- جایگاه توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری): A) در میان مجموعه ‏‌های رسوبی؛ B) اسکارن‌‏‌های آهن‌دار به‏‌صورت زبانه ای و کشیده در داخل واحد‏‌های مرمری؛ C) اسکارن ‏‌های آهن‌دار به‏‌صورت توده‌ای و پراکنده درون مجموعه‌‏‌های رسوبی و مرمری منطقه (اکسید‏‌های آهن به رنگ‏‌های زرد، قرمز، قهوه‌ای و لیمویی به‌خوبی دیده می‏‌شوند)

روش انجام پژوهش

پس از بررسی‌های نخستین سنگ‌های گوناگون در چندین بازدید میدانی، شمار 93 نمونه سنگی برداشت شد. سپس از آنها مقاطع نازک و صیقلی ساخته و بررسی دقیق سنگ‌نگاری روی آنها انجام شد. از میان آنها، شمار 25 نمونه (13نمونه گرانیتوییدی، 3 نمونه رسوبی و 9 نمونه اسکارنی) برگزیده شد. برای اندازه‌گیری فراوانی عنصرهای اصلی به روش XRF (برپایه درصد وزنی) و عنصرهای فرعی و خاکی نادر به روش ICP-MS (بر‌پایه ppm) به آزمایشگاه زرآزمای ماهان در کرمان فرستاده و تجزیه شدند (جدول‌های 1 و 2).

جدول 1- داده‌‏‌های زمین‌شیمیایی به‌دست‌آمده از تجزیه نمونه‌‏‌های سنگی گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) پس از تصحیح (عنصرهای اصلی به روش XRF و بر پایه درصد وزنی و عنصرهای فرعی و کمیاب به روش ICP و بر پایه ppm به‌دست‌ آمده‌اند)

71	62	60	57	55	54	SS-48	SS-45	SS-44	SS-43	SS-29	SS-28	SS-27	Sample No.
75.93	75.48	74.77	74.79	74.54	74.11	76.59	75.48	74.84	73.4	73.99	74.45	74.33	SiO₂
0.04	0.06	0.06	0.03	0.03	0.04	0.04	0.04	0.09	0.08	0.04	0.03	0.04	TiO₂
14.3	14.5	14.47	14	14.02	13.89	14.06	14.46	14.16	14.43	14.25	13.99	14.21	Al₂O₃
0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	Cr₂O₃
1.07	0.87	0.63	1.3	1.37	1.65	0.53	1.22	0.92	1.49	1.4	1.36	1.44	FeO_t
0.02	0.01	0.02	0.02	0.03	0.06	0.01	0.02	0.03	0.03	0.05	0.03	0.03	MnO
0.04	0.07	0.03	0.06	0.06	0.15	0.03	0.08	0.05	0.22	0.05	0.12	0.09	MgO
0.32	0.71	0.51	0.59	0.66	1.05	0.29	0.23	1.58	2.35	0.73	1.04	0.85	CaO
8.07	6.96	8.18	4.4	4.22	4.16	8.23	6.58	7.97	7.09	4.56	4.18	4.25	Na₂O
0.1	1.13	0.19	4.69	4.93	4.78	0.13	1.71	0.08	0.47	4.82	4.67	4.63	K₂O
0.01	0.01	0.02	0.01	0.01	0.02	0.01	0.01	0.03	0.01	0.01	0.01	0.01	P₂O₅
0.01	0.04	0.01	0.06	0.06	0.06	0.01	0.03	0.01	0.01	0.07	0.07	0.06	BaO
99.97	99.93	99.97	99.98	99.96	100	99.96	99.94	99.91	99.81	100	100	99.98	Total
3	6	4	8	5	9	4	31	3	4	20	17	11	Li
0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	0.2	Be
1.7	2.2	2.5	2.3	2.5	2.9	0.5	1.8	2.8	2.7	2.6	2.5	2.5	Sc
4	4	4	4	3	4	4	4	7	6	3	4	4	V
13	17	9	15	23	26	7	17	7	12	33	13	12	Cr
1	1	1	1	1	1	1.1	1	1	1	1	1	1	Co
4	3	2	3	3	5	3	3	3	3	3	3	3	Ni
4	4	3	3	3	3	3	44	4	19	4	3	4	Cu
7	10	7	28	26	28	6	10	5	101	25	25	34	Zn
0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	Se
1	12	1	61	64	65	1	19	1	4	68	62	68	Rb
10.9	26.4	23.1	31.7	33.3	30.4	18.3	31.5	21.8	67.3	32.5	30.9	32.3	Sr
5.9	8.6	5.2	10.7	9.3	10.4	6.7	11.5	5.9	8.6	10.3	11.1	11.2	Y
31	33	32	10	10	10	39	38	6	15	10	14	9	Zr
8.1	6.8	7	7.9	7.8	8.6	8.1	8.9	6.5	6.3	8.9	7.9	8.9	Nb
0.6	0.1	0.1	0.2	0.4	0.2	0.1	0.1	2.1	5.1	0.1	0.1	0.5	Mo
0.1	0.3	0.1	0.2	0.2	0.1	0.2	0.2	0.1	0.2	0.1	0.1	0.1	Ag
0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	4.1	0.1	0.1	0.1	Cd
2.8	1.8	4.4	2.9	2.6	2.9	1.3	2.1	2.5	1.6	3.1	3	4.7	Sn
0.5	0.8	0.5	0.5	0.5	0.5	0.5	1.1	0.7	4	0.5	0.6	0.5	Sb
0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.12	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	Te
0.5	0.5	0.5	1.3	1.4	1.7	0.5	0.6	0.5	0.5	1.9	1.8	1.6	Cs
25	317	97	501	539	509	35	234	24	121	535	489	484	Ba
0.1	0.11	0.1	0.53	0.58	0.54	0.1	0.15	0.1	0.1	0.54	0.51	0.56	Tl
68.25	33.78	39.16	40.01	41.68	32.55	58.37	35.76	18.67	21.15	42.11	38.92	43.21	La
48	32	42	44	44	42	37	43	47	54	45	43	44	Ce
4.5	2.73	4.01	3.66	3.67	3.84	2.81	3.97	4.2	4.03	3.85	3.77	3.93	Pr
19	13.1	17.3	15.8	15.9	16.9	12.7	16.5	17.6	15.8	16.4	16.6	17	Nd
3.73	2.78	3.33	3.58	3.5	3.81	2.7	3.5	3.32	2.8	3.66	3.68	3.81	Sm
0.53	0.33	0.56	0.41	0.44	0.44	0.25	0.35	0.46	0.26	0.44	0.43	0.48	Eu
3.15	2.8	2.7	3.7	3.69	4	2.38	3.9	2.63	2.71	3.61	3.75	3.95	Gd
0.44	0.45	0.37	0.59	0.56	0.63	0.38	0.61	0.39	0.43	0.58	0.59	0.63	Tb
1.84	2.21	1.56	3	2.71	3.19	1.82	2.23	1.79	2.2	2.88	2.95	3.31	Dy
0.99	1.26	0.61	1.48	1.25	1.52	0.84	1.59	0.77	1.29	1.37	1.39	1.5	Er
0.12	0.2	0.1	0.2	0.18	0.19	0.11	0.22	0.12	0.2	0.18	0.2	0.12	Tm
1.3	1.8	1.2	1.8	1.6	1.8	1.2	2.2	1.2	2	1.7	1.8	2.1	Yb
0.17	0.23	0.17	0.21	0.2	0.2	0.14	0.24	0.16	0.25	0.21	0.21	0.21	Lu
1.28	1.11	0.95	0.5	0.5	0.5	1.04	1.26	0.5	0.64	0.5	0.61	0.5	Hf
0.8	0.68	0.61	0.61	0.71	0.99	0.58	0.67	0.49	0.8	0.79	0.65	0.78	Ta
3	5	3	6	8	8	3	4	5	105	9		7	Pb
0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	0.1	3.1	0.1	0.1	0.1	Bi
1.8	1.6	1	1.2	1.2	1.3	3.44	4	0.9	11.7	1.5	0.9	1.8	U
10.02	9.43	9.23	10.32	10.17	10.57	13.29	18.42	8.7	16.79	15.38	10.3	14.38	Th

جدول 2- داده‌‏‌های زمین‌شیمیایی به‌دست‌آمده از تجزیه نمونه‌‏اسکارن‌‏‌های کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) پس از تصحیح (عنصرهای اصلی به روش XRF و بر پایه درصد وزنی و عنصرهای فرعی و کمیاب به روش ICP و بر پایه ppm به‌دست‌ آمده‌اند)

Sample No.	SS-4	SS-7	8	15	18	21	26	35	67
SiO₂	10.5	39.56	11.43	7.42	22.01	21.98	52.91	8.1	3.29
TiO₂	0.03	0.046	0.05	0.03	0.03	0.01	0.11	0.07	0.05
Al₂O₃	0.35	8.62	0.82	0.85	0.42	0.21	9.8	0.96	1.01
FeOt	60.52	21.55	50.23	60.47	33.9	47.92	12.96	43.43	60.4
MnO	0.01	0.16	0.02	0.03	0.11	0.04	0.74	0.02	0.07
MgO	0.21	2.59	0.44	0.8	4.03	4.47	0.65	0.33	1.3
CaO	0.81	22.27	7.74	0.65	15.88	2.26	2.06	0.45	3.86
Na₂O	0.19	2.84	0.29	0.23	0.35	0.54	3.42	0.22	0.13
K₂O	0.12	0.18	0.08	0.09	0.07	0.15	2.18	0.17	0.02
P₂O₅	0.01	0.03	0.01	0.01	0.02	0.01	0.13	0.04	0.45
Cr₂O₃	0.02	0.01	0.01	0.4	0.12	0.01	0.01	0.02	0.01
BaO	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.01	0.03	0.02	0.01
Co	9	2.5	7	8	4	7.5	6.5	8	9.5
Cu	38	3	42	25	8	18	137	35	28
Rb	9	1	24	31	15	34	11	28	21
Pb	16	3	12	25	5	19	13	33	26
Sr	132	55.5	152	86	46	76	112	89	73
Ni	13	9	26	18	8	37	24	29	31
Zn	52	46	46	48	12	41	35	57	49
V	57	48	38	54	45	37	51	47	59

سنگ‏‌شناسی

گرانیت، گرانودیوریت و مجموعه‌‏‌های اسکارنی (گارنت اسکارن و اسکارن ترمولیت‌دار) از سنگ‌‏‌های سازندة توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید هستند.

مونزوگرانیت: بخش اصلی کوه شاخ‌سفید ترکیب گرانیتی (مونزوگرانیت) دارد. در نمونه‌دستی به رنگ‌‏‌های خاکستری رنگ‌پریده، کرم و سفید رنگ دیده می‌شوند. در مقاطع میکروسکوپی، بافت بیشتر این سنگ‌‏‌ها گرانولار تا پورفیروییدی است. کانی‌‏‌های اصلی سازندة آنها کوارتز به‏‌صورت نیمه‌شکل‌دار تا بی‌شکل (30 تا 45 درصد حجمی)، پلاژیوکلاز شکل‌دار تا نیمه‌شکل‌دار، با ماکل پلی‌سنتتیک و مرکب (20 تا 25 درصد حجمی) و آلکالی‏‌فلدسپارهایِ اُرتوکلاز و میکروکلین (15 تا 20 درصد حجمی) هستند. در برخی نمونه‌‏‌ها، از هم‌رشدی پلاژیوکلاز با بلور‏‌های کرمی‌شکل کوارتز بافت گرافیک پدید آمده است (شکل 5- A). همچنین، میکروکلین با بافت مشبک نیز در آنها دیده می‌شود (شکل 5- B). کانی‌‏‌های کدر (بیشتر اکسید‏‌های آهن) وکانی‌‏‌های ثانویه سریسیت ریزدانه از کانی‌‏‌های فرعی در این سنگ‌‏‌ها هستند.

شکل 5- تصویر‏‌های میکروسکوپی از واحد گرانیتی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان). A) بافت گرافیک در کنار پلاژیوکلاز خودشکل؛ B) کانی میکروکلین با بافت مشبک (در همه مقاطع میکروسکوپی نماد اختصاری کانی‌‏‌ها از Kretz (1983) برگرفته شده است)

بخشی از واحد گرانیتی ترکیب مونزوگرانیتی دارد و در نمونه‌دستی به رنگ‌ صورتی کم‌رنگ است. در این سنگ‌ها می‌توان آلکالی‌فلدسپار‌‏‌ها را دید. در مقاطع میکروسکوپی بیشتر دارای بافت گرانولار هستند. کوارتز شکل‌دار تا نیمه‌شکل‌دار در اندازه‌‏‌های گوناگون (نزدیک به 35 تا 55 درصد حجمی)، پلاژیوکلاز‏‌هایی که بیشترشان سالم (گاه برخی از آنها کمی سریسیتی شده‌اند) و شکل‌دار (15 تا 20 درصد حجمی) با ماکل پلی‌سنتتیک (شکل 6- A) و همچنین، ارتوکلاز و میکروکلین (20 تا 25 درصد حجمی) از کانی‌‏‌های سازندة آنها هستند (شکل 6- B).

شکل 6- تصویر‏‌های میکروسکوپی از واحد گرانیتی بخش مونزوگرانیتی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان). A) درشت بلور‏‌های پلاژیوکلاز با بافت پلی‌سنتتیک، کوارتز و ارتوکلاز؛ B) کانی‌‏‌های نیمه شکل‌دار کوارتز و ارتوکلاز با مرز‏‌های دندانه‌ای، حضور کانی‌‏‌های کدر درون کانی میکروکلین

گرانودیوریت: گرانودیوریت‌ها در نمونه دستی خاکستری رنگ هستند. در مقاطع میکروسکوپی بافت میکروگرانولار تا پورفیری دارند. کوارتز (20 تا 30 درصدحجمی)، پلاژیوکلاز (40 تا 50 درصد حجمی) شکل‌دار تا نیمه‌شکل‌دار (شکل 7- A)، که برخی از آنها به سریسیت تجزیه شده‌اند (شکل 7- B) و اُرتوکلاز که معمولاً نیمه‌شکل‌دار (20 درصد حجمی) و تجزیه‌شده است، از کانی‌های سازندة آنها هستند.

شکل 7: گزید‏ه‌ای از تصویر‏‌های میکروسکوپی گرانودیوریت‌های کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان). A) درشت‌بلور‏‌های شکل‌دار تا نیمه‌شکل‌دار پلاژیوکلاز و کوارتز؛ B) درشت‌بلور پلاژیوکلاز در حال تجزیه به سریسیت

بیوتیت گرانیت: بیوتیت‌گرانیت‌ها در نمونه‌دستی مزوکرات و به رنگ خاکستری دیده می‌شوند. در مقاطع میکروسکوپی، کانی‌های سازندة آنها بیشتر کوارتزهای شکل‌دار تا بی‌شکل (30 تا 55 درصد حجمی) و پلاژیوکلاز (15 تا 25 درصد حجمی)، با گهگاه ماکل پلی‌سنتتیک هستند (شکل 8- A). برخی از آنها منطقه‌بندی کمی دارند (شکل 8- B). بیوتیت‌ها (10 تا 15 درصد حجمی)، بسیار دگرسان شده و به شکل اسکلتی دیده می‌شوند (شکل 8- C). کانی‌‏‌های کلریت‌ از تجزیه کانی‌‏‌های فرومنیزیمی (مانند: بیوتیت) پدید می‌آیند. این کانی‌‏‌ها به‏‌صورت ثانویه و بی‌شکل دیده می‌شوند، اندازه آنها گوناگون و معمولاً به رنگ سبز دیده می‌شوند (شکل 8- D).

شکل 8- گزید‏ه‌ای از تصویر‏‌های میکروسکوپی واحد بیوتیت گرانیت کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان). A) کانی‌‏‌های کوارتز و پلاژیوکلاز خُردشده؛ B) بلور پلاژیوکلاز با منطقه‌بندی اندک؛ C) بیوتیت با شکل‌های اسکلتی و پراکنده؛ D) کلریت پدیدآمده از تجزیه بیوتیت

مجموعه اسکارنی

این سنگ‌‏‌ها در نزدیکی توده گرانیتوییدی منطقه با بزرگی و حجم کم در مرز سنگ‌‏‌های رسوبی و توده گرانیتوییدی منطقه دیده می‌شوند. بخش‌‏‌های بالایی اسکارن‌‏‌ها در تماس با سنگ‌‏‌های کربناته مرز تدریجی‌ دارند و در محل برخورد با توده گرانیتوییدی در برخی نقاط مرز گسله دارند. اسکارن‌‏‌ها عبارتند از اسکارن‌‏‌های گارنت‌دار و ترمولیت‌دار:

گارنت اسکارن: درنمونه دستی به رنگ‌‏‌های خاکستری تا کرمی‌رنگ هستند و رگه‌هایی از کلسیت و گارنت دارند. بیشترشان بافت گرانوبلاستیک و کمی برشی دارند. در مقاطع میکروسکوپی دارای کانی‌‏‌های کلسیت و گارنتِ (گروسولار- آندرادیت تا 70درصد مولی) شکل‌دار (6 وجهی) تا نیمه‌شکل‌دار هستند. در برخی نقاط، کانی‌‏‌های کلریت و اپیدوت نیز دیده می‌شوند. بیشتر اپیدوت‌ها در کنار گارنت و کلریت دیده می‌شوند. کلریت به رنگ سبز تیره، به‏‌صورت صفحه‌ای و بی‌رَخ است و گویا در پی تجزیه گارنت‌ها پدید آمده است (شکل‏‌های 9- A و 9- B).

شکل 9: گزید‏ه‌ای از تصویر‏‌های میکروسکوپی اسکارن‌‏‌های گارنت‌دار کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان). A، B) بلور‏‌های کمابیش شکل‌دار گارنت، کلریت، اپیدوت در زمینه ای از کلسیت

اسکارن ترمولیت‌دار: در نمونه‌دستی به رنگ خاکستری است. کانی‌‏‌های سازندة آنها در زیر میکروسکوپ، ترمولیت (50 تا 60 درصد حجمی) به‏‌صورت بلور‏‌های منشوری بلند، کلسیت و اکسید‏‌های آهن هستند (شکل‏‌های 10- Aو 10- B).

شکل 10- A، B) بلور‏‌های منشوری و کشیده ترمولیت در اسکارن‌‏‌های ترمولیت‌دارِ کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان)

کانه‌زایی: کانه‌زایی آهن به‏‌صورت رگه‌ای، توده‌ای، عدسی و پراکنده درون سنگ‌‏‌های اسکارنی با گسترش بسیار و در مرز توده‌‏‌های آذرین درونیِ دگرسان‌شده با سنگ‌‏‌های رسوبی دیده می‌شود. در این منطقه، منیتیت، به‌همراه هماتیت و لیمونیت، فراوان‌ترین کانه است. این کانه در مقاطع میکروسکوپی بافت‌‏‌های توده‌ای، جانشینی و پرکننده فضا‏‌های تهی نشان می‌دهد. در برخی بخش‌ها نیز با هماتیت جایگزین شده است (شکل 11- A).

شکل 11- کانه‌زایی در منطقه کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان). A) منیتیت با بافت‌‏‌های تود‏‌ه‌ای و جانشینی (در برخی بخش‌ها، منیتیت با هماتیت جایگزین شده است)؛ B) هماتیت با بافت پرکنندة فضا‏‌های تهی؛ C) گوتیت با بافت جانشینی که در میان منیتیت‌‏‌ها به‏‌صورت بی‌شکل پدید آمده است؛ D) کالکوپیریت با بافت شکافه پُرکُن؛ E) پیریت ریزدانه و بی‌شکل با بافت شکافه پُرکُن؛ F) مالاکیت‌‏‌های رگچه‌ای در کنار کانی گوتیت

هماتیت به‏‌صورت نیمه‌‌شکل‌دار تا بی‌شکل، با بافت جانشینی و پُرکننده فضا‏‌های تهی است. این ویژگی‌ها نشان می‌دهند نخست کانی منیتیت پدید آمده، سپس محلول‌‏‌های گرمابی هماتیت را جایگزین آن کرده‌اند (شکل 11- B). بیشتر گوتیت‌ها بافت جانشینی دارند و در میان منیتیت‌‏‌ها و به‏‌صورت بی‌شکل پدید آمده‌اند (شکل 11- C). کالکوپیریت‌ها کم و به‏‌صورت پراکنده بوده و بیشتر آنها بی‌شکل تا نیمه‌شکل‌دار، با بافت شکافه پُرکُن هستند و فضای میان سنگ زمینه را پر کرده‌اند (شکل 11- D). پیریت‌ها از کانی‌‏‌های سولفیدی دیگری هستند که به‏‌صورت پراکنده و به مقدار کم بوده و بیشتر آنها ریزدانه، بی‌شکل، با بافت شکافه پُرکُن است (شکل 11- E). مالاکیت و آزوریت به‏‌صورت رگچه‌‏ای و به مقدار کم دیده می‌شوند و بیشتر به‏‌صورت رگچه‌‏ای در کنار کانی گوتیت دیده می‌شوند (شکل 11- F).

توالی کانی‌های همایند (کانی‌های پاراژنز) در اسکارن

در اسکارن آهن کوه شاخ‌سفید، مجموعه کانیایی گارنت، کلسیت و کوارتز در مرحله پیشرونده پدید آمده‌اند. منیتیت در مرحله پیشرونده پدید آمده است؛‌ اما چون منیتیت در اسکارن‌‏‌ها به‏‌صورت جانشینی پدید می‌آید، شاید در مرحله پسرونده نیز پدید آمده باشد. هماتیت در مرحله اسکارن پسرونده، و لیمونیت از هوازدگی کانی‌‏‌های آهن‌دار (مانند: منیتیت و هماتیت) در مرحله هوازدگی پدید آمده است.

کانی‌‏‌های سولفیدی مانند پیریت و کالکوپیریت در مرحله پسرونده و کانی‌‏‌های مس مانند کربنات‌‏‌های مس (مالاکیت، آزوریت) در مرحله هوازدگی پدید آمده‌‌اند. کانی‌‏‌های منیتیت، کالکوپیریت و پیریت به‏‌صورت اولیه و هماتیت، لیمونیت و گوتیت از هوازدگی کانی‌‏‌های نخستین پدید آمده‌اند (جدول 3).

جدول 3- توالی کانی‌های همایند (کانی‌های پاراژنز) در اسکارن کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان)

زمین‌شیمی

داده‌‏‌های تجزیة زمین‌شیمیاییِ سنگ‌‏‌های گرانیتوییدی و اسکارن‌‏‌ها در جدول‌های‌‏‌ 1 و 2 آورده شد‌ه‌اند. در نمودار قلیایی- سیلیسِ Middlemost (1985)، سنگ‌‏‌های بررسی‌شده در بخش گرانیت‌ جای گرفته‌اند (شکل 12- A). از دیدگاه ضریب آلکالی Na₂O+K₂O-CaO (شاخص MALI) در برابر SiO₂ (Frost et al., 2001)، سنگ‌‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید در بخش کلسیک- آلکالی تا آلکالی- کلسیک جای گرفته‌اند (شکل 12- B). بر پایه شاخص اشباع‌شدگی از آلومینیمِ Shand (1943)، نمونه‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید در مرز محدوده‌‏‌های متاآلومین تا پرآلومین جای گرفته‌اند (شکل 12- C).

شکل 12- جایگاه سنگ‌‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) در: A) در نمودار پیشنهادیِ Middlemost (1985)؛ B) نمودار SiO₂در برابر Na₂O+K₂O-CaO (برپایه درصد وزنی) (Frost et al., 2001)؛ C) نمودار شاخص اشباع‌شدگی از آلومینیم (Shand, 1943) برپایه شاخص اشباع از آلومینیم

ازآنجایی‌که ترکیب سنگ‌‏‌ها یکنواخت است، بیشتر نمودارهای تغییرات عنصرهای اصلی در برابر سیلیس (Harker, 1909)، تغییرات روشنی را نشان نمی‌دهند. تغییرات دیده‌شده در برخی اکسید‏‌ها، مانند پراکندگی میزان Al₂O₃) معمولاً پیامد دگرسانی‌هاست (Karimzadeh Somarian, 2006). همچنین، روند کاهشی CaO شاید پیامد جدایش بلوری پلاژیوکلاز‏‌های کلسیک، کاهش MgO پیامد جدایش بلوری در سنگ‌‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید، روند کاهشی و پراکنده K₂O پیامد تجزیه فلدسپار‏‌ها در برخی نمونه‏‌ها و پیدایش کانی‏‌های ثانویه‌ای (مانند: کلریت و کانی‏‌های رسی) (Karimzadeh Somarian, 2006) و روند افزایشی Na₂O پیامد جدایش بلوری هستند (شکل 13).

شکل 13- جایگاه سنگ‌‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) در نمودار تغییرات عنصرهای اصلی (برپایه درصد وزنی)

شکل 14 تغییرات عنصرهای فرعی و کمیاب خاکی در برابر افزایش اُکسید سیلیس را نشان می‌دهد. برخی تغییرات دیده‌شده، مانند روند کاهشی Rb، جانشینی آن به‌جای کانی‌‏‌های پتاسیم‌دار، روند کاهشی Ba در پی شرکت در جدایش بلوریِ آلکالی‌فلدسپار‏‌ها و روند کمابیش کاهشی همراه با پراکندگی Th در پی آلایش پوسته‌ای (Wilson, 1989) و روند کاهشی Sr در پی حضور و جانشینی آن با کلسیم و ورود به شبکه پلاژیوکلاز کلسیم‌دار در مراحل آغازین تبلور ماگماست (شکل 14).

شکل 14- نمودار تغییرات برخی عنصرهای فرعی در توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان)

در نمودار‏‌های عنکبوتی بهنجارشده (شکل 15)، عنصرهای ناسازگار سبک (مانند: Cs، Th و Pb) در برابر عنصرهای ناسازگار سنگین، 10 تا 1000 برابر غنی‌شدگیِ بیشتر نشان می‏‌دهند. ناهنجاری مثبت Pb (نسبت به ترکیب گوشته اولیه)، وابسته به متاسوماتیسم گوة گوشته‌ای با سیال‌های برخاسته از پوسته اقیانوسیِ فرورو یا آلایش ماگما با پوسته دانسته می‌شود (Kamber et al., 2002). در نمونه‌‏‌های بررسی‌شده، سرب 50 تا 2000 برابر غنی‌شدگی نشان می‌دهد. آنومالی منفی Nb و Ti می‌تواند مربوط به آلایش پوسته‌ای باشد (Wilson, 1989). از سوی دیگر، Gourgaud (2003)، آنومالی منفی در عنصرهای Nb و Ti را ویژگیِ سنگ‌‏‌های کمان ماگمایی می‌داند. ناهنجاری‌‏‌های مثبت عنصرهای Th و Zr و ناهنجاری منفی عنصرهای Nb، Sr و Ti از ویژگی‏‌های سنگ‌‏‌های وابسته به پهنه‌های فرورانش است (Wilson, 1989). این ویژگی‌ها در سنگ‌‏‌های کوه شاخ‌سفید نیز دیده می‌شود (شکل 15- A). در نمودار عنکبوتی عنصرهای خاکی نادر در برابر ترکیب کندریت پیشنهادیِ Nakamura (1974)، همه نمونه‏‌ها به‏‌صورت هم‌روند و همانند با یکدیگر هستند (شکل 15- B). این ویژگی نشان‌دهندة خاستگاه‌ یکسان همه آنهاست. در شکل 15- B، نمونه‌‏‌های سنگی بررسی‌شده تهی‏‌شدگی از Eu نشان‌ می‌دهند پیامد جدایش بلوریِ پلاژیوکلاز دانسته مس‌شود (Wu et al., 2003).

شکل 15- ترکیب توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) در: A) نمودار عنکبوتی عنصرهای فرعی بهنجارشده به ترکیب گوشته اولیه (Sun and McDonough, 1989)؛ B) نمودار بهنجارشده به ترکیب کندریت (Nakamura, 1974)

شناسایی گرانیت‌‏‌های I و S

در نمودار‏‌های شناسایی گرانیت‌‏‌های نوع I و S (نمودار K₂O در برابر Na₂O (برپایه درصد وزنی؛ Chappell و White، 2001)، نمونه‌ها در گسترة گرانیت‌‏‌های نوع I جای می‌گیرند (شکل 16). همچنین، در نمودار Th/Yb در برابر La/Yb (Condie, 1989)، نسبت‏‌های La/Yb و Th/Yb با پیدایش نمونه‌‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید در پهنه زمین‌ساختی حاشیه فعال قار‏ه‌ای همخوانی دارد (شکل 17).

شکل 16- نمونه‏‌های توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) در نمودار‏‌ K₂O در برابر Na₂O (برپایه درصد وزنی) (Chappell and White, 2001)

شکل 17- ترکیب توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) در نمودار Th/Yb در برابر La/Yb (Condie, 1989)

زمین شیمی عنصرهای اصلی اسکارن‌ها

روند تغییرات Al₂O₃، SiO₂ و CaO در برابر اُکسید آهن نشان می‌دهد با افزایش مقدار آهن، مقدار این عنصرها کاهش می‌یابد. این پدیده نشان‌دهندة همبستگی منفی این عنصرها با آهن است. همبستگی منفی آهن با Al₂O₃ و CaO شاید پیامد تمرکز آنها در پلاژیوکلازِ ماگمای سازنده باشد؛ زیرا تبلور پلاژیوکلاز، کاهش Al و Ca در ماگما را در پی دارد. پراکندگی MgO با آهن نیز می‌تواند پیامد نبود کانی‌‏‌های مافیک باشد (شکل 18).

شکل 18- تغییرات اُکسید‏‌های عنصرهای اصلی در برابر اُکسید آهن در اسکارن‌‏‌های کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان)

در نمودار‏‌های نسبت Ti+V در برابر Ni/(Co+Mn) و Ca+Al+Mn برای شناسایی کانسار‏‌های آهن (Beaudoin et al., 2007)، نمونه‎‌‏‌های کانسار آهن کوه شاخ‌سفید در محدوده کانسار‏‌های آهن اسکارنی جای گرفته‌اند (شکل‌های 19- A و 19- B).

شکل 19- جایگاه سنگ‌‏‌های گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید (جنوب‌خاوری کرمان) در: A، B) نمودار‏‌های شناسایی کانسار‏‌های آهن گوناگون (Beaudoin et al., 2007)

نبود ولاستونیت همراه با گارنت در اسکارن آهن کوه شاخ‌سفید نشان‌دهندة اینست که گارنت (آندرادیت- گروسولار) در دما‏‌های کمتر از 470 درجه سانتیگراد و در محدوده گریزندگی اکسیژن 10^-21 تا ^24-10 به مجموعه کوارتز، کلسیت و منیتیت و در دمای کمتر از 450 درجه سانتیگراد و گریزندگی اکسیژن بیشتر از ^21-10 به مجموعه کوارتز، کلسیت و هماتیت تبدیل می‌شود (Einaudi, 1982). با توجه به پیدایش مجموعه هماتیت، کلسیت و کوارتز در مرحله پسرونده (در دمای کمتر از 450 درجه سانتیگراد)، گریزندگی اکسیژن سیال در آغاز نزدیک به ^21-10 بوده است. در دمای بیشتر از 460 درجه سانتیگراد شاره‌‏‌های در تعادل با توده آذرین درونی نمی‌توانند با مجموعه‌‏‌های سیلیکات‌کلسیم بی‌آب چندان در تعادل باشند و شاید آغاز دگرسانی پسرونده مجموعه‌‏‌های سیلیکات‌‏‌های کلسیم بی‌آب در دمای کمتر از 430 درجه سانتیگراد را در پی داشته‌اند (شکل 20).

شکل 20- نمودار دما در برابر LogƒO₂ در فشار شاره 500 بار و 1/0 XCO₂= در سیستم Ca-Fe-Si-C-O-H (Einaudi and Burt, 1982) برای اسکارن‌ کوه شاخ‌سفید که در دمای کمتر از 470 درجه سانتیگراد پدید آمده است (بازة دمایی پیدایش اسکارن کوه شاخ سفید (جنوب‌خاوری کرمان) با نقطه‌چین نشان داده شده است)

نتیجه‌گیری

توده گرانیتوییدی کوه شاخ‌سفید به درون سنگ‌‏‌های آهکی، ماسه‌سنگ و سیلتستون نفوذ کرده و در محل تماس اسکارن را پدید آورده است. ترکیب سنگ‌شناختی این توده گرانیت، گرانودیوریت و بیوتیت گرانیت است. سنگ‌آهک، ماسه‌سنگ، شیل و سیلتستون و سنگ‌‏‌های دگرگونی (مانند: مرمر) از سنگ‌‏‌های دربرگیرنده توده سنگ‌‏‌های رسوبی و اسکارن‌‏‌ها (مانند: گارنت اسکارن و ترمولیت اسکارن) هستند. کانه‌زایی منطقه شامل کانی‌‏‌های منیتیت، هماتیت، گوتیت، لیمونیت، کالکوپیریت، پیریت و کربنات‌‏‌های مس است. توده‏‌ بررسی‌شده ویژگی‌های گرانیت‏‌های نوع I را نشان می‌دهد. همچنین، از دیدگاه شاخص اشباع‌شدگی از آلومینیم (ASI)، پرآلومین تا متاآلومین است. بررسی‏‌های زمین‌شیمیایی توده‏‌های گرانیتوییدی این منطقه نشان می‏‌دهند این توده‏‌ در بخش کلسیک- آلکالی تا آلکالی- کلسیک جای گرفته‌ است. ازآنجایی‌که اسکارن آهن منطقه کوه شاخ‌سفید (اگزواسکارن) کانی‌‏‌های گارنت، ترمولیت و کلریت دارد، از نوع کلسیک است. کانی‌‏‌های بی‌آب (مانند: گارنت و منیتیت) در مرحله‌های پیشرونده در دما‏‌های کمتر از 470 درجه سانتیگراد در محدوده گریزندگی اکسیژن ^21-10 تا ^24-10 و کانی‌‏‌های اپیدوت، ترمولیت، کلریت، کلسیت و کوارتز در مرحله پسرونده در دمای کمتر از 450 درجه سانتیگراد و گریزندگی اکسیژن سیال نزدیک به ^21-10 پدید آمده‌اند.

مراجع

Beaudoin, G., Dupuis, C., Gosselin, P., and Jebrak, M. (2007) Mineral chemistry of iron oxides: application to Mineral exploration. In: Ninth Biennial SGA meeting (Ed. Andrew, C. J.) 497-500. SGA, Dublin.

Berberian, M. (1983) Continental deformation in the Iranian plateau (Contribution) to the Seismotectonics of Iran. Part IV, Geological Survey of Iran publication, Tehran, Iran.

Chappell, B. W. and White, A. J. R. (2001) Two contrasting granite types: 25 years later. Australian Journal of Earth Sciences (48): 489-500.

Condie, K. C. (1989) Plale tectonic and crustal evolution. 3^rd Edition, Pergamon Press, Oxford, UK.

Dimitrijevic, M. D. (1973) Geology of the Kerman region. Geological Survey of Iran publication, Tehran, Iran.

Djokovic, I., Dimitrijevic, M. N., Cvetic, S. and Halaviati, J. (1959) Geological Map of Rayen, 1:10000 Scale. Geological Survey of Iran publication, Tehran, Iran.

Einaudi, M. T. (1982) Description of skarn associated with porphyry copper plutons, southwestern North American, In: Advances in the geology of porphyry copper deposits (Ed. Titley, S. R.) 139-184. The University of Arizona press, Tucson.

Einaudi, M. T. and Burt, D. M. (1982) Introduction terminology, classification and composition of Skarn deposits. Economic Geology (77): 745-754.

Frost, B. R., Barnes, C. G., Collins, W. J., Arculus, R. J., Ellis, D. J. and Frost, C. D. (2001) A Geochemical classification for Granite Rocks. Journal of Petrology (42): 2033-2048.

Gourgaud, A. and Vincent, P. M. (2003) Petrology of two Continenal alkaline intraplate series at Emi Koussi volcano, Tibesti chand. Journal Volcanic Geology Research (129): 261-272.

Harker, A. (1909) The Natural History of Igneous Rocks. Methuen, London, UK.

Kamber, B. S., Ewart, A., Collerson, K. D., Bruce, M. C. and McDonald, G. D. (2002) Fluid mobile trace element constraints on the role of slab melting and implications for Archean crustal growth models. Contributions to Mineralogy and Petrology (144): 38-56.

Karimzadeh Somarian, A. (2006) Geology and geochemistry of the Mendejin plutonic rocks, Mianeh, Iran. Journal of Asian Earth Sciences 27:819-834.

Kretz, R. (1983) Symbols for rock- forming minerals. American Mineralogist (68): 277-279.

Middlemost, E. A. K. (1985) Magmas and Magmatic Rocks. An Introduction to Igneous Petrology. Longman Group Ltd., London, New York, US.

Nakamura, N. (1974) Determination of REE, Be, Fe, Mg, Nu, and K in Carbonaceous and ordinary chondrites. Geochimical Cosmochim Acta (38): 757-775.

Shand, S. J. (1943) Eraptive rocks: their genesis, composition, classification, and their relation to ore-deposite with a chapter on meteorite. 2^nd Edition, John Wiley & Sons, New York, US.

Stocklin, J. (1968) Structural history and tectonic of Iran. Bulletin of the American Association of Petroleum Geology (52): 1229-1258.

Stocklin, J. (1977) Structural correlation of the Alpine ranges between Iran and Central Asia. Memoier Hors- Serie N 8 de la Societe Geologique de France (8): 333-353.

Sun, S. S. and McDonough, W. F. A. (1989) Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: Implication for mantle composition and processes. In: Magmatism in oceanic basins (Eds. Saunders, A. D, Norry, M. J.) (42): 313- 345.: Geological Society of London, Special Publication.

Wilson, M. (1989) Igneous petrogenesis, A global tectonic approach: Unwin Hyman London, UK.

Wu, F. Y., Jahn, B. M., Wilde, S. A., Lo, C. H., Yui, T. F., Lin, Q., Ge, W.C. and Sun, D. Y. (2003) Highly fractionated I-type granites in China (I): geochronology and petrogenesis. Lithos (66): 241-273.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 964

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 658

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

سنگ‏‌شناسی و زمین‌شیمی گرانیتویید و اسکارن آهن کوه شاخ‌سفید در شمال راین (جنوب‌خاوری کرمان)