پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,685 |
| تعداد مقالات | 13,830 |
| تعداد مشاهده مقاله | 32,683,631 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,918,537 |
ارزشیابی و تحلیل جاذبههای زمین‌گردشگری (ژئوتوریستی) منطقة اردل برای توسعة صنعت گردشگری با الگوی نیکولاس | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برنامه ریزی فضایی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 3، دوره 7، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 21-40 اصل مقاله (754.81 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/sppl.2017.102838.1053 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| داوود مهدوی* 1؛ مژگان فیض هفشجانی2؛ مریم آهنکوب3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1گروه جغرافیا، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2گروه جغرافیا، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، شهرکرد، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3گروه زمین‌شناسی، دانشکدة علوم پایه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| در دهه‌های گذشته، زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) شاخة جدیدی از گردشگری و بوم‌گردی (اکوتوریسم)، با تکیه بر پدیده‌های زمین‌شناسی در صنعت گردشگری به‌طور فزاینده‌ای گسترش یافته است. این جاذبه‌ها و مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی (ژئومورفولوژیک) براساس درک و بهره‌برداری انسان، ارزش‌های ویژه‌ای دارند که می‌توانند نقطة کانونی توسعه و ارتقای صنعت گردشگری و بسیاری از جاذبههای مهم گردشگری را تشکیل دهند. بر این مبنا، شناسایی و ارزشیابی توانمندی‌ها و جاذبههای زمین‌ریخت‌شناختی به برنامه‌ریزان این امکان را می‌دهد تا متناسب با آنها، توسعه و جهت آن را در منطقه مشخص کنند؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر نیز ارزیابی ارزش‌های جاذبههای زمین‌گردشگری موجود در منطقة شهرستان اردل که مکانی زمین‌ریخت‌شناختی شناخته می‌شود با روش نیکولاس است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از جنبة روش، توصیفی – تحلیلی بوده است. برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات لازم از روش‌های اسنادی و میدانی بهره گرفته است. جامعة آماری پژوهش شامل همة خبرگان و مسئولان مرتبط با موضوع، در‌سطح شهرستان و استان بوده است که به‌صورت تمام‌شماری، تعداد 110 نفر از آنها سرشماری شده‌اند. در منطقة اردل، مکان‌هایی مانند غار اردل، تنگة درکش ورکش، محدوده‌های آبشار درة عشق، چشمة مولا و سرداب که ارزیابی شده‌اند، به‌دلیل داشتن شکل‌های زمین‌گردشگری، مهم‌ترین مکان‌های زمین‌گردشگری منطقه هستند. نتایج به‌دست‌آمده نشان دادند جاذبههای زمین‌گردشگری محدودة پیرامونی آبشار درة عشق و غار اردل به‌ترتیب با 04/66 و 18/57 نمره، بیشترین و کمترین امتیاز را بین جاذبههای زمین‌گردشگری شهرستان گرفتند. همچنین نتایج نشان دادند این منطقه از نظر جاذبههای زمین‌گردشگری توانمندی‌های بسیار مطلوبی دارد و باید برای استفاده از این جاذبه‌ها برای نقش زیربنایی ویژگی‌های زمین‌شناختی و زمین‌گردشگری در معماری چشم‌اندازهای طبیعی و فرهنگی، برنامه‌ریزی مناسب انجام شود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ارزشیابی؛ توسعة صنعت گردشگری؛ جاذبههای ژئوتوریستی؛ زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم)؛ شهرستان اردل | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه امروزه گردشگری یکی از مهم‌ترین منابع کسب درآمد برای تعداد زیادی از کشورهای جهان به شمار می‌رود (ثروتی و کزازی، 1385: 3). همچنین گردشگری یکی از روش‌های مهم در شناساندن توان‌های منطقه‌ای وجذب سرمایه‌های خارجی در کشورهای جهان (احراری و شاهرخی، 1387: 48) و ابزاری برای پدید‌آوردن همدلی، تفاهم، شناخت بین‌المللی و تحقق صلح جهانی به شمار می‌رود؛ به‌طوری‌که در حال حاضر باید گفت این صنعت یکی از اصلی‌ترین ارکان اقتصاد تجاری جهان است و آثار اقتصادی – اجتماعی آن؛ افزایش درآمد‌های ملی و منطقه‌ای، رونق بخش‌های مختلف اقتصادی، عمران منطقه‌ای (توسعة شبکه‌های ارتباطی) و توسعة روابط اجتماعی هستند.( ثنایی مبین و همکاران، 1392: 98)؛ در‌حالی‌که بین انواع گردشگری که در جهان وجود دارند، زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) بهترین گزینه برای استفاده از طبیعت و مظاهر زمین‌شناسی آن است.( داولینگ و نیوسام ، 1387: 246). زمین‌گردشگری یکی از رشته‌های تخصصی اکوتوریسم است که به معرفی پدیده‌های زمین‌شناسی به گردشگران با حفظ هویت مکانی آنها می‌پردازد. حفظ محیط‌زیست و چشم‌اندازهای آن، تغییرنکردن و خودداری از دخالت انسان در برهم‌‌زدن چهرة زمین از اهداف اصلی زمین‌گردشگری است. زمین‌گردشگری علم بررسی و بهره‌گیری از شکل‌های ناشی از فرایندهای بیرونی برای توسعة گردشگری است. این فرایندها به وجود آمدن شکل‌های مختلف خشکی‌ها را با چشم‌اندازهای گوناگون و شرایط زیستی، آب‌وهوایی و دگرگونی محیط‌های مختلف را سبب می‌شوند و در هر منطقه با ویژگی‌های اقلیمی متفاوت، شرایط گوناگونی پدید می‌آورند (پیشین). زمین‌گردشگری، نوعی از مفاهیم جدید است که با تأکید بر ویژگی‌های انحصاری هر منطقه، سودرسانی گردشگران را به آن منطقه سبب شده است (فلاح تبار و رجائی، 1387: 275). زمین‌گردشگری می‌تواند بسترساز توسعة فرهنگی و پایداری اقتصادی شود و این امکان را برای پژوهشگران و بهره‌برداران به وجود آورده است تا بتوانند محیط را بهتر کنند و کیفیت بازدید را ارتقاء دهند؛ به‌طوری‌که دخالت انسان به نشان‌دادن برجستگی ویژه و تازه‌ای از طبیعت منجر شود. در زمین‌گردشگری کوشش می‌شود انسان دخالت و تصرفی در محیط نداشته باشد؛ اما به‌ناچار اگر دخالت و تصرفی انجام شد، این اقدام باید به کمال در طبیعت منجر شود. ایجاد تغییر نباید با محیط، ناسازگاری داشته باشد و چهرة منطقه را دگرگون و ناهمگون کند (رحیم‌پور، 1388: 1). فری[1] عقیده دارد ژئوتوریسم یعنی همکاری میان‌رشته‌ای درون‌رشته‌ای اقتصادی، نتیجه‌بخش و به‌سرعت پیش‌رونده که با زبان ویژة خود سخن می‌گوید. ژئوتوریسم، بخش جدید تجاری و اشتغال‌زاست. زمین‌گردشگری با برنامه‌ریزی مناسب و شناخت مزیت و محدودیت‌ها می‌تواند نقش مهمی در توسعة ملی و تنوع‌بخشیدن به اقتصاد منطقه داشته باشد. در این راستا فلیکس تانگ کولی (2006) معتقد است ژئوتوریسم مربوط به به کار گیری منابع میراث زمین‌شناختی برای گردشگری براساس آموزش است و دارایی‌های میراث زمین‌شناختی با تکیه بر ارزش‌های ذاتی شکل‌های زمین‌شناسی و زمین‌ریخت‌شناسی (ژئومورفولوژی) بنا نهاده شده است (به نقل از نکوئی صدری، 1384: 46). درحقیقت، زمین‌گردشگری، زیرمجموعة گردشگری پایدار است و هدف آن حفظ منابع گردشگری در مقاصد است؛ یعنی هدایت گردشگران به‌طوری‌که محل بازدید برای نسل‌های آینده هم همان‌طور باقی بماند و استفاده‌شدنی باشد (رحیم‌پور، 1388: 1). منطقة اردل یکی از مناطق زمین‌گردشگری (ژئوتوریستی) درجنوب غربی استان چهار محال و بختیاری، باوجود توانمندی درزمینة توسعة زمین‌گردشگری هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در این زمینه دست پیدا کند. این شهرستان جاذبههای زمین‌گردشگری متعددی ازجمله تنگة درکش و ورکش، چشمه‌ها و آبشارهایی همانند آبشار درة عشق، چشمة مولا و سرداب و آبشار لندی دارد. در حال حاضر گردشگران تنها از اندکی از این جاذبه‌ها استفاده می‌کنند و جاذبههای طبیعی و تاریخی به‌دلیل نبود سرمایه‌گذاری کافی و امکانات، خدمات و زیرساخت‌های گردشگری نتوانسته‌اند در توسعة صنعت گردشگری این منطقه مؤثر واقع شوند؛ بنابراین، توسعة صنعت گردشگری با زمین‌گردشگری می‌تواند توسعة اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی شهرستان را فراهم کند که تحقق آن مستلزم بررسی و شناخت این منابع از یک‌سو و برنامه‌ریزی و ارائة راهکارهای مناسب از سوی دیگر است؛ بنابراین، پژوهش حاضر نیز به‌دنبال بررسی وضعیت جاذبههای زمین‌گردشگری منطقة اردل و بیان ارتباط آنها با توسعة صنعت گردشگری در این منطقه و بنابراین به‌دنبال پاسخگویی به این پرسش‌های کلیدی است که توانمندی‌ها و جاذبههای زمین‌گردشگری منطقة اردل کدامند و ارزش و اهمیت هریک از آنها در توسعة صنعت گردشگری منطقه چقدراست.
پیشینة تجارب و سوابق پژوهش در سال‌های گذشته، بررسی‌های متعددی درزمینة ارزیابی توانمندی‌های پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی (ژئومورفوسایت‌ها) و لندفرم‌های[2] زمین‌ریخت‌شناختی (ژئومورفولوژیک) گردشگری در ایران انجام شده است که ازجملة آنها می‌توان به ارزیابی ژئوسایت‌های گردشگری روستاهای بخش چهاردانگة شهرستان ساری با روش فاسیلوس و نیکولاس[3] توسط صالحی و همکاران (1395) اشاره کرد که نشان دادند میان ژئوسایت‌های مطالعه‌شده، چشمه‌های باداب سورت بیشترین امتیاز را کسب کرده‌اند و پیشنهاد کردند در این منطقه با سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب باید علاوه‌بر حفظ ارزش‌های علمی و زمین‌شناختی منطقه، نیازهای حفاظتی و توانمندی‌های کاربردی هر پایگاه زمین‌ریخت‌شناسی مدنظر قرار گیرد. میرکتولی و همکاران (1395) میراث زمین‌شناختی در ژئوپارک چشمة باداب سورت را در روستای اروست شهرستان ساری با روش‌های پریرا و رینارد[4] بررسی کرده‌اند. نتایج بررسی آنها نشان دادند این منطقه در ترکیب با مواریث زمین‌شناسی، تاریخی، اکولوژیک و فرهنگی، توانمندی چشمگیری در گردشگری پایدار دارد و به رشد اقتصادی، اجتماعی و آموزش منجر می شود. آرا و همکاران (1393) در ارزیابی توان گردشگری لندفرم‌های انحلالی براساس الگوی اصلاح‌شدة پرالونگ (کوچین)[5] و الگوی پرالونگ در منطقة سه غار سرآب، سید عیسی و چهل‌پله در استان چهار محال و بختیاری نشان دادند براساس روش کوچین، غار سرآب با امتیاز ارزش گردشگری نهایی در اولویت اول و غار چهل‌پله و سید عیسی در الویت دوم و سوم قرار دارند؛ اما براساس نتایج الگوی پرالونگ، دو غار سرآب و سید عیسی جزء غارهای با جاذبة زیاد منطقه بوده‌اند. جعفری و همکاران ( 1393) در ارزیابی توانایی‌های بالقوة زمین‌گردشگری در منطقة اورامان با روش رینارد به این نتیجه رسیدند که امتیاز پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی منطقه در دو ارزش مهم علمی (بازسازی عناصر پالئوژئومورفیک و پالئوکلیما) بین صفر و یک و ارزش افزوده (ارزش فرهنگی، تاریخی، زیست‌محیطی، اقتصادی و زیبایی‌شناختی) در نظر گرفته شده‌اند. باتوجهبه بررسی ژئوسایت‌ها و مقایسة امتیازهای به‌دست‌آمده می‌توان چنین نتیجه گرفت که ارزش علمی لندفرم‌های مد نظر از ارزش افزودة آنها بیشتر بوده است. مقصودی و همکاران (1393) پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی (ژئومورفوسایت‌های) منطقة تخت سلیمان را با روش فاسیلوس ارزیابی کردند. آنان به این نتیجه رسیدند که پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی منطقه از نظر شاخص علمی و برخی از شاخص‌های گردشگری مانند چشم‌انداز و دسترسی، شرایط مطلوبی دارند؛ ولی از نظر شاخص‌های حفاظتی، فرهنگی و هنری نیازمند تقویت هستند. در بخش پژوهش‌های خارجی نیز رینارد و همکاران (2007 ) روش نوینی در ارزیابی پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی ارائه کرده‌اند. در این روش دربارة تعیین ارزش علمی و مکمل در پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی بحث می‌شود؛ با این تفاوت که در این پژوهش ارزش اقتصادی، بومشناختی و زیبایی‌شناختی، معیارهایی مستقل در نظر گرفته می‌شوند و در پایان، پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی بالقوة منطقه انتخاب و معرفی می‌شوند. همچنین شیوة یادشده به این نتیجه می‌رسد که در گذشته تنها به ارزش‌های علمی توجه می‌شد؛ ولی با ایجاد ژئوپارک‌ها و مسئلة حفاظت باید ارزش‌های مکمل در کنار ارزش‌های علمی بررسی شوند. فاسیلوس و همکاران (2012) در بررسی ژئوپارک سیلوریتیس[6] یونان، روش جدیدی برای ارزیابی ژئوسایت یادشده ارائه کردند. این شیوه، شش معیار اصلی دارد و درپایان، ارزش‌های علمی، حفاظتی و گردشگری هر پایگاه زمین‌ریخت‌شناسی به‌تفکیک مشخص شده‌اند. جوسان و ایلیز (2009) در پژوهشی با عنوان «پایگاه زمین‌ریخت‌شناسی (ژئومورفوسایت) و ناهمواری‌ها»، پایگاه‌های زمین‌شناسی (ژئوسایت‌ها) را لندفرم‌هایی معرفی می‌کنند که منظرة ویژه‌ای را از ناهمواری‌ها باتوجهبه عوامل مورفوژنیک و زمین‌شناسی نمایش میدهند. مکانی معین به‌تنهایی می‌تواند اهمیت ویژه‌ای داشته باشد و در این مورد، علاوه‌بر‌این می‌توان به ناهمواری‌ها اشاره کرد؛ اما در بسیاری از موارد مکانی معین چندین اهمیت دارد. هوز و همکاران (2011) در پژوهشی با عنوان «ارزیابی مقدماتی ژئوسایت‌ها با الگوی GAM و کاربرد آن در کوه‌های فروسکا گورا[7] ، توانایی‌های زمین‌گردشگری را نشان دادند. این الگو از نموداری متشکل از 9 زمینه به دست آمده است که در آن می‌توان ژئوسایت‌ها را رده‌بندی و به 9 منطقة مناسب گردشگری تقسیم کرد (علمی، آموزشی، زیبایی‌شناسی، نمایشی، نگهداری و حفاظت). این الگو می‌تواند علاوه‌بر ارزیابی ژئوسایت‌ها، به حفظ میراث‌های طبیعی و گردشگری کمک ارزشمندی کند و سپس مسیری برای آینده نشان دهد. بیزواس و همکاران (2013) با بررسی توسعة زمین‌گردشگری در منطقة کوچ‌گجرات هند به این نتیجه رسیدند که برای پیشرفت فعالیت‌های زمین‌گردشگری در منطقة کوچ که میراث‌های زمین‌شناسی نادری دارد، نیاز به زیرساخت‌هایی است که متأسفانه در این مناطق به‌دلیل فعالیت‌های انسانی در حال نابودی هستند. چارماین و فونگ (2015) ژئوپارک هنگ کنگ را با روش بازدیدکنندگان شاغل، عکاسی[8] کردند. آنان از گردشگران خواستند تا هنگام سیاحت در میراث زمین‌شناختی و سفرنامة خود، از شکل‌های زمین‌ریخت‌شناسی عکس بگیرند و دربارة آنها آگاهی پیدا کنند. این مسئله باعث شد، گردشگران بدانند ژئوپارک باوجود عناصر زیبایی‌شناختی و حفاظتی، همیشه با زمین‌شناسی و زمین‌ریخت‌شناسی همراه است و برای گسترش میراث زمین‌شناختی و حفاظت جغرافیایی باید خدماتی برای رضایت و جذب گردشگر ارائه کرد. درمجموع، باوجود بررسی‌های انجام‌شده دربارة ارزیابی و توان‌سنجی ژئومورفوسایت‌های داخل و خارج از کشور، باتوجهبه اهمیت صنعت گردشگری و توانمندی‌های درخور توجه کشور، ضرورت انجام پژوهش‌هایی در این زمینه بیش از پیش احساس می‌شود.
مبانی نظری پژوهش زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) شاخة جدیدی از بوم‌گردی(اکوتوریسم) است که با تکیه بر پدیده‌های زمین‌شناسی به موضوع گردشگری می‌پردازد. دیدن انواع فرسایش‌های آبی، بادی، شیاری و خندقی، بازدید ازگسل‌ها، غارنوردی و دیدن پدیده‌های چکنده‌سنگ یا استالاگتیتی[9] و چکیده‌سنگ یا استالاگمیتی[10] از دیدگاه زمین‌شناسی، بازدید از لایه‌بندی‌های مشخص روی ارتفاعات و مشاهدة چین‌خوردگی‌ها، مخروط‌افکنه‌ها و واریزه‌ها قسمتی از فعالیت‌های مربوط به زمین‌گردشگری را تشکیل میدهند (زاهدی، 1380: 42-41). واژة «ژئوتوریسم»[11]، از سه کلمة «geo» به‌معنی زمین، «tour» به‌معنی گشت و «ism» به‌معنی مکتب و عمل، تشکیل‌شده و به‌معنی گردشگری زمین‌شناسی و نیز یکی از گرایش‌های تخصصی بوم‌گردی (اکوتوریسم) است و به معنی پدیده‌های زمین‌شناختی به گردشگران با حفظ هویت مکانی آنها می‌پردازد. مفهوم زمین‌گردشگری از ابتدای دهة 1990 میلادی به بعد در کشورهای ایالات متحدة آمریکا، ایرلند، انگلیس و اسپانیا توسعه یافت. در اواسط دهة 1990، زمین‌گردشگری به‌طور فزاینده‌ای در صنعت گردشگری و بین سیاستمداران، طرفداران حفظ محیط‌زیست، جغرافی‌دانان، زمین‌شناسان و مجامع علمی همانند آن بررسی شد (حاج علیلو و نکوئی صدری، 1390: 48). نخستین پژوهش‌های زمین‌گردشگری توسط هوز دربارة مواردی مانند مکان‌های زمین‌شناختی و زمین‌ریخت‌شناختی (ژئومورفولوژیک) یا ژئوسایت‌ها انجام شدند (Novelli, 2005, 28). فلیکس تانگ کولی (2006) مفهوم زمین‌گردشگری را دربارة به‌کارگیری منابع میراث زمین‌شناختی برای گردشگری براساس آموزش بیان می‌کند و دارایی‌های میراث زمین‌شناختی را با تکیه بر ارزش‌های ذاتی شکل‌های زمین‌شناختی و ژئومورفولوژی در نظر می‌گیرد (نکوئی صدری، 1384: 46). زمین‌گردشگری فرصت‌های عظیمی برای توسعة اقتصادی، به‌ویژه برای مناطق دور و حاشیه‌ای فراهم می‌کند. ظهور زمین‌گردشگری بخشی از همگرایی گردشگری طبیعت‌محور است که بر موضوعات زمین و گردشگری پایدار تأکید دارد (Brilha,2009,35). واژة «زمین‌گردشگری» معمولا در مفهومی بسیار وسیع‌تر به کار می‌رود که نه‌تنها بخش جدیدی از بازار گردشگری است، بلکه رهنمودی اصولی برای کمک به حفظ طبیعت بی‌جان و توسعة پایدار به شمار می‌رود. در مجلة جغرافیای ملی، زمین‌گردشگری شکلی از گردشگری تعریف شده است که حفظ و ارتقاء ویژگی‌های جغرافیایی منطقه ازجمله محیط، فرهنگ، زیبایی‌ها، میراث و حتی بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان آن را باعث می‌شود (National geographic center for sustainable destinations ,2008). زمین‌گردشگری از علوم مختلفی مانند زمین‌ریخت‌شناسی (ژئومورفولوژی)، ژئوفیزیک و اقلیم‌شناسی بهره می‌برد و کارشناسان علوم زمین و علاقه‌مندان به طبیعت را برای بازدید از جاذبههای زمین دعوت می‌کند. زمین‌گردشگری به معنای گردشگری جغرافیایی است و به‌طور ضمنی بر ویژگی‌های زمین‌شناختی و زمین‌ریخت‌شناختی تأکید دارد که خود بستر همة فعالیت‌های انسانی و ویژگی‌های جغرافیایی هستند (ثروتی و کزازی، 1385: 6). زمین‌گردشگری، گردشگری آگاهانه و مسئولانه در طبیعت با هدف تماشا و شناخت پدیده‌ها و فرایندهای زمین‌شناختی و آموختن شیوة شکل‌گیری و سیر تکامل آنهاست. نکات درخورتوجه در این تعریف عبارتند از: 1) آگاهانه: زمین‌گردشگر (ژئوتوریست) با هدف و برنامة قبلی به منطقه‌ای سفر می‌کند؛ 2) مسئولانه: زمین‌گردشگر به ارزش و حساسیت پدیده‌های زمین‌شناختی آگاه است و در هنگام بازدید، از هرگونه آسیب‌زدن به آنها خودداری می‌کند و دیگران را نیز از آن باز می‌دارد؛ 3) طبیعت: فعالیت‌های زمین‌گردشگری در محیط‌های طبیعی انجام می‌شوند و بازدید از موزه‌های علوم زمین به‌تنهایی نمی‌تواند فعالیت زمین‌گردشگری باشد؛ برای بررسی و ارزیابی پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی، الگوها و روش‌های مختلفی ابداع و پیشنهاد شده‌اند (جدول 1). الگوهای ارزیابی زمین‌گردشگری با بررسی و ارزیابی توانمندی‌های زمین‌گردشگری درسطوح ناحیه‌ای و ملی کوشش می‌کنند مکان‌های با توانمندی‌های زمین‌گردشگری را شناسایی و برای برنامه‌ریزی‌ها واقدامات بعدی معرفی کنند. این شیوه‌ها و الگوها قبل از آنکه بیان‌کنندة واقعیت‌های بیرونی باشند، متاثر از برداشت‌ها و نتیجه‌گیری‌های پژوهشگر هستند. فرایند شناخت در پژوهشگران، بیشتر پیرو چارچوب‌های معرفتی آنهاست؛ بنابراین هر پژوهشگری که به بررسی و برانداز پدیده‌ای می پردازد، از دریچة شناخت معیّن، چنین فرایندی در ذهن خود پردازش می کند (قنواتی و همکاران، 1391 :82).
جدول- 1: معرفی برخی الگوهای ارزیابی پایگاه زمین‌ریخت‌شناسی (ژئومورفوسایت‌ها) در زمین‌گردشگری از جدید به قدیم
منبع: قنواتی و همکاران، 1391 : 83 همان‌طورکه در جدول (1) مشاهده می‌شود، روش‌های متعددی برای ارزیابی و تعیین نقاط جذاب درمحوطه‌های زمین‌گردشگری وجود دارند که در ژئومورفولوژی، بیشتر بر داده‌ها و روش‌های ارزیابی عددی تأکید می‌شود. الگوسازی به کشف واقعیت‌های جدید کمک می‌کند؛ به انجام پژوهش و دستکاری بیشتر منجر می‌شود و انگیزه‌ای برای ابداع الگوهای پژوهشی بیشتر است. الگوها میزان مطلق‌بودن را نسبت به دنیای واقعی به‌ویژه با ارائة الگوهای ریاضی از کمترین به بیشترین افزایش می دهند (تایلور،2000 :20). افزون بر این روش‌ها و الگوها، روش نیکولاس (2007) روش نسبتا جدیدی است که در آن معیارهای ویژه‌ای برای تعیین هریک از جنبه‌های گردشگری در مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی ازجمله علمی، آموزشی، تنوع زمین‌شناختی، بومشناختی (اکولوژیک)، زیباشناختی، تهدیدات بالقوه، نیازهای حفاظتی و توانایی استفاده، به کار برده شده است و با چنین معیارهایی، میزان توان گردشگری هریک از پایگاه‌های زمین‌ریخت‌شناسی به‌صورت کیفی و کمّی و به‌طور دقیق و علمی اولویت‌بندی می‌شود.
مواد و روش‌ها پژوهش حاضر، از جنبة هدف، کاربردی و از جنبة ماهیت و روش، توصیفی – تحلیلی و پیمایشی بوده است که برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات ضروری از دو روش اسنادی و کتابخانه‌ای و روش میدانی استفاده شده است. جامعة‌آماری این پژوهش نیز خبرگان و مسئولان مرتبط با موضوع در سطح شهرستان و استان در نظر گرفته شده است که به‌صورت تمام‌شماری از تعداد 110 نفر از خبرگان (اساتید دانشگاه، متخصصین و نیز گروه کوهنوردی) و مسئولان (مدیران و کارشناسان بخش گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان و شهرستان) مربوطه در سطح شهرستان و استان پرسش‌گری شده است. برای تجزیه و تحلیل مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی در راستای توسعة صنعت گردشگری منطقة اردل از روش نیکولاس (2007) استفاده شد. در این روش، معیارهای ویژه‌های برای تعیین هریک از جنبه‌های گردشگری در مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی ازجمله علمی، آموزشی، تنوع زمین‌شناختی، بومشناختی، زیباشناختی، تهدیدات بالقوه، نیازهای حفاظتی و توانایی استفاده مشخص شده است. با چنین وضعیتی، میزان توان گردشگری هریک از مکان‌های یادشده، اولویت‌بندی می‌شوند. ارزش علمی و آموزشی براساس شاخص‌هایی مانند وضعیت مکان، کمیابی، نمایندگی و نمونة فرایندی زمین‌ریخت‌شناختی محاسبه می‌شود. در این ارزش، استفاده از جذابیت‌های علمی مکان زمین‌ریخت‌شناختی، باتوجهبه بهره‌برداری آموزشی با ابزارهای مختلف حمایتی، جایگاه بالایی دارد. تنوع زمین‌شناختی طبق مفاهیم جهانی، تنوع زمین‌شناسی و تنوع زمین‌ریخت‌شناختی[12] را در هر مکان در بر می‌گیرد. در اینجا تعداد عوارض مرتبط نسبت به کل شکل‌ها و فرایندهای زمین‌ریخت‌شناختی منطقه سنجیده می‌شود. در ارزیابی، ارزش بومشناختی و زیباشناختی به نادربودن گونه‌ها، تنوع (تعداد گونه‌ها) و دینامیک طبیعی (توانایی محیط در توسعة طبیعی)، پوشش گیاهی و جانوری و همچنین به جنبة زیبایی ظاهری مکان زمین‌ریخت‌شناختی بستگی دارد. در ارزش فرهنگی، وجود بناهای تاریخی، فرهنگی و باستان‌شناسی در مکان زمین‌ریخت‌شناختی ارزیابی می‌شود و کیفیت آنها می‌تواند در میزان امتیازدهی مؤثر باشد؛ اگرچه این معیارها به ارائة تحلیلی کامل از مکان بررسی‌شده در همة ابعاد بومشناختی، فرهنگی و تاریخی قادر نیست، درنهایت می‌تواند یک ارتباط مناسب بین زمین‌ریخت‌شناسی مکان و گردشگری برقرار کند .(Nickolas& Zouros, 2007:169-80) در معیار تهدیدهای بالقوه و نیازهای حفاظتی، شاخص‌هایی مانند حفاظت قانونی و آسیب‌پذیری مدنظر است که با افزایش علاقه‌مندی به مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی، خطر آسیب و تخریب آنها را افزایش داده است. به همان نسبت نیز اجرای فنون علمی حفاظت و مدیریت این مکان‌ها اهمیت یافته است. این معیار، سطح حفاظت مکان زمین‌ریخت‌شناختی را بررسی می‌کند و در پایان، معیار توانایی استفاده براساس چهار شاخص توانایی تشخیص، توزیع جغرافیایی، توان دسترسی و توانمندی اقتصادی محاسبه می‌شود؛ بنابراین هرچه مکان زمین‌ریخت‌شناختی، دید و دسترسی بهتری به مسیرهای حمل‌و‌نقل داشته باشد، توانمندی بیشتری درزمینة جذب بازدیدکنندگان و نیز برنامه‌ریزی و توسعة گردشگری دارد. میزان امتیازدهی به این معیارها در هر شاخص، بین صفر تا 5 نمره و در بعضی از معیارها بین صفر تا 10 است (همان). در این پژوهش برای امتیازدادن به هریک از ارزش‌های بالا بر این اساس، جمع این معیارها، توانمندی مکان زمین‌ریخت‌شناختی را در توسعة گردشگری منعکس می‌کند. درمجموع هرچه عدد به‌دست‌آمده به 100 نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهندة توانمندی زیاد آن در برنامه‌ریزی گردشگری خواهد بود (جدول 2). جدول- 2: معیارهای به‌کاررفته برای ارزیابی مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی با روش نیکولاس
Source: Nickolas & Zouros, 2007:169-80 معرفی اجمالی منطقة بررسی‌شده شهرستان اردل به مرکزیت شهر اردل در90 کیلومتری جنوب‌غرب استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. این شهرستان 2 بخش دارد که شامل 4 شهر و 4 دهستان است. محدودة شهرستان اردل در موقعیت 50 درجه و 10دقیقه تا 50 درجه و 43 دقیقة طول شرقی و از 31 درجه و 39 دقیقه تا 32 درجه و 13دقیقة عرض‌شمالی واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا 1804 متر است. (طرح جامع شهرستان اردل، 1391: 6). این شهرستان به‌دلیل ویژگی‌های خاص طبیعی، توانمندی‌های زمین‌شناختی و میراث‌های تاریخی و فرهنگی یکی از مناطق منحصربه‌فرد گردشگری است که مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی و زمین‌ساختی را در خود جای داده است. ویژگی‌های زمین‌شناسی، زمین‌ریخت‌شناختی و سامانه‌های ژئومورفیکی فعال در منطقه و ارزیابی ارزش‌های برخی از مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی موجود در منطقة شهرستان اردل مهم‌ترین اهدافی هستند که در این پژوهش بررسی شده‌اند. باتوجهبه طبیعت زمین‌شناسی منطقة اردل، تعداد 8 جاذبه از جاذبههای زمین‌گردشگری این منطقه شامل غار اردل، تنگة درکش و ورکش، محدودة آبشار درة عشق، محدودة رودخانة ارمند، محدودة تالاب سولقان، آبشار تنگ زندان یا کرودیکن، محدودة چشمة مولا و سرداب و آبشار لندی (جدول 3)، سبب شده‌اند که منطقة شهرستان اردل، منطقة نمونة گردشگری و زمین‌گردشگری استان شناخته شود. همة این عوامل زمینة مناسبی برای توسعه و پیشرفت این منطقه فراهم کرده‌اند که می‌تواند این منطقه را به مرکز زمین‌گردشگری و گردشگری در غرب کشور تبدیل کند (شکل 1).
شکل- 1: موقعیت جغرافیایی منطقة اردل در استان و کشور
جدول- 3: خلاصه‌ای از ویژگی‌های جاذبههای زمین‌گردشگری (ژئوتوریستی) منطقة بررسی‌شده
(منبع: نگارندگان، 1395) یافته‌های پژوهش همان‌طورکه گفته شد در پژوهش حاضر نیز شناسایی و ارزیابی جاذبههای زمین‌گردشگری منطقة اردل و ویژگی‌های زمین‌گردشگری آنها براساس مشاهدات میدانی و کتابخانه‌ای به‌طور اجمالی بررسی شد؛ سپس برای تعیین میزان اهمیت و ارزش کلی هریک از مکان‌ها معیارهای شش‌گانه، از روش نیکولاس بهره گرفته شد و داده‌های گردآوری‌شده تجزیه و تحلیل شدند. با این روش این امکان ایجاد شد که از یک سو، ارزش‌های گردشگری جاذبههای مختلف زمین‌گردشگری و از سوی دیگر، توانمندی‌های گردشگری آنها با هم مقایسه شوند (جدول 4 و شکل‌های 9 و 10). باتوجهبه مطالب پیشین، در ادامه با شناسایی مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی و فرهنگی موجود در منطقه این مکان‌ها در جدول (2) و برمبنای شاخص‌های گفته‌شده، امتیازدهی انجام شد. میزان امتیاز بین صفر (کمترین نمره) و حداکثر 5 یا 10 (بیشترین نمره) است. عارضه‌ای که امتیاز صفر به آن تعلّق می‌گیرد، کمترین ارزش علمی یا ارزش افزوده است و عارضه‌ای که نمرة 5 در معیارهای تهدیدهای بالقوه و نیازهای حفاظتی و توانایی‌های استفاده و همچنین نمرة 10 در معیارهای ارزش علمی و آموزشی به آن تعلق گرفته است، بیشترین میزان ارزش را در مقایسه با دیگر عوارض دارد. بر این اساس، هرکدام از ارزش‌های مکان زمین‌ریخت‌شناختی با امتیاز ویژه‌ای بیان می‌شود و درنهایت، ارزش کلی آن مکان از جنبة معیارهای اصلی و فرعی بررسی و تعیین می‌شود.
جدول- 4: نحوة ارزیابی و امتیاز به‌دست‌آمده برای جاذبه‌ها و مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی (ژئومورفولوژیک) با روش نیکولاس
* جمع میانگین نظرهای پاسخگویان ** میانگین نظرهای پاسخگویان منبع: یافته‌های پژوهش، 1394
شکل- 9: امتیازهای به‌دست‌آمده برای جاذبه‌ها و مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی با روش نیکولاس
شکل- 10: ارزشیابی و رتبه‌بندی جاذبه‌هاو مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی شهرستان اردل با روش نیکولاس بر اساس نتایج به‌دست‌آمده (جدول 2 و شکل‌های 9 و 10) جاذبههای زمین‌گردشگری محدودة پیرامونی آبشار درة عشق و غار اردل به‌ترتیب با 04/66 و 18/57 نمره، بیشترین و کمترین امتیاز را بین جاذبههای زمین‌گردشگری به دست آوردند. همچنین جاذبههای زمین‌گردشگری محدودة پیرامونی رودخانة ارمند، آبشار تنگ زندان یا کرودیکن، چشمة مولا و سرداب و تنگة درکش و ورکش، آبشار لندی و تالاب سولقان به‌ترتیب با امتیازهای 64، 63، 61، 60 و 59 در رتبه‌های دوم تا ششم قرار گرفتند. زیبایی ظاهری، کمیاب‌بودن و همچنین وجود دیگر پدیده‌های زمین‌ریخت‌شناسی در کنار آبشار درة عشق، دلیل امتیاز زیاد این جاذبه بوده است و به آن نسبت به دیگر جاذبههای زمین‌گردشگری منطقه برتری بخشیده است. یکی از مسائلی که باید به آن توجه شود، حفاظت قانونی و جلوگیری از آسیب‌پذیری همة جاذبههای زمین‌گردشگری منطقة بررسی‌شده است؛ بنابراین در کنار جوانب اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ...، جایگاه زمین‌ریخت‌شناختی عاملی کلیدی برای تحقق توسعة پایدار صنعت گردشگری است که برای آثار متقابل فعالیت انسانی و جاذبههای زمین‌گردشگری ضروری به نظر می‌رسد.
نتیجه‌گیری در حال حاضر با روش زمین‌گردشگری می‌توان به پیشرفت گردشگری، حفاظت از میراث جغرافیایی مناطق، بهره‌مندی جوامع محلی و تقویت زیرساخت‌های گردشگری تجاری سازگار با محیط دست پیدا کرد. پژوهش حاضر ضمن ارائة مبانی نظری موضوع در حد امکان، کوشش کرد تا رابطه‌ای بین وجوه زمین‌گردشگری منطقة اردل و ویژگی‌های زمین‌ریخت‌شناسی آن برقرار کند و آن را در قالب مکان‌های زمین‌ریخت‌شناختی در قسمت‌های مختلف منطقه بررسی و مقایسه کند. برای نیل به این هدف، جاذبههای زمین‌گردشگری منطقه با شش معیار روش نیکولاس (ارزش علمی و آموزشی، تنوع زمین‌شناختی، ارزش بومشناختی و زیباشناختی، ارزش فرهنگی، تهدیدهای بالقوه و نیازهای حفاظتی و توانایی استفاده) تجزیه و تحلیل شد. مطابق با نتایج به‌دست‌آمده، محدودة پیرامونی آبشار درة عشق با امتیاز نهایی 66 و محدودة پیرامونی رودخانة ارمند با کسب امتیاز 64 در ردیف جاذبههای زمین‌گردشگری با ارزش بالای گردشگری قرار گرفته‌اند. همچنین جاذبههای زمین‌گردشگری محدودة پیرامونی آبشار تنگ زندان یا کرودیکن، محدودة چشمة مولا و سرداب، تنگة درکش و ورکش، تالاب سولقان و غار اردل به‌ترتیب با امتیازهای 63، 61، 59 و 57 در رتبه‌های دوم تا هفتم قرار گرفتند. زیبایی ظاهری، کمیاب‌بودن و همچنین وجود دیگر پدیده‌های زمین‌ریخت‌شناسی در کنار آبشار درة عشق، دلیل امتیاز زیاد این جاذبه بوده است و آن را بر دیگر جاذبههای زمین‌گردشگری منطقه برتری بخشیده است. بنابر آنچه گفته شد، همة مکان‌های زمین‌گردشگری منطقة بررسی‌شده، ارزش‌های زیادی دارند؛ اما افزایش چشمگیر حضور گردشگران در دهه‌های گذشته و سرعت‌گرفتن در سرمایه‌های زمین‌گردشگری منطقة اردل ، ضرورت نیاز به حفاظت این‌گونه نواحی را بیش از پیش نمایان می‌کند. باتوجهبه این نتایج باید برای استفاده از این جاذبه‌ها بر نقش زیربنایی ویژگی‌های زمین‌شناختی و زمین‌گردشگری درمعماری چشم‌اندازهای طبیعی و فرهنگی، برنامه‌ریزی مناسب انجام شود. بر این مبنا، پیشنهاد می‌شود، باتوجهبه افزایش روزافزون ورود گردشگران به این منطقه، زیرساخت‌ها و خدمات ضروری همانند حمل‌و‌نقل و راه دسترسی مناسب‌تر و اختصاص امکاناتی بیشتر مانند خدمات، زیرساخت‌ها، تسهیلات اقامتی، پذیرایی، پارکینگ، سرویس‌های بهداشتی و سایر موارد برای رفاه گردشگران فراهم شود تا از این راه، سود اقتصادی فراوانی از جذب گردشگران، عاید مردم منطقه شود. [1] Feri [2] Geomorpho sites and landforms [3] Fasilous and Nicholas [4] Pereira and Reynard [5] Pralong (Kochin) [6] Sylveritys [7] Frvska Gora [8] Visitor Employed Photography( VEP) [9] ( (Stalactiteشکل ستونی از مواد معدنی است که به صورت قندیلی از سقف غار آویخته باشد. [10] Stalagmite)) کل ستون مانند که از کف غار به طرف بالا رشد می‌کند. [11] Geotourism [12] Geomorphological diversity | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1- احراری، محی‌الدین و شاهرخی، ژیلا (1387) زمین‌گردشگری در چابهار، فصلنامة علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی ایران، تهران، سال هفدهم، شمارة 67، صص 53-46. 2- آرا، هایده؛ شاهوردی، شعله؛ خرازی، پوریا؛ کیانیان، محمدکیا (1393) ارزیابی پتانسیل گردشگری لندفرم‌های انحلالی براساس مدل اصلاح‌شدة پرالونگ (کوچین) و مدل پرالونگ (منطقة سه غار سرآب، سید عیسی و چهل پله در استان چهارمحال و بختیاری)، فصلنامة مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شمارة 39، صص 151-135. 3- امری کاظمی، علیرضا (1392)، اطلس توانمندی‌های ژئوپارک و ژئوتوریسم ایران، ناشر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، چاپ اول، تهران، صص 460-1. 4- باقری، غلامرضا (1384) مطالعات چهارمحال و بختیاری، ناشر: ادارة کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان چهارمحال و بختیاری، صص 275-1. 5- ثروتی، محمد رضا و کزازی، الهام (1385) ژئوتوریسم و فرصت‌های برنامه‌ریزی آن در استان همدان، مجلة فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، شمارة 16، صص 49-23. 6- ثنایی مبین، نرگس؛ زنگنه اسدی، محمد علی و امیر احمدی، ابوالقاسم (1392) بررسی قابلیت‌های محیطی حوضه‌های آبی دامنة توچال برای تبدیل به ژئوپارک، جغرافیا و آمایش شهری و منطقه‌ای، شمارة 9، صص 110-97. 7- جعفری، غلام حسن؛ منفرد، فردین؛ رستم‌نژاد، ژیان؛ رضائی، خدیجه (1393)، ارزیابی پتانسیل‌های بالقوة ژئوتوریسم در منطقة اورامان با روش رینارد، دوفصلنامة ژئومورفولوژی کاربردی ایران، سال دوم، شمارة چهارم، صص 58-44. 8- حاج علیلو، بهزاد و نکوئی صدری، بهرام (1390) ژئوتوریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول، تهران، 238-1. 9- داولینگ، راس کی و نیوسام، دیوید (1387) ژئوتوریسم جهانی، سازمان منطقة آزاد ارس، مترجمان: دکتر عادل نجف‌زاده و مهندس بهرام نکویی صدری، انتشارات پیام، چاپ اول، تهران، صص 365-1. 10- رحیم‌پور، علی (1388) ژئوتوریسم، سفری به عجایب زمین، نشریة ایرنا، شمارة 13، صص 15-1. 11- زاهدی، شمس‌السادات (1380) مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تأکید بر محیط‌زیست)، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول، تهران، 232-1. 12- سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان چهار محال و بختیاری، (1392) طرح سیمای فرهنگ و طبیعت استان چهار محال و بختیاری. 13- صالحی، صادق؛ زنگی آبادی، زینب؛ موسی‌زاده، حسین و افلاکی، زینب (1395) ارزیابی ژئوسایت‌های گردشگری با روش فاسیلوس و نیکولاس (مورد: روستاهای بخش چهاردانگه شهرستان ساری)، فصلنامة پژوهش‌های روستایی، دورة 7، شمارة 2، صص 314-303. 14-طرح جامع شهرستان اردل (1391) معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی استانداری استان چهار محال و بختیاری، شهرکرد، صص ۳۸۳-۱. 15- عسگری سودجانی، بهمن؛ صادقی، حیدر؛ ایلبگی‌پور، شاهین؛ معین فارسانی، حمیدرضا و هادی پورف، مصطفی (1394) سیمای فرهنگ و طبیعت استان چهار محال و بختیاری، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان چهار محال و بختیاری، صص 241-145. 16- فلاح تبار، نصرالله و رجایی، محمدعلی (1387) مجموعة مقالات اولین همایش ملی جایگاه مطالعات ژئومورفولوژیکی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، گروه جغرافیای دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران، ص 275. 17- قنواتی، عزت الله؛ کرم، امیر؛ فخاری، سعیده (1391) مروری بر روند تحولات ژئوتوریسم و مدل‌های مورد استفادة آن در ایران، فصلنامة جغرافیایی سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی، دورة 9، شمارة 2 (پیاپی 34)، صص 77-93. 18- مختاری، داود (1392) آیا دشت جلفا - هادیشهر مکان ژئومورفولوژیک (ژئومورفوسایت) است؟ نگرشی نو در مدیریت مناطق گردشگری، نشریة پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال هفدهم، شمارة 43، صص 305- 275. 19- مقصودی، مهران؛ علیزاده، محمد؛ شریفی، انور؛ حسینی‌پور، سمیرا (1393) ارزیابی کمّی ژئومورفوسایت‌های منطقة تخت سلیمان با استفاده از روش فاسیلوس و همکاران با تأکید بر توسعة ژئوتوریسم، پژوﻫﺶﻫﺎی ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی کمّی، ﺳﺎل ﺳﻮم، ﺷﻤﺎرة 1، صص 22-37. 20- میرکتولی، جعفر؛ زنگی‌آبادی، زینب؛ افلاکی، زینب؛ موسی‌زاده، حسین (1395) ارزیابی میراث زمین‌شناختی در ژئوپارک چشمة باداب سورت (روستای اروست شهرستان ساری)، فصلنامة پژوهش‌های روستایی، دورة 6، شمارة 21، صص 220-205. 21- نکوئی صدری، بهرام (1384) ژئوتوریسم، صنعت بدون دودکش، فصلنامة ژئوماین سازمان نظام مهندسی معدن استان آذربایجان شرقی، سال اول، شمارة 2، صص 49-46. 22- Biswas,S. K., Swarna, K. and Harinarayana, T. (2013) Development of geotourism in Kutch region, Gujarat, India: An innovative approach. Journal of Environmental Protection, Vol.4 No.12, Article ID: 40553, 13. 23-Brilha, j. (2009) Geological heritage and European geoparks in portgal, proceedings of the viii European geoparks conference, Idanha-a-nova pp.76-98. 24- Charmaine, K. W., Fung"Charmaine, K. W. and Fung, C. K (2015) Unraveling Hong Kong geopark experience with visitor-employed photography method. Applied Geography 62(3): 301-313. 25- Fassoulas, C., Mouriki, D., Dimitriou-Nikolakis, P. and Iliopoulos, G. (2012) Quantitative assessment of geotopes as an effective tool for geoheritage management. Geoheritage 4(3): 177-93. 26- Hose, T., Vujicic, D. M., Vasiljevic, A., Markovic, D. B., Lukic, A., Hadzic, O. and Janicevic, S. (2011). Preliminary geosite assessment model (GAM) and Its application on Fruska Gora Mountain potential geotourism. Acta Geographica Slovenica 51(2): 361-377. 27- Josan, N. and Ilies, D. (2009). Geosite-geomorphosites and relief, geojournal of tourism and geosite, Year II, 3(1): 78-85. 28- Mihai, B., Reynard, E., Werren, G., Savulescu, I., Sandric, I. and Chitu, Z. (2009) Impacts of tourism on geomorphological processes in the Bucegi Mountains in Romania,Geographica Helvetica, Swiss Journal of Geography, No 64, Zürich, 134-147. 29- National geographic center for sustainable destinations (n.d). Retrieved May 2008, from www.Nationalgeographic.com. 30- Nickolas, C. and Zouros, N. (2007) Geomorfosite assessment and management in protected areas of Greece. Case study of the Lesvos is land costal geomorphosites. Geographica Helvetica 62(3): 169-8. 31- Novelli, M. (2005) Niche tourism: contemporary issues, trends and cases, Oxford, Butterworth, Heinemann. 29- Panizza, M. and Piacente, S. (2003) Geomorfologia cultural, Pitagora (Ed). Bologna, 360p. 32- Reynard, E. and Panizza, M. (2005) Geomorphosites: definition, assessment and mapping. An introduction. In: Géomorphologie. Relief, Processus, Environnement 3: 177-180. 33- Reynard, E., Fontana, G., Kozlik, L. and Scapozza, C. (2007) A method for assessing “scientific” and “additional values” of geomorphosites. Geographica Helvetica 62(3): 148-58. 34- Tyler, I. (2000) Geology and landforms of the Kimberley. Department of Conservationand Land Management. Perth. Western Australia, 20. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,239 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 659 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||