مطالعه تطبیقی سنجش توسعه‌یافتگی شاخص‌های فناوری اطلاعات (مطالعه موردی: استان فارس)

اکبری, محمود; صبوری, محمد; همپانژاد, الناز

doi:10.22108/sppl.2016.21639

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,705
تعداد مقالات	13,969
تعداد مشاهده مقاله	33,503,553
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	13,274,882

مطالعه تطبیقی سنجش توسعه‌یافتگی شاخص‌های فناوری اطلاعات (مطالعه موردی: استان فارس)

برنامه ریزی فضایی

مقاله 6، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 22، آبان 1395، صفحه 79-96 اصل مقاله (257.08 K)

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/sppl.2016.21639

نویسندگان

محمود اکبری^* ¹؛ محمد صبوری²؛ الناز همپانژاد³

¹جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

²گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور جاسک، جاسک، ایران

³جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تهران، ایران

چکیده

فناوری اطلاعات نقش مهمی در همه جنبه‌های زندگی ایفا می‌کند و شکل زندگی بشر را از جنبه‌های مختلف تغییر می‌دهد. این فناوری آثار بسیار زیادی در رسیدن به رفاه انسانی و بهبود کیفیت زندگی بر جای می‌گذارد. ضروری است فناوری اطلاعات با پذیرش قدرت فراوان آن در بهبود و اعتلای زندگی مردم و اینکه ابزاری است برای حل مشکلات و رسیدن به توسعه پایدار، محور راهبردهای توسعه قرار داده شود. از این رو، پژوهش حاضر جایگاه هر یک از شهرستان‌های استان فارس را از نظر داشتن شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی می‌کند. رویکرد حاکم بر پژوهش از نوع کمی - تحلیلی است. نتایج الگوهای استفاده‌شده نشان می‌دهند که خدمات ارتباطی در شهرستان‌های استان، متعادل و متوازن توزیع نشده‌اند. شاخص تمرکز نشان می‌دهد که بیشترین تمرکز خدمات ارتباطی در شهرستان شیراز است ونتایج الگوی امتیاز استاندارد نشان می‌دهند که شهرستان شیراز با شاخص ترکیبی 65/6 در رتبه نخست استان و در سطح وراتمرکز قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

شاخص تمرکز وگستاف؛ پاسی و دورسلر؛ استان فارس

اصل مقاله

مقدمه

فناوری اطلاعات، ابزاری ضروری برای رسیدن به اهداف توسعه اجتماعی - ‌اقتصادی است. این فناوری نقش مهمی را در همه جنبه‌های زندگی انسان ازجمله امور سیاسی، اقتصادی، توسعه اجتماعی، فرهنگی و ... ایفا می‌کند و به‌سرعت زندگی بشر را از جنبه‌‌های مختلفی همچون دسترسی به اطلاعات و خدمات، ارتباط برقرارکردن با یکدیگر و ... متحول می‌کند. فناوری اطلاعات از راه افزایش دسترسی فقرا و شهروندان به تسهیلات آموزشی، بهداشتی، تجاری و ... به کاهش مشکلات شهری کمک می‌کند و در نتیجه، توسعه پایدار شهری را به ارمغان می‌آورد. فناوری اطلاعات باعث شتاب در تسهیل دسترسی به اطلاعات می‌شود (The Independent Commission (for Worldwide Telecommunications Development, 1984: 8. تدوین و تنظیم راهبردهای توسعه فناوری اطلاعات به مسئله‌ای مهم برای بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است. پیشرفت‌های جدید در زمینه فناوری اطلاعات و ابزارهای الکترونیکی باعث بروز فعالیت‌های جدیدی در جوامع شهری شده‌‌ و این مزیت، بر ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تأثیرهای بسیاری گذاشته است (Blackwell, (1989: 13. با توجه به آشکاربودن توزیع نامتعادل فضایی خدمات در مناطق کشور، تعیین جایگاه مناطق از نظر داشتن شاخص‌های مختلف توسعه ازجمله شاخص‌های فناوری اطلاعات ضرورت و اهمیت ویژه‌ای دارد. در پژوهش حاضر، کوشش می‌شود جایگاه هر یک از شهرستان‌های استان فارس از نظر داشتن نماگرهای توسعه فناوری اطلاعات ارزیابی شود.

ازجمله مطالعات درباره توسعه‌یافتگی و فناوری اطلاعات عبارتند از:

اکبری و همکاران (1386) به این نتیجه رسیدند که روند نابرابری‌ها در شهر اصفهان طی سال‌های مختلف رو به کاهش بوده است. سلطانی و همکاران (1387) به این نتیجه رسیدند که کاهش تقاضای سفرهای شهری در اصفهان با حذف سفرهای غیرضروری و جایگزینی آن‌ها با شیوه‌های مجازی امکان‌پذیر خواهد بود. زنگی‌آبادی و علی‌حسینی (1388) به این نتیجه رسیدند که شاخص‌های سواد، امید به زندگی و درآمد سرانه بر میزان استفاده از اینترنت در کشورهای جهان تأثیر مستقیم دارند. صیدائی و همکاران (1389) به این نتیجه رسیدند که عوامل متعددی ازجمله ارائه خدمات از پست‌بانک، خدمات پستی و اینترنتی، میزان آگاهی افراد از نوع خدمات در دفاتر فناوری و ... نقش بسزایی در ارائه خدمات دارند. تقوایی و اکبری (1389) به این نتیجه رسیدند که میانگین استفاده از شاخص‌های فناوری اطلاعات بر حسب میزان تحصیلات متفاوت است و بیشترین میزان استفاده از شاخص‌های فناوری اطلاعات به اعضای هیئت علمی متعلق است. مسعود و همکاران (1390) به این نتیجه رسیدند که در سال 1385، شهرستان‌های آران‌و‌بیدگل و اصفهان توسعه‌یافته‌ترین و فریدون‌شهر توسعه‌نیافته‌ترین شهرستان استان اصفهان بوده‌اند. نتایج پژوهش محمودی و محمودی (1390) اثر مثبت و معنا‌دار فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال بخش خدمات را نشان داد. درجانی و همکاران (1393) به این نتیجه رسیدند که فناوری اطلاعات و ارتباطات با امنیت اجتماعی رابطه مثبتی دارد. غضنفرپور (1393) به این نتیجه رسید که بیشترین تمرکز شاخص‌های فناوری اطلاعات در مرکز استان کرمان دیده می‌شود. رخشانی‌نسب و همکاران (1395) به این نتیجه رسیدند که با تقویت زیرساخت‌ها برای ایجاد شهر هوشمند، کاهش مشکلات شهری و برنامه‌ریزی شهری مناسب در آینده اتفاق می‌افتد. ضرابی و همکاران (1393) به این نتیجه رسیدند که شهرستان‌های آذربایجان‌غربی از نظر شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات با سطح توسعه‌یافتگی فاصله دارند و بی‌تعادلی و ناهمگونی در بین آن‌ها وجود دارد. Callaos و Callaos (2002) اهمیت تمرکز روی ماهیت فناوری اطلاعات را از لحاظ عینی و ذهنی و ارتباط این دو را برای خلق مفاهیم جامع و یکپارچه اطلاعات بیان کردند. Jeong و همکاران (2003) نقش اطلاعات به‌روز و آنلاین و تمایلات رفتاری را بررسی و اهمیت رضایتمندی از اطلاعات را مشخص کردند. Susskind و همکاران (2003) مطالعه کردند که چگونه وسوسه کاربران نسبت به اینترنت به جستجوی اطلاعات مربوط می‌شود. Tse (2003) بررسی کرد که چگونه توزیع مستقیم وب بر رابطه بین آژانس‌های مسافرتی و هتل‌ها تأثیر می‌گذارد. Hassan (2006) به این نتیجه رسید که مطالعات سازمانی برای مدت‌های طولانی حوزه سیستم‌های اطلاعات را ملاحظه کرده‌اند و روابط نزدیک بین سیستم‌های اطلاعات و مطالعات سازمانی، نتایج ثمربخشی داشته‌اند.

مبانی نظری پژوهش

فناوری اطلاعات بر اساس مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، افراد و فناوری‌ها ایجاد شده است و برای گردآوری اطلاعات و ذخیره آن‌ها تا زمان نیاز، پردازش آن‌ها برای پاسخ به پرسش‌های ویژه و انتقال اطلاعات به کسانی استفاده می‌شود که بر اساس آن‌ها عمل می‌کنند (Ahmed Sheikh, 2004). فناوری اطلاعات مفهومی جدید در توسعه (Susuki and Shankariah, 1998: 39)، فرصت‌های کم‌هزینه‌ای را برای جوامع محلی ایجاد می‌کند(Flach and Anyimadn, 2003: 37). فناوری اطلاعات در کشورهای در حال توسعه برای پروژه‌های مختلف توسعه استفاده شده است و اگرچه زمان چندانی از مطرح‌شدن آن در کشورهای در حال توسعه نمی‌گذرد، استفاده مناسب از آن، آثار مثبتی بر توسعه پایدار این کشورها داشته است (Shinobu et al., 2006: 1). فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در افزایش معلومات بشری ایفا می‌کند و امکانات لازم را برای تحصیل مردمی را فراهم می‌کند که در نواحی دوردست جغرافیایی زندگی می‌کنند. در بیشتر کشورهای آسیایی، دولت‌ها برنامه‌هایی را برای ارتقای فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه سطوح تحصیلی آغاز کرده‌اند (UNDP, 2004: 86). فناوری اطلاعات به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند که به نحو مؤثری در اقتصاد جهانی با هم رقابت کنند (Secretariat, 2005: 1). در بحث فناوری اطلاعات، مفهوم جامعه اطلاعاتی که بر دسترسی نامحدود زمانی و مکانی افراد به اطلاعات دلالت می‌کند، مفهوم دیگری به نام شکاف دیجیتالی را درون خود دارد. مفهوم شکاف دیجیتالی بیشتر به‌عنوان تفاوت در داشتن یا نداشتن، استفاده کردن یا نکردن و چگونگی استفاده از رایانه و اینترنت تلقی می‌شود (Cigdem, 2008: 3).

شکل- 1: رابطه فناوری اطلاعات و توسعه (Lanvin and Qiang, 2003)

شکاف دیجیتالی به تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی استفاده از فناوری اطلاعات اطلاق می‌شود. دیدگاه‌های موجود درباره شکاف دیجیتالی به دو دسته تقسیم می‌شوند: گروه نخست معتقدند شکاف دیجیتالی تنها با دسترسی جهانی به اینترنت حل می‌شود و گروه دوم، وجود شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی را عامل ایجادکننده شکاف دیجیتالی می‌دانند و از بین‌بردن شکاف اجتماعی را شرط از بین‌رفتن شکاف دیجیتالی بیان می‌کنند (صیدائی و همکاران، 1389: 9).

رشد هوشمند از دیگر مباحث مهم در فناوری اطلاعات است. در گزارش ماه مه 1999 که رئیس انجمن توسعه پایدار با عنوان «جوامع قابل سکونت برای قرن بیست و یک» منتشر کرد، بر توسعه پایدار هوشمند تأکید شده است. تلاش‌های رشد هوشمند برای ترویج الگوهای جدید توسعه به این شرح هستند:

از لحاظ اقتصادی هوشمند هستند زیرا روی سرمایه‌گذاری‌های گذشته در اجتماع ساخته می‌شوند؛

از لحاظ محیطی هوشمند هستند زیرا توسعه دوباره مکان‌های حاصلخیز را تشویق می‌کنند و تهدیدهای کیفیت هوا، کیفیت آب و فضاهای آزاد و باز را کاهش می‌دهند؛

از لحاظ اجتماعی هوشمند هستند زیرا فرصت‌های اقتصادی را ترویج می‌دهند و مفهوم اجتماع و فضا را درون جوامع و مناطق از راه به وجود آوردن شهروندان، سوداگران و دولت‌ها برای حل مشکلات عمومی تشویق می‌کند (Green Cities, 2000:1).

روش‌شناسی پژوهش

رویکرد پژوهش حاضر، کمی - تحلیلی است. داده‌های لازم از سالنامه آماری و سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان فارس جمع‌آوری شده‌اند. نابرابری‌های موجود در چارچوب روش‌های شاخص وگستاف، پاسی و دورسلر و الگوی امتیاز استانداردشده تحلیل شده‌اند. محدوده پژوهش شهرستان‌های استان فارس هستند. تعیین متغیرهای توسعه، مهم‌ترین قدم در مطالعات منطقه‌ای است؛ این متغیرها، بیان آماری پدیده‌های موجود در منطقه هستند. برای بررسی روند شاخص‌های توسعه ارتباطات در استان فارس متغیرهای ارائه‌شده در جدول (1) انتخاب شده‌اند.

جدول- 1: متغیرهای بررسی‌شده برای تعیین وضعیت توسعه استان فارس

ردیف	متغیر	ردیف	متغیر
1	دفتر پست شهری	9	پست پیشتاز
2	دفاتر ارتباطی شهری	10	خدمات خودرویی
3	نمایندگی پستی	11	پست تصویری
4	دفتر پست و مخابرات روستایی	12	پست تلفنی
5	صندوق پستی شهری	13	تلفن همگانی شهری
6	صندوق پستی روستایی	14	تلفن همگانی راه دور
7	آژانس شهری	15	روستاهای دارای ارتباط تلفنی
8	دفاتر ای.سی.تی روستایی

منبع: نگارندگان، 1392

روش‌های پژوهش

علوم مختلف بر حسب میزان و قابلیت عینیت‌گرایی از روش‌های کمی و مقداری بهره می‌گیرند و حتی برخی علوم، گسترش و تکامل خود را وام‌دار روش‌های کمی هستند (اکبری، 1384: 40). جغرافیا یکی از علومی است که روش‌های کمی به آن راه یافته‌اند (مهدوی و طاهرخانی، 1383: 2)، به‌شکلی که کاربرد روش‌های کمی در قلمرو تحلیل موضوعات و مسائل جغرافیایی بنا به ضرورت بسیار رایج شده است (ترابی و جهان‌بخش، 1383: 152). مهم‌ترین روش‌های کمی استفاده‌شده در پژوهش حاضر عبارتند از:

شاخص تمرکز وگستاف، پاسی و فون دورسلر

وگستاف، پاسی و فون دورسلر (1991) با استفاده از مفاهیم مرتبط منحنی و شاخص تمرکز برای محاسبه میزانی پیشنهاد کردند که نابرابری‌های سلامت به شاخص‌های وضعیت اجتماعی - اقتصادی مانند درآمد یا آموزش وابسته هستند. برای داده‌های در سطح انفرادی ضرایب جینی و تمرکز به‌شکل رابطه 1 نوشته می‌شوند:

رابطه (1)

که در آن حجم نمونه و شاخص سلامت برای نفر است که هرچه بیشتر باشد، سلامت بهتر است.میانگین سلامت ورتبه نسبیامین نفر است و بهترین یا بالاترین رتبه را نشان می‌دهد. این رابطه نشان می‌دهد که روش وزن‌دهی و مقدار ناسازگاری نابرابری که در شاخص تمرکز ریشه دارد، قراردادی است (Bleichrodt and Doorslaer, 2005: 5-6).

الگوی امتیاز استانداردشده

این الگو یکی از روش‌های تعیین نابرابری‌های منطقه‌ای و رتبه‌بندی مناطق در پهنه سرزمین است و میزان تفاوت میان مناطق را آشکار می‌کند. ساختار کلی الگو به شرح زیر است:

رابطه (2)

در این رابطه، برابر با امتیاز استانداردشده شاخص در منطقه؛ برابر با مقدار شاخص در منطقه؛ برابر میانگین شاخص؛ برابر انحراف معیار شاخص است.

در مرحله بعد، امتیاز استانداردشده شاخص‌ها برای مناطق با یکدیگر جمع و نتیجه بر تعداد کل شاخص‌ها تقسیم می‌شود. امتیاز حاصل، میانگین امتیازهای استانداردشده مناطق مطالعه‌شده است که به‌شکل شاخصی واحد، امکان مقایسه نواحی را از نظر فعالیت میسر می‌کند:

رابطه (3)

در این رابطه، برابر شاخص توسعه برای منطقه، برابر تعداد شاخص‌های در نظر گرفته شده است (حکمت‌نیا و موسوی، 1385: 216).

محدوده پژوهش

استان فارس با وسعت 073/122661 کیلومترمربع بین 27 درجه و صفر دقیقه تا 31 درجه و 40 دقیقه عرض شمالی از خط استوا و 50 درجه و 30 دقیقه تا 55 درجه و 45 دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس، 1385). این استان در تقسیمات کشوری سال 1385، 24 شهرستان داشته است که ماتریس پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهند. شکل (2)، موقعیت جغرافیایی استان فارس را نشان می‌دهد.

شکل- 2: موقعیت جغرافیایی استان فارس

ترسیم: نگارندگان، 1392

یافته‌های پژوهش

با استفاده از شاخص تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر و الگوی امتیاز استانداردشده به بررسی مقایسه‌ای مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در شهرستان‌های فارس پرداخته شد. مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش در ادامه تشریح شده‌اند

جدول- 2: شاخص تمرکز مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در استان فارس

شهرستان	دفتر پست شهری	دفاتر ارتباطی شهری	نمایندگی پستی	دفتر پست و مخابرات روستایی	صندوق پستی شهری	صندوق پستی روستایی	آژانس شهری	دفاتر ای‌سی‌تی روستایی
آباده	0.0417	0.0417	0.2500	0.0833	1.3333	0.1667	0.0417	0.1250
ارسنجان	0.0000	0.0417	0.0000	0.2500	0.2917	0.1667	0.0000	0.1667
استهبان	0.0000	0.0417	0.2083	0.0417	0.3750	0.5000	0.0000	0.2083
اقلید	0.0000	0.0833	0.6667	0.1667	0.5000	0.5000	0.0000	0.1250
بوانات	0.0000	0.0417	0.0833	0.1667	0.2083	0.8333	0.0000	0.1250
پاسارگاد	0.0000	0.0000	0.0417	0.0833	0.0000	0.0000	0.0000	0.0417
جهرم	0.0000	0.1250	0.5417	0.5417	0.7917	0.6250	0.0000	0.2083
خرمبید	0.0417	0.0833	0.0833	0.3750	0.4167	0.0417	0.0000	0.0417
خنج	0.0000	0.0417	0.0833	0.0000	0.0000	0.0000	0.0000	0.0417
داراب	0.0000	0.1250	0.3333	2.0417	0.7917	1.3333	0.0417	0.3333
زرین‌دشت	0.0000	0.0000	0.1250	0.2500	0.3333	0.1667	0.0000	0.2083
سپیدان	0.0000	0.0417	0.2500	1.2917	0.2500	0.7917	0.0000	0.2500
شیراز	0.5417	2.2917	1.500	0.7500	15.9167	2.3333	0.8750	0.9583
فسا	0.0417	0.0833	0.0833	0.8750	0.6250	0.5000	0.0000	0.5833
فراشبند	0.0000	0.0417	0.0000	0.7500	0.0833	0.0000	0.0000	0.1250
فیروزآباد	0.0000	0.0833	0.4583	0.7083	0.8333	0.0833	0.0000	0.1667
قیر و کارزین	0.0000	0.0417	0.3333	0.3333	0.0833	0.0000	0.0000	0.2083
کازرون	0.1667	0.1667	0.1667	0.5833	0.3750	1.0833	0.0417	0.3750
لار	0.0833	0.2500	0.4583	0.3750	1.0000	0.0833	0.0000	0.5417
لامرد	0.0000	0.0417	0.1250	0.2500	0.5417	0.6667	0.0000	0.3750
مهر	0.0417	0.0417	0.0417	0.0000	0.0417	0.0000	0.0000	0.2083
مرودشت	0.0417	0.1250	0.4583	0.5833	0.6250	1.1250	0.0000	0.3750
ممسنی	0.0000	0.1250	0.3333	2.8750	0.2500	0.2500	0.0000	0.0000
نی‌ریز	0.0000	0.1250	0.5417	1.0833	0.9167	0.4167	0.0000	0.1667

منبع: یافته‌های پژوهش، 1392

جدول- 3: شاخص تمرکز مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در استان فارس

شهرستان	پست پیشتاز	خدمات خودرویی	پست تصویری	پست تلقنی	تلفن همگانی شهری	تلفن همگانی راه دور	روستاهای دارای ارتباط تلفنی
آباده	0.5417	0.0417	0.1250	0.0417	11.70833	2.95833	1.58333
ارسنجان	0.0833	0.0417	0.0417	0.0000	4.08333	2.08333	3.04167
استهبان	0.2500	0.0417	0.0417	0.0417	7.41667	2.08333	1.16667
اقلید	0.6667	0.0417	0.1250	0.0000	9.00000	2.04167	3.58333
بوانات	0.2083	0.0417	0.1667	0.0000	1.66667	1.62500	3.79167
پاسارگاد	0.0833	0.0000	0.0417	0.0000	1.95833	0.62500	1.75000
جهرم	0.3750	0.0417	0.0417	0.0000	26.87500	3.66667	6.45833
خرمبید	0.3333	0.0417	0.1250	0.0000	4.79167	1.70833	1.62500
خنج	0.1250	0.0000	0.0417	0.0000	1.75000	0.91667	1.08333
داراب	0.5833	0.0833	0.0417	0.0000	10.25000	2.16667	7.00000
زرین‌‌‌دشت	0.2083	0.0000	0.0417	0.0000	3.41667	1.00000	1.20833
سپیدان	0.1667	0.0417	0.0417	0.0000	2.41667	0.91667	8.08333
شیراز	5.7500	0.5417	0.5833	0.0417	201.95833	54.83333	16.12500
فسا	0.4583	0.0417	0.1667	0.0000	9.91667	3.00000	5.37500
فراشبند	0.2083	0.0000	0.0417	0.0000	1.25000	0.62500	2.45833
فیروزآباد	0.1667	0.0417	0.0833	0.0000	6.79167	1.54167	4.50000
قیر و کارزین	0.3333	0.0000	0.0417	0.0000	2.12500	1.50000	3.20833
کازرون	0.4583	0.0417	0.0000	0.0000	17.83333	3.16667	12.00000
لار	0.7500	0.0417	0.2917	0.0000	17.79167	5.70833	5.12500
لامرد	0.4583	0.0417	0.1667	0.0000	2.79167	1.50000	5.00000
مهر	0.1667	0.0000	0.0833	0.0000	1.16667	1.16667	2.62500
مرودشت	0.8333	0.0417	0.0417	0.0000	8.20833	1.75000	8.54167
ممسنی	0.2917	0.1667	0.1250	0.0000	7.70833	1.41667	12.62500
نی‌ریز	0.3750	0.0417	0.2083	0.0000	9.00000	3.25000	8.70833

منبع: یافته‌های پژوهش، 1392

شاخص تمرکز دفتر پست شهری نشان می‌دهد که شهرستان شیراز با کسب امتیاز 5417/0، بیشترین تمرکز فعالیت یادشده را به خود اختصاص داده است و پس از آن، شهرستان کازرون با امتیاز 1667/0 در رتبه دوم قرار دارد.

شکل- 3: شاخص تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر دفاتر ارتباطی شهری در استان فارس

شاخص تمرکز دفتر ارتباطی شهری نشان می‌دهد که شهرستان شیراز با کسب امتیاز 2917/2، بیشترین تمرکز فعالیت یادشده را دارد و پس از آن، شهرستان‌های لار و کازرون با کسب امتیاز 2500/0 و 1667/0 به‌ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. شهرستان ممسنی با کسب امتیاز 8750/2، بیشترین تمرکز دفتر پست و مخابرات روستایی را دارد و پس از آن، شهرستان داراب با کسب امتیاز 0417/2 در رتبه دوم قرار دارد. بیشترین تمرکز صندوق پستی شهری و روستایی به شهرستان شیراز تعلق دارد و این شهرستان با کسب امتیاز 8750/0، بیشترین تمرکز آژانس شهری را به خود اختصاص داده است. شاخص تمرکز نشان می‌دهد که شهرستان شیراز با کسب امتیاز 9583/0، بیشترین تجمع دفاتر ای‌سی‌تی روستایی را دارد و از این نظر، شهرستان فسا با کسب امتیاز 5833/0، در رتبه دوم قرار دارد.

بررسی شاخص تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر سایر مؤلفه‌های فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که نابرابری‌های چشمگیری بین شهرستان‌های استان فارس در این زمینه وجود دارد که در نوع خود، تأمل‌برانگیز است.

جدول- 4: شاخص ترکیبی مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در استان فارس با استفاده از الگوی وگستاف، پاسی و دورسلر

ردیف	شهرستان	شاخص ترکیبی	سطح توسعه (*)	ردیف	شهرستان	شاخص ترکیبی	*سطح توسعه()**
1	شیراز	305/0	وراتمرکز (1)	14	استهبان	12/4167
2	جهرم	40/2917	میا‌ن‌تمرکز (3)	15	لامرد	11/958
3	کازرون	36/45
4	لار	32/5
5	ممسنی	26/16	فروتمرکز( 4)	16	ارسنجان	10/2917
6	داراب	25/125		17	خرمبید	9/7
7	نی‌ریز	24/833		18	بوانات	8/9583
8	مرودشت	22/75		19	قیر و کارزین	8/2
9	فسا	21/75		20	زرین‌دشت	6/9583
10	آباده	19/0833		21	فراشبند	5/583
11	اقلید	17/5		22	مهر	5/583
12	فیروزآباد	15/458		23	پاسارگاد	4/625
13	سپیدان	14/5417		24	خنج	4/083

منبع: یافته‌های پژوهش، 1392

شاخص وگستاف، پاسی و دورسلر برای بررسی وضعیت تمرکز مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در شهرستان‌های استان فارس بررسی شدند و بیشترین تمرکز این مؤلفه‌ها در شهرستان شیراز و کلان‌شهر شیراز دیده شد؛ در نتیجه، این شهرستان از لحاظ داشتن خدمات مربوط به فناوری در سطح وراتمرکز استان فارس قرار دارد. پس از شهرستان شیراز، بیشترین تمرکز مؤلفه‌های بررسی‌شده به شهرستان‌های جهرم، کازرون و لار تعلق داشت و این سه شهرستان در کنار هم در سطح میان‌تمرکز قرار گرفتند. سایر شهرستان‌های استان فارس در سطح فروتمرکز قرار دارند و در برنامه‌ریزی زیرساخت‌های فناوری، توجه ویژه به این شهرستان‌ها ضروری است.

شکل- 4: شاخص ترکیبی مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در استان فارس با استفاده از الگوی وگستاف، پاسی و دورسلر

با استفاده از شاخص ترکیبی تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر، مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در شهرستان‌های استان فارس بررسی شدند. در مجموع، شهرستان شیراز با شاخص ترکیبی 305، در رتبه نخست استان فارس قرار گرفت و شهرستان‌های جهرم با شاخص ترکیبی 2917/40، کازرون با شاخص ترکیبی 45/36 و لار با شاخص ترکیبی 5/32 در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار گرفتند.

جدول- 5: امتیاز استاندارد شاخص‌های فناوری اطلاعات در استان فارس

شهرستان	دفتر پست شهری	دفاتر ارتباطی شهری	نمایندگی پستی	دفتر پست و مخابرات روستایی	صندوق پستی شهری	صندوق پستی روستایی	آژانس شهری	دفاتر ای‌سی‌تی روستایی
آباده	-0.0160	-0.2864	-0.1187	-0.7344	0.0685	-0.5754	-0.0102	-0.5979
ارسنجان	-0.3839	-0.2864	-0.8986	-0.4887	-0.2598	-0.5754	-0.2444	-0.4015
استهبان	-0.3839	-0.2864	-0.2487	-0.7959	-0.2335	0.0194	-0.2444	-0.2050
اقلید	-0.3839	-0.1949	1.1812	-0.6116	-0.1941	0.0194	-0.2444	-0.5979
بوانات	-0.3839	-0.2864	-0.6386	-0.6116	-0.2860	0.6142	-0.2444	-0.5979
پاسارگاد	-0.3839	-0.3779	-0.7686	-0.7344	-0.3517	-0.8728	-0.2444	-0.9909
جهرم	-0.3839	-0.1034	0.7912	-0.0588	-0.1022	0.2424	-0.2444	-0.2050
خرمبید	-0.0160	-0.1949	-0.6386	-0.3045	-0.2204	-0.7984	-0.2444	-0.9909
خنج	-0.3839	-0.2864	-0.6386	-0.8573	-0.3517	-0.8728	-0.2444	-0.9909
داراب	-0.3839	-0.1034	0.1413	2.1525	-0.1022	1.5064	-0.0102	0.3844
زرین‌دشت	-0.3839	-0.3779	-0.5086	-0.4887	-0.2466	-0.5754	-0.2444	-0.2050
سپیدان	-0.3839	-0.2864	-0.1187	1.0469	-0.2729	0.5398	-0.2444	-0.0085
شیراز	4.399	4.654	3.7810	0.2484	4.6641	3.2908	4.6737	3.3313
فسا	-0.0160	-0.1949	-0.6386	0.4326	-0.1547	0.0194	-0.2444	1.5632
فراشبند	-0.3839	-0.2864	-0.8986	0.2484	-0.3254	-0.8728	-0.2444	-0.5979
فیروزآباد	-0.3839	-0.1949	0.5313	0.1869	-0.0891	-0.7241	-0.2444	-0.4015
قیر و کارزین	-0.3839	-0.2864	0.1413	-0.3659	-0.3254	-0.8728	-0.2444	-0.2050
کازرون	1.0878	-0.0119	-0.3787	0.0027	-0.2335	1.0603	-0.0102	0.5808
لار	0.3519	0.171	0.5313	-0.3045	-0.0365	-0.7241	-0.2444	1.3667
لامرد	-0.3839	-0.2864	-0.5086	-0.4887	-0.1810	0.3168	-0.2444	0.5808
مهر	-0.0160	-0.2864	-0.7686	-0.8573	-0.3385	-0.8728	-0.2444	-0.2050
مرودشت	-0.0160	-0.1034	0.5313	0.0027	-0.1547	1.1346	-0.2444	0.5808
ممسنی	-0.3839	-0.1034	0.1413	3.3810	-0.2729	-0.4267	-0.2444	-1.1873
نی‌ریز	-0.3839	-0.1034	0.7912	0.739771	-0.0628	-0.1293	-0.2443	-0.40147

منبع: یافته‌های پژوهش، 1392

جدول- 6: امتیاز استاندارد شاخص‌های فناوری اطلاعات در استان فارس

شهرستان	پست پیشتاز	خدمات خودرویی	پست تصویری	پست تلقنی	تلفن همگانی شهری	تلفن همگانی راه دور	روستاهای دارای ارتباط تلفنی
آباده	-0.0404	-0.1672	0.1340	2.5742	-0.1012	-0.1201	-0.8815
ارسنجان	-0.4493	-0.1672	-0.5509	-0.3861	-0.2908	-0.2008	-0.5189
استهبان	-0.3006	-0.1672	-0.5509	2.5742	-0.2079	-0.2008	-0.9852
اقلید	0.0711	-0.1672	0.1340	-0.3861	-0.1685	-0.2047	-0.3842
بوانات	-0.3378	-0.1672	0.4765	-0.3861	-0.3509	-0.2431	-0.3324
پاسارگاد	-0.4493	-0.5518	-0.5509	-0.3861	-0.3436	-0.3353	-0.8401
جهرم	-0.1891	-0.1672	-0.5509	-0.3861	0.2760	-0.0548	0.3306
خرمبید	-0.2263	-0.1672	0.1340	-0.3861	-0.2732	-0.2354	-0.8712
خنج	-0.4122	-0.5518	-0.5509	-0.3861	-0.3488	-0.3084	-1.0059
داراب	-0.0032	0.2174	-0.5509	-0.3861	-0.1374	-0.1932	0.4653
زرین‌دشت	-0.3378	-0.5518	-0.5509	-0.3861	-0.3074	-0.3008	-0.9748
سپیدان	-0.3750	-0.1672	-0.5509	-0.3861	-0.3322	-0.3084	0.7347
شیراز	4.6064	4.4482	3.9011	2.5742	4.6298	4.6645	2.734
فسا	-0.1148	-0.1672	0.4765	-0.3861	-0.1457	-0.1163	0.0613
فراشبند	-0.3378	-0.5518	-0.5509	-0.3861	-0.3612	-0.3353	-0.6640
فیروزآباد	-0.3750	-0.1672	-0.2085	-0.3861	-0.2234	-0.2508	-0.1563
قیر و کارزین	-0.2263	-0.5518	-0.5509	-0.3861	-0.3395	-0.2546	-0.4775
کازرون	-0.1148	-0.1672	-0.8934	-0.3861	0.0511	-0.1009	1.7086
لار	0.1455	-0.1672	1.5039	-0.3861	0.0501	0.1335	-0.0009
لامرد	-0.1148	-0.1672	0.4765	-0.3861	-0.3229	-0.2546	-0.0320
مهر	-0.3750	-0.5518	-0.2085	-0.3861	-0.3633	-0.2854	-0.6225
مرودشت	0.2198	-0.1672	-0.5509	-0.3861	-0.1882	-0.2316	0.8487
ممسنی	-0.2635	0.9866	0.1340	-0.3861	-0.2006	-0.2623	1.864
نی‌ریز	-0.1891	-0.1672	0.8189	-0.3861	-0.1685	-0.0932	0.8901

منبع: یافته‌های پژوهش، 1392

الگوی امتیاز استانداردشده برای مؤلفه دفتر پست شهری نشان می‌دهد که شهرستان شیراز با کسب امتیاز 339/4، بیشترین تمرکز این فعالیت را دارد و پس از آن، شهرستان‌های کازرون و لار به‌ترتیب با کسب امتیاز 0878/1 و 3519/0 در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. الگوی امتیاز استانداردشده برای مؤلفه دفاتر ارتباطی شهری نشان می‌دهد که شهرستان شیراز با کسب امتیاز 654/4 بیشترین تمرکز دفاتر ارتباطی شهری را به خود اختصاص داده است و شهرستان لار با کسب امتیاز 171/0 در رتبه دوم قرار دارد.

شکل- 5: امتیاز استانداردشده روستاهای دارای ارتباط تلفنی استان فارس

الگوی امتیاز استانداردشده برای مؤلفه روستاهای دارای ارتباط تلفنی استان فارس نشان می‌دهد که شهرستان شیراز با کسب امتیاز 734/2، رتبه اول را در این زمینه دارد و شهرستان ممسنی با کسب امتیاز 864/1 در رتبه دوم و شهرستان کازرون با کسب امتیاز 7086/1 در رتبه سوم قرار دارد.

بررسی مؤلفه‌های فناوری اطلاعات با استفاده از الگوی امتیاز استانداردشده نشان می‌دهد که نابرابری‌های چشمگیری بین شهرستان‌های استان فارس در این زمینه وجود دارد که در نوع خود، تأمل‌برانگیز است.

جدول- 7: شاخص ترکیبی مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در استان فارس با استفاده از الگوی امتیاز استانداردشده

ردیف	شهرستان	شاخص ترکیبی	*سطح توسعه()**	ردیف	شهرستان	شاخص ترکیبی	*سطح توسعه ()**
1	شیراز	56/6	ورا تمرکز(1)	13	اقلید	-2/1319
2	داراب	2/9967	میان تمرکز(3)	14	استهبان	-2/2168
3	ممسنی	2/7758		15	فیروزآباد	-3/0870
4	لار	2/3901		16	بوانات	-3/7758
5	کازرون	2/1946		17	قیر و کارزین	-5/3293
6	مرودشت	1/2753		18	خرمبید	-5/4335
7	نی‌ریز	0/9105		19	ارسنجان	-6/1028
8	فسا	0/3742		20	مهر	-6/3817
9	جهرم	-0/8056	فرو تمرکز(4)	21	زرین دشت	-6/4402
10	آباده	-0/8728		22	فراشبند	-6/5483
11	سپیدان	-1/1133		23	پاسارگاد	-8/1819
12	لامرد	-1/9966		24	خنج	-8/1901

منبع: یافته‌های پژوهش، 1392

الگوی امتیاز استانداردشده برای بررسی وضعیت مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در شهرستان‌های استان فارس استفاده شد و بیشترین تمرکز این شاخص‌ها در شهرستان شیراز و کلان‌شهر شیراز دیده شد؛ این شهرستان از نظر دارابودن خدمات مربوط به فناوری در سطح وراتمرکز استان فارس قرار گرفته است و پس از آن، بیشترین تمرکز مؤلفه‌های بررسی‌شده به شهرستان‌های داراب، ممسنی، لار، کازرون، مرودشت، نی‌ریز و فسا تعلق دارد و این شهرستان‌ها در سطح میان‌تمرکز قرار دارند.

سایر شهرستان‌های استان فارس که تعداد آن‌ها بالغ بر 16 شهرستان است، در سطح فروتمرکز قرار دارند. در این الگو، شهرستان خنج در رتبه آخر استان فارس قرار گرفته است.

شکل- 6: شاخص ترکیبی الگوی امتیاز استانداردشده مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در استان فارس

با استفاده از الگوی امتیاز استانداردشده، شاخص‌های فناوری اطلاعات در شهرستان‌های استان فارس بررسی شدند. شهرستان شیراز با شاخص ترکیبی 6/56 در رتبه نخست استان و در سطح وراتمرکز قرار دارد. شهرستان‌های داراب با شاخص ترکیبی 9967/2، ممسنی با شاخص ترکیبی 7758/2، لار با شاخص ترکیبی 3901/2، کازرون با شاخص ترکیبی 1946/2، مرودشت با شاخص ترکیبی 2753/1، نی‌ریز با شاخص ترکیبی 9105/0 و فسا با شاخص ترکیبی 3742/0 در رتبه‌های دوم تا هشتم استان و در سطح میان‌تمرکز قرار گرفته‌اند. در الگوی امتیاز استانداردشده، شهرستان خنج از نظر دسترسی به شاخص‌های فناوری اطلاعات در رتبه آخر استان فارس قرار دارد. تعداد 16 شهرستان استان فارس نیز از نظر دسترسی به شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح فروتمرکز قرار دارند.

جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادها

فناوری اطلاعات، چالش و فرصتی برای کشورهای در حال توسعه و ابزاری ضروری و لازم برای رسیدن به اهداف توسعه اجتماعی - اقتصادی است.

در پژوهش حاضر، وضعیت هر یک از شهرستان‌های استان فارس از لحاظ داشتن نماگرهای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی شد. نتایج مطالعه نشان می‌دهند که خدمات ارتباطی در شهرستان‌های فارس، متوازن توزیع نشده‌اند. شاخص تمرکز وگستاف و همکاران نشان می‌دهد که بیشترین تمرکز این خدمات در شهرستان شیراز است و این شهرستان با شاخص ترکیبی 305 در رتبه نخست استان فارس قرار دارد و شهرستان‌های جهرم با شاخص ترکیبی 2917/40، کازرون با شاخص ترکیبی 45/36 و لار با شاخص ترکیبی 5/32 در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار گرفته‌اند. همچنین، ممسنی با شاخص ترکیبی 16/26، داراب با شاخص ترکیبی 125/25، نی‌ریز با شاخص ترکیبی 833/24، مرودشت با شاخص ترکیبی 75/22، فسا با شاخص ترکیبی 75/21، آباده با شاخص ترکیبی 0833/19، اقلید با شاخص ترکیبی 5/17، فیروزآباد با شاخص ترکیبی 458/15، سپیدان با شاخص ترکیبی 54/14، استهبان با شاخص ترکیبی 4167/12، لامرد با شاخص ترکیبی 958/11، ارسنجان با شاخص ترکیبی 2917/10، خرمبید با شاخص ترکیبی 7/9، بوانات با شاخص ترکیبی 9583/8، قیر و کارزین با شاخص ترکیبی 2/8، زرین‌دشت، با شاخص ترکیبی 9583/6، فراشبند با شاخص ترکیبی 5833/5، مهر با شاخص ترکیبی 583/5 ، پاسارگاد با شاخص ترکیبی 625/4 و خنج با شاخص ترکیبی 083/4 در رتبه‌های بعدی استان فارس قرار دارند. با توجه به شاخص ترکیبی الگوی تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر شهرستان‌های استان فارس در سه سطح رتبه‌بندی می‌شوند:

سطح وراتمرکز: شهرستان شیراز؛

سطح میان‌تمرکز: شهرستان‌های جهرم، کازرون و لار؛

سطح فروتمرکز: شهرستان‌های ممسنی، داراب، نی‌ریز، مرودشت، فسا، آباده، اقلید، فیروزآباد، سپیدان، استهبان، لامرد، ارسنجان، خرمبید، بوانات، قیر و کارزین، زرین‌دشت، فراشبند، مهر، پاسارگاد و خنج.

نتایج استفاده از امتیاز استانداردشده نشان می‌دهند که شهرستان شیراز با شاخص ترکیبی 6/56 در رتبه نخست و در سطح وراتمرکز قرار دارد. شهرستان‌ داراب با شاخص ترکیبی 9967/2، ممسنی با شاخص ترکیبی 7758/2، لار با شاخص ترکیبی 3901/2، کازرون با شاخص ترکیبی 1946/2، مرودشت با شاخص ترکیبی 2753/1، نی‌ریز با شاخص ترکیبی 9105/0 و فسا با شاخص ترکیبی 3742/0 در رتبه‌های دوم تا هشتم استان و در سطح میان‌تمرکز قرار گرفته‌اند. در این الگو، شهرستان جهرم با شاخص ترکیبی منفی 8056/0، آباده با شاخص ترکیبی منفی 8728/0، سپیدان با شاخص ترکیبی منفی 1133/1، لامرد با شاخص ترکیبی منفی 9966/1، اقلید با شاخص ترکیبی منفی 1319/2، استهبان با شاخص منفی 2168/2، فیروزآباد با شاخص ترکیبی منفی 0870/3، بوانات با شاخص ترکیبی منفی 7758/3، قیر و کارزین با شاخص ترکیبی منفی 3293/5، خرمبید با شاخص ترکیبی منفی 4335/5، ارسنجان با شاخص ترکیبی منفی 1028/6، مهر با شاخص ترکیبی منفی3817/6، زرین‌دشت با شاخص ترکیبی منفی 4402/6، فراشبند با شاخص ترکیبی منفی 5483/6، پاسارگاد با شاخص ترکیبی منفی 1819/8 و خنج با شاخص ترکیبی منفی 1901/8 در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

با توجه به شاخص ترکیبی الگوی امتیاز استانداردشده، شهرستان‌های استان فارس در سه سطح رتبه‌بندی شدند:

سطح وراتمرکز: شهرستان شیراز؛

سطح میان‌تمرکز: شهرستان‌های داراب، ممسنی، لار، کازرون، مرودشت، نی‌ریز و فسا؛

سطح فروتمرکز: شهرستان‌های جهرم، آباده، سپیدان، لامرد، اقلید، استهبان، فیروزآباد، بوانات، قیر و کارزین، خرمبید، ارسنجان، مهر، زرین‌دشت، فراشبند، پاسارگاد و خنج.

در برنامه‌ریزی مؤلفه‌های فناوری اطلاعات ضمن توجه به سطوح ورا‌تمرکز و میان‌تمرکز باید به شهرستان‌های واقع در سطح فرو‌‌تمرکز و محروم استان نیز توجه ویژه‌ای شود و شهرستان‌های واقع در این سطح در اولویت برنامه‌ریزی مطرح ‌شوند. راهکار پیشنهادی پژوهش با توجه به شاخص تمرکز و گستاف، پاسی و دورسلر، تقویت مؤلفه‌های فناوری اطلاعات در شهرستا‌های ممسنی، داراب، نی‌ریز، مرودشت، فسا، آباده، اقلید، فیروزآباد، سپیدان، استهبان، لامرد، ارسنجان، خرمبید، بوانات، قیر و کارزین، زرین‌دشت، فراشبند، مهر، پاسارگاد و خنج است.

راهکار پیشنهای پژوهش با توجه به شاخص ترکیبی الگوی امتیاز استانداردشده، تقویت مؤلفه‌های اطلاعات در شهرستان‌های جهرم، آباده، سپیدان، لامرد، اقلید، استهبان، فیروزآباد، بوانات، قیر و کارزین، خرمبید، ارسنجان، مهر، زرین‌دشت، فراشبند، پاسارگاد و خنج است.

* گروه اول: 18/148 و بیشتر (ورا تمرکز)، گروه دوم: از 46/88 تا 18/148 (فراتمرکز) گروه سوم: از 74/28 تا 46/88 (میان‌تمرکز) و گروه چهارم: 74/28 و کمتر (فروتمرکز)

* گروه اول: 13/25 و بیشتر ( وراتمرکز)، گروه دوم: از 58/12 تا 13/25 (فراتمرکز)، گروه سوم: از 0379/0 تا 58/12 (میان‌تمرکز)، گروه چهارم: 0379/0 و کمتر (فروتمرکز)

مراجع

1- اکبری، نعمت‌اله (1384)، مفهوم فضا و چگونگی اندازه‌گیری آن در مطالعات منطقه‌ای، پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 23، صص 68-39.

2- اکبری، نعمت‌اله.، بیدرام، رسول.، نصر اصفهانی، رضا (1386)، تجزیه و تحلیل نابرابری‌های عوارض در مناطق ده‌گانه شهرداری اصفهان (رویکرد اقتصادسنجی فضایی)، پژوهش‌های اقتصادی، سال 7، شماره 16، تهران، صص 64-47.

3- اکبری، محمود(1390)، تحلیل فضایی و سنجش عوامل مؤثر بر رفاه شهری (مطالعة موردی: کلان‌شهر شیراز)، پایان‌نامه دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تقوایی، مسعود.، زنگی‌آبادی، علی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان.

4- ترابی، سیما.، جهان‌بخش، سعید (1383)، تعیین متغیرهای زمینه‌ای در طبقه‌بندی اقلیمی ایران: معرفی و کاربرد روش تحلیل عاملی و تجزیه مؤلفه‌های اصلی در تحلیل مطالعات جغرافیایی و اقلیم‌شناسی، تحقیقات جغرافیایی، شماره 72، صص 165-151.

5- تقوایی، مسعود.، اکبری، محمود (1389)، به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی (مطالعه موردی: دانشگاه اصفهان)، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 38، اصفهان، صص 34-19.

6- حکمت‌نیا، حسن.، موسوی، میرنجف (1385)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، انتشارات علم نوین، یزد، ص 320.

7- درجانی، حسین.، احمدی، حبیب.، اسلامی، مجتبی.، صوفی، یوسف (1393)، رابطه فناوری اطلاعات و ارتباطات با امنیت اجتماعی شهروندان ارومیه، مجله رفاه اجتماعی، شماره 55، تهران، صص 289-271.

8- رخشانی‌نسب، حمیدرضا.، سنجری، امیرارسلان.، ارشد، حامد (1395)، امکان‌سنجی به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)، فضای جغرافیایی، شماره 54، اهر، صص 303-283.

9- زنگی‌آبادی، علی.، علی‌حسینی، رحمان (1388)، تحلیل فضایی فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای جهان، جغرافیا و مطالعات محیطی، شماره 1، نجف‌آباد، صص 69-56.

10- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس (1385)، سالنامه آماری استان فارس، معاونت آمار و اطلاعات، شیراز، ص 600.

11- سلطانی، لیلا.، ضرابی، اصغر.، زنگی‌آبادی، علی (1387)، بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش تقاضای سفرهای شهری (نمونه موردی: شهر اصفهان)، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 4، اصفهان، صص 18-1.

12- صیدائی، اسکندر.، دهقانی، امین.، هدایتی مقدم، زهرا (1389)، سنجش عملکرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مطالعه توسعه نواحی روستایی استان اصفهان، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 17، تهران، صص 24-5.

13- ضرابی، اصغر.، علیزاده اصل، جبار.، رحیمی، علیرضا.، بابانسب، رسول (1393)، تحلیل فضایی و اولویت‌بندی شهرستان‌های آذربایجان‌غربی به منظور توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش شکاف دیجیتال، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 113، اصفهان، صص 38-15.

14- غضنفرپور، حسین (1393)، تحلیل فضایی میزان برخورداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در استان کرمان، آمایش محیط، شماره 24، ملایر، صص 126-105.

15- محمودی، مجید.، محمودی، الهه (1390)، تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات روی اشتغال بخش خدمات در ایران، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 58، تهران، صص 236-213.

16- مسعود، محمد.، معززی‌مهر طهران، امیرمحمد.، شبیری، نیما (1390)، تعیین درجه توسعه‌نیافتگی شهرستان‌های استان اصفهان با تکنیک تاکسونومی عددی، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شماره 8، اصفهان، صص 54-39.

17- مهدوی، مسعود.، طاهرخانی، مهدی (1383)، کاربرد آمار در جغرافیا، قومس، صص 434.

18- Ahmed Sheikh, S. (2004), Planning in information age, CM Isocarp Pakestan.

19- Blackwell, J. (1989), The Informational City: Information Technology, Economic Restructuring and the Urban Regional Process, Oxford. UK. MA. Cambridge.

20- Bleichrodt, H., Doorslaer, E. V. (2005), A welfare economics foundation for health inequality measurement, Erasmus University Rotterdam, Netherlands.

21- Callaos, N., Callaos, B. (2002), Toward a systemic notion of information: Practice consequences, Informing Science Journal, Vol. 5(1).

22- Cigdem, A. C. (2008), Analyzing digital divide within and between member and countries of European, Union Government Information Quaterly, Govinef, Vol. 529.

23- Flach, M., Anyimadn, A. (2003), Tele-centers as a Way of achieving universal access- the case of Ghana, Telecommunications Policy, Vol. 27.

24- Green Cities (2000), Sustainable Development: A Wave of Local Innovation, Global Issues.

25- Hassan, N. R. (2006), New Approaches to Studying Information Technology: Escaping the Organizational Straightjacket, Informing Science Journal, Vol. 9.

26- Jeong, M., Oh, H., et al. (2003), Conceptualizing Web Site Quality and its Consequences in the Lodging Industry, International Journal of Hospitality Management, 22(2), 161-175.

27- 28-Lanvin and Qiang (2003), Chapter Poverty E-readication: using ICT to meet MDGs: Direct and Indirect Roles of E-Maturity in Dutta, Lanvin and Paua (Eds.) Global IT Report 2003-2004, Oxford university press.

28- Secretariat, (2005), Information, Communication and Space Technology for Meeting Development Challenges, Economic and Social Commission for Asia and the Pacific, Special Body on Least Developed and Landlocked Developing Countries, Seventh session,10-11, Bangkok.

29- Shinobu Yume, Y., Jun-ichi, T., Nobuo, O., Yushi, K. (2006), Application of Information and Communication Technology to Promote Sustainable Development A Case Study: Town of Luang Prabang, Lao PDR, 42nd ISoCaRP Congress.

30- Susuki, A., Shankariah, C. (1998), Role of Telecentres in Rural Development in Australia: Agriculture Information Technology in Asia and Oceania, the Asian Federation for Information Technology in Agriculture, Queensland, Australia.

31- Susskind, A. M., Bonn, M. A. et al. (2003), To Look or Book: An Examination Consumers’ Apprehensiveness toward Internet Use, Journal of Travel Research, 41(February), 256-264.

32- Tse, A. C. B. (2003), Disintermediation of travel agents in the hotel industry, International Journal of Hospitality Management, 22, 453-460.

33- The Independent Commission for Worldwide Telecommunications Development, (1984), Missing Link, ITU, CH-1211 Geneva 20, Switzerland.

34- UNDP (2004), Promoting ICT for Human Development in Asia 2004: Realizing the Millennium Development Goals-Summary, New Delhi.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 632

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 411

سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

مطالعه تطبیقی سنجش توسعه‌یافتگی شاخص‌های فناوری اطلاعات (مطالعه موردی: استان فارس)