تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,673 |
تعداد مقالات | 13,655 |
تعداد مشاهده مقاله | 31,587,933 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,480,551 |
معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان رویشگاههای انجیلی (مطالعه موردی: منطقه ایزده نور) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تاکسونومی و بیوسیستماتیک | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 7، دوره 8، شماره 29، دی 1395، صفحه 103-120 اصل مقاله (658.22 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/tbj.2016.21539 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سونا آخوندنژاد* 1؛ یونس عصری2؛ طاهر خاکپور مقدم3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزاد شهر، آزادشهر، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، گرگان، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
رویشگاههای پست هیرکانی، لکههای بازمانده (رلیک) جنگلهای خزانشونده ناحیه اروپا - سیبری در سه استان شمالی کشور هستند. جنگل جلگهای ایزده نور به وسعت 3123 هکتار یکی از این لکههای بزرگ است. با وجود مطالعات پراکنده درباره این جنگلها، هنوز اطلاعات کاملی از فلور و تنوع زیستی این مناطق وجود ندارد. گونههای گیاهی جمعآوریشده از رویشگاههای انجیلی این جنگل جلگهای شامل 157 تاکسون متعلق به 137 جنس و67 خانواده گیاهی است. بزرگترین خانوادهها از نظر غنای گونهای بهترتیب Poaceae (با 17 گونه)، Rosaceae (با 13 گونه) و Asteraceae، Fabaceae و Lamiaceae (هریک با 6 گونه) هستند. جنسهای دارای بیشترین تعداد گونه بهترتیب عبارتند از: Carex (با 4 گونه)، Rubus و Viola (هریک با 3 گونه). از نظر طیف زیستی، ژئوفیتها با 6/37 درصد، شکل زیستی چیره هستند و پس از آنها، فانروفیتها (با 9/22 درصد)، همیکریپتوفیتها (با 7/21 درصد) و تروفیتها (با 2/17 درصد) قرار میگیرند. فلور این مناطق عمدتاً از عناصر اروپا - سیبری با 45 تاکسون (7/28 درصد) و سپس عناصر چندناحیهای با 32 تاکسون (4/20 درصد)، اروپا - سیبری/ایرانی - تورانی/مدیترانهای با 31 تاکسون (7/19 درصد) و اروپا - سیبری/ایران - تورانی با 27 تاکسون (2/17 درصد) تشکیل شده است. در میان تاکسونهای جمعآوریشده از این منطقه، 51 تاکسون (5/32 درصد) در رویشگاه جنگلی، 54 تاکسون (4/34 درصد) در حاشیه و مناطق باز جنگلی و 52 تاکسون (1/33 درصد) در هر دو رویشگاه حضور دارند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جنگل پست هیرکانی؛ شکل زیستی؛ فلور؛ پراکتش جغرافیایی؛ مازندران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقدمه. جنگلهای هیرکانی در امتداد سواحل جنوبی دریای کاسپین از منطقه تالش جمهوری آذربایجان (در طول جغرافیایی 48 شرقی) تا پارک ملی گلستان (در طول جغرافیایی 56 شرقی) و بین عرضهای جغرافیایی ′55 38 شمالی در جمهوری آذربایجان و ′05 35 شمالی در ایران کشیده شدهاند (Miller, 1994). جدا از این نوار پیوسته در سه استان شمالی کشور، جنگلهای جداافتاده آن در منطقه ارسباران آذربایجان شرقی و منطقه جوزک بجنورد در خراسان شمالی واقع است. همچنین چند تکه از جنگلهای تُنُک غنی از گونههای هیرکانی در ترکمنستان وجود دارند. کل مساحت این مناطق حدود 50000 کیلومترمربع است. تاکنون جنگلهای هیرکانی پناهگاهی برای بسیاری از عناصر رلیک آرکتو - ترشیاری شناخته شدهاند. این گونهها به دو گروه عناصر هیرکانی و اگزین - هیرکانی تقسیم میشوند (Akhani et al., 2010). از گونههای درختی انحصاری هیرکانی میتوان به Acer velutinum، Alnus subcordata، Gleditsia caspica، Parrotia persica، Pyrus boissieriana و Quercus castaneifoliaاشاره کرد. از گونههای انحصاری اگزین - هیرکانی نیز میتوان Acer cappadocicum، Acer hyrcanu، Pterocarya fraxinifolia و Zelkova carpinifolia را نام برد. بارزترین گونه اندمیک حوزه هیرکانی، انجیلی متأسفانه قطع بیرویه، تخریب رویشگاهها و توجهنکردن به این گونه بهعلت نداشتن چوب باارزش از نظر صنعتی این گنجینه گیاهی را در معرض فرسایش ژنتیکی قرار داده است. بهیقین با آگاهی از نیازهای اکولوژیکی این گونه و تنوع فلوریستیکی رویشگاههای آن میتوان اصولیتر از این گونه باارزش حفاظت کرد و آن را توسعه داد. در گذشته مهمترین مصرف چوب انجیلی در سازههای مسکونی و صنعتی، برای شمع و ستون در معادن، تهیه زغال چوب، ساخت وسایل ارزشمند در خراطی، دکلهای انتقال برق و کاربرد دارویی (درمان تنگشدگی عروق و عارضه عرق شدید بدن و التهاب موضعی) بود و امروزه در بسیاری کشورها آن را بهعلت داشتن منظره پاییزی بسیار زیبا در پارکسازی و فضاسازی شهری استفاده میکنند. پژوهشهایی در زمینه فلور جنگلهای نیمهکوهستانی و کوهستانی حوزه هیرکانی انجام شده است که از جمله میتوان به پژوهشهای زیر اشاره کرد:(Akhani, (1998، (Klein, 2001)، (Akbarinia et al., 2004)، (Esmailzadeh et al., 2007)، (Razavi, 2008)، (Atashgahi et al., 2009)، (Razavi and Hassan (Abbasi, 2009، (Naqinezhad et al., 2010)، (Siadati et al., 2010)، (Asadi et al., 2011)، (Habibi et al., 2013)،(Bazdid Vahdati et al., 2014)، (Esmailzadeh et al., 2014)،(Naqinezhad et al., 2015) و (Soleymanipour and (Esmailzadeh, 2015. تعداد مطالعات فلوریستیکی انجامشده در جنگلهای جلگهای حوزه هیرکانی بسیار اندک است و میتوان پژوهشهای (Ghahreman et (al., 2006، (Ghahremaninejad et al., 2011)، (Naqinezhad and Zarezadeh, 2012) و (Ravanbakhsh and Amini, 2012) را نام برد. امروزه شناسایی فلور بومسامانههای مختلف برای بهکاربردن روشهای مدیریتی ضروری برای حفظ تنوع گونهای آنها (با توجه به روند تخریبی وارد بر آنها) جایگاه ویژهای دارد. با آگاهی کامل از چنین تنوعی میتوان کارایی مدیریت حاکم بر منطقه را بهخوبی ارزیابی و موجبات نجات گونههای در معرض خطر انقراض منطقه را فراهم کرد. به این منظور فلور رویشگاههای انجیلی منطقه ایزده نور در استان مازندران مطالعه و فهرستی از گونههای گیاهی موجود در این منطقه تهیه شد. بعضی از شاخصهای گونهای نظیر شکلزیستی و پراکتش جغرافیایی گونهها نیز تعیین و با سایر مطالعات در جنگلهای جلگهای مقایسه شدند. مواد و روشها منطقه مطالعهشده جنگل جلگهای ایزده نور به وسعت 3123 هکتار بین شهرهای نور و محمودآباد واقع است. این منطقه بین طولهای شرقی '7 52 تا '10 52 و عرضهای شمالی ′24 36 تا ′27 36 قرار دارد (شکل 1). ارتفاع آن از سطح دریای آزاد 22- تا 20+ متر و شیب عمومی آن صفر تا 10 درصد است. حد شمالی آن جاده ساحلی و شالیزارهای روستاهای مجاور پارک جنگلی نور است و از شرق به جنگلهای اهلم و شیرکلا و آببندانهای خشتسر و از غرب به اراضی مزروعی سیاهکلا و پارک جنگلی نور و اراضی مزروعی ایزده میرسد. طبق آمار ایستگاههای هواشناسی بابلسر و نوشهر (سالهای1977 تا 2010)، متوسط دمای سالانه 6/16 درجه سانتیگراد، میانگین کمینه و بیشینه دمای سالانه بهترتیب 3/13 و 8/20 درجه سانتیگراد و میانگین کمینه و بیشینه مطلق دما بهترتیب 7- و 42 درجه سانتیگراد است. میانگین بارندگی سالانه 1081 میلیمتر و میانگین رطوبت نسبی 71 درصد است.
شکل 1- موقعیت منطقه نور در مرکز جنگلهای هیرکانی
روش نمونهبرداری. نمونههای گیاهی از رویشگاههای انجیلی جنگل ایزده نور با استفاده از 36 قطعهنمونه 400 مترمربعی طی سالهای 1393 تا 1394 جمعآوری و پس از انتقال به هرباریوم مرکزی ایران (TARI) با مراجعه به فلورهای ایرانیکا (Rechinger, 1963-2010)، ترکیه (Davis, 1965-1985) و ایران (Assadi, 1988-2015) شناسایی شدند. سرخسها با مراجعه به نشریه سرخسها و خویشاوندان آنها در ایران (Khoshravesh et al., 2009) شناسایی شدند و گونههای خزه بهعلت گستردگی تاکسونومیک و مشکلات شناسایی مطالعه نشدند. اسامی گیاهان و مؤلفان آنها با مراجعه به سایتهای The Plant List (2013) و IPNI (2016) کنترل شدند. شکل زیستی گیاهان براساس سیستم طبقهبندی رونکیه (Raunkiaer, 1934) تعیین شد و مناطق انتشار گونههای گیاهی با مراجعه به فلورهای شناسایی گیاهان و همچنین فلورهای شوروی سابق (Komarov and Shishkin, 1963-2001)، عراق (Townsend et al., 1966-1988) و فلسطین (Zohary and Feinbrum-Dothan, 1966-1986) تعیین شدند. سپس پراکنش جغرافیایی گونهها با توجه به مناطق انتشار آنها در ایران و سایر کشورها و براساس تلفیقی از تقسیمبندیهای جغرافیایی رویشهای ایران(Asri, (2007 تشخیص داده شد. تشابه فلوریستیکی بین این جنگل و سایر جنگلهای جلگهای با شاخص تشابه سورنسون (Asri, 2005) ارزیابی شد.
نتایج. نتایج حاصل از برداشت نمونهها نشان میدهند که در رویشگاههای انجیلی 157 تاکسون متعلق به پس از تعیین شکل زیستی گیاهان، طیف زیستی رویشگاههای مطالعهشده ترسیم شد (شکل 2). در میان شکلهای زیستی گیاهان منطقه، ژئوفیتها با از نظر نوع رویشگاهها، گونههای منطقه مطالعهشده به سه دسته تقسیم میشوند (شکل 4): دسته اول گونههایی هستند که فقط داخل جنگل حضور دارند و عناصر جنگلی منطقه محسوب میشوند؛ این گونهها 5/32 درصد (51 گونه) از گیاهان منطقه را تشکیل میدهند. دسته دوم گونههایی هستند که در مناطق بازی از جنگل که به دلایل مختلف ایجاد شدهاند و یا در حاشیه جنگل یافت میشوند؛ این گونهها 4/34 درصد (54 گونه) از گیاهان را تشکیل میدهند. دسته سوم گونههایی را شامل میشود که میتوانند داخل و حاشیه جنگل رشد کنند؛ این گونهها نیز 1/33 درصد
بررسی تشابه فلوریستیکی رویشگاههای انجیلی با سایر جنگلهای جلگهای نشان میدهد که بیشترین تشابه (4/54 درصد) را با پارک جنگلی نور و کمترین تشابه (3/39 درصد) را با پناهگاه حیاتوحش دشت ناز ساری دارد (شکل 5).
شکل 5- مقایسه تعداد تاکسونهای رویشگاههای جنگلی جلگهای با رویشگاههای انجیلی ایزده نور و شاخص تشابه آنها؛ رویشگاههای توسکای قشلاقی (Ghahreman et al., 2006)، پناهگاههای حیات وحش سمسکنده و دشت ناز (Ghahremaninejad et al., 2011) و پارکهای جنگلی نور و سیسنگان (Naqinezhad and Zarezadeh, 2012)
مقایسه شکلهای زیستی گیاهان جنگلهای جلگهای نشان میدهد که در این رویشگاهها (بجز سمسکنده و دشت ناز) ژئوفیتها شکل زیستی چیره هستند اما برخلاف رویشگاههای انجیلی که فانروفیتها از نظر فراوانی در رتبه بعدی قرار دارند در سایر مناطق تروفیتها فراوانی بیشتری دارند (شکل 6).
شکل 6- مقایسه شکلهای زیستی رویشگاههای جنگلی جلگهای با رویشگاههای انجیلی ایزده نور؛ رویشگاههای توسکای قشلاقی (Ghahreman et al., 2006)، پناهگاههای حیات وحش سمسکنده و دشت ناز (Ghahremaninejad et al., 2011) و پارکهای جنگلی نور و سیسنگان (Naqinezhad and Zarezadeh, 2012)
بحث. رویشگاههای مطالعهشده جزء جنگلهای جلگهای کرانه جنوبی دریای کاسپین هستند. این جنگلها تنوع ژنتیکی زیادی دارند و گونههای مختلفی را در خود جای دادهاند. امروزه بیشتر مناطق جلگهای خالی از جنگل و پوششگیاهی شدهاند و مزارع، مناطق مسکونی و صنعتی جای آنها را گرفتهاند. بهدلیل تغییر کاربریهای انجامشده در این مناطق، بسیاری از گونههای گیاهی بهصورت بازماندههایی از رویشگاههای وسیع گذشته به مناطق خاص و پراکنده محدود شدهاند. گونههای منحصربهفرد در معرض خطر مانند انجیلی، برخی از این بازماندههای جنگلی را پوشاندهاند. بارندگی زیاد در منطقه مطالعهشده که خاک را در اغلب ماههای سال بسیار مرطوب میکند و همچنین بالا بودن سطح ایستابی که موجب میشود چندین ماه زمین پوشیده از آب شود، تنوع گونهای سرخسها را در این رویشگاههای جنگلی انبوه افزایش دادهاند بهطوریکه 14 گونه سرخس از خانوادههای مختلف در این شرایط بهخوبی استقرار یافتهاند. Razavi (2008) و Siadati و همکاران (2010) نیز رطوبت خاک در فصلهای مرطوب و پوششگیاهی متراکم را دلیل افزایش تنوع نهانزادان آوندی در رویشگاههای جنگلی کوهمیان آزادشهر گلستان و جنگلهای پست خیرودکنار مازندران ذکر کردهاند. حضور 143 تاکسون نهاندانه متعلق به 59 خانواده و 125 جنس، تنوع زیستگاهی و پتانسیل زیاد تنوع زیستی منطقه مطالعهشده را نشان میدهد. از میان 38 تاکسون درختی و درختچهای، Carpinus betulus،Alnus glutinosa subsp. Barbata و Fraxinus excelsior subsp. coriariifolia همراه با P. persica جامعههای گیاهی مختلفی را در این رویشگاهها تشکیل دادهاند که از نظر تنوع گونهای با یکدیگر تفاوت دارند. مشخص نیست که آیا انجیلی با قطع درختان بلوط در این رویشگاهها گسترش یافته و یا اینکه از ابتدا در این جنگلها استقرار داشته است؟ مسلماً انجیلی به دلیل مهاجم بودن خود (Zohary, 1973) میتواند به مناطق پست هیرکانی نفوذ کند و جایگزین جامعههای قبلی شود. یکی دیگر از علتهای تنوع گیاهی نسبتاً زیاد این منطقه وجود رودخانهها با زیستگاههای مرطوب است که در مجاورت آنها اجتماعاتی از شمشاد (Buxus hyrcana) قرار گرفتهاند. مشابه این بومسامانهها را میتوان در مطالعات دیگری در مناطق پست هیرکانی مشاهده کرد(Hamzeh'ee et al., 2008؛(Ghahremaninejad et al., 2011 . چون این منطقه یکی از آخرین بازماندههای جنگلهای جلگهﺍی شمال کشور است، حفاظت آن از جنبههای مختلف ضروری و مهم به نظر میرسد. حفظ این ذخیرهگاه به لحاظ داشتن گونههای منحصربهفردی مانند سپیدپلت (Populus caspica) و اوجا تخریب منطقه در ترکیب فلوریستیکی غیرطبیعی جامعههای گیاهی آن مؤثر است. برای مثال حضور گیاهان لیلکی (Gleditsia caspica) در جامعههای گیاهی، تخریب منطقه بهدلیل وجود گاوسراها و حضور دام در جنگل و توان تهاجمی این گونه را نشان میدهد. از سوی دیگر کاشت گونههای غیربومی در منطقه برای ترمیم بافت تخریبشده جنگل نیز ترکیب فلوریستیکی جامعههای گیاهی منطقه را بر هم زده و باعث ظهور عناصر غیربومی و حذف برخی گونههای بومی شده است. بررسی تشابه فلوریستیکی رویشگاههای انجیلی با سایر جنگلهای جلگهای نشان داد که اگرچه از نظر شرایط رویشگاهی یکنواخت هستند و هیچ عامل توپوگرافی باعث تفاوت شرایط محیطی آنها نشده، در کل تشابه فلوریستیکی آنها کم است. ضریب تشابه بین رویشگاههای انجیلی با پارکهای جنگلی نور و سیسنگان نوشهر بهترتیب 4/54 و 51 درصد و در مقایسه با سایر جنگلهای جلگهای بیشتر است اما با توجه به نزدیکی آنها به یکدیگر انتظار میرفت تشابه فلوریستیکی بسیار بیشتر باشد. چون این دو پارک جنگلی نظیر سایر جنگلهای جلگهای تفرجگاه مردم هستند در معرض تخریب و تغییر ترکیب گونهای قرار دارند و گونههای مهاجم جایگزین گونههای بومی آنها شدهاند؛ با ادامه این روند، آسیب به ذخایر جنگلی کشور جدیتر خواهد بود. البته خرداقلیمهای خاص هریک از این مناطق نیز در ترکیب فلوریستیکی آنها نقش دارند بهطوریکه غربیترین مناطق مقایسهشده (رویشگاههای توسکای قشلاقی) با میانگین بارندگی 1280 میلیمتر و دمای سالانه 16 درجه سانتیگراد، مناطق مرکزی (نور، سیسنگان و ایزده) با میانگین بارندگی 1080 میلیمتر و دمای سالانه 6/16 درجه سانتیگراد و شرقیترین مناطق (سمسکنده و دشت ناز) با میانگین بارندگی 790 میلیمتر و دمای سالانه از نظر فراوانی گونهای، خانوادههای Poaceae و Rosaceae بهترتیب سهم بیشتری در فلور رویشگاههای انجیلی ایزده نور دارند. در جنگلهای نور و سیسنگان (Naqinezhad and Zarezadeh, 2012) و سمسکنده و دشت ناز (Ghahremaninejad et al., 2011) خانوادههای Poaceae، Asteraceae و Rosaceae بهترتیب بیشترین غنای گونهای را دارند که با منطقه مطالعهشده در پژوهش حاضر مشابهت دارد اما با توجه به دخالتهای انسانی و چرای دام در جنگلهای یادشده، اعضای خانواده Asteraceae افزایش یافتهاند. اغلب اعضای خانواده Asteraceae شاخص تخریب و آشفتگی هستند (Dolatkhahi et al., 2011). شکل زیستی گیاهان صرفنظر از ویژگی تاکسونومیکی آنها، سازش گیاهان با شرایط محیطی را نیز نشان میدهد. در واقع تشابه ساختاری و شکل زیستی گیاهان یک منطقه نشاندهنده سازگاری مشابه آنها با شرایط رویشگاهی برای بهرهگیری از منابع محیطی موجود در آن رویشگاه است (Asri, 2008). سهم زیاد ژئوفیتها و فانروفیتهای درختی و درختچهای در رویشگاههای انجیلی، سازگاری مطلوب این شکلهای زیستی به بارندگی و شرایط خاک، سطح ایستابی بالا و همزیستی کامل این دو گروه را نشان میدهد. طیفزیستی این جنگل جلگهای تشابه زیادی با پارکهای جنگلی نور و سیسنگان (Naqinezhad and (Zarezadeh, 2012 و رویشگاههای توسکای قشلاقی (Ghahreman et al., 2006) نشان میدهد اما بهدلیل تخریب زیاد در مناطق یادشده بهویژه در حاشیه جنگلها و آبراهههای داخل جنگل، تروفیتها نسبت به سایر شکلهای زیستی سهم بیشتری را به خود اختصاص میدهند. شدت تخریب در پناهگاههای حیات وحش سمسکنده و دشت ناز (Ghahremaninejad et al., 2011) بیشتر از سایر مناطق است بهطوریکه تروفیتها فراوانترین شکل زیستی این پناهگاههای حیات وحش هستند. اگرچه تروفیتها در مناطق بیابانی فراوانی زیادی دارند (Asri, 2003) حضور نسبتاً زیاد این شکل زیستی در سایر مناطق آثار دخالتهای انسانی و چرای دام را نشان میدهد. در تحقیقات دیگر نیز ارتباط تخریب با افزایش فراوانی تروفیتها گزارش شده است (Ozen and Kilinch, 2002؛ (Severoglu et al., 2011. عناصر اروپا - سیبری 7/28 درصد فلور رویشگاههای انجیلی ایزده را تشکیل میدهند و در مجموع با گونههایی که علاوه بر این ناحیه در نواحی رویشی ایرانی - تورانی و مدیترانهای انتشار دارند،
جمعبندی. اگرچه منطقه جنگلی ایزده نور در نزدیکی ساحل دریا قرار دارد و از نظر شرایط اقلیمی ساختار همگنی دارد، تنوع ژنتیکی و شکل زیستی گیاهان آن درخور توجه است. از یک سو بارندگی زیاد در این منطقه شرایط را برای استقرار ژئوفیتها و همیکریپتوفیتها مناسبتر کرده و از سوی دیگر ارتفاعات البرز و دریافت رطوبت زیاد از سمت دریای کاسپین و ظرفیت گرمایی ویژه آن و تقابل همزمان و همسوی آنها غنای گونهای فانروفیتها را افزایش دادهاند. به علاوه، تخریب کمتر آن در مقایسه با سایر رویشگاههای جنگلی ساحلی باعث شده است تروفیتها سهم کمتری را به خود اختصاص دهند. بهطور کلی این رویشگاه بخشی از آخرین بازمانده جنگلهای جلگهای کرانه دریای کاسپین و یکی از بهترین جنگلهای پست شمال ایران است چون گونه درختی انجیلی، عنصر چیره یا نیمهچیره در بین جامعههای گیاهی با ترکیب فلوریستیکی منحصر به فرد، در این منطقه حضور دارد. درختان انجیلی در سنین زیاد چوب مناسبی برای ساخت در و پنجره، ساختمانسازی، پایههای حصار و غیره دارند و مردم آنها را قطع میکنند. از سوی دیگر مسئولان جنگلداری برای مصرف سوخت در مناطق روستایی دارای مشکل تأمین سوخت، این درختان را نشانهگذاری میکنند. صنعتی نبودن و گسترش زیاد این درخت در منطقه برای ادارههای حفاظت محیطزیست و منابع طبیعی اهمیتی ندارد و محدودیتی برای قطع آن وجود ندارد.
سپاسگزاری. نگارندگان مراتب تشکر و سپاسگزاری خود را از گیاهشناسان بخش تحقیقات گیاهشناسی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور برای شناسایی و تأیید اسامی برخی از گونههای گیاهی اعلام میکنند. پیوست 1- فهرست تاکسونهای گیاهی شناساییشده از رویشگاههای انجیلی ایزده نور؛ نشانههای اختصاری: شکلهای زیستی: Ch: کامفیت، Ge: ژئوفیت، He: همیکریپتوفیت، Ph: فانروفیت، Th: تروفیت؛ کوروتیپها: Cosm: جهانگستر، ES: اروپا - سیبری، IT: ایران - تورانی،
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Akbarinia, M., Zare, H., Hoseini, S. M. and Ejtehadi, H. (2004) Study on vegetation structure, floristic composition and chorology of silver birch communities at Sangdeh, forest of Hyrcanian region. Pajouhesh va Sazandegi 64: 84-96 (in Persian).
Akhani, H. (1998) Plant biodiversity of Golestan National Park, Iran. Stapfia 53: 1-411.
Akhani, H., Djamali, M., Ghorbanalizadeh, A. and Ramezani, E. (2010) Plant biodiversity of Hyrcanian relict forests, N Iran: an overview of the flora, vegetation, palaeoecology and conservation. Pakistan Journal of Botany 42: 231-258.
Asadi, H., Hosseini, S. M., Esmailzadeh, O. and Ahmadi, A. (2011) Flora, life form and chorological study of Box tree (Buxus hyrcana Pojark.) sites in Khybus protected forest, Mazandaran. Journal of Plant Biology 3(8): 27-40 (in Persian).
Asri, Y. (2003) Plant diversity in Kavir Biosphere Reserve. Research Institute of Forests and Rangelands Publications, Tehran (in Persian).
Asri, Y. (2005) Vegetation Ecology. Payame Noor University Publications, Tehran (in Persian).
Asri, Y. (2007) Plant Geography. Payame Noor University Publications, Tehran (in Persian).
Asri, Y. (2008) Plant diversity in Mouteh Refuge, Iran. Rostaniha 9(1): 25-48 (in Persian).
Assadi, M. (Ed.) (1988-2015) Flora of Iran, vols. 1-85. Research Institute of Forests and Rangelands Publications, Tehran (in Persian).
Atashgahi, Z., Ejtehadi, H. and Zare, H. (2009) Study of floristics, life form and chorology of plants in the east of Dodangeh forests, Mazandaran province, Iran. Iranian Journal of Biology 22(2): 193-203 (in Persian).
Bazdid Vahdati, F., Saeidi Mehrvarz, Sh., Naqinezhad, A. R. and Shahi Shavvon, R. (2014) Floristic characteristics of the Hyrcanian submountain forests (case study: Ata-Kuh forest). Caspian Journal of Environmental Sciences 12(2): 169-183.
Davis, P. H. (Ed.) (1965-1985) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. vols. 1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Dolatkhahi, M., Asri, Y. and Dolatkhahi, A. (2011) Floristic study of Arjan-Parishan Protected Area in Fars province. Taxonomy and Biosystematics 9(4): 31-46 (in Persian).
Esmailzadeh, O., Hosseini, S. M. and Tabari, M. (2007) A phytosociological study of english yew (Taxus baccata L.) in Afratakhteh reserve. Pajouhesh va Sazandegi 74: 17-24 (in Persian).
Esmailzadeh, O., Nourmohammadi, K., Asadi, H. and Yousefzadeh, H. (2014) A floristic study of Salaheddinkola forests, Nowshahr, Iran. Taxonomy and Biosystematics 6(19): 37-54 (in Persian).
Ghahreman, A., Naqinezhad, A. R., Hamzeh'ee, B., Attar, F. and Assadi, M. (2006) The flora of threatened black alder forests in the Caspian lowlands, Northern Iran. Rostaniha 7(1): 5-30.
Ghahremaninejad, F., Naqinezhad, A. R., Bahari, S. H. and Esmaeili, R. (2011) A contribution to flora, life form and distribution of plants in two protected lowland forests, Semeskandeh and Dasht-e Naz, Mazandaran, N. Iran. Taxonomy and Biosystematics 3(7): 53-70 (in Persian).
Habibi, M., Sattarian, A., Ghorbani Nohooji, M. and Gholam-Alipour Alamdari, E. (2013) Introduction of floristic, life form and chorology of plants in the ecosystems of Paband national park, Mazandaran province. Journal of Plant Ecosystem Conservation 3(1): 47-72 (in Persian).
Hamzeh'ee, B., Naqinezhad, A., Attar, F. Ghahreman, A., Assadi, M. and Prieditis, N. (2008) Phytosociological survey of remnant Alnus glutinosa ssp. barbata communities in the lowland Caspian forests of northern Iran. Pytocoenologia 38: 117-132.
IPNI, The International Plant Names Index. Retrieved from http://www.ipni.org. On: 15 August 2016.
Khoshravesh, R., Akhani, H., Eskandari, M. and Greuter, W. (2009) Ferns and fern allies of Iran. Rostaniha 10 (supplementary 1): 1-132.
Klein, J. C. (2001) La végétation altitudinale de l’Alborz central (Iran). Institut Français de Recherche en Iran, Tehran, Iran.
Komarov, V. L. and Shishkin, B. K. (Eds.) (1963-2001) Flora of the U.S.S.R. vols. 1-30. IPST & Keter Press (Jerusalem) and Shiva Offset Press, (Dehra Dun, India).
Miller, A. G. (1994) Hyrcanian forests, Iran and Azerbaijan. In: Centres of plant diversity: A guide and strategy for their conservation (Eds. Davis, S. D., Heywood, V. H. and Hamilton, A. C.) 343-344. Vol. 1. WWF and IUCN, Cambridge, UK.
Naqinezhad, A. R., Hosseini, S., Rajamand, M. A. and Saeidi Mehrvarz, Sh. (2010) A floristic study on Mazibon and Sibon protected forests, Ramsar, across the altitudinal gradient (300-2300 m). Taxonomy and Biosystematics 2(5): 93-114 (in Persian).
Naqinezhad, A. R., Zare-Maivan, H. and Gholizadeh, H. (2015) A floristic survey of the Hyrcanian forests in Northern Iran, using two lowland-mountain transects. Journal of Forestry Research 26(1): 187-199.
Naqinezhad, A. R. and Zarezadeh, S. (2012) A contribution to flora, life form and chorology of plants in Noor and Sisangan lowland forests. Taxonomy and Biosystematics, 4(13): 31-44.
Ozen, F. and Kilinch, M. (2002) The flora and vegetation of Kunduz forests (Vezirkopru/Samsun). Turkish Journal of Botany 26: 371-393.
Raunkiaer, C. (1934) The life forms of plants and statistical plant geography. Clarendon Press, Oxford.
Ravanbakhsh, M. and Amini, T. (2012) Study on floristic composition, chorology and ecological structure of Gisoum forest reserve, Talysh, Iran. Iranian Journal of Biology 25(1): 21-31 (in Persian).
Razavi, S. A. (2008) Flora studies of life forms and geographical distribution in Kouhmian region (Azadshahr-Golestan province). Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 15(3): 98-108 (in Persian).
Razavi, S. A. and Hassan Abbasi, N. A. (2009) A floristic and chorology investigation of oriental arborvitae in Sourkesh Reserve (FazelAbad-Golestan Province). Journal of Wood and Forest Science and Technology 16(2): 83-100 (in Persian).
Rechinger, K. H. (Ed.) (1963-2010) Flora Iranica, vols. 1-178. Akademische Druck-U Verlagsanstalt, Graz.
Severoglu, Z., Altay, V., Ilker Oziygit, I., Keskin, M., Serin, M., Yarci, C., Yashar, U. and Demir, G. (2011) Some ecological characteristics and the flora of Golcuk District and its environs (Kocaeli-Turkey). Scientific Research and Essays 6(4): 847-875.
Shulkina, T. and Solomon, J. (2014) Regional overview. In: Red list of the endemic plants of the Caucasus: Armenia, Azerbaijan, Georgia, Iran, Russia, and Turkey (Eds. Solomon, J., Shulkina, T. and Schatz, G. E.) 1-36. Missouri Botanical Garden Press, Saint Louis.
Siadati, S., Moradi, H., Attar, F., Etemad, V., Hamzeh'ee, B. and Naqinezhad, A. R. (2010) Botanical diversity of Hyrcanian forests; a case study of a transect in the Kheyrud protected lowland mountain forests in northern Iran. Phytotaxa 7: 1-18.
Soleymanipour, S. S. and Esmailzadeh, O. (2015) Flora, life form and chorology of Box trees (Buxus hyrcana) habitats in forests of the Farim area of Sari. Taxonomy and Biosystematics 7(23): 39-56 (in Persian).
The Plant List, Version 1. 1. Retrieved from http://www.theplantlist.org. On: 1 January 2013.
Townsend, C. C., Guest, E. and Al-Ravi, A. (Eds.) (1966-1988) Flora of Iraq. vols. 1-9. Ministry of Agriculture and Agrarian Reform, Baghdad.
Yosefzadeh, H., Akbarian, M. R. and Akbarinia, M. (2008) Variation in leaf morphology of Parrotia persica along an elevational gradient in eastern Mazandaran province (N. Iran). Rostaniha 9(2): 178-189.
Zare, H., Amini, T. and Assadi, M. (2012) A review of the genus Tilia L. (Tiliaceae) in Iran, new records and new species. The Iranian Journal of Botany 18(2): 175-190.
Zohary, M. (1973) Geobotanical foundations of the Middle East. 2 vols. Fischer Verlag, Stuttgart, Amsterdam.
Zohary, M. and Feinbrum-Dothan, N. (1966-1986) Flora Palaestina. vols. 1-4. The Jerusalem Academic Press, Israel.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,152 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,171 |