پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,649 |
| تعداد مقالات | 13,394 |
| تعداد مشاهده مقاله | 30,188,678 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,070,133 |
بررسی تأثیر بیش اطمینانی مدیریت در ساختار سررسید بدهی در شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مدیریت دارایی و تامین مالی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 7، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 20، اردیبهشت 1397، صفحه 89-106 اصل مقاله (418.95 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22108/amf.2017.21350 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مسعود حسنی القار* 1؛ نظام الدین رحیمیان2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1مربی گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2استادیار گروه حسابرسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سیاست‌های تأمین مالی که مدیران اتخاذ میکنند، نقش مهمی در ریسک و ایجاد ثروت برای سهامداران دارد؛ بنابراین شناخت عوامل مؤثر در تصمیمهای تأمین مالی مدیران، اهمیت بسیاری دارد. بیشاطمینانی از مهمترین ویژگیهای شخصیتی مدیران است که در ریسکپذیری تأثیر دارد. مدیران بیشاطمینان به‌دلیل اعتماد به نفس کاذب، بازدههای آتی پروژههای واحد تجاری را بیشتر برآورد میکنند؛ از این‌رو، ممکن است احتمال وقوع و تأثیر شوکهای مثبت جریانهای نقدی آتی حاصل از این پروژهها را بیشتر برآورد کنند و درمقابل، برآورد کمتری از شوکهای منفی داشته باشند. آنان معتقدند واحدهای تجاری تحت مدیریتشان در بازار سرمایه، کمتر از واقع ارزشگذاری شدهاند و با انتخاب بدهی با سررسید کوتا‌تر، ثروت سهامداران را افزایش میدهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر یک عامل روان‌شناسی (بیشاطمینانی مدیریت) در ساختار سررسید بدهی است. جامعة آماری پژوهش را شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1386 تا 1393 تشکیل میدهد. در این پژوهش برای اندازهگیری بیشاطمینانی مدیریت از دو سنجه مبتنی بر سوگیری مدیران در پیشبینی سود و تصمیمهای سرمایهگذاری مدیران استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد بیشاطمینانی مدیریت، تأثیر مثبت معناداری در ساختار سررسید بدهی دارد و شرکتهای با مدیران بیشاطمینان، با انتخاب درصد بیشتری از بدهی کوتاهمدت، ساختار سررسید بدهی کوتاهتری اتخاذ میکنند و ریسک نقدشوندگی مربوط به این سیاست تأمین مالی، آنان را از این رفتار باز نمیدارد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بیشاطمینانی مدیریت؛ ریسک نقدشوندگی؛ ساختار سررسید بدهی؛ قیمتگذاری نادرست | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه
اغلب شرکتها به‌نوعی از بدهی در ساختار سرمایۀ خود استفاده میکنند. ساختار بدهی[1] از شاخصهای مهم تعیینکنندۀ موفقیت شرکت است و در رشد پایدار شرکت تأثیر میگذارد [30]؛ از این‌رو، تصمیمهای معطوف به ساختار بدهی برای بقای تجاری شرکت حیاتی است؛ با وجود این، انتخاب ساختار بدهی ساده نیست و تصمیمگیری اشتباه به هدایت شرکت به بحران و ورشکستگی منجر میشود [1]. برخی از پژوهشها (نظیر فن و همکاران [13]) عوامل مؤثر در ساختار سررسید بدهی را از منظر محیطهای مالی و سیاسی، سیستمهای حقوقی کشورها، سیستمهای مالیاتی، محیطهای اطلاعاتی و ویژگیهای تأمینکنندگان سرمایه بررسی کردند. برخی دیگر نیز به عوامل تأثیرگذار خاص شرکت در ساختار بدهی آن توجه کردند [27،42]. این در حالی است که پژوهشهای اخیر، ویژگیهای شخصیتی مدیران را یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ساختار سررسید بدهی با توجه به مسألۀ نمایندگی بین سهامداران و مدیران میداند [23]. در نظریههای مالی سنتی، فرض میشود تصمیمگیرندگان رفتار عقلایی دارند و همواره به دنبال به‌حداکثررساندن مطلوبیت خود هستند [17]؛ اما پژوهشگران تجربی معتقدند گاهی برای یافتن پاسخ معماهای مالی، باید این احتمال پذیرفته شود که ممکن است تصمیمگیرندگان به‌طور کامل عقلایی[2] رفتار نکنند؛ به عبارت دیگر، ویژگیهای شخصیتی مدیران نیز جزء عوامل مهم در تصمیمگیریها به حساب میآید [5]. از ویژگیهای مهم شخصیتی، بیشاطمینانی است. بیشاطمینانی[3] یا فرااعتمادی، یکی از مهمترین مفاهیم مالی جدید است که هم در نظریههای مالی و هم روان‌شناسی، جایگاه ویژهای دارد. بیشاطمینانی سبب میشود انسان، دانش و مهارت خود را بیش از حد و ریسکها را کمتر از حد تخمین بزند و احساس کند بر مسائل و رویدادها کنترل دارد؛ در حالی که ممکن است درواقع، اینگونه نباشد [12]. مطالعات نشان میدهد با افزایش بیشاطمینانی مدیران، احتمال ریسک سقوط آتی قیمت سهام افزایش [25]، احتمال استفاده از حسابداری محافظهکارانه کمتر [2]، احتمال وقوع اشتباه در گزارش سود به‌دلیل نگرشهای خوشبینانۀ مدیریت بیشتر [40]، احتمال ارائۀ مجدد صورتهای مالی و مدیریت سود واقعی نیز بیشتر [38،22] و اثربخشی کنترلهای داخلی کمتر میشود [9]. مدیران بیشاطمینان، احتمال و تأثیر رویدادهای مطلوب را در جریانهای نقدی شرکت بیش از واقع تخمین میزنند و احتمال و تأثیر رویدادهای منفی را کمتر از واقع ارزیابی میکنند [21،31]، نسبت به تواناییهای خود و عملکرد آتی پروژههای سرمایهگذاری شرکت خوشبین هستند و به‌طور اشتباه، خالص ارزش فعلی (NPV) آنها را بیش از واقع ارزیابی میکنند [35]. موضوع ساختار بدهیها ازجمله مسائل داخلی شرکتها محسوب میشود؛ اما از آنجا که تصمیمهای تأمین مالی شرکت با محیط پیرامون آن در ارتباط است، شرایط و وضعیت بازار سرمایه در تصمیمهای ساختار بدهی تأثیر میگذارد. عوامل زیادی چون مشکلات نمایندگی، عدم تقارن اطلاعاتی، اندازۀ شرکت، درماندگی مالی و غیره در تصمیمگیریهای مدیران واحد تجاری مؤثر است [23]. مدیران بیشاطمینان از آنجا که سودآوری واحد تجاری خود را بیش از حد تخمین میزنند و به آن خوشبین هستند، احساس میکنند بازار سرمایه، اوراق سهام آنها را کمتر از واقع ارزشگذاری میکند؛ از این‌رو، در مواردی که واحد تجاری به تأمین مالی نیاز داشته باشد، تأمین مالی با انتشار اوراق بدهی را به انتشار سهام ترجیح میدهند و تصور میکنند، با انتخاب بدهی با سررسید کوتاهتر، ثروت سهامداران را افزایش میدهند [24،23]. در همین مورد، هیتون [21] استدلال میکند مدیران بیشاطمینان ممکن است ارزش بازار اوراق بهاداری را که شرکتها منتشر کردهاند، کمتر برآورد کنند و درنتیجه، به تأمین مالی خارجی تمایلی نداشته باشند. هنگامی که شرکتها به دنبال تأمین مالی خارجی هستند ممکن است تصور کنند هزینههای انتشار سهام از هزینههای انتشار اوراق بدهی بیشتر است؛ بنابراین تأمین مالی با بدهی را ترجیح میدهند؛ زیرا معتقدند قیمت سهام نسبت به قیمت اوراق بدهی به انتظارات بازار، حساسیت بیشتری نشان میدهد. علاوه بر این، هاکبارث [17] بیان میکند مدیران بیشاطمینان، تمایل بیشتری به تأمین مالی با بدهی دارند؛ زیرا معتقدند شرکتها اغلب سودآورند یا ریسک کمی دارند. مطابق نتایج پژوهش مالمندیر و همکاران [32] مدیران بیشاطمینان به تأمین مالی با بدهی بیشتر از انتشار سهام تمایل دارند؛ زیرا معتقدند ارزش سهام کمتر از بدهی است و این امر به اهرم بیشتر منجر میشود. به‌طور کلی، بسیاری از پژوهشها نشان داده است بیشاطمینانی یکی از مهمترین ویژگیهای شخصیتی مدیران است که در تصمیمگیریهای شرکت تأثیر دارد [23]؛ بنابراین، باتوجه به موارد یادشده، پرسش اصلی پژوهش، این است که آیا بیشاطمینانی مدیریت در تصمیمهای سررسید بدهی تأثیرگذار است یا خیر؟ به عبارت دیگر، آیا مدیران بیشاطمینان در مقایسه با سایر مدیران، ساختار سررسید بدهی کوتاهتری را انتخاب میکنند یا خیر؟ در پژوهش حاضر، تأثیر بیشاطمینانی مدیریت در ساختار سررسید بدهی در شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی میشود.
مبانی نظری از مهمترین تصمیمهای پیش روی مدیران واحد تجاری، تصمیمهای مربوط به تأمین مالی است. تأمین مالی از اجزای ضروری عملیات هر واحد تجاری است [24]. مدیران واحد تجاری دربارۀ این موضوع تصمیمگیری میکنند که از کدام یک از روشهای تأمین مالی استفاده کنند. عوامل زیادی چون مشکلات نمایندگی، عدم تقارن اطلاعاتی، اندازۀ شرکت، درماندگی مالی و غیره در تصمیمگیری مدیران واحد تجاری مؤثر است. علاوه بر این عوامل موجود در شرکتها، برخی از ویژگیهای شخصیتی مدیران نیز جزء موضوعات مهم در تصمیمگیریهای شرکت به حساب میآید [5]. درواقع، روان‌شناسی مالی در مقابل پارادایم منطقی سرمایهگذاران مطرح میشود که اساس و بنیان همۀ الگوهای مالی ارائه‌شده است. تالر (1993) معتقد است گاهی برای یافتن پاسخی برای معماهای مالی تجربی، این احتمال را باید بپذیریم که برخی از عاملها در اقتصاد گاهی به‌طور کامل عقلایی رفتار نمیکنند و این امر، موضوع مالی رفتاری است. این رویکرد از علم روان‌شناسی برای درک رفتارهای سرمایهگذاران و بازار استفاده‌شده و جنبههای روان‌شناسی رفتار افراد در بازارهای مالی استفاده میشود. تاکنون عوامل رفتاری مختلفی در تصمیمگیریهای مالی مطرح شده است. از مهمترین اختلال‌های رفتاری، بیشاطمینانی است [24،8]. بیشاطمینانی یکی از مهمترین یافتههای علم روان‌شناسی در حوزۀ قضاوت و تصمیمگیری است. پژوهشگران دریافتند افراد دربارۀ تواناییهای خود ازجمله قدرت پیشبینی، ادراک اطلاعاتی و دانش خود اغراق میکنند؛ به بیان دیگر، به تواناییها و دانش خود اعتماد بیش از حد دارند؛ البته آنان ممکن است این احساس درونی را اظهار نکنند یا حتی خود نیز از آن غافل باشند [33]. بیشاطمینانی یا اعتماد بیش از حد به خود در بیان کلی، به‌عنوان اعتقاد بیاساس دربارۀ تواناییهای شناختی، قضاوتها و استدلال شهودی فرد خلاصه میشود. مفهوم بیشاطمینانی، در مجموعۀ وسیعی از بررسیها و آزمایشهای روان‌شناسانه از نوع شناختی بررسی شده است و نشان میدهد افراد هم دربارۀ تواناییهای خود در پیشبینی و هم دربارۀ دقت اطلاعاتی که در اختیار آنان قرار میگیرد، برآورد بیش از اندازه‌ای دارند. از طرفی در برآورد احتمال‌ها، عملکرد ضعیفی دارند و رویدادهایی را حتمی میدانند که اغلب احتمال وقوع بسیار کمتر از صد در صد دارد [37]. وجود ویژگی بیشاطمینانی در مدیران در نحوۀ شناسایی سود و زیان و مبلغ دفتری داراییها و بدهیها تأثیر میگذارد. مدیران بیشاطمینان، بازدههای آتی ناشی از پروژههای سرمایهگذاری شرکت را بیشبرآورد میکنند؛ بنابراین ممکن است شناسایی زیان را به تأخیر بیندازند و برآوردهای خوشبینانه در تعیین ارزش داراییهای جاری یا بلندمدت داشته باشند و بر اثر انتخاب پروژۀ نامناسب و ناکارایی، منابع موجود را در زمینة اشتباه مصرف کنند و آن را هدر دهند که در این صورت، شرکت به سمت سرمایهگذاری بیش از حد (سرمایهگذاری در پروژههایی با ارزش فعلی خالص منفی) یا سرمایهگذاری کمتر از حد (براثر از دست دادن منابع به‌دلیل سرمایهگذاری در پروژههای نامناسب و ناکارا و از دست دادن فرصت سرمایهگذاری در پروژههای مناسب با ارزش فعلی خالص مثبت) سوق داده میشود [10]. پژوهشهای پیشین، چند نظریۀ پیشرو برای مبانی مربوط به ساختار سررسید بدهی شامل نظریۀ هزینههای نمایندگی[4]، اهرم[5]، تطابق سررسید[6]، مالیات[7] و نظریۀ علامتدهی[8] ارائه میدهد [27]. اولین گروه نظریهها دربارۀ ساختار سررسید بدهی، هزینههای نمایندگی را شاخص مهمی در تعیین ساختار بدهی میداند. مشکل نمایندگی از موضوعات عمدۀ بازار است و از تضاد منافع مدیران و مالکان منتج میشود. ممکن است مدیران شرکتهای سهامی عام، اهداف شخصی خود را دنبال کنند که این امر لزوماً با اهداف سهامداران خارج از شرکت همسو نیست. مشکلات نمایندگی بین مدیران و سهامداران، به سرمایهگذاری افراطی منجر میشود و ممکن است در قالب میل افراطی مدیران به اداره‌کردن شرکتهای بزرگ تجلی کند. مدیرانی که نگران شهرت خود در بازار کار هستند، ممکن است انگیزههایی برای اتّخاذ اقداماتی داشته باشند که به بهبود عملکرد کوتاهمدت آنان و به هزینة عملکرد بلندمدت منجر شود [34]. لیلاند و تافت (1996) تبیین کردند شرکتهای با اهرم بیشتر، تمایل به انتخاب سررسید طولانیتر بدهیها دارند و برعکس. اهرم بهینه به سررسید بدهی بستگی دارد و وقتی شرکت با بدهیهای کوتاهمدت تأمین مالی شود، ارزش شرکت به شدت کاهش مییابد. آنها استدلال کردند که بدهی کوتاهمدت به‌دلیل نداشتن هزینه، بهرۀ صرفه‌جویی مالیاتی ایجاد نمیکند و صرفاً ریسک شرکت را افزایش میدهد و در ارزش شرکت تأثیر منفی میگذارد. موریس (1992) نیز بحث میکند که شرکتها با نسبت بدهی بیشتر به انتشار بدهی بلندمدت تمایل دارند؛ بدین‌منظور که با تأخیر بیشتری در معرض ریسک ورشکستگی قرار گیرند. همچنین نظریههای مالکیت و نمایندگی، اثر منفی ئر ساختار سررسید بدهی پیشبینی میکنند؛ بنابراین اثر اهرم بر سررسید بدهی هنوز ناشناخته است [18]. پژوهشها دربارۀ رابطۀ اهرم و سررسید بدهی، نتایج مختلفی نشان داده است [27]. دیاموند (1991) معتقد است شرکتهای با اهرم بالا، بدهی بلندمدت را برای پرهیز از نقدینگی با بهینگی اندک ترجیح میدهند؛ زیرا به شرکتها زمان بیشتری برای بازپرداخت بدهی خود میدهد. فلانری (1986) نشان داد شرکتهای با بدهی بیشتر، ریسک تأمین مالی مجدد خود را با استقراض بدهی بلندمدت میتوانند به حداقل برسانند [3]. دنیس و همکاران (2000) استدلال میکنند اهرم باید در سررسید بدهی، اثر منفی داشته باشد؛ زیرا هزینههای نمایندگی، مشکل سرمایهگذاری کمتر از واقع را با دو راهبرد کاهش اهرم و یا کوتاه‌کردن سررسید بدهی میتواند کاهش دهد. این دو استراتژی میتوانند جانشین یکدیگر باشند [18]. مدیران بیشاطمینان احتمال و تأثیر رویدادهای مطلوب را در جریانهای نقدی شرکت بیش از واقع تخمین میزنند و احتمال و تأثیر رویدادهای منفی را کمتر از واقع ارزیابی میکنند [21،31]. این امر ممکن است باعث ایجاد سردرگمی مدیران در انتخاب روشهای تأمین مالی شود؛ بهگونهای که مدیران همواره تصور میکنند شرکتهای آنها کمتر از واقع ارزشگذاری شدهاند [24]. مدیران بیشاطمینان به اشتباه معتقدند با انتخاب بدهی با سررسید کوتاهتر، ثروت سهامداران را میتوانند افزایش دهند. این مسأله به این دلیل است که مدیران بیشاطمینان، احتمال این موضوع را بیش از حد میدانند که در زمان دریافت (رسیدن) خبرهای خوب و مساعد در آینده با استفاده از بدهیهای کوتاهمدت و با هزینههای کمتر، منابع مالی جدیدی را میتوانند تأمین کنند [23]. علاوه بر این، خبرهای خوب را که به جریان نقدی مثبت منجر میشود، بیش از حد باور میکنند و اینگونه جریان نقدی ورودی را بیش از واقع ارزیابی میکنند و می‌اندیشند بدهیهای کوتاهمدت را میتوانند بازپرداخت کنند؛ بنابراین از این نوع بدهی برای کاهش هزینه سرمایه استفاده میکنند. مدیران بیشاطمینان به‌دلیل اعتماد به نفس کاذب، بازدههای آتی پروژههای واحد تجاری را بیشتر برآورد میکنند؛ از این‌رو، ممکن است احتمال وقوع و تأثیر شوکهای مثبت جریانهای نقدی آتی حاصل از این پروژهها را بیشتر برآورد کنند و درمقابل، برآورد کمتری از شوکهای منفی داشته باشند. آنها معتقدند واحد تجاری تحت مدیریتشان در بازار سرمایه کمتر از واقع ارزشگذاری شده است؛ از این‌رو، در صورت نیاز واحد تجاری به تأمین مالی، انتشار اوراق بدهی را به انتشار سهام ترجیح میدهند و با انتخاب بدهی با سررسید کوتاهتر، ثروت سهامداران را میتوانند افزایش دهند [23،24]. مدیران بیشاطمینان معتقدند ارزشگذاری اشتباه برای بدهی بلندمدت نسبت به بدهی کوتاهمدت شدیدتر است؛ از این‌رو، مدیران بیشاطمینان معتقدند با استفاده از بدهی کوتاهمدت (برای به‌حداقل‌رساندن تأثیر ارزشگذاری اشتباه) به همراه هزینههای کمتر در هنگام رسیدن خبر خوب در آینده، منابع مالی جدید را میتوانند تأمین کنند [23]. مدیران بیشاطمینان با احتمال بیشتر، موفقیتهای آتی شرکت را بیشتر برآورد میکنند؛ زیرا آنها معتقدند اطلاعات محرمانهای در اختیار دارند که بازار هنوز از آن آگاهی ندارد. زمانی که یک شرکت، اطلاعات محرمانه دربارۀ پیشبین‌ها در اختیار دارد، اوراق بهادار در بازار به درستی قیمتگذاری نمیشود. این قیمتگذاری نادرست برای بدهیهای بلندمدت نسبت به بدهیهای کوتاهمدت شدیدتر است و براساس این، مدیران بیشاطمینان، بدهی کوتاهمدت را برای به‌حداقل‌رساندن تأثیر در قیمتگذاری نادرست ترجیح میدهند؛ زیرا اینگونه مدیران معتقدند با بدهیهای کوتاهمدت با هزینههای کمتر، در زمانی در اختیار داشتن اخبار مثبت میتوانند تأمین مالی کنند [23]. پیشبینیهای این پژوهش مشابه پژوهش مالمندیر و همکاران [32] است که در آن بیشاطمینانی مدیران به این باور منجر میشود که ارزشگذاری حقوق صاحبان سهام نسبت به بدهی بیشتر در معرض اشتباه قرار میگیرد و در صورت دسترسی به تأمین مالی خارجی، مدیران بیشاطمینان، بدهی را به حقوق صاحبان سهام ترجیح میدهند. در صورتی که حقوق صاحبان سهام، بدهی مادام العمر در نظر گرفته شود، به نظر می‌رسد مدیران بیشاطمینان، بدهی کوتاهمدت را به بدهی بلندمدت و بدهی بلندمدت را به بدهی مادام‌العمر (حقوق صاحبان سهام) ترجیح میدهند. هوانگ و همکاران [23] استدلال میکنند بیشاطمینانی مدیریت، تأثیر معناداری در سررسید بدهی دارد. آنها به‌لحاظ تجربی نشان دادند شرکتهای با مدیران بیشاطمینان، با انتخاب درصد بیشتری از بدهی کوتاهمدت، ساختار سررسید بدهی کوتاهتری اتخاذ میکنند. الکوک و همکاران [3] عوامل تعیینکنندۀ سررسید بدهی در بازار سرمایۀ استرالیا را برای 400 شرکت برتر بورس اوراق بهادار استرالیا در دورۀ 1989 تا 2006 بررسی کردند. آنها با استفاده از فرضیه‌های الگوی مرتون، نشان دادند اهرم در شرکتهای استرالیایی، رابطۀ مثبت با سررسید بدهی دارد. لیلاند و تافت (1996) و دیاموند (1991) نیز نشان دادند سررسید بدهی با اهرم، رابطۀ مثبت دارد [27]. ترا [42] نشان داد بین اهرم و سررسید بدهی در ایالات متحدۀ امریکا، رابطۀ مثبت وجود دارد. الکوک و همکاران [3] نشان دادند بین اندازۀ شرکت و سررسید بدهی، رابطۀ مثبت معناداری وجود دارد. پژوهشهای دیگری نظیر بارکلی و اسمیت (1995)، گوئدز و آپلر (1996)، استوهز و مویر (1996) و اوزکان (2002) نیز با شاخصهای مختلفی برای اندازۀ شرکت، این رابطۀ مثبت را تأیید کردهاند [27]. ترا [42] بر کشورهای مختلف امریکای لاتین، رابطهای بین اندازۀ شرکت و سررسید بدهی نیافت؛ اما در ایالات متحدۀ امریکا، رابطۀ منفی مشاهده کرد.گماریز و بلاستا [14] اثر کیفیت گزارشگری مالی و سررسید بدهی را در کارایی سرمایهگذاری بررسی کردند. نتایج این پژوهش نشان داد افزایش کیفیت گزارشگری مالی و کاهش سررسید بدهی، کارایی سرمایهگذاری را افزایش میدهد. کیرچ و ترا [26] عوامل مؤثر در سررسید بدهی شرکتهای امریکای جنوبی را بررسی کردند. نتایج پژوهش آنان نشان داد اندازه، ریسک تجاری و نسبت داراییهای مشهود شرکتها، تأثیر عمده و مثبتی در سررسید بدهی آنها دارد. سطح توسعۀ مالی نیز به‌طور عمده با سررسید بدهی مرتبط نیست. مورادوگلو و همکاران [35] سررسید بدهی شرکتهای اتحادیۀ اروپا را بررسی کردند. آنان به این نتیجه رسیدند که شرکتهای اتحادیۀ اروپا در حال حرکت به سوی تأمین مالی با حقوق صاحبان سهام است و این شرکتها از بدهیهای کوتاهمدت، استفادۀ زیادی میکند. اورتیز و پناس [36] معتقدند اعتباردهندگان از سررسیدهای کوتاهتر برای نظارت بیشتر بر اعتبارگیرندگان پرمخاطره استفاده میکنند. این مخاطرات به‌طور خاص در سیستمهای مالی بانک‌محور یعنی در محیطی نمود بیشتری دارد که گیرندگان وام بیشتر در معرض قوانین بانکی هستند و کمتر از انتشار اوراق قرضه برای تأمین مالی استفاده میکنند. استفان و همکاران [41] نشان دادند شرکتهایی که بیشتر در معرض تنگناها و محدودیتهای مالی هستند، حساسیت بیشتری به عوامل تعیینکنندۀ بدهی دارند. در ضمن شرکتهایی که محدودیتهای مالی کمتری دارند، با هزینههای نمایندگی با کاهش سررسید بدهی مقابله میکنند؛ در صورتی که شرکتهای با تنگناهای نقدی جدی، بیشتر در معرض ریسک نقدینگی هستند. مطالعات دیگری چون مالمندیر و همکاران [32] بیشاطمینانی مدیریت را عامل مهمی در تشریح تصمیمهای تأمین مالی شرکت تلقی میکنند. با توجه به اینکه مدیران بیشاطمینان معتقدند شرکتهای آنها کمتر از واقع ارزشگذاری شده است، تأمین مالی برون‌سازمانی را پرهزینه میدانند و به‌طور افراطی به تأمین مالی داخلی اتکا میکنند. این نگرش مدیران در تصمیمهای سرمایهگذاری آنها نیز اخلال ایجاد میکند؛ زیرا هنگامی که وجوه داخلی زیادی دارند، سرمایهگذاری بی‌محابایی انجام میدهند؛ اما هنگامی که به تأمین مالی برون‌سازمانی ملزم میشوند، محتاطانه سرمایهگذاری میکنند؛ به بیان دیگر، بیشاطمینانی به کاهش کارایی سرمایهگذاریها منجر میشود. هاکبارث [17] به این نتیجه رسید که بیشاطمینانی مدیران در تصمیمهای ساختار سرمایۀ شرکت تأثیر دارد و مدیران بیشاطمینان، تأمین مالی با انتشار اوراق بدهی را به انتشار سهام ترجیح میدهند؛ زیرا آنها معتقدند شرکت آنها سودآورتر و یا کمخطرتر است. بررسی پژوهشهای انجام‌شده در داخل کشور نشان میدهد تاکنون هیچ پژوهشی دربارۀ تأثیر بیشاطمینانی مدیریت در ساختار سررسید بدهی انجام نشده است. درادامه، به بعضی از پژوهشهای داخلی مربوط اشاره میشود. حاجیها و اخلاقی [18] استدلال میکنند که بین اندازۀ شرکت، مشهودبودن داراییها و فرصتهای رشد شرکت با ساختار سررسید بدهی، ارتباط مثبت معناداری وجود دارد؛ در حالی که بین ساختار سررسید بدهی و اهرم مالی، ارتباط معناداری وجود ندارد. براساس نتایج پژوهش آنها شرکتهای با اهرم بالاتر لزوماً به انتخاب سررسید طولانیتر بدهیها تمایل ندارند. رحیمیان و همکاران [39] دریافتند بین اندازۀ شرکت و نسبت بدهی بلندمدت در ساختار سررسید بدهی، ارتباط مثبت معنادار وجود دارد و اهرم بالاتر موجب کاهش بدهیهای بلندمدت در ساختار سررسید بدهی شرکت میشود. با درنظرگرفتن مبانی نظری، پژوهشهای گذشته و نتایج آنها، فرضیۀ پژوهش بدین شرح مطرح میشود: - بیشاطمینانی مدیریت، تأثیر معناداری در ساختار سررسید بدهی دارد.
روش پژوهش جامعۀ آماری این پژوهش را شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1386 تا 1393 تشکیل داده است. جامعة آماری براساس شروط نظاممندی تعدیل شده است؛ بنابراین، در انتخاب شرکتها به ویژگیهای زیر توجه شد: الف) شرکتهای مدّنظر، به‌دلیل تفاوت در ترازنامه، ماهیت خاص فعالیت جزء بانکها، واسطه‌گری مالی، لیزینگ و شرکتهای بیمه نباشند؛ ب) سهام شرکتها در طول هر یک از سالهای دورة پژوهش معامله شده باشد؛ پ) از منظر افزایش قابلیت مقایسه، پایان سال مالی شرکت، منتهی به پایان اسفندماه باشد؛ ت) در سالهای مدّنظر، تغییر سال مالی یا فعالیت نداده باشد؛ ث) شرکتهای مدّنظر از ابتدا تا انتهای پژوهش در فهرست شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس باشند و ج) تمامی دادههای ضروری آنها در سالهای 1386 تا 1393 در دسترس باشد. پس از بررسی شرکتها از لحاظ ویژگیهای مذکور، درمجموع، 91 شرکت به‌عنوان نمونة مدّنظر این پژوهش انتخاب شد. در گردآوری دادهها از نرم‌افزار رهآورد نوین و بانک اطلاعاتی سازمان بورس و اوراق بهادار (کدال) و پایگاههای اینترنتی مرتبط با بورس استفاده شد. آزمون فرضیهها نیز پس از گردآوری دادههای لازم، به کمک نسخة ششم نرم‌افزارEveiws انجام شد. الگوی رگرسیونی که برای آزمون فرضیة پژوهش استفاده شده است، مطابق پژوهش هوانگ و همکاران [23] به‌شرح رابطة (1) است:
رابطۀ (1)
که در الگوی فوق سررسید بدهی و نشان‌دهندۀ بیشاطمینانی مدیریت است. مطالعة مبانی موضوعی نشان میدهد معیارهای متفاوتی برای اندازهگیری بیشاطمینانی ارائه شده است؛ ازجملۀ این معیارها به تصمیمهای مدیران دربارۀ اعمال اختیار خرید سهام[9] [31]، خالص خرید سهام شرکت توسط مدیر[10] [2]، شهرت رسانهای و پاداش نسبی مدیران [31]، سوگیری در پیشبینی سود مدیران (تفاوت بین سود پیشبینیشده و سود واقعی) و تصمیمهای سرمایهگذاری شرکت[11] میتوان اشاره کرد [4،24،7]. از آنجا که شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران باید سود پیش‌بینیشدۀ خود را افشا کنند، از این معیار برای محاسبۀ بیشاطمینانی مدیریت استفاده شده است. بیشاطمینانی مدیران مطابق پژوهشهای قبلی (ایشیکاوا و تاکاهاشی [24]، لین و همکاران [29] و مشایخ و بهزادپور [33]) با اندازهگیری پیشبینی خوشبینانۀ مدیران محاسبه میشود؛ بهگونهای که اگر مدیران، سود پیشبینیشده را بیشتر از سود واقعی اعلام کرده باشند، بیشاطمینانی دارند. بیشاطمینانی براساس این شاخص، یک متغیر مجازی است و در صورتی که سود پیشبینیشده، بزرگ‌تر از سود واقعی باشد، عدد یک و در غیر این صورت، عدد صفر اختیار میکند [27،29،9]. در همین مورد، بررسیهای لیبی و رنهکامپ [28] نشان داد بیشاطمینانی مدیریت در تصمیم به انتشار پیشبینی سود مؤثر است. مدیر بیشاطمینان به عملکرد مثبت آتی شرکت اعتقاد دارد که این امر تمایل به انتشار پیشبینی سود را افزایش میدهد. دومین شاخص بیشاطمینانی نیز که مبتنی بر سرمایهگذاری[12] (OverInv) است، براساس پژوهشهای قبلی [40] است. بدین‌منظور، ابتدا الگوی رگرسیونی رابطة (2) به‌صورت مقطعی برآورد میشود و پس از آن در هر سال باقیمانده محاسبه خواهد شد. چنانچه باقیماندة الگوی رگرسیونی رابطة (2) برای شرکتی بزرگ‌تر از صفر باشد، بدین معناست که در آن شرکت بیش از حد سرمایهگذاری شده است؛ بنابراین، این شاخص برابر یک و در غیر این صورت، برابر صفر است. استفاده از این شاخص بر این مبنا است که در شرکتهایی که داراییها با نرخ بیشتری نسبت به فروش رشد میکنند، مدیران نسبت به همتاهای خود بیشتر در شرکت سرمایهگذاری میکنند. رابطۀ (2) که درآن:
رابطة (2) با استفاده از روش دادههای ترکیبی در 14 صنعت برآورد شده است. از نسبت بدهی کوتاهمدت (بدهی که در یک سال تسویه میشود) به کل بدهی برای اندازهگیری سررسید بدهی استفاده شده است. دلیل استفاده از این نسبت به‌عنوان معیاری برای اندازهگیری سررسید بدهی این است که هرچه میزان استفاده از بدهی کوتاهمدت بیشتر باشد، درواقع، سررسید بدهیهای یک شرکت کوتاهتر است [23،19]. متغیرهای کنترلی پژوهش به‌شرح زیر معرفی شده است: برای محاسبۀ اقلام تعهدی اختیاری از الگوی تعدیل‌شدة جونز استفاده میشود. پژوهشگر برای تفکیک اقلام تعهدی اختیاری از غیراختیاری، ابتدا باید در یک دورة پیشبینی، الگوی تعهدیها را برآورد و پس از آن براساس دادههای واقعی در دورة رویداد، اقلام تعهدی اختیاری را محاسبه کند. دلیل استفاده از این متغیر، کنترل اثر رویههای گزارشگری متهورانۀ شرکت است [23،11]. الگوی تعدیل‌شدة جونز در رابطة (3) نمایش داده شده است. رابطۀ (3) که در آن، برابر است با کل اقلام تعهدی شرکت؛ درآمد سال t منهای درآمد سال t-1؛ برابر است با اموال ماشینآلات و تجهیزات شرکتها؛ برابر است با تغییرات در حساب‌های دریافتنی در سال t و برابر است با کل داراییهای شرکت در سال t-1. هسیه و همکاران [22] دریافتند مدیران بیشاطمینان با احتمال بیشتری نسبت به سایر مدیران به افزایش سود گزارششده با افزایش اقلام تعهدی اختیاری[13] اقدام میکنند. اهرم مالی با تقسیم جمع بدهیها بر جمع داراییها به دست میآید. برخی از پژوهشگران دریافتند شرکتهای با اهرم بالاتر به انتخاب سررسید طولانیتر بدهیها تمایل دارند و برعکس. اهرم بهینه به سررسید بدهی بستگی دارد و وقتی شرکت با بدهیهای کوتاهمدت تأمین مالی شود، ارزش شرکت به‌شدت کاهش مییابد [23،18]. برای محاسبۀ اندازة شرکت از لگاریتم ارزش بازار سهام شرکت (حاصلضرب قیمت سهام در تعداد سهام) در پایان سال استفاده شده است. نتایج پژوهشهای پیشین نشان میدهد اندازۀ شرکت یکی از عوامل تعیینکنندۀ ساختار سررسید بدهی شرکتها است. از آنجا که اعتقاد بر این است که شرکتهای بزرگ‌تر، دسترسی آسان‌تری به بازارهای مالی و قدرت چانهزنی بیشتری دارند، انتظار میرود در مقایسه با شرکتهای کوچک‌تر، بیشتر به انتشار بدهی بلندمدت دست بزنند [18،23]. مطالعۀ مبانی موضوعی نشان میدهد شرکتهای بزرگ‌تر، هزینههای نمایندگی کمتری دارند؛ زیرا اعتقاد بر این است که شرکتهای بزرگ‌تر، دسترسی آسان‌تری به بازارهای سرمایه دارند (آنها آسانتر بر هزینههای مبادله غلبه میکنند) و قدرت چانهزنی بیشتری دارند (آنها جایگاه قویتری برای مذاکرات بدهی نسبت به شرکتهای کوچک‌تر دارند)؛ از این‌رو، انتظار میرود شرکتهای بزرگ‌تر در مقایسه با شرکتهای کوچک‌تر بیشتر به انتشار بدهی بلندمدت اقدام کنند. علاوه بر این، اسمیت و وارنر (1979) معتقدند شرکتهای کوچک‌تر به‌دلیل تضاد منافع بین سهامداران و اعتباردهندگان به احتمال بیشتر با هزینههای نمایندگی روبه‌رو میشوند [27]. ارتباط مثبت اندازۀ شرکت و ساختار بدهی در مطالعات بسیاری تأیید شده است. نرخ بازده داراییها از تقسیم سود قبل از بهره و مالیات به میانگین داراییها به دست میآید. مطالعۀ مبانی موضوعی نشان میدهد درصد بیشتر بدهی بلندمدت نسبت به کل بدهی، نرخ بازده داراییها را کاهش میدهد؛ ولی این رابطه برای شرکتهای با نرخ بازده کم، معنادار نبوده است [18،20،23]. متغیر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام[14] از تقسیم ارزش بازار حقوق صاحبان سهام شرکت به ارزش دفتری آن در پایان سال مالی محاسبه میشود. ارزش بازار حقوق صاحبان سهام از حاصلضرب تعداد سهام عادی در قیمت سهام در پایان سال مالی به دست میآید. ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام نیز از ترازنامۀ شرکت حاصل میشود [23]. در این پژوهش با توجه به نتایج پژوهشهای قبلی، طول دورۀ تخمین بتا 3 سال در نظر گرفته شده و بتای شرکتهای مدّنظر با استفاده از نرم‌افزار رهاورد محاسبه شده است [23]. در همین مورد، نتایج پژوهش بولو و حسنیالقار [6] نشان داد بیشاطمینانی مدیریت به‌طور معناداری به افزایش هموارسازی سود منجر میشود و در شرکتهای با ریسک سیستماتیک بیشتر، احتمال هموارسازی سود بیشتر است.
یافتهها جدول (1) مقادیر میانگین، میانه و انحراف معیار متغیرهای استفاده‌شده را نشان میدهد. نتایج بررسی آمار توصیفی متغیرهای پژوهش، نشان‌دهندة اختلاف اندک بین میانگین مشاهدات و میانة آنها است. نزدیک‌بودن مقادیر میانگین و میانه مشخص میکند که دادهها، توزیع نرمال دارند. در جامعة آماری با توزیع نرمال فرض میشود ارقام به‌گونۀ نظاممند و با الگوی یکنواختی در اطراف میانگین توزیع شده است و احتمال قرارگرفتن یک مقدار معین در اطراف میانگین مساوی است. علاوه بر این انحراف معیار متغیرهای استفاده‌شده صفر نیست؛ بنابراین متغیرهای مدّنظر را در الگو میتوان وارد کرد. میانگین (میانه) سررسید بدهی 860/0 (817/0)، اقلام تعهدی اختیاری 066/0 (071/0)، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام 831/1 (618/1)، اهرم مالی 588/0 (609/0)، اندازۀ شرکت 822/11 (510/11)، بتا 816/0 (717/0) و نرخ بازده داراییها 109/0 (124/0) است. میانگین متغیر مستقل (شاخصهای اول و دوم بیشاطمینانی مدیریت) 251/0 و 472/0 است که بیشتر مشاهدهها مربوط به این متغیر، پیرامون این نقاط تمرکز دارد. علاوه بر این، میانۀ این متغیر نشان میدهد نیمی از مشاهدههای مربوط به این متغیر کمتر از 1 و نیمی دیگر، بیشتر از این مقدار است. برای متغیر اندازۀ شرکت که با استفاده از لگاریتم ارزش بازار سهام شرکت محاسبه میشود، مقدار 514/13 به‌عنوان بیشینه و مقدار 156/10 به‌عنوان کمینه محاسبه شده است که این امر ناشی از تفاوت اندازۀ شرکتهای مدّنظر در پژوهش است؛ به‌عنوان مثال، از شرکتهای بزرگ به شرکتهای پالایشی، پتروشیمی و فولادی میتوان اشاره کرد که اندازۀ آنها بعضاً برابر کل شرکتهای فعال در یک گروه کوچک مثل گروه ساختمان است. سایر اطلاعات متغیرها در جدول (1) آمده است.
جدول (1) آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
از مشکلاتی که در تحلیلهای رگرسیونی بروز میکند، مسألۀ همخطی شدید متغیرهای مستقل در الگوهای رگرسیون است. بسیاری از پژوهشگران اتفاق نظر دارند که برای مسألۀ همخطی، راهحلی وجود ندارد و تنها راه اطمینان از نبود همخطی شدید بین متغیرهای توضیحی، بررسی ضرایب همبستگی پیرسون است [16]. برای اطمینان از نبود همخطی، آزمون ضرایب همبستگی پیرسون برای همة متغیرهای توضیحی الگوهای رگرسیونی انجام شد. براساس نتایج حاصل از این آزمون به‌دلیل معناداری و تفکیک‌پذیربودن تمام ضرایب برآوردشده، بین متغیرهای مستقل و تعدیل‌کننده، خودهمبستگی دیده نشد. بررسی همبستگی بین متغیرهای بیشاطمینانی مدیریت و سررسید بدهی نیز، نشان‌دهندۀ همبستگی مثبت بین بیشاطمینانی مدیریت و سررسید بدهی است. همبستگی مثبت بیشاطمینانی مدیریت و سررسید بدهی، تأثیر مثبت بیشاطمینانی مدیریت را در سررسید بدهی در محیط ایران تأیید میکند.
جدول (2) ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش
قبل از تخمین الگو لازم است مانایی متغیرها بررسی شود. یک متغیر وقتی مانا است که میانگین، واریانس و ضرایب خودهمبستگی آن در طول زمان ثابت باقی بماند. برای تشخیص مانایی از آزمون ADF فیشر استفاده شده است. در کلیّۀ متغیرها غیر از متغیر ROA سطح معناداری در آزمون ریشه واحد کوچک‌تر از 05/0 بود که نشان میدهد متغیرها مانا (پایا) هستند؛ یعنی میانگین و واریانس متغیرها در طول زمان و کوواریانس متغیرها در طول دورۀ پژوهش ثابت بوده است؛ درنتیجه، استفاده از این متغیرها در الگو باعث به‌وجود‌آمدن رگرسیون کاذب نمیشود. متغیر ROA نیز با تفاضل‌گیری مرتبۀ اول مانا شد. نتایج آزمون چاو الگوهای رگرسیونی پژوهش برای تعیین نوع آزمون (تلفیقی یا دادههای تابلویی) مقدار احتمال آمارة اف.لیمر را به‌ترتیب عدد 031/0 و 019/0 (کمتر از 5 درصد) نشان داد؛ درنتیجه، اولویت در استفاده از روش دادههای تابلویی است. برای تعیین نوع روش دادههای تابلویی (آثار ثابت یا آثار زمانی) از آزمون هاسمن استفاده شد که براساس نتایج، استفاده از روش دادههای تابلویی با آثار ثابت در اولویت قرار گرفت. از آزمون جارک - برا[15] برای تشخیص نرمال‌بودن توزیع اجزای اخلال الگوهای پژوهش استفاده شده است. احتمال آمارة جارک - برا به‌ترتیب برابر با 253/0 و 190/0 محاسبه شده است. از آنجا که این مقادیر بیشتر از 05/0 به دست آمده است، فرض صفر مبنی بر نرمال‌بودن اجزای اخلال را نمیتوان رد کرد؛ بنابراین توزیع اجزای اخلال نرمال است؛ با وجود این، براساس قضیۀ حد مرکزی، ضرایب در دادههای با تعداد مشاهدات زیاد، نرمال محسوب میشود؛ هرچند توزیع اجزا نرمال نباشد [15].
جدول (3) نتیجۀ آزمون فرضیة پژوهش با استفاده از معیار اول بیشاطمینانی مدیریت (PredEar)
نتایج برآورد رگرسیون مقطعی سالانۀ ارائه‌شده در جدول (3) نشان میدهد ضریب متغیر بیشاطمینانی مدیریت برابر با 036/0 است. با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از 05/0 به دست آمده است، فرض صفر مبنی بر صفربودن این ضریب تأیید نمیشود؛ به بیان دیگر، این ضریب در سطح خطای 5 درصد معنادار است و تأثیر متفاوتی از صفر در متغیر سررسید بدهی دارد که با توجه به علامت مثبت آن گفتنی است بین بیشاطمینانی مدیریت و ساختار سررسید بدهی، ارتباط مثبت معناداری وجود دارد؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت مدیران بیشاطمینان به بازار بدهی بلندمدت با هزینۀ بدهی بیشتر تمایلی ندارند. از طرفی مدیران بیشاطمینان به پذیرش بدهیهای کوتاهمدت تمایل دارند؛ زیرا وجود بدهی کوتاهمدت، ابزار قدرتمندی برای نظارت بر مدیریت است. از بین متغیرهای کنترلی بیانشده، متغیرهای اقلام تعهدی اختیاری و بتا، تأثیر معناداری در سررسید بدهی ندارد.
جدول (4) نتیجۀ آزمون فرضیة پژوهش با استفاده از معیار دوم بیشاطمینانی مدیریت (OverInv)
نتایج برآورد الگوی رگرسیونی پژوهش با استفاده از معیار دوم بیشاطمینانی مدیریت (OverInv) در جدول (4) نشان داده شده است. با توجه به اینکه سطح معناداری متغیر بیشاطمینانی مدیریت (002/0) کمتر از 05/0 به دست آمده است، فرض صفر مبنی بر صفربودن این ضریب تأیید نمیشود؛ به بیان دیگر، این ضریب در سطح خطای 5 درصد معنادار است و تأثیر متفاوتی با صفر در متغیر سررسید بدهی دارد که با توجه به علامت مثبت آن گفتنی است بین بیشاطمینانی مدیریت و ساختار سررسید بدهی، ارتباط مثبت معناداری وجود دارد؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت مدیران بیشاطمینان به پذیرش بدهیهای کوتاهمدت تمایل دارند؛ زیرا وجود بدهی کوتاهمدت، ابزار قدرتمندی برای نظارت بر مدیریت است؛ از این‌رو، فرضیة نخست پژوهش با استفاده از شاخص دوم بیشاطمینانی (OverInv) نیز تأیید میشود. علاوه بر این، یافتهها نشان میدهد رابطۀ اهرم مالی، اندازۀ شرکت، نرخ بازده داراییها و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام با تصمیمهای تأمین مالی معنادار است. ضریب تعیین تعدیل‌شدۀ الگوی دوم نشان میدهد حدود 31 درصد از تغییرات متغیر وابسته با متغیرهای مستقل و کنترلی تبیین میشود. آمارۀ دوربین – واتسون به میزان 015/2 نشان میدهد خطاها یا تفاوت بین مقادیر واقعی و پیشبینیشده با الگوی رگرسیونی، از یکدیگر مستقل هستند. احتمال آمارۀ F برای الگوها در هر دو الگو نیز نشان‌دهندۀ تأیید الگوها به‌طور کلی در سطح معناداری 95 درصد است.
نتیجهگیری و پیشنهادها مدیران بیشاطمینان احتمال و تأثیر رویدادهای مطلوب را در جریانهای نقدی شرکت بیش از واقع تخمین میزنند و احتمال و تأثیر رویدادهای منفی را کمتر از واقع ارزیابی میکنند. مدیران بیشاطمینان به‌دلیل اعتماد به نفس کاذب، بازدههای آتی پروژههای واحد تجاری را بیشتر برآورد میکنند؛ از این‌رو، ممکن است احتمال و بزرگی شوکهای مثبت جریانهای نقدی آتی حاصل از این پروژهها را بیشتر برآورد کنند و درمقابل، برآورد کمتری از شوکهای منفی داشته باشند. آنها معتقدند واحد تجاری تحت مدیریتشان در بازار سرمایه کمتر از واقع ارزشگذاری شده است؛ از این‌رو، در مواردی که واحد تجاری به تأمین مالی نیاز داشته باشد، تأمین مالی با انتشار اوراق بدهی را به انتشار سهام ترجیح میدهند و با انتخاب بدهی با سررسید کوتاهتر، ثروت سهامداران را میتوانند افزایش دهند [23][24]. مدیران بیشاطمینان نیز معتقدند ارزشگذاری اشتباه برای بدهی بلندمدت نسبت به بدهی کوتاهمدت شدیدتر است؛ از این‌رو، مدیران بیشاطمینان معتقدند با استفاده از بدهی کوتاهمدت (برای به‌حداقل‌رساندن تأثیر ارزشگذاری اشتباه) به همراه هزینههای کمتر در هنگام رسیدن خبر خوب در آینده، منابع مالی جدید را میتوانند تأمین کنند [24]. یکی از مهمترین عوامل تعیینکنندۀ ساختار سررسید بدهی بررسی شد. بدین‌منظور، نمونهای متشکل از 91 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دورۀ زمانی 1386 تا 1393 آزموده شد. نتایج پژوهش نشان داد بیشاطمینانی مدیریت، تأثیر مثبت معناداری در ساختار سررسید بدهی دارد؛ یعنی شرکتهای با مدیران بیشاطمینان، با انتخاب درصدبیشتری از بدهی کوتاهمدت، ساختار سررسید بدهی کوتاهتری اتخاذ میکنند و ریسک نقدشوندگی مربوط به این سیاست تأمین مالی، آنان را از این رفتار باز نمیدارد. علاوه بر این، یافتهها نشان داد رابطۀ اهرم مالی، اندازۀ شرکت، نرخ بازده داراییها و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام با تصمیمهای تأمین مالی، معنادار است. نتایج این پژوهش دربارۀ رابطۀ بیشاطمینانی مدیریت و ساختار سررسید بدهی با نتایج پژوهش هوانگ و همکاران [23] مطابقت دارد. نتایج پژوهش حاضر دربارۀ ارتباط بین ریسک سیستماتیک (بتا) و ساختار سررسید بدهی با نتایج پژوهش هوانگ و همکاران [23] مطابقت ندارد. نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش حاجیها و اخلاقی [18] دربارۀ رابطۀ اهرم مالی و اندازۀ شرکت با ساختار سررسید بدهی تطابق ندارد. با توجه به نتایج حاصل و مرور مبانی پژوهش، پیشنهادهای زیر ارائه میشود: یکی از پیامدهای ضمنی بیشاطمینانی، نبود آیندهنگری واقعی است؛ بنابراین لازم است مدیران و تصمیمگیرندگان، خود را در برابر بیشاطمینانی محافظت و مشاوران مالی در این زمینه به آنها کمک کنند. مدیران و سرمایهگذاران بیشاطمینان در‌نتیجۀ این باور که آنها اطلاعات ویژهای در اختیار دارند، معاملات پرحجمی را نیز انجام میدهند. مطالعات تجربی نشان میدهد انجام معاملات زیاد، غالباً به بازده ضعیف در بلندمدت منجر میشود. در این حالت، بهترین توصیه این است که از آنان بخواهیم سوابق تاریخی معاملات خود را مرور و بازده خود را محاسبه کنند. به حسابرسان توصیه میشود در برنامهریزی حسابرسی خود، بیشاطمینانی مدیریت را به‌عنوان یکی از مهمترین ویژگیهای شخصیتی مدیران مدّنظر قراردهند تا از این طریق نیز اقدامات خود را برای کاهش ریسک نبودکشف کامل کنند. برای تکمیل این پژوهش و انجام پژوهشهای بیشتر در حوزههای مرتبط با این پژوهش، بررسی ارتباط بین کیفیت کنترلهای داخلی و بیشاطمینانی مدیریت، بررسی تأثیر بیشاطمینانی مدیریت در مدیریت سود، بررسی تأثیر بیشاطمینانی مدیریت در کیفیت سود و به‌طور کلی، کیفیت گزارشگری مالی پیشنهاد میشود. برخی از مهمترین محدودیتهای پژوهش حاضر عبارتند از: نداشتن سابقۀ زیاد شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار تهران به محدودیت شرکتهای مدّنظر منجر شد. نبود دادههای لازم و در خور اتکا برای محاسبۀ متغیرهای پژوهش دربارۀ برخی از شرکتها موجب بررسی‌نشدن آنها شد که این امر در قابلیت تعمیم نتایج به جامعۀ آماری تأثیر میگذارد. تعدیلات سنواتی و برخی از بندهای شرط مندرج در گزارشهای حسابرسی ازجمله عوامل مؤثر در اندازهگیری سود است؛ اما به‌دلیل دسترسی‌نداشتن به اطلاعات لازم، تعدیل بابت این اقلام دشوار بود؛ بنابراین، این موارد، نتایج پژوهش را تحت تأثیر قرار میدهد. از آنجایی که متغیر بیشاطمینانی مدیریت به ویژگیهای شخصیتی افراد بستگی دارد، لازم است دورة زمانی مدّنظر در حد امکان کوتاه باشد. در این صورت، جابهجایی اعضای هیأت مدیره و مدیران سازمان، نتایج بهتر و در خور اتکاتری به دست میدهد. یکی از مشکلات دورة زمانی کوتاهتر، کاهش تعداد مشاهدات (سال - شرکت) است. این پژوهش متأثر از برخی عوامل کلان نظیر نرخ تورم، نرخ سود تسهیلات دریافتی و نرخ ارز است که فرض شده است اثر آنها برای همۀ شرکتها و مشاهدات یکسان است؛ در حالی که ممکن است چنین نباشد؛ بنابراین عواملی از این قبیل ممکن است نتایج پژوهش حاضر را تحت تأثیر قرار دهد. [1]. منظور از ساختار بدهی در مبانی مالی ساختار زمانی سررسید بدهیها است. براساس سررسید، بدهیها در ساختار مالی شرکت به دو گروه بدهیهای بلندمدت (با سررسید بیشتر از یک سال) و بدهیهای کوتاهمدت (با سررسید کمتر از یک سال) تقسیم میشود. میزانی از این دو گروه که شرکت در ساختار مالی خود میگنجاند، ساختار سررسید بدهی نامیده میشود [42]. [2]. فرض «عقلایی بودن» تصمیمگیرندگان و سرمایهگذاران به‌عنوان الگوی سادهای از رفتار انسان، یکی از پایههای اصلی دانش مالی کلاسیک است و تقریباً تمامی نظریههای مالی کلاسیک مثل نظریۀ سرمایهگذاری، بازار کارای سرمایه، الگوی قیمتگذاری داراییهای سرمایهای (CAPM) و نظریۀ نمایندگی (Agency Theory) متأثر از این فرض است. از نظر دانش مالی رفتاری، این فرض به‌دلیل واقعی‌نبودن آن، رفتار تصمیمگیرندگان و سرمایهگذاران را نمی‌تواند توضیح دهد [6]. [3]. Overconfidence [4]. Agency Cost [5]. Leverage [6]. Maturity Matching [7]. Taxes [8]. Signaling [9]. Stock Options [10]. Net Purchases of the Firm’s Shares by the CEO [11]. Firms’ Investment Decisions [12]. OverInvestment [13]. Discretionary Accruals [14]. Market to Book Ratio [15]. Jark-Bera | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[1] Abor, J. (2007). Agency theories determinants of debt levels: Evidence from Ghana. Review of Accounting and Finance. 7(2): 183-192.
[2] Ahmed, A. S., & Duellman, S. (2013). Managerial overconfidence and accounting conservatism. Journal of Accounting Research. 51(1): 1-30.
[3] Alcock, J., Finn F. C., & Kelvin J. T. (2010). The determinants of debt maturity in Australian firms, Accounting & Finance, Forthcoming, available at: http://ssrn.com/abstract=1728565.
[4] Ben-David, I. Graham, J., & Harvey, C. (2010). Managerial miscalibration. National Bureau of Economic Research. Working Paper Series No. 16215. Available in: http://www.nber.org/papers/w16215.
[5] Bertrand, M., & Schoar, A. (2003). Managing with style: The effect of managers on firm policies. Quarterly Journal of Economics. 118(4): 301–330.
[6] Blue, G., & Hasani Alghar, M. (2015). Examining managerial overconfidence effect on earnings smoothing in companies listed in Tehran Stock Exchange, Journal of Accounting Knowledge. 6(21): 33-56 [in Persian].
[7] Campbell, T. C., Gallmeyer, M., Johnson, S. A., Rutherford, J., & Stanley, B. W. (2011). CEO optimism and forced turnover. Journal of Financial Economics, 101(3): 695-712.
[8] Chavoshi, K., Rastegar, M., & Mirzaee, M. (2015). Examination of the relation between managerial overconfidence and financing policies in Tehran stock exchange. Financial Knowledge of Securities Analysis. 8(25): 1-136 (in Persian).
[9] Chen, S., Lai, S., Liu, C., & McVay, S. (2014). Overconfident managers and internal controls. Working paper. National Taiwan University and University of Washington, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2510137 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2510137
[10] Chen, I. Ju., & Lin, S. (2012). Will managerial optimism affect the investment efficiency of a firm? 2nd Annual International Conference on Accounting and Finance (AF 2012). Procedia Economics and Finance. 2:73 – 80.
[11] Duellman, S., Hurwitz, H., & Sun, Y. (2015). Managerial overconfidence and audit fees. Journal of Contemporary Accounting & Economics. 11(2): 148-165.
[12] Fallahshams, M., Ghalibaf Asl, H., & Nobakht Saraei, S. (2010). The impact of experience on risktaking, overconfidence and herding of investment companies’ managers. Journal of Securities Exchange, 12: 25-42 (in Persian).
[13] Fan, JP.H. Titman, S., & Twite, G. (2010). An international comparison of capital structure and debt maturity choices. NBER working paper series, Working Paper 16445, available at: http://www.nber.org/papers/w16445,National Bureau of Economic Research.
[14] Gomariz, M, C., & Ballesta, J, P. (2013). Financial reporting quality, debt maturity and investment efficiency. Journal of Banking and Finance, 40: 494-506.
[15] Greene, W. (2011). Econometric Analysis. Seventh ED. United states of America: Prentice-hall publication.
[16] Gujarati, D. N., & Porter, D. C. (2009). Basic Econometrics. McGraw-Hill International student edition.
[17] Hackbarth, D. (2008). Managerial traits and capital structure decisions. Journal of Financial and Quantitative Analysis. 43 (4): 843–882.
[18] Hajiha, Z., & Akhlaghi, H. (2013). The Investigation of the board characteristics' effect on firm debt maturity structure. Management Accounting. 17(2): 59-74 [in Persian].
[19] Hashemi, S. A., Samadi, S., & Hadian, R. (2014). The effect of financial reporting quality and maturity of debt on investment efficiency. Empirical Studies in Financial Accounting Quarterly. 11: 117-143. (in Persian).
[20] Hay, D. C., Knechel, W. R., & Wong, N. (2006). Audit fees: a meta-analysis of the effect of supply and demand attributes. Contemporary Accounting Research. 23 (1), 141-191.
[21] Heaton, J. (2002). Managerial optimism and corporate finance. Financial Management. 31(2): 33– 45.
[22] Hsieh, T., Bedard, J. C., & Johnstone, K. M. (2014). CEO overconfidence and earnings management during shifting regulatory regimes. Journal of Business Finance & Accounting. 41(9)(10): 1243-1268.
[23] Huang, R., Tan, K., & Faff, R. W. (2016). CEO overconfidence and corporate debt maturity. Journal of Corporate Finance. (36): 93-110.
[24] Ishikawa, H., & Takahashi, K. (2010). Overconfident managers and external financing choice. Review of behavioral finance. 2(1): 37–58.
[25] Kim, J. B., Wang, Z., & Zhang, L. (2014). CEO overconfidence and stock price crash risk. Working Paper, Availble: Http://www.ssrn.com.
[26] Kirch, G., & Terra, P.R. (2012). Determinants of corporate debt maturity in South America: Do institutional quality and financial development matter? Journal of Corporate Finance. 18(4): 980-993.
[27] Korner, P. (2007). The determinants of corporate debt maturity structure: evidence from czech firms, finance an úver - Czech Journal of Economics and Finance. 57(3-4): 142-158.
[28] Libby, R., & Rennekamp, K. (2012). Self-serving attribution bias, overconfidence, and the issuance of management forecasts. Journal of Accounting Research. 50(1): 197-231.
[29] Lin, Y. H., Hu, S. Y., & Chen, M. S. (2005). Managerial optimism and corporate investment: Some empirical evidence from Taiwan. Pacific-Basin Finance Journal. 13(5): 523-546.
[30] Madan, K. (2007). An analysis of the debt-equity structure of leading hotel chains in India. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 19(5): 397-414.
[31] Malmendier, U. & Tate, G. (2005). CEO overconfidence and corporate investment. European Financial Management. 11(5): 649-659.
[32] Malmendier, U. Tate, G., & Yan, J. (2011). Overconfidence and early-life experiences: The effect of managerial traits on corporate financial policies. The Journal of Finance, 66(5): 1687-1733.
[33] Mashayekh, S., & Behzadpur, S. (2015). The effect of managers' overconfidence on dividend policy in the firms listed in Tehran Stock Exchange, The Iranian Accounting and Auditing Review. 21(4): 485-504. ( in Persian).
[34] Moradi, J., Ahmadi, G. (2011). Determinates of corporation investment behavior in the imperfect capital markets, Financial Accounting Researches. 3(2): 125-136. (in Persian).
[35] Muradoglu, Y. G., Onay, C., & Phylaktis, K. (2011). Capital structure and debt maturity in Europe. Online Available at SSRN: http: //ssrn.com (accessed 7 December 2012).
[36] Ortiz, M. H., & Penas, M. F. (2008). Lending to small businesses: The role of the loan maturity in addressing information problems. Small Business Economics. 30(4): 361-383.
[37] Pompian, Michel M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Management, Translated by: Ahmad Badri. Kayhan Publishing.
[38] Presley, T. J., & Abbott, L. J. (2013). CEO overconfidence and the incidence of financial restatement. Advances in Accounting. 29 (1): 74-84.
[39] Rahimian, N., Tavakolnia, E., & Karamlou, M. (2013). Adjusted auditor's opinion and debt maturity structure. The Financial Accounting and Auditing Researches. 20(5): 157-180. (in Persian).
[40] Scherand, C. M., & Zechman, S. L. (2012). Executive overconfidence and the slippery slope to financial misreporting. Journal of Accounting and Economics. 53:311–29.
[41] Stephan, A., Talavera, O., & Tsapin, A. (2011). Corporate debt maturity choice in emerging financial markets, The Quartly Review of Economics and Finance, 51: 141-151.
[42] Terra, P. R. S. (2010). Determinants of corporate debt maturity in Latin America. European Business Review. 23(1): 45-70. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,495 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,496 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||