ارائۀ مدل تلفیقی IAHP/DEA به منظور ارزیابی پیمانکاران صنایع ساخت‌وساز با وجود داده‌های نادقیق

ارائۀ مدل تلفیقی IAHP/DEA به منظور ارزیابی پیمانکاران صنایع ساخت‌وساز با وجود داده‌های نادقیق

حمزه امین طهماسبی¹، رضا توکلی‌مقدم^2*، سیداسماعیل نجفی¹

1- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات - گروه مهندسی صنایع - تهران - ایران

2- دانشکده مهندسی صنایع،‌ پردیس دانشکده­های فنی - ‌دانشگاه تهران - تهران - ایران

3- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات - گروه مهندسی صنایع - تهران - ایران

چکیده

 یکی از مهم‌ترین مسائلی که سازمان‌های پروژه‌محور با آن مواجه­اند،‌ مسئلۀ برون‌سپاری فعالیت‌ها به‌منظور تمرکز بر مدیریت یکپارچۀ آن‌هاست. صنایع ساخت­وساز پروژه­ای نیز با توجه به ماهیت خود و گسترۀ کاری وسیعی که دارند، از این امر مستثنی نیستند. انتخاب پیمانکار بر مبنای کمترین قیمت پیشنهادی، نه‌تنها نتوانسته است از مخاطرات پیش روی کارفرمایان و سرمایه­­گذاران این صنعت بکاهد، بلکه با وجود توسعۀ روش­های پیش ارزیابی، همچنان از جمله عوامل اصلی در ناکامی پروژه‌ها و تشدید ریسک­های سرمایه‌گذاری در این حوزه است. در این مقاله، حل مسئلۀ انتخاب و ارزیابی مجدد پیمانکاران با استفاده از روش ناپارامتریک تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) ارائه می­شود. تمایلات کارفرمایان بر به‌کارگیری تعداد زیاد معیارها از طرفی و مواجهه با تعداد اندک پیمانکاران در مناقصات اجرایی به‌سبب تخصصی‌بودن کارها از طرف دیگر موجب افزایش تعداد پیمانکاران در مرز کارایی خواهد شد؛ لذا به‌منظور رفع این مشکل، مدلی تلفیقی با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی بازه­ای(IAHP) و تحلیل پوششی داده­ها توسعه داده می­شود. فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی بازه­ای به‌سبب وجود داده­های نادقیق در قضاوت خبرگان مدنظر قرار می­گیرد. نتایج حاصله، نشان از این قدرت تفکیک‌‌پذیری بالای مدل پیشنهادی دارد.

واژه‌های کلیدی: انتخاب پیمانکار، تحلیل سلسله‌مراتبی بازه‌ای،‌ تحلیل پوششی داده­ها، سازمان پروژه‌محور، قدرت تفکیک‌پذیری.

1- مقدمه

 سازمان‌های پروژه‌محور، ‌به سازمان‌هایی اتلاق می‌شود که در آن‌ها اغلب، محصولات طرحی ازپیش‌تعیین‌شده ندارند و سفارشی محسوب می‌شوند. این سازمان‌ها اغلب در چند پروژه به‌صورت هم‌زمان درگیر هستند. با توجه به برنامۀ توسعۀ کشور، صنایعی همچون صنایع ساخت هوایی، دریایی، فراساحل و از این دست به‌عنوان سازمان‌های پروژه‌محور مهم و حیاتی برای کشور به شمار می‌آیند. از طرفی با به‌کارگیری استراتژی‌های جدید برای خرید و تولید، پیمانکاران نقش مهمی را در دستیابی به رقابتی هوشمند و یکپارچه ایفا می­کنند. از‌این‌رو انتخاب پیمانکار مناسب و ارزیابی آن‌ها، یک عنصر حیاتی از این استراتژی­ها است.

امروزه،رویه­هایگوناگونیدرانتخابپیمانکارانبه کارگرفتهمی­شود،ازقبیل:مناقصۀآزاد،مناقصۀمحدود-انتخابی،ارزیابی مقدماتی،مذاکرهباآن‌هاویابه‌صورتترکیبیازرویه­هایگوناگون. برگزاری مناقصه و برگزیدن پیمانکار بر مبنای کمترین قیمت پیشنهادی، سنتی­ترین استراتژی تاریخی کارفرمایان برای کمینه‌کردن ریسک برون‌سپاری پروژه‌ها بوده تا آنجا که این روش همچنان از جمله رویکردهای متداول و بلارقیب در بسیاری از کشورها است (هارپ¹، 1990). زمانیکهپروژهنیازمندتکنولوژیخوبوبامهارتخاص می­باشد،کارفرماازمناقصۀمحدود-انتخابیاستفادهمی­کندوتنهاپیمانکارانیمی‌تواننددرمناقصهشرکتکنندکهنیازمندی‌های پروژهراارضاکنند. ازسیستمارزیابیمقدماتی،زمانیاستفادهمی‌شودکهبهپیمانکارانِ باقابلیتپایین­ترازحداقل قابلیت­هایمدنظرکارفرما،امکانسپردنپروژهنباشد. زمانیکهقراردادبسیارپیچیدهاستومشخصاتفنیومالیمنحصر‌بهفرددارد،یادارایشرایطاضطراریاستویاهیچیکازشرایطمربوطبهسایرروش‌هارانداشتهباشد(برایمثال دربلاهایطبیعیوجنگ) ازرویۀمذاکرهومباحثه استفادهمی­‌شود. پذیرش پیشنهاد بر مبنای کمترین قیمت، هرچند ممکن است در ظاهر، کاهش هزینه­های دورۀ ساخت را به همراه داشته باشد، اما یافته‌های تجربی حاکی از آن است که جمع هزینه‌های ناشی از تقلیل کیفیت و کاهش عمر اقتصادی متأثر از آن، دردراز مدت از ارزش مالی طرح کاسته و این به نوبۀ خود، تاثیر کاهش هزینه های احتمالی را کمرنگ خواهد کرد (هاتوش و اسکیتمور²،‌1998؛ هوانگ³،2011). در یک نگرش کلی، روند انتخاب پیمانکار، برگزیدن مناسب­ترین گزینه برای انجام پروژه است؛ به‌نحوی‌که بتوان با توسل به آن حصولبهترین ارزش مالی را در زمان معین تضمین کرد (سینگ و تیونگ⁴، 2005).

روش ارزیابی کیفی مناقصۀ گران به‌عنوان مکمل روش سنتی کمترین قیمت پیشنهادی در کنفرانس 1965ASCE، معرفی شد (وارا و بروشنر⁵، 2006). پالانسواران و کوماراسوامی⁶ (2001) برای ارزیابی مقدماتی پیمانکاران مدل جامعی ارائه کرده­اند. این مدل براساس تحقیقات و مطالعات مستمر در کشور هنگ‌کنگ طراحی شده است. پیش‌ارزیابی فرایندی است که طی آن صلاحیت مناقصۀ گران را کارفرما و بر اساس معیارهای تضمین‌کنندۀ موفقیت پروژه، احراز می‌کند و مناقصه‌گران واجد صلاحیت لازم، برای ارائۀ پیشنهاد مالی (و گاه فنی، بازرگانی و مالی) فراخوانده می­شوند (مور⁷، 1985). نخستین‌گام در پیش ارزیابی مناقصۀ گران، تعریف معیارهای ارزیابی و تعیین اهمیت نسبی آن‌ها است که در بخش بعدی معرفی خواهند شد.

در این مقاله، پس از انتخاب و معرفی معیارهای ارزیابی و انتخاب پیمانکاران با استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای و پیمایشی، به ارائۀ مدلی تلفیقی به‌منظور انجام این مهم پرداخته می‌شود. مدل ارائه‌شده باید توانایی مقابله با بی‌دقتی موجود در قضاوت تصمیم‌گیرندگان برای ارزیابی معیارها نسبت به یکدیگر را داشته باشد و درنهایت بهترین پیمانکار را معرفی کند.

این مقاله به‌ترتیب زیر سازماندهی شده است: بخش دوم به بررسی و تعریف معیارهای ارزیابی و رویکردهای ارائه‌شده به‌منظور حل مسئله خواهد پرداخت. در بخش سوم، روش تحقیق و معیارهای استفاده‌شده معرفی خواهد شد. در بخش چهارم مدل تلفیقی برای حل مسئلۀ توسعه داده شده و مسئله با توجه به داده‌های واقعی موجود حل می‌شود و بالاخره بخش پنجم نیز به نتیجه‌گیری اختصاص یافته است.

2- مروری بر معیارهای ارزیابی پیمانکاران و رویکردهای حل مسئله

در این بخش معیارهایی که به‌منظور ارزیابی و انتخاب پیمانکاران بیشتر استفاده شده‌اند و همچنین رویکردهای توسعه‌داده‌شده برای حل این مسئله، بررسی و شناسایی می‌شوند؛ اگرچه در طول یک‌و‌نیم قرن اخیر ایدۀ انتخاب پیمانکار بر مبنای کمترین قیمت پیشنهادی از جمله متداول‌ترین روش‌های انتخاب پیمانکار بوده است (جوآن⁸ و همکاران، 2009، نورعالم⁹ و همکاران، 2011)، اما طبق تحقیقات انجام‌شده، عمق ناکارآمدی و لزوم بازنگری در این ساز‌و‌کار و روش‌های برگرفته از آن نیز اثبات شده است (هاتوش و اسکیتمور، ‌1998؛ سینگ و تیونگ، 2006؛ دمیرسی¹⁰ و همکاران، 2009). وات¹¹ و همکاران (2010)، در مقالۀ خود به بررسی اهمیت نسبی ارزیابی پیمانکاران و معیارهای انتخاب آنان پرداخته‌اند. دیکسون¹²(1966)، یکی از اولین کسانی است که در زمینۀ انتخاب پیمانکاران فعالیت کرده و بیش از 23 معیار را که مدیران در انتخاب پیمانکاران از آن‌ها استفاده می‌کنند را مشخص کرده است.

 طی دو دهۀ اخیر تحقیقات زیادی براساس متدولوژیِ توزیع پرسش‌نامه و مصاحبه با خبرگان صورت پذیرفته که براساس آن معیارهای ارزیابی پیمانکاران تعریف و رتبه‌بندی شده‌اند. از معیارهای مختلف معرفی‌شده، علاوه‌بر قیمت پیشنهادی در مقالات مختلف می‌توان به توان مالی، تجهیزات و ماشین­ها، نیروی انسانی، ساختار سازمانی، ‌توان تکنولوژیکی،‌ دانش و تجربه، کار مشابه،‌ فاصلۀ جغرافیایی، شهرت و اعتبار، رتبۀ شرکت، نظام کیفیت، سوابق ادعای خسارت، سازمان مدیریت پروژه، ایمنی، حجم و ظرفیت کاری، عملکرد پیشین، طرح تکنولوژیک، دردسترس‌بودن پرسنل کلیدی، ‌مدیریت کارگاهی، برنامۀ ساخت، کیفیت ساخت، تعداد عدم‌انطباق و ‌تعداد سوانح اشاره کرد. سیدهارتا¹³ (2010)، به‌منظور ارزیابی پیمانکارانِ توسعۀ شهری در مناقصات دولتی و به‌عنوان مطالعۀ موردی در کشور هند، معیارهای زمان تکمیل پروژه، زمان وارانتی و امتیاز عملکرد گذشتۀ پیمانکاران را علاوه‌بر معیار قیمت پیشنهاد کرد.

 رتبه‌بندی انجام‌شده در مقالات مختلف نشان می­دهد که معیار قیمت پیشنهادی همواره رتبۀ اول را در بین معیارها نداشته و گاهی از امتیاز برابری با سایر معیارها برخوردار بوده است (هاتوش و اسکیتمور، ‌1998؛ سینگ و تیونگ، 2006؛ راسل¹⁴، 1998؛ هالت¹⁵ و همکاران، 1994؛ پالانسواران و کوماراسوامی، 2001؛ شن و لیو¹⁶، 2003؛ وات و همکاران، ‌2009). بررسی‌های انجام‌شده توسط شن و همکاران (2006) بیانگر آن است که از میان 45 معیار پرسیده‌شده از خبرگان صنعت ساختوساز چین، معیارهای قیمت پیشنهادی، مدت ساخت، تجربۀ انجام پروژه­های مشابه و مدیریت کارگاهی در ردیف چهار معیار پر اهمیت پروژه‌ها بوده است. وانگ و هالت¹⁷ (2001) مدلی را ارائه کردند که به‌وسیلۀ آن بتوان پیمانکاران را به دو گروه ضعیف و قوی طبقه‌بندی کرد تا کارفرمایان قبل از تصمیم گیری برای انتخاب نهایی، ‌از کارایی احتمالی آنان اطلاع داشته باشند. وات و همکاران (2010) به‌منظور رتبه‌بندی نُه معیار عمومی از رویکرد طراحی آزمایش استفاده کرد و معیارهای تخصص فنی و هزینه را مهم­ترین معیارها معرفی نمود. دُلُی¹⁸ و همکاران (2011) ضمن بررسی 29 معیار و دسته‌بندی آن‌ها در پنج دستۀ عمده و استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده از چندین پروژه با اندازۀ متوسط در کشور استرالیا، معیارهای برنامه‌‌ریزی فنی و متخصصین کنترل را عوامل کلیدی موفقیت پروژه معرفی کرده است. از نظر وات و همکارانش(2009)، معیارهای ارزیابی پیمانکاران در مناقصات در 16 دستۀ مختلف نمایش داده می‌شود. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که معیارهای توانایی مدیریت و ظرفیت فنی، تجربه و عملکرد گذشته، شهرت، روش تحویل و راه‌حل‌های روشی، ‌برترین معیارها در مناقصات بوده‌اند.

برای حل مسئلۀ انتخاب پیمانکار، روش­های بسیاری به حالت تکی و یا ترکیبی به کار برده شده است. سوادی چولابی (1383) با استفاده از نظرهای خبرگان، معیارهایی را برای رتبه‌بندی پیمانکاران در پروژه‌های عمرانی شهرداری مشخص کرده و سپس با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره اقدام به رتبه‌بندی پیمانکاران کرده است. ناصری و افسر (1390) به‌منظور انتخاب پیمانکاران در پروژه­های نرم‌افزاری از چارچوب کارت امتیازی متوازن فناوری اطلاعات و روش دلفی برای تعیین معیارهای ارزیابی استفاده کردند و با استفاده از پرس‌شنامه و روش آنتروپی اهمیت هر معیار را تعیین نمود. آن‌ها درنهایت پیمانکار برتر را با روش تاپسیس انتخاب نمودند. جاسکُوْسکی¹⁹ و همکاران (2010) از قضاوت چند تصمیم‌گیرنده و تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی فازی برای تعریف وزن معیارهای انتخاب پیمانکار در فرایند مناقصه‌های عمومی در کشور لهستان استفاده کردند. نتایج مقاله حاکی از آن است که AHP فازی بهتر از AHP سنتی عمل کرده است. رزمی و همکاران (1386) به‌منظور ارزیابی و انتخاب پیمانکاران عمرانی در مناقصه‌ها در ایران، از روش MADM فازی با استفاده از شیوۀ‌ متغیرهای بیانی برای رتبه‌بندی و انتخاب بهترین پیمانکار در مناقصه استفاده کرده‌اند. جوان و همکاران (2009) جهت ارزیابی پیمانکاران تمیزکاری از رویکردهای QFD فازی و PROMETHEE استفاده کرده‌اند. مظاهری‌زاده و همکاران (1392) با تلفیق روش­های تصمیم‌گیری چندمعیاره PROMETHEE و AHP شاخص­های مؤثر در انتخاب پیمانکاران پروژه‌های فاینانس شرکت آب‌و‌فاضلاب مشهد را شناسایی و ارزیابی کردند. هاتوش و اسکیتمور (1997) یک متدولوژی بر مبنای روش پرت به‌منظور  ارزیابی مقدماتی پیمانکاران پیشنهاد کردند. درویش²⁰ و همکاران(2009) کاربرد تئوری گراف و روش­های ماتریسی را برای رتبه‌بندی پیمانکاران بررسی نموده‌اند. کوماراسوامی²¹ (1996) ارزیابی پیمانکاران را ازطریق ارزیابی ورودی‌ها و خروجی‌ها با استفاده از رویکردهای پیشرو و پسرو توضیح داده است. لام²² و همکاران (2009) از شبکۀ عصبی SVM برای پیش‌ارزیابی استفاده کردند. هالت²³ (1988) از مدل‌های بسپوک، آنالیز چندمعیاره، تئوری بهره‌برداری چند معیاره،  رگرسیون چندگانه، آنالیز خوشه‌ای به‌منظور انتخاب پیمانکاران استفاده کرد. سارکیس²⁴ و همکاران (2012) مسئلۀ انتخاب پیمانکار را در محیط­های ساختی که در آن مسائل اقتصادی، اجتماعی و توسعه پایدار اهمیت دارد،‌ بررسی و برای حل مسئله مدلی را بر پایه AHP و ANP توسعه دادند. مهدی²⁵ و همکاران (2002) یک سیستم پشتیبانی تصمیم­گیری چندمعیاره برای انتخاب بهترین پیمانکار پیشنهاد کرده است و از روش دلفی جهت اخذ نظرات خبرگان برای تعیین ارزش معیارها استفاده می­کند. سیدهارتا (2010)، جهت حل مسئلۀ خویش یک مدل برنامه ریزی آرمانی را توسعه داده است. یانگ²⁶، وانگ و یانگ (2012) جهت بهبود محاسبه ناسازگاری در ماتریس مقایسات زوجی AHP، از الگوریتم انبوه ذرات (PSO) استفاده کرده و مسئله انتخاب پیمانکار را با آن حل کرده است. پلبانکیوکس²⁷ (2012) جهت پیش ارزیابی پیمانکاران، ضریب نفوذ اهداف مدنظر کارفرمایان پروژه­ها را بر معیارهای ارزیابی پیمانکاران مدنظر کارشناسان، برای محاسبۀ امتیاز ارزیابی به کار گرفته است. عدم­قطعیت موجود در طبیعت پروژه‌های ساخت و نظرهای تصمیم‌گیران در مقالۀ نییِتو مورتو و رزویلا²⁸ (2012)، با متغیرهای زبانی و تئوری مجموعه‌های فازی، حل شده است. لِی و همکاران²⁹ (2010) اثبات کردند که جهت پیش‌ارزیابی در مناقصات، تحلیل پوششی داده­ها در مقایسه با روش رتبه دهی وزنی، جواب­های درست تر و قابل اطمینانی ایجاد می­کند. جوان (2009) جهت انتخاب پیمانکار تمیزکاری منازل و نحوه بهبود آن‌ها از روش‌های DEA و CBR استفاده کرده است.

3- روش تحقیق

انتخاب روش تحقیق بستگی به اهداف و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین، هنگامی می‌توان دربارۀ روش تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش و همچنین اهداف و وسعت آن مشخص باشد. در بسیاری از مواقع، در پژوهش از روش تحقیق ترکیبی استفاده می‌شود (کرباسیان و همکاران، 1390).

 در این مقاله، برای جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز از روش‌های کتابخانه‌ای و پیمایشی استفاده شده است. معیارهای ارزیابی پیمانکاران ساخت و اجرای پروژه‌های کشتی‌سازی، با توجه به نوع کار و براساس سوابق و تجارب گذشتۀ خبرگان دست‌اندرکار صنعت کشتی‌سازی از طریق ابزار مصاحبه و پرسش‌نامه  و استفاده از روش دلفی شناسایی شد. روایی پرسش‌نامه با استفاده از نظرهای خبرگان و پس از انجام پاره­ای اصلاحات تأیید شد. سپس این پرسش‌نامه برای 32 نفر از خبرگان و کارشناسان ارسال شد. از میان تعداد 27 پرسش‌‌نامه تکمیل‌شده، دو تای آن‌ها به دلیل کامل‌نبودن از نتایج کنار گذاشته شد. همچنین به‌منظور ارزیابی پایایی سؤالات پرسش‌نامه از ضریب آلفای گرونباخ استفاده شد. با استفاده از نرم‌افزار SPSS، ضریب آلفای گرونباخ کل پرسش‌نامه برابر 85/0 بود که با توجه به اختلاف آن از 7/0 نشان از پایا‌بودن پرسش‌نامه دارد.

 معیارهای حاصل عبارتند از: 1. توان نیروی انسانی؛ 2. تجهیزات و ماشین‌آلات؛ 3. سابقۀ کاری مرتبط با شرکت در ساخت سازه‌های مشابه؛ 4. تشکیلات سازمانی و مدیریتی از جمله: داشتن چارت سازمانی، شرح وظایف و گواهینامۀ مدیریت کیفیت؛ 5. حسن شهرت نزد کارفرمایان قبلی و فعلی؛ ‌ 6. توان مالی- اقتصادی؛ 7) قیمت پیشنهادی؛ 8. مطابقت کیفیت تولید متناسب با استاندارد موسسۀ رده‌بندی مورد‌تأیید کارفرما؛ 9. تطابق عملکرد و زمان‌بندی گانت چارت اجرای پروژه و 10) تطابق هزینۀ تمام‌شده پروژه با هزینۀ پیش‌بینی و توافق‌شده که از نظر ماهیت 7 معیار اول معیار جزء ورودی‌های اجرای پروژه  و 3 معیار بعدی به‌عنوان معیارهای خروجی هستندند چراکه از نظر ماهیت منتج از اجرای پروژه‌ها و خروجی عملکرد پیمانکاران محسوب می­‌شوند.

این مقاله به‌منظور مقایسه و رتبه‌بندی پیمانکاران، یک روش تحلیل پوششی داده‌ها را توسعه داده است. مزیت روش تحلیل پوششی داده‌ها ناپارامتریک‌بودن آن است. در‌واقع در روش­های ناپارامتریک، هیچ فرم تابع پیش‌فرض برای تابع تولید در نظر نمی­گیریم و تابع تولید با استفاده از خروجی­ها و ورودی­های واحدهای تولیدی و به‌وسیلۀ خود واحدها تعیین می­شود. در این روش به‌جای استفاده از روش­های آماری از روش­های برنامه­ریزی ریاضی استفاده شده است و به جای تابع تولید به مرز تولید توجه می­شود. مدل DEA از روش‌های تابع تولید مرزی به‌منظور رسیدن به شاخصی برای اندازه‌گیری کارایی واحد استفاده می­کند.

برای اینکه نتایج مدل DEA کارا شود، باید n≥3(m+s) جهت افزایش قدرت تفکیک­پذیری برقرار باشد که در آن m وs  تعداد ورودی‌ها و خروجی‌ها و n تعداد DMU هاست. تعداد زیاد معیارهای مدنظر برایی ارزیابی، منجر به تراکم بالای واحدهای تصمیم­گیری مورد ارزیابی در مناقصات شده و با توجه به تعداد کم شرکت‌کنندگان در مناقصات، به‌سبب تخصصی‌بودن پروژه­ها، قاعدۀ n≥3(m+s) رعایت نمی­شود. لذا به‌منظور افزایش قدرت تفکیک­پذیری در حل ارائه‌شده، از کنترل وزن معیارها استفاده می‌شود. ارزیابی معیارها نسبت به یکدیگر و درجه­بندی آن‌ها با توجه به بی‌دقتی موجود در قضاوت تصمیم‌گیرندگان و خبرگان با استفاده از مقایسات زوجی بازه­ای، انجام می­شود. تجزیه‌و‌تحلیل سلسله‌مراتبی برای تصمیم‌گیری برپایۀ ارزیابی ذهنی مجموعه­ای از گزینه­ها بر اساس چندین شاخص و یا ساختار سلسله‌مراتبی طراحی شده است. این روش را اولین‌بار ساعتی در سال 1970 پیشنهاد کرد. این مدل بر سه اصل استوار است (اصغرپور، 1385): برپایی یک ساختار و قالب سلسله‌مراتبی برای مسئله، برقراری ترجیحات از طریق مقایسات زوجی و برقراری سازگاری منطقی بین اندازه‌گیری­ها. فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، ساختار و چارچوبی به‌منظور همکاری و مشارکت گروهی در تصمیم­گیری­ها یا حل مشکلات مهیا می کند. علاوه‌برآن، نیاز به مقایسات زوجی در AHP یکی از مزایای روش به حساب می‌آید، چراکه تصمیم‌گیرنده را مجبور می‌کند تا دربارۀ وزن­های عوامل بیشتر فکر کند و موقعیت را به‌صورت عمیق­تری تجزیه‌و‌تحلیل کند. مزیت دیگر AHP در توانایی­اش برای اندازه گیری موضوعات کمی و کیفی است، به‌طوری‌که ترجیحات ذهنی، دانش خبره و اطلاعات عینی همگی در AHP موجود است و به کار می­رود. یکی از مشکلات این روش طولانی‌بودن رویۀ استخراج ماتریس مقایسات زوجی در زمانی است که شاخص­ها و گزینه­های تصمیم‌گیری زیاد باشد و احتمال وجود قضاوت­های ذهنی تصمیم‌گیرندگان باشد. به‌همین‌سبب از روش AHP بازه­ای استفاده شده است تا از میزان اختلاف در قضاوت‌های ذهنی تصمیم‌گیرندگان مختلف در محاسبات غفلت نشود.

4- حل مسئله

پس از بررسی مدل‌های ارزیابی موجود به‌منظور ارزیابی و انتخاب تأمین‌کنندگان کالا، پیمانکاران در صنایع کشتی‌سازی و صنایع مشابه و همچنین ادبیات موضوع،‌ سعی شد تا مدل کاملی ارائه شود. مدل مفهومی این فرایند مطابق شکل (1) می­باشد. همان‌طور که در این نمودار مشاهده می‌شود،‌ پس از شناسایی پیمانکاران در دوره­های زمانی مشخص، باید نسبت به دسته‌بندی و ثبت مشخصات پیمانکارانی که دارای حداقل­ها هستند، در بانک اطلاعاتی اقدام کرد، چراکه پروژه­ها با محدودیت زمانی مواجه بوده و لذا برای اجتناب از اتلاف زمان به‌منظور  ارزیابی و انتخاب پیمانکاران، بهتر است  از قبل پایگاه داده­ای از پیمانکاران دارای صلاحیت ایجاد شده باشد.

همچنین درصورتی‌که فاصلۀ به‌کارگیری پیمانکار از زمان شناسایی، بیش از زمان مشخص θ شود (θ= یک سال)، به دلیل تغییرات احتمالی در ساختار، خدمات و فعالیت­های ایشان، بررسی حداقل­ها تکرار خواهد شد. همانطورکه در بخش سوم ذکر شد، در این مقاله، ارزیابی پیمانکاران نوع اول یعنی پیمانکاران ساخت و اجرا مدنظر بوده و معیارهای استخراج‌شده مربوط به ارزیابی این دسته از پیمانکاران است. البته به‌جز این دسته، سه دستۀ دیگر خواهیم داشت، شامل: دستۀ دوم فنی، طراحی و آموزش، دستۀ سوم پیمانکاران خدماتی و دستۀ چهارم تأمین‌کنندگان کالا و مواد اولیه.  معیارهای ارزیابی هر کدام از آن‌ها متفاوت از دیگری می‌باشد. همچنین نحوۀ ارزیابی و انتخاب و میزان سفارش از پیمانکاران دستۀ چهارم، در قالب مسائل انتخاب تأمین‌کننده قابلِ‌بررسی است.

بعد از تعیین لیست واجدین شرایط، مناقصه برگزار شده و با توجه به نوع پروژه، از پیمانکاران درون لیست دعوت به عمل آمد. سپس با توجه به لیست معیارها، پیش‌ارزیابی پیمانکاران به‌روش قضاوت گروهی و در جلسات حضوری با مشارکت افراد خبره درگیر در پروژه از بخش‌های برنامه­ریزی و کنترل پروژه،‌ کنترل کیفیت،‌ خرید، ‌مالی و ساخت،‌ هرکدام یک نفر به همراه مدیر پروژه، جمعاً 6 نفر انجام گرفت.

شکل (1) نمودار مدل پیشنهادی

بعد از واگذاری پروژه به پیمانکار منتخب، در حین انجام پروژه نیز، مبحث ارزیابی مجدد در بازه‌های زمانی مشخص که در اینجا شش‌ماهه در نظر گرفته شده است، مطرح شد. به‌وسیلۀ ارزیابی مجدد می­توان «پایگاه دادۀ اطلاعات پیمانکار» را براساس آخرین وضعیت پیمانکاران به‌روز کرد. از طرفی این امر سبب تشویق پیمانکاران به بهبود عملکرد خویش در حین انجام پروژه می‌‌شود. شایان ذکر است درصورتی‌که سازمان قصد به‌کارگیری مجدد پیمانکاری را داشته باشد، ارزیابی مجدد او الزامی است.

مقادیر ورودی­ها و خروجی­های هریک از پیمانکاران برای معیارهای ارزیابی را اعضای تیم ارزیابی برای 16 پیمانکار فعال در این صنعت، تعیین ­کردند. بدین‌ترتیب که در رابطه با معیارهای کمی، اطلاعات به‌طور مستقیم از اسناد موجود و به‌دست‌آمده در طول اجرای پروژه استخراج می­‌شود. در این راستا، معیار توان نیروی انسانی (ورودی اول)، بیانگر توان تخصصی پرسنل است که درواقع تابعی از سطح تحصیلات و تجربیات آن‌ها است. بر اساس آیین‌نامۀ طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران این امتیاز از طریق فرمول (1) محاسبه می‌شود.

که در آن:

E_P = امتیاز مدیران و کارکنان؛

 h_i= ضریب تجربه که برای هیئت مدیره و مدیرعامل 20 و برای کارکنان 10 است؛

 f_i= تجربۀ سنواتی؛

 n= تعداد کارکنان؛

 m_i= امتیاز تحصیلات که از جدول شمارۀ (1) محاسبه می‌شود.

جدول (1) امتیاز تحصیلات مدیران و کارکنان

برای محاسبۀ معیار تجهیزات و ماشین­ها (ورودی دوم)، تعداد ماشین­های مرتبط با پروژه و آزاد (بیکار) پیمانکار قابلِ‌محاسبه خواهند بود. درخصوص معیار سابقۀ کاری مرتبط شرکت در ساخت سازه‌های مشابه (ورودی سوم) از تعداد پروژه های مشابه بدون توجه به مبلغ آن‌ها استفاده شد. امتیازدهی به دو معیار کیفی تشکیلات سازمانی و مدیریتی (ورودی چهارم) و حسن شهرت (ورودی پنجم) با توجه به نظرات متفاوت افراد به‌صورت بازه­ای انجام گرفت. کمترین امتیاز به‌عنوان حد پایین و بیشترین امتیاز به‌عنوان حد بالای بازه در نظر گرفته شد. 

توان مالی / اقتصادی (ورودی ششم)، بیانگر توان مالی موجود برای سرمایه­گذاری­ها، انجام تعهدات و تضمین قراردادها است. ازآنجایی‌که پیمانکاران بر اساس یک سری معیارها که مهم­ترین آن‌ها توان مالی است، طبق آیین‌نامۀ طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاری از یک تا پنج رتبه­بندی می­شوند، تصمیم بر این شد که توان مالی پیمانکاران براساس رتبه­های آن‌ها ارزیابی شود، به طوری که توان مالی پیمانکار با رتبۀ 1 تا 5، به‌صورت معکوس از 10 به 1 امتیازدهی ­شد. برای محاسبۀ معیار قیمت پیشنهادی (ورودی هفتم) از تفاوت نسبت قیمت پیشنهادی به قیمت عادله استفاده شد.

معیار مطابقت کیفیت تولید متناسب با استاندارد مؤسسۀ رده­بندی تأییدشدۀ کارفرما (خروجی اول)، بیانگر انجام کار با کمترین تعداد عدم‌انطباق مطابق با استانداردهای ملی و بین­المللی مدنظر کارفرما است که ناظر و مشاور طرح اعلام می‌کنند. لذا معکوس تعداد عدم‌انطباق­ها و اشکالات کیفی اعلامی به پیمانکار از سوی دستگاه نظارت به پنج پروژۀ آخر (به‌صورت میانگین وزنی پروژه­ها) به‌عنوان امتیاز هر پیمانکار در نظر گرفته می‌شود.

تطابق عملکرد و زمانبندی گانت چارتِ اجرای پروژه (خروجی دوم)، بیانگر سابقۀ پیمانکار در میزان تأخیرات در پروژه­های اخیر است. برای بررسی این شاخص به بررسی مدت زمان تأخیرات در پنج پروژۀ اخیر برای هر یک از پیمانکاران پرداخته می‌شود. درصورتی‌که تعداد پروژه­های اجرایی پیمانکاران کمتر از پنج باشد، به تعداد پروژه­ها امتیازات آن‌ها منظور شد؛ همچنین وزن پروژه­ها نیز مساوی در نظر گرفته شده‌اند. لذا مجموع روزهای تأخیر تقسیم بر تعداد پروژه، به‌عنوان امتیاز هر پیمانکار منظور می­شود. این تأخیرات شامل مواردی است که براساس صورت‌جلسه­های قطعی تحویل، تأخیر پروژه بر عهدۀ پیمانکار بوده است.

تطابق هزینۀ تمام شدۀ پروژه با هزینۀ پیش­بینی و توافق‌شده (خروجی سوم)، توسط مقایسۀ اختلاف مبلغ توافق‌شدۀ اولیه در قرارداد و مبلغ موجود در الحاقیۀ نهایی و پرداختی به پیمانکار انجام می­شود. بدین صورت که مجموع این اختلاف‌ها در پنج پروژۀ آخری که پیمانکار اجرا کرده است مدنظر قرار می‌گیرد. البته میزانی از اختلاف مبلغ که بر اساس الحاقیه‌ها، به دلیل تغییر محدودۀ (Scope) پروژۀ اعلامی کارفرما به وجود آمده است، در محاسبات منظور نمی­‌شود.

نتایج ارزیابی پیمانکاران را در پیوست شمارۀ (1) می‌توان مشاهده کرد. در این جدول کلمۀ «و» مخفف معیار ورودی و کلمه «خ» مخفف معیار خروجی است. پس از نرمالایزه‌سازی امتیازات پیوست شماره (1)، نتایج به مدل تحلیل پوششی داده­های CCR خروجی‌محور وارد می‌شود. گفتنی است بر اساس نتایج به‌دست‌آمده معیارهای قیمت پیشنهادی، تطابق زمان‌بندی و عملکرد و کیفیت بالاترین امتیازات را به خود اختصاص داده‌اند. در CCR خروجی‌محور، هدف یافتن امکان تولیدی در T_c  که با خروجی بیشتر از Y_o، ورودی کمتر از X_o داشته باشد. لذا مدل زیر حل می‌شود:

که در آن  مقدار خروجی r‌ام پیمانکار j‌ام و x_ij مقدار ورودی ‌iام پیمانکار j‌ام است.  u_rوv_i نیز ضرایب تأثیر خروجیr‌ام و ورودی i‌ام هستند.

ازآنجایی‌که در تحلیل پوششی داده­ها به دنبال خروجی بیشتر با استفاده از ورودی کمتر هستیم، لذا معیارهای ورودی که ماهیتاً تمایل به افزایش آن‌ها را داریم به‌عنوان ورودی نامطلوب به شمار می­آیند. یکی از روش­های استفاده از ورودی­های نامطلوب، استفاده از معکوس مقدارشان است؛ لذا مقدار ورودی­های نامطلوب، به‌صورت معکوس وارد مدل می‌شود.

نتایج حاصل از حل مدل CCR بدون وجود محدودیت اضافه در جدول شماره (2) نشان داده شده است. همان‌گونه که از نتایج پیدا است، در روش سادۀ DEA، 13 پیمانکار به‌عنوان پیمانکار کارا شناخته شده‌اند و همگی در مرز کارا قرار گرفته‌اند. تنها 3 پیمانکار ناکارا شناخته شده و بنابراین انتخاب از میان 13 پیمانکار کارا محاسبات را ناکارا و روش را فاقد وجاهت لازم می‌کند، لذا به‌منظور اعمال کنترل وزنی، معیارها به‌وسیلۀ روش تحلیل سلسله‌مراتبی بازه­ای (IAHP) امتیازدهی شد. جهت تعیین عناصر ماتریس مقایسات زوجی باید اعضا با یکدیگر توافق داشته باشند؛ بنابراین از روش اجماع نظرات در این بخش استفاده شد. اما ازآنجایی‌که رسیدن به اجماع در قیاس بین معیارها، کمی مشکل است، از امتیازدهی بازه­ای استفاده شد. به‌طوری‌که پس از بحث و تبادل نظر، نظرهای تلطیف‌شده به یکدیگر نزدیک شدند. کمترین و بیشترین اعداد که قابل‌اجماع نبودند، به‌عنوان حد بالا و حد پایین بازه در ماتریس مقایسات زوجی منظور شدند. ماتریس مربوط به معیارهای ارزیابی مجدد در پیوست شماره (2) نمایش داده شده است. در این جدول، کلمه «و» مخفف معیار ورودی و کلمه «خ» مخفف معیار خروجی است. همچنین سازگاری مقایسات زوجی برابر 0،03 به دست آمده که موردقبول است.

بازۀ معیارهای سنجش حاصل از ترکیب وزنی امتیازات به دو روش مجموع سطری و میانگین هندسی در AHP، به شرح جداول شماره (3) و (4) ب دست آمده است.

جدول (3) بازۀ وزنی معیارها حاصل از ترکیب وزنیبه روش مجموع سطری

جدول (4) بازۀ وزنی معیارها حاصل از ترکیب وزنی به روش میانگین هندسی

جداول شماره­ (5) و (6) نتایج حاصل از حل مدل CCR را با درنظرگرفتن بازۀ وزنی معیارها که به دو روش ترکیب وزنی سطری و هندسی در AHP محاسبه شده است، به‌عنوان محدودیت­های اضافه نمایش می‌دهند.

نتایج حاصل بیانگر قدرت تفکیک­پذیری³⁰ مدل ارائه‌شده نسبت به مدل سادۀ DEA است. قدرت تفکیک‌پذیری به معنای تعداد واحد کارای کمتر با توجه به تعدد معیارها در مقایسه با واحدهای تصمیم‌گیری مطرح است. همچنین قدرت تفکیک‌پذیری در مدل با محدودیت‌های حاصل از ترکیب وزنی معیارها به روش میانگین هندسی نسبت به‌روش سطری بیشتر است. در روش با محدودیت‌های حاصل از ترکیبِ وزنیِ معیارها به‌روش میانگین سطری، پیمانکاران 4، 8، 10 و 12 کارا بوده و امتیاز کامل را کسب کرده­اند. کمترین کارایی مربوط به پیمانکاران 5، 11 و 9 به‌ترتیب با  73/0،  76/0 و 78/0 بوده که در روش سادۀ DEA به‌عنوان پیمانکار کارا معرفی شده بودند.

جدول (5) حل مسئله CCR

جدول (6) حل مسئله CCR با محدودیت های حاصل از ترکیب وزنی معیارها به روش میانگین سطری در AHP

جدول (7) حل مسئله CCR با محدودیت‌های حاصل از ترکیب وزنی معیارها به روش میانگین هندسی در AHP

همچنین پیمانکاران ناکارای روش اول در این روش نیز ناکارا شده‌اند. در روشِ با محدودیت‌های حاصل از ترکیب وزنی معیارها به روش میانگین هندسی، کمترین امتیاز کارایی مربوط به پیمانکاران 9 و 11 به‌ترتیب با  67/0 و  72/0 است. در‌واقع رتبۀ پیمانکاران با توجه به امتیاز کسب شده، مقدار کمی متفاوت از روش قبل است. به‌علاوه اینکه تفاوت امتیاز کارایی نیز در این روش بیشتر شده و اختلاف امتیاز ضعیف‌ترین پیمانکار از پیمانکار کارا به بیش از 3/0 رسیده است. همان‌گونه که از نتایج حل پیداست، واحدهای تصمیم‌گیرنده یا همان پیمانکاران شمارۀ (12) و (8) در هر سه مدل با 1 Ө*=  کارای قوی یا کارای پاراتو هستند. ازآنجایی‌که باید یک پیمانکار درنهایت انتخاب شود، لذا برای رتبه‌بندی پیمانکاران کارا از روش اندرسون و پیترسون استفاده شد. اندرسون و پیترسون، مدل ابرکارایی را به‌صورت زیر ارائه کردند که با حذف DMU مد‌ِنظر از مجموعۀ امکان تولید و اجرای مدل DEA برای باقیماندۀ DMUها، یک نمرۀ رتبه‌بندی برای آن به دست می­آید.

نتایج حاصل از حل مدل A.P برای DMUهای 8 و12 به‌ترتیب برابر 199/1 و 163/1 بوده که حکایت از برتری پیمانکار شماره 8 نسبت به پیمانکار شماره 12 دارد. لذا پیمانکار شماره 8 انتخاب می­شود.

5- نتیجه‌گیری

انتخاب پیمانکار مناسب در پروژه های ساخت و ساز از مهمترین اقداماتی است که یک مناقصه‌گر در راستای اهداف پروژه باید انجام دهد. معیارهای استفاده‌شده در این مقاله حاصلِ نظر کارشناسان و خبرگان صنایع ساخت‌و‌ساز کشتی‌سازی بود. پس از تعیین معیارها، به  مدلی برای ارزیابی پیمانکاران ارائه شد. پس از تعیین معیارها در دو دستۀ ورودی­ها و خروجی­ها و تعیین معیار قیمت پیشنهادی به‌عنوان یک ورودی نامطلوب، مسئله با استفاده از رویکرد DEA حل شد که درنتیجه تعداد زیادی از پیمانکاران در مرز کارا قرار گرفتند. لذا برای ایجاد قدرت تفکیک­پذیری  بیشتر، استفاده از کنترل وزنی مدنظر قرار گرفت. ازآنجایی‌که میزان اهمیت معیارها در نظر خبرگان متفاوت است، نظرات ایشان از طریق روش تحلیل سلسله‌مراتبی بازه­ای در قالب جلسات کارشناسی اخذ شد و بازۀ وزنی معیارها به دو روش مجموع سطری و میانگین هندسی مشخص شد. سپس این بازه­ها در قالب محدودیت­هایی در مدل CCR خروجیمحور تحلیل پوششی داده­ها وارد شد. نتایج  نشان از قدرت تفکیک‌پذیری زیاد مدل پیشنهادی بخصوص با به‌کارگیری محدودیت‌های حاصل از ترکیب وزنی معیارها به‌روش میانگین هندسی دارد. همچنین به‌منظور انتخاب بهترین پیمانکار از میان دو پیمانکار کارای نهایی، از روش اندرسون و پیترسون استفاده شد. این شیوه می‌تواند در راستای اجتناب از مخاطرات شیوه‌های غیرعلمیِ ارزیابی و انتخاب پیمانکاران، سازمان­های دولتی و غیردولتی را به‌سوی گزینش مناسب­ترین ترکیب با توجه به معیارهای مدِنظر، هدایت کند.

پیشنهاد می­شود در مطالعات آتی با درنظرگرفتن شرایط مختلف حاکم بر مسئلۀ انتخاب پیمانکار با استفاده از روش­های متفاوت تحلیل پوششی داده­ها، مسائلی مانند وجود داده­های نامطلوب در مسئله را در نظر گرفت. جهت انتخاب کاراترین پیمانکار از میان پیمانکاران کارا می­توان از سایر روش­ها همچون جدول متقاطع بهره برد. همچنین برای مقابله با عدم‌قطعیت موجود در داده‌ها نیز استفاده از مدل‌های فازی، احتمالی و یا استوار پیشنهاد می­شود.

پیوست

پیوست 1: امتیازدهی به پیمانکاران

پیوست 2: ماتریس مقایسه زوجی معیارهای ارزیابی مجدد پیمانکاران نسبت به هدف

منابع

اصغرپور، محمدجواد. (1385). تصمیم‌گیری‌های چند معیاره، تهران: دانشگاه تهران، چاپ چهارم.

سوادی چولابی، علیرضا. (1383). رتبه بندی و انتخاب پیمانکاران با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره، پایان‌نامۀ کارشناسی، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران.

رزمی، جعفر.، حاله، حسن و مشکین فام، سعید. (1386). «طراحی مدل نوین پشتیبانی تصمیم‌گیری جهت ارزیابی و انتخاب پیمانکاران عمرانی در مناقصه‌ها (در ایران)»، نشریۀ دانشکدۀ فنی:دانشگاه تهران، 41(10).‎

کرباسیان، مهدی.، خبوشانی، اعظم.، جوانمردی، محمد و زنجیرچی، سید محمود. (1390). «کاربرد مدل (ISM) جهت سطح­بندی شاخص‌های انتخاب تأمین­کنندگان چابک و رتبه­بندی تأمین­کنندگان با استفاده از روشTOPSIS-AHP  فازی»، مدیریت تولید و عملیات، 2(2)، 107-122.

مظاهری زاده، یونس؛ ناجی عظیمی، زهرا و پویا، علیرضا. (1392). «شناسایی و ارزیابی شاخص‌های موثر در انتخاب پیمانکاران پروژه‌های فاینانس شرکت آب و فاضلاب مشهد»، ششمین کنفرانس بین‌المللی انجمن ایرانی تحقیق در عملیات.‎

ناصری، امیر حسن و افسر،  امیر. (1390). «ارائه‎ مدلی برای انتخاب پیمانکاران در پروژه‌های نرم‎‌افزاری»، مدیریت فناوری اطلاعات، 3(6)،  145-164.‎

Darvish, M., Yasaei, M., & Saeedi, A. (2009). "Application of the graph theory and matrix methods to contractor ranking". International Journal of Project Management, 27 (6), 610-619.

Demirci, G., Ayar, B., Kivrak, S., & Arslan, G. (2009). "Contractor Selection in the Housing Sector Using the Simple Multi-Attribute Rating Technique". The CRIOCM International Symposium on Advancement of Construction Management and Real Estate, Nanjing, China, 29-31.

Dickson, G. W. (1966). "An analysis of vendor selection systems and decisions". Journal of Purchasing, 2(1), 5-17.

Doloi, H., Iyer, K.C., & Sawhney, A. (2011). "Structural equation model for assessing impacts of contractor's performance on project success". International Journal of Project Management, 29 (6), 687-695.

Harp, D.W. (1990). "Innovative Contracting Practices - The new way to undertake public works projects". HMAT/ Hot mix Asphalt Technology, 6-10.

Hatush, Z., & Skitmore, M. (1997). "Assessment and Evaluation of Contractor Data Against Client Goals Using PERT Approach". Construction Management and Economics, 15 (3), 327-340.

Hatush, Z., & Skitmore, M. (1998). "Contractor selection using multi criteria utility theory: an additive model". Building and Environment, 33(2), 105-115.

Holt, G.D. (1998). “Which contractor selection methodology?”. The International Journal of  Project Management, 16(3), 153-164.

Holt, G.D., Olomolaiye, P.O., & Frank, C.H. (1994). "Factors in uencing UK construction clients choice of contractor". Building and Environment, 29(2), 228-241.

Huang, X. (2011). "An Analysis of the Selection of Project Contractor in the Construction Management Process". International Journal of Business and Management, 6(3), 184-189.

Mahdi, I.M., Riley, M.J., Fereig, S.M., & Alex, A.P. (2002). "A multi-criteria approach to contractor selection". Engineering, Construction and Architectural Management, 9(1), 29-37.

Jaskowski, P., Biruk, S., & Bucon, R. (2010). "Assessing contractor selection criteria weights with fuzzy AHP method application in group decision environment". Automation in Construction, 19(2), 120-126.

Juan, Y.K. (2009). "A hybrid approach using data envelopment analysis and case-based reasoning for housing refurbishment contractors selection and performance improvement". Expert Systems with Applications, 36(3), 5702-5710.

Juan, Y.K., Perng, Y.H., Castro-Lacouture, D., & Lu, K.SH. (2009). "Housing refurbishment contractors selection based on a hybrid fuzzy-QFD approach". Automation in Construction, 18(2), 139-144.

Kumaraswamy, M.M. (1996). "Contractor evaluation and selection: a Hong Kong perspective". Building and Environment Journal, 31(3), 273-282.

Lam, K.Ch., Palaneeswaran, E., & Yu, Ch.Y. (2009). "A support vector machine model for contractor prequalification". Automation in Construction, 18(3), 321-329.

Lei, L., Wu, Ch.L., Li, Y., Xia, H., & Wang, Y. (2010). "System analysis for Contractor Prequalification based on P-DEA method". IEEE 17Th International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (IE&EM), 273-277.

Moore, M.J. (1985). "Selecting a contractor for fast- track projects: Part I, principles of contractor evaluation". Engineering, Plant, 39, 74-75.

Nieto-Morote, A., & Ruz-Vila, F. (2012). "A fuzzy multi-criteria decision-making model for construction contractor prequalification". Automation in Construction, 25, 8-19.

Noor-E-Alam, M., Lipi, T.F., Ahsan Akhtar Hasin, M., & Ullah, A.M.M.S. (2011). "Algorithms for fuzzy multi expert multi criteria decision making (ME-MCDM)". Knowledge-Based Systems, 24(3), 367-377.

Palaneeswaran, E., & Kumaraswamy, M. (2001). "Recent Advances and Proposed Improvements in Contractor Prequalification methodologies". Building and Environment, 36, 73-87.

Plebankiewicz, E. (2012). "A fuzzy sets based contractor prequalification procedure". Automation in Construction, 22, 433-443.

Russell, J.H. (1998). "Contractor Prequalification Data for Construction Owners". Construction Management and Economics, E & F. N. Spon Publishers (Chapman& Hall), London, England, 10(2), 117-135.

Sarkis, J., Meade, L.M., & Presley, A. (2012). "Incorporating sustainability into contractor evaluation and team formation in the built Environment". Journal of Cleaner Production, 31, 40-53.

Shen, L.Y., Lu, W.S., & Yam, C.H. (2006). "Contractor Key Competitiveness Indicators (KCIs): A China Study". Journal of Construction Engineering and Management, 132(4), 416-424.

Shen, Q., & Liu, G. (2003). "Critical success factor for value management studies in construction". Journal of construction Engineering and management, 123, 485-491.

Sidhartha, S.P. (2010). "Centralized bid evaluation for awarding of construction projects – A case of India government". International Journal of Project Management, 28(3), 275-284.

Singh, D., & Tiong, R. (2005). "A fuzzy decision framework for contractor selection". ASCE Journal of Construction Engineering and Management, 131(1), 62-70.

Singh, D., & Tiong, R. (2006). "Contractor selection criteria : investigation of opinions of Singapore construction practitioners". Journal of Construction Engineering and Management, 132(9), 998-1008.

Waara, F., & Brochner, J. (2006). "Price and Nonprice Criteria for Contractor Selection". Journal of Construction Engineering and Managemet, 132(8), 797-804.

Watt, D.J., Kayis, B., & Willey, K. (2009). "Identifying key factors in the evaluation of tenders for projects and services". International Journal of Project Management, 27, 250-260.

Watt, D.J., Kayis, B., & Willey, K. (2010). "The relative importance of tender evaluation and contractor selection criteria". International Journal of Project Management, 29(1), 51-60.

Wong, C., & Holt, G. (2001). Developing a Contractor Classification Model Using a Multivariate Discriminate Analysis Approach. University of Wolverhamton, Uk.

Yang, T., Wang, W.Ch., & Yang, T.I. (2012). "Automatic repair of inconsistent pairwise weighting matrices in analytic hierarchy process". Automation in Construction, 22, 290-297.

[1]  Harp

2 Hatush & Skitmore

3 Huang

4 Singh & Tiong

5  Waara & Brochner

6 Palaneeswaran & Kumaraswamy

7 Moore

8 Juan

9  Noor-E-Alam

10  Demirci

11 Watt, Kayis & willey

12 Dickson

13 Sidhartha

14 Russell

15 Holt

16 Shen & Liu

17  Wong & Holt

18  Doloi

19 Jaskowski

20 Darvish

21 Kumaraswamy

22 Lam

23 Holt

24 Sarkis

25 Mahdi

26  Yang

27  Plebankiewicz

28  Nieto-Morote & Ruz-vila

29  Lei

30 Discrimination