پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,673 |
| تعداد مقالات | 13,654 |
| تعداد مشاهده مقاله | 31,575,628 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,474,010 |
تأثیر پیشتیمار با سالیسیلیکاسید بر بنیه و رشد گیاهچه کلزا (Brassica napus) در شرایط کمبود آب | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| علوم زیستی گیاهی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 6، دوره 2، شماره 6، اسفند 1389، صفحه 55-70 اصل مقاله (420.09 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ساقی میارصادقی؛ فرید شکاری* ؛ رضا فتوت؛ اسماعیل زنگانی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| یکی از تأثیرات کاهش میزان آب در خاک، کاهش در رشد و نمو گیاهچههای سبز شده و تغییر در نمود مزرعه‌ای آنها تحت چنین شرایطی است. مشخص گردیده که پیشتیمار بذرها موجب بهبود برخی خصوصیات گیاهچه‌ای و گیاهان حاصله بعدی می‌گردد. به منظور بررسی اثر پیشتیمار با سالیسیلیکاسید بر برخی خصوصیات کلزا در مراحل اولیه رشد تحت شرایط کمبود آب در خاک، آزمایشی در گلخانه دانشگاه زنجان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اعمال ظرفیت زراعی و70 % و 50 % ظرفیت زراعی گلدان‌ها و پیشتیمار با سالیسیلیکاسید در سطوح صفر، 750، 1500 و 2250 میکرومولار بود. نتایج نشان داد که تاثیر پیشتیمار با سالیسیلیکاسید بر درصد سبز کردن، شاخص سبز کردن، وزن تر و خشک برگ گیاهچه، سطح برگ حقیقی و لپهای، میانگین روزهای لازم برای سبز شدن، گستره سبز شدن و ارتفاع ساقه گیاهچه و وزن مخصوص برگ معنیدار بود. بالاترین درصد سبز کردن، شاخص سبز کردن، وزن تر و خشک گیاهچه، سطح برگ، ارتفاع، وزن مخصوص برگ و کمترین روزهای سبز کردن و گستره سبز کردن مربوط به غلظت 1500 میکرومولار سالیسیلیکاسید بود. سالیسیلیکاسید از طریق کوتاه کردن روز از کاشت و سبز شدن یکنواخت بذرها و ایجاد گیاهچههای قوی توانست سبب به حداکثر رساندن میزان وزن خشک گیاهچههای تولیدی شود. کمترین مقادیر مشاهده شده برای صفات اندازه‌گیری شده در بذرهای تیمار نشده یا شاهد و پس از آن در بذرهای تیمار شده با غلظت 750 میکرومولار سالیسیلیکاسید بود. صفت تعداد برگ تنها تحت تأثیر تنش کمبود آب قرار گرفت و پیشتیمار با سالیسیلیکاسید بر تعداد برگ اثر معنیداری نداشت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| تنش خشکی؛ سالیسیلیکاسید (SA)؛ سطح برگ حقیقی و لپهای؛ کلزا؛ وزن خشک؛ وزن مخصوص برگ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
دانههای روغنی از مهمترین محصولات کشاورزی در سطح جهان هستند. کلزا با نام علمی Brassica napus گیاهی است یک‌ساله که از گیاهان دانه روغنی مهم جهان به شمار میآید و با توجه به شرایط اکولوژیک مناطق مختلف، کاشته میشود (آلیاری و همکاران، 1379). بنا به تعریفBray (1997)تنش خشکی به منزله کمبود آب درگیاه بوده، این وضعیت هنگامی ایجاد میشود که میزان تعرق از میزان جذب آب بیشتر باشد. همچنین، خشکی عبارتست از یک دوره بدون بارندگی و آبیاری که بر رشد گیاهان اثر میگذارد (Fukai and Cooper, 1995). تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محیطی است که بر جوانهزنی و استقرار گیاهچه تأثیر میگذارد(Falleri, 1994). گزارش شده است که کاهش پتانسیل آب خاک، موجب تأخیر و کاهش جوانهزنی و استقرار گیاهان می‌گردد (Schneider and Gupta, 1985). اثر تنش آبی بر کلزا را میتوان به دو دوره قبل از مرحله زایشی و بعد از مرحله زایشی تقسیم کرد. قبل از این دوره، تنش بیشتر بر رشد سبزینهای گیاه تأثیر میگذارد، ولی پس از این دوره بیشتر بر میزان گردهافشانی گلها، تشکیل دانه و عملکرد اثر مستقیم دارد (شکاری و همکاران، 1383). گزارش شده است کلزا به هنگام جوانهزنی و و در مراحل رشد خورجینها به خشکی حساس بوده و حساسیت مسأله زمانی اوج میگیرد که رشد گیاهچه جوان تازه استقرار یافته با کمبود آب مواجه گردد (عزیزی و همکاران، 1378).Nielsen (1996) گزارش کرد با اعمال تنش در دوره رشد رویشی کلزا مقدار شاخص سطح برگ کاهش مییابد. سالیسیلیکاسید (SA) یکی از ترکیبات فنلی است که در گیاهان تولید میشود. ترکیبات این گروه میتوانند به عنوان تنظیم‌کننده رشد عمل کنند .(Aberg, 1981) با توجه به اینکه تنش آبی از عوامل محدود‌کننده در تولید محصولات کشاورزی محسوب میشود، بنابراین تحقیق روی مکانیسم مقاومت گیاهان به کم آبی حایز اهمیت است. در این میان، استفاده از تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی در بهبود و رفع آثار کم آبی در گیاهان بسیار سودمند است. در این پژوهش، تأثیر سالیسیلیکاسید بر سبز شدن و رشد گیاهچه کلزا تحت شرایط نرمال و کمبود آب بررسی گردید.
مواد و روشها به منظور بررسی اثر پیشتیمار با سالیسیلیکاسید بر برخی خصوصیات مورفولوژیک کلزا (Brassica napus) رقم RGS300، که یک رقم بهاره با سازگاری مناسب برای مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر و در مناطق معتدله به عنوان کشت بهاره، زراعت میشود، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1387-1388 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. خاک گلدان با نسبت 6-3-1 شامل خاک زراعی، ماسه و کود دامی تهیه شد. پس از آماده کردن خاک با نسبت‌های ذکر شده، در مقابل آفتاب خشک و در داخل هر گلدان به میزان 9 کیلوگرم پر گردید. ظرفیت زراعی گلدان‌ها با روش اتاقک فشاری به دست آمد (حقنیا 1370).پیش از کاشت بذرها با قارچ‌کش ضدعفونی و سپس به گلخانه منتقل شدند. در هر گلدان 15 بذر در عمق بین 2 تا 3 سانتی متر قرار داده شد. تیمارهای آزمایش، شامل پیش تیمار کردن با سالیسیلیکاسید در چهار سطح و تنش خشکی در سه سطح بود. برای انجام پیشتیمار، پس از تهیه غلظتهای مختلف سالیسیلیکاسید، شامل سطوح صفر، 750، 1500 و2250 میکرومولار، بذرهای گیاه کلزا در تیمارهای ذکر شده سالیسیلیکاسید به مدت 24 ساعت در داخل محلول غوطه‌ور شدند و سپس از محلول خارج و به مدت 48 ساعت در دمای اتاق قرار داده شدند تا رطوبت بذرها کاملاً خارج و به سطح رطوبتی اولیه و قبل از عمل تیمار برگردانده شوند (شکاری و همکاران، 1389). تنش خشکی نیز شامل حفظ رطوبت خاک در حد ظرفیت زراعی به عنوان تیمار شاهد، اعمال تنش ملایم کمبود آب در 70% ظرفیت زراعی و تنش نسبتاً قوی در 50% ظرفیت زراعی بود. عمل سبز کردن سه روز پس از کاشت (زمانی که برگ‌های لپهای در بالای سطح خاک ظاهر شدند) اتفاق افتاد. بنابراین اولین شمارش یا اولین روز سبز کردن TSE = LDE - FDE میانگین زمان سبز شدن (Mean Time of Emergence) از روی رابطه تغییر یافته زیر و با جای گذاری تعداد گیاهچه سبز شده به جای بذرهای جوانهزده در رابطه اصلی محاسبه گردید(Ellis and Roberts, 1981): MTE = ∑(nd)/∑nدر رابطه بالا:n1 ، n2 و ... n6 به ترتیب تعداد بذرهای سبز کرده از نخستین شمارش تا آخرین شمارش، d= تعداد روزها از ابتدا سبز شدن و ∑n= کل تعداد بذرهای سبز شده است. شاخص سبز کردن (به عنوان معیاری از سرعت سبز شدن) طبق فرمول زیر به دست آمد (شکاری و همکاران، 1389): 14) +( E2× 13) + …+(E14× 1) × EI=(E1 E، به ترتیب تعداد گیاهچههای سبز کرده از نخستین شمارش تا آخرین شمارش است. در این رابطه هر تیماری که بتواند در روزهای نخستین تعداد گیاهچه بیشتری را تولید نماید، در مقایسه با تیماری که در روزهای آخر همان تعداد گیاهچه را تولید می‌کند، عدد بزرگتری را به وجود خواهد آورد و بنابراین، به عنوان معیاری از سرعت سبز گیاهچهها در نظر گرفته میشود. برای انجام اندازه‌گیری صفات، تعداد 3 گیاهچه به صورت تصادفی در هر گلدان انتخاب و وزن تر، وزن خشک، سطح برگ لپهای و حقیقی و ارتفاع در گیاهچهها ارزیابی شد. برای اندازه‌گیری سطح برگ از دستگاه
نتایج و بحث درصد و شاخص سبز شدن: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد پیشتیمار کردن بذر با سالیسیلیکاسید بر درصد و شاخص سبز کردن بذرهای کلزا اثر معنیداری داشته (جدول 1) ، بذور تیمار شده با غلظت 1500 میکرومولار هم در شرایط نرمال و هم شرایط کمبود آب، بیشترین درصد سبز کردن را داشتند و اختلاف معنیداری با سایر تیمارها نشان دادند (جدول2 ). از نظر شاخص سبز کردن نیز همین شرایط مشاهده شد؛ به این ترتیب که در همه تیمارهای آبی، بالاترین شاخص سبز کردن به تیمار 1500 میکرومولار سالیسیلیکاسید تعلق داشت. بین تیمار شاهد و 750 میکرومولار و 2250 میکرومولار اختلاف معنیداری در شرایط نرمال و تنش ملایم (70 درصد) وجود نداشت. کمترین میزان شاخص و در صد سبز شدن مربوط به بذور پیش تیمار نشده در شرایط تنش 50 درصد بود که اختلاف معنیداری با کلیه تیمارهای موجود نشان داد (جدول 2).
جوانهزنی سریع بذر و سبز شدن یکنواخت در استقرار موفق گیاهان تحت شرایط تنش ضروری است(Bradford, 1986). گزارش هایی وجود دارد مبنی بر اینکه پیشتیمار کردن بذر با غلظتهای بهینه هورمونهای رشد گیاهی، موجب افزایش قابل توجهی در جوانهزنی، رشد و عملکرد محصول در گونه‌های مختلف گیاهان زراعی تحت هر دو شرایط تنش و نرمال میشود (Lee et al., 1998). همچنین گزارش شده است پرایمینگ باعث افزایش درصد، سرعت و یکنواختی جوانهزنی و سبز شدن بذر می‌گردد(Demir Kaya et al., 2006). با توجه به اینکه بذرهایی که سریعتر جوانه می‌زنند و گیاهچههای آنها، سریعتر در بالای خاک ظاهر می‌شوند، زودتر از بقیه عمل فتوسنتز خود را آغاز کرده در مقایسه با گیاهچههای همجوار شانس تولید گیاهان استقرار یافته و با ابعاد بزرگتر را خواهند داشت. در این آزمایش نیز در تیمارهایی که عمل سبز شدن سریعتر انجام شده، دیگر صفات ارزیابی شده برای نمود (performance) گیاهچه نیز افزایش یافت. بذور پیش تیمار شده نسبت به شاهد دارای کمترین میانگین زمانی لازم برای سبز شدن بودند و اختلاف معنیداری را با شاهد نشان دادند (جدول 2). در بین تیمارهای پیش‌تیمارکردن، تیمار 1500 میکرومولار نسبت به سایر سطوح، هم در شرایط نرمال و هم تنش مؤثرتر بود (جدول 2). بیشترین میانگین روزهای لازم برای سبز شدن مربوط به بذور تیمار نشده و بذور تیمار شده با غلظت 750 میکرومولار سالیسیلیکاسید تحت تنش آبی 50 درصد بود که اختلاف معنیداری با تیمارهای دیگر داشت (جدول 2). به عبارت دیگر، هرچه بر شدت تنش کم آبی افزوده شد، میانگین روزهای لازم برای سبز شدن نیز افزایش یافت. طبق جدول 5، میانگین روزهای لازم برای سبز شدن همبستگی منفی و معنیداری را با شاخص و در صد سبز شدن نشان داد؛ به این مفهوم که در تیمارهایی که سبز شدن با تاخیر انجام شد، درصد و شاخص سبز شدن پایینی نیز داشتند که در نهایت سبب ظهور دیرتر گیاهچهها و کوچکتر بودن سطح برگ و ارتفاع ساقه در آنها نسبت به بذوری شد که عمل سبز شدن را زودتر آغاز کردند. اثر خشکی بر روز اول سبز شدن معنیدار نبود و هیچ تفاوتی بین تیمار شاهد با تیمارهای دیگر وجود نداشت (جدول 1). تنها پیش تیمار کردن با سالیسیلیکاسید موجب کاهش در زمان لازم برای سبز شدن گردید (جدول 4). احتمالاً چون عمل مرطوب کردن گلدان‌ها برای رسیدن به حد تیمار مربوطه بیشتر در لایه‌های سطحی انجام می‌شده، و همین مقدار رطوبت نیز برای تکمیل عمل جوانهزنی و سبز کردن کافی بود، بنابراین، صفت روز اول جوانهزنی چندان تحت تأثیر واقع نشد. کمترین زمان لازم برای شروع سبز شدن در بذور پیش تیمار شده با غلظت 1500 میکرومولار مشاهد شد (جدول 4). به نظر می‌رسد که پس از آغاز جوانهزنی، به تدریج کمبود آب باعث افزایش در زمان لازم برای ظاهر شدن گیاهچهها شده و روز آخر سبز شدن را از طریق کاهش در سرعت سبز شدن افزایش داده است که این امر خود گستره زمانی سبز شدن در تیمارهای تحت کمبود آب را افزایش داده است (جدول 2). پیشتیمار با سالیسیلیکاسید با غلظت1500 میکرومولار روز آخر سبز شدن و گستره سبز شدن را کاهش داد (جدول 2).
میکرومولار روز آخر سبز شدن و گستره سبز شدن را کاهش داد (جدول 2). بیشترین زمان مربوط به بذرهای شاهد و بذرهای تیمار شده با دوز 750 میکرومولار در همة تیمارهای آبی بود که اختلاف معنیداری را با دیگر تیمارهای پیشتیمار شده نشان دادند. طبق جدول 5، روز اول، آخر و گستره سبز شدن همبستگی منفی و معنیداری را با شاخص و درصد سبز کردن نشان دادند. به عبارت دیگر، هر چه میزان شاخص و درصد سبز شدن در بذرها بالاتر بود، بذرها زمان کمتری برای سبز شدن نیاز داشتند و در نهایت، گستره زمانی لازم برای سبز شدن در آنها نیز کاهش پیدا کرد. Soltani و همکاران (2001)، اعلام کردند قدرت بالای بذر (نظیر سرعت، یکنواختی و پوشش کامل در سبز شدن) در گیاهچههای قوی، با توجه به کوتاه کردن روز از کاشت تا کامل کردن پوشش زمین به استقرار مناسب ساختار جامعه گیاهی و به حداقل رساندن رقابت بین گیاهی منجر گردید که به پتانسیل عملکرد بالاتر و به حداکثر رساندن تولید گیاهان زراعی منجر میشود.
جدول 3- مقایسه میانگین صفات ارزیابی شده در گیاه کلزا تحت شرایط تنش خشکی
جدول 4- مقایسه میانگین صفات ارزیابی شده در گیاه کلزا در پیشتیمار با سالیسیلیکاسید
پیشتیمار با سالیسیلیکاسید روی وزن تر و خشک برگ گیاهچه، سطح برگ، ارتفاع ساقه، معنیدار بود (جدول 1). با مقایسه تیمارهای ظرفیت زراعی و رطوبت در 70% ظرفیت زراعی، بالاترین میزان رشد گیاهچه در شرایط تنش 70% حاصل شد. بیشترین سطح برگ حقیقی و لپهای به دست آمده مربوط به غلظت 1500 میکرومولار در تیمار 70 درصد ظرفیت زراعی بود که اختلاف معنیداری را با سطوح دیگر از خود نشان داد (جدول 2). کمترین سطح برگ مشاهده شده مربوط به بذور پیشتیمار نشده در تیمار 50 درصد ظرفیت زراعی بود. در تیمار100% ظرفیت زراعی و 70 درصد ظرفیت زراعی تیمار 750 میکرومولار و شاهد، اختلاف معنیداری را با یکدیگر نشان ندادند. سطح برگ رابطه معنیداری را با وزن تر و خشک برگ از خود نشان داد (جدول 5). Tadash و Theodore (1999) بیان کردند که تولید ماده خشک گیاه وابستگی قوی با سطح برگ و سرعت فتوسنتز برگ دارد و برای رسیدن به سرعت بالاتر تولید ماده خشک لازم است که سرعت فتوسنتز با حفظ سطح برگ در سرتاسر فصل رشد بالا نگه داشته شود. سطح برگ تعیین‌کننده میزان تشعشع جذب شده توسط گیاه و بنابراین، تعرق و تولید ماده خشک است (Tesfay et al., 2006). علت مهم کاهش سطح برگ در تنش خشکی میتواند کاهش آماس سلولی باشد که موجب کاهش تقسیم سلولی و نمو سریعتر میشود(Nielson and Nielson, 1998) Diepenbrock (2000) کاهش شاخص سطح برگ را بر اثر اعمال تنش خشکی در کلزا گزارش کرد. کاهش سطح برگ خود میتواند ناشی از فرآیندهای دیگری در گیاه باشد که به طور عمده به فتوسنتز مربوط است. این فرآیندها موجب تولید برگ‌های کوچکتر در شرایط تنش خشکی می‌شوند و از سوی دیگر، موجبات زوال سریعتر برگها را فراهم میکنند. کاربرد سالیسیلیکاسید و استیل سالیسیلیکاسید و جنتیسیکاسید یا آنالوگ‌های دیگر سالیسیلیکاسید، در برگ‌های ذرت و سویا باعث افزایش سطح برگ و محصول خشک آن شد(Khan et al., 2003). این نتایج با نتایج Khodary (2004) که نشان داد سالیسیلیکاسید موجب افزایش سطح برگ در ذرت شده است، مطابقت دارد. سالیسیلیکاسید بر افزایش وزن تر و خشک برگ اثر مثبتی داشت. بیشترین میزان متعلق به غلظت1500 میکرومولار و در تیمار 70% ظرفیت زراعی مشاهده شد که دارای اختلاف معنیداری با سایر تیمارها بود. کمترین وزن تر و خشک مربوط به تیمار بذر شاهد یا پیشتیمار نشده در شرایط تنش 50 درصد بود. تیمار شاهد و 750 میکرومولار اختلافی در وزن خشک در شرایط نرمال با یکدیگر نداشتند (جدول 2). وزن تر و خشک برگ همبستگی مثبت و معنیداری را با شاخص و درصد سبز کردن نشان دادند (جدول 5). به نظر می‌رسد هر چه میزان شاخص و درصد سبز شدن در بذور بالاتر باشد، بذور سبز شده از توانایی بیشتری برای رشد و توسعه برگها برخودارند که این امر در نهایت موجب افزایش در وزن تر و خشک برگها میشود. کاهش وزن خشک میتواند از کاهش سطح برگ و اقتصاد کربنی (Carbon Budget) گیاه و کاهش میزان فتوسنتزی به علت محدودیت‌های بیوشیمیایی ناشی از کمبود آب، از قبیل کاهش رنگیزه‌های فتوسنتزی، به خصوص مولکولهای کلروفیل ناشی شده باشد (Lawlor, 2002). Hayat و همکاران (2005) گزارش کردند که گیاهچههای گندمی که با محلول 5-10 مولار سالیسیلیکاسید تیمار شده بودند، تعداد برگ بیشتر و وزن تر و خشک بالاتری داشتند. Fariduddin و همکاران (2003) گزارش کردند افشانه کردن گیاهان پیشتیمار بذرها موجب افزایش وزن مخصوص برگ در شرایط تنش خشکی شد (جدول 2). بیشترین میزان افزایش وزن مخصوص برگ در شرایط تنش در بذرهای پیشتیمار شده با غلظت 1500 میکرومولار سالیسیلیکاسید ملاحظه گردید. پیشتیمار بذرها موجب افزایش بیشتری در وزن مخصوص برگ در شرایط تنش نسبت به نرمال گردید (جدول 2)؛ هرچند بذرهای پیشتیمار شده با غلظت 1500 میکرومولار و 2250 میکرومولار در سطوح مختلف آبیاری اختلاف معنیداری را با یکدیگر نشان ندادند. تیمار شاهد کمترین وزن مخصوص برگ را در شرایط کمبود آب در حد 50 درصد ظرفیت زراعی نشان داد که اختلاف معنیداری با بذور پرایم شده داشت. همچنین، وزن مخصوص برگ همبستگی مثبت و معنیداری با وزن تر و خشک برگ داشت (جدول 5). به طور کلی، در شرایط تنش کم آبی، ارتفاع گیاه و گسترش سطح برگ کاهش یافت و برگ‌های جدید ضخیم‌تر و سطح برگ کمتری داشتند. مطالعات مختلف نیز نشان میدهد که کمبود آب سبب کاهش سطح برگ، ارتفاع، وزن تر و خشک برگ و شاخه، وزن مخصوص برگ و نسبت برگ به ساقه در گیاه می‌گردد (Busotti et al., 2002). اثر سالیسیلیکاسید بر تعداد برگ معنیدار نبود و تنها تنش کم آبی در حد 50 درصد ظرفیت زراعی موجب کاهش در تعداد برگها شد (جدول 1). در مرحله گیاهچه‌ای در شرایط تنش ملایم (70% ظرفیت زراعی) تعداد برگ بیشتری مشاهده شد که اختلاف معنیداری با شرایط نرمال نداشت (جدول 3). این حالت شاید به علت کافی بودن آب در حد 70 درصد ظرفیت زراعی برای این مرحله از زندگی گیاه و تنفس بهتر ریشه باشد. Leport و همکاران (1999) گزارش کردند که در شرایط تنش خشکی، برگها کوچکتر و تعداد آنها کمتر میشود. حالت ذکر شده برای آزمایش حاضر در سطح تنش قوی مشاهده گردید.
اثر متقابل خشکی و سالیسیلیکاسید بر وزن خشک بوته معنیدار نشد (جدول 1). بذرهای پیشتیمار شده با غلظت 1500 میکرومولار دارای بالاترین وزن خشک بوته بودند. در تیمارهای آبی نیز تنش در 50 درصد ظرفیت زراعی موجب بیشترین کاهش در وزن خشک بوته شد (جدول 3). وزن خشک بوته رابطه مثبت و معنیداری را با شاخص و درصد سبز شدن و وزن تر و خشک برگ نشان داد (جدول 5)؛ به این مفهوم که بذرهایی که سریعتر عمل سبز شدن را شروع کرده، رشد بیشتری داشتند، از وزن تر و خشک برگ بالاتری نیز برخوردار بوده‌اند که در نهایت، سبب افزایش در وزن خشک بوته شده است. El-Tayeb (2005) گزارش کرد که سالیسیلیکاسید رشد را در گیاه جو افزایش داد، که میتواند با افزایش در فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت که از گیاه در برابر خسارت‌های اکسیداتیو حفاظت می‌کند، مرتبط باشد. Mandel و همکاران (2006) با اعمال تیمارهای آب و کود روی کلزا مشاهد نمودند که شاخص سطح برگ و وزن خشک اندام‌های هوایی گیاه کلزا تحت تأثیر دو عامل آب و کود قرار داشته، تیمارهای تحت تنش آبی با تیمار شاهد اختلاف معنیداری داشتند Martin-Mex و Larqué-Saavedra (2001) افزایش در وزن تر و خشک بیوماس و تعداد شاخه‌ها را در تیمار با سالیسیلیکاسید گزارش کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که پیشتیمار با سالیسیلیکاسید باعث بهبود سرعت و درصد سبز شدن و رشد گیاهچه در کلزا میشود. به عبارت دیگر، سبز شدن بذرهای پیشتیمار شده نسبت به بذرهای شاهد، زودتر آغاز شده و در نتیجه این بذرها سریعتر از خاک خارج شدند و زودتر استقرار یافتند. این عمل باعث میشود تا چنین گیاهچههایی مدت زمان کمتری در معرض آفات و پاتوژن‌های خاکزی قرار گیرند. با توجه به اینکه بذرهای پیشتیمار شده سرعت سبز شدن بیشتری نسبت به شاهد داشتند، در نتیجه در یک زمان معین نسبت به بذرهای شاهد ماده خشک بیشتری تولید کردند و همچنین از سطح برگ و ارتفاع بیشتری برخوردار بودند که این مسأله خود موجب افزایش توان فتوسنتزی گیاهچه می‌گردد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آلیاری، ه.، شکاری ، ف. و شکاری، ف. (1379) دانه های روغنی، زراعت و فیزیولوژی. انتشارات عمیدی، تبریز. حقنیا، غ. ح. (1370) خاکشناخت. انتشارات دانشگاه فردوسی، مشهد. شکاری، ف.، بالجانی، ر.، صبا، ج.، افصحی، ک. و شکاری، ف. (1389) تأثیر پرایمینگ با سالیسیلیکاسید بر خصوصیات رشدی گیاهچه گاوزبان(Borago officinalis). مجله دانش نوین کشاورزی 18: 47- 53. شکاری، ف.، شکاری، ف.، جوانشیر، ع .، شکیبا، م.، مقدم، م. و آلیاری، ه. (1383) تأثیر تنش خشکی روی فنولوژی و روند رشدی کلزا (Brassica napus L.). مجموعه مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان. 3-5 شهریور 1383. شیخ، ف.، تورچی، م.، شکیبا، م. ر.، پاسبان اسلام ، ب. و ولی‌‌زاده، م. (1384) ارزیابی تحمل به خشکی در ارقام کلزای بهاره (Brassica napus L.)، مجله دانش کشاورزی 15(1):163-174. عزیزی، م.، سلطانی، الف. و خاوری خراسانی، س. (1378) کلزا فیزیولوژی، زراعت به نژادی و تکنولوژی زیستی. انتشارات جهاد دانشگاهی فردوسی، مشهد. Aberg, B. (1981) Plant growth regulators XLI. Monosubstituted benzoic acid. Swedian. Journal of Agriculture Research 11: 93-105.
Al-Mudaris, M. A. (1998) Notes on various parameters recording the speed of seed germination. Der Tropenlandwirt 98:147-154.
Basra, S. M. A., Farooq, M., wahid, A. and Khan, M. B. (2006) Rice seed invigoration by hormonal and vitamin priming. Seed Science and Technology 34: 755-780.
Bradford, K. J. (1986) Manipulation of seed water relations via osmotic priming to improve germination under stress conditions. Horticultural Science 21: 1105-1112.
Bray, A. E. (1997) Plant responses to water deficit. Trends in Plant Science 2: 45-54.
Busotti, F., Bettini, D., Grossoni, P., Mansuinio, S., Nibbi, R., Soda, C., and Tani, C. (2002) Structural and functional Traits of Quercus ilex in response to water availabity. Environmental and Experimental Botany 47: 11-23.
Canakcl, S. and Munzuroglu, O. (2000) Effect of sprayed acetyl salicylic acid application to the leaves of bean (Phaseolus vulgariz L.) and corn (Zea mays L.) seedlings on transpiration rate and weight changes. Journal of institute of Science 7(1): 83-92.
Canakcl, S. and Munzuroglu, O. (2002) Effect of acetyl salicylic acid application to the roots of bean (Phaseolus vulgariz L.) and corn (Zea mays L.) seedlings on transpiration rate and weight changes. Journal for Science and Engineering 14(2): 1-9.
Demir Kaya, M., Okçu, G., Atak, M., Çikili, Y. and Kolsarici, Ö. (2006) Seed treatment to overcome salt and drought stress during germination in sunflower (Helianthus annuus L.). European Journal of Agronomy 24: 291-295.
Diepenbrock, W. (2000) Yield analysis of winter oilseed rape (Brassica napus L.): A review. Field Crops Research 67:35-49.
El-Tayeb, M. A. (2005) Response of barley grains to the interactive effect of salinity and salicylic acid. Plant Growth Regulation 45: 215-225.
Ellis, R. H. and Roberts, E. H. (1981) The quantification of aging and survival in orthodox seeds. Seed Science and Technology 9: 373-409.
Falleri, E. (1994) Effect of water stress on germination in six provenances of Pinus pinaster. Seed Science and Technology 22:591-599.
Fariduddin, Q., Hayat, S., and Ahmad, A. (2003) Salicylic acid influences net photosynthetic rate, carboxylation efficiency, nitrate reductase activity and seed yield in Brassica juncea.Photosynthetica 41: 281-284.
Fukai, S., and Cooper, H. (1995) Development of drought resistant cultivars using physio- morphological traits in rice. Field Crops Research 40: 67- 86.
Hamada, A. M. and Al-Hakimi, A. M. A. (2001) Salicylic acid versus salinity-drought induced stress on wheat seedlings. Rostlinna Vyroba 47: 444-450.
Hayat, S., Fariduddin, Q., Ali, B. and Ahmad, A. (2005) Effect of salicylic acid on growth and enzyme activities of wheat seedlings. Acta Agronomica Academica Scientiarum Hungaricae 53: 433-437.
Hunt, R. (1982) Plant Growth Curves: the functional approach to plant Growth analysis. Edward Arnold Publisher, London.
Khan, W., Prithiviraj B. and Smith, D. (2003) Photosynthetic responses of corn and soybean to foliar application of salicylates. Journal of Plant Physiology 160: 485-492.
Khodary, S. E. A. (2004) Effect of salicylic acid on the growth, photosynthesis and carbohydrate metabolism in salt-stressed maize plants. International Journal of Agriculture and Biology 6: 5-8.
Lawlor, D. W. (2002) Limitation to photosynthesis water stressed leaves: stomata vs. metabolism and the role of ATP. Annals of Botany 89: 671-885.
Lee, S. S., Kim, J. H., Hong, S. B., Yuu, S. H. and Park, E. H. (1998) Priming effect of rice seeds on seedling establishment under adverse soil conditions. Korean Journal of Crop Science 43: 194-198.
Leport, L., Turner, N. C., French, R. J., Barr, M. D., Duda, R., Davies, S. L., Tennant, D., and Siddique, K. H. M. (1999) Physiological responses of chickpea genotypes to terminal drought in a Mediterranean-type environment. European Journal of Agronomy 11: 279-291.
Mandel, K. G., Hati, K. M., Misra, A. K. and Bandyopadhyay, K. K. (2006) Assesment of irrigation and nutrient effects on growth, yield and water use efficiency of Indian mustard (Brassica juncea) in central. Indian Journal of Agricultural Water Management 85: 279-286.
Martin-Mex, R., and Larqué-Saavedra, A. (2001) Effect of salicylic acid in clitoria (Clitoria ternatea L.) bioproductivity in Yucatan, México. 28th Annual Meeting. Plant Growth Regulation Society of America. Miami Beach Florida, USA. July 1-5.
Nielsen, D .C. (1996) Potential of canola as a dry land crop in north eastern Colorado. In: Progress in new crops (ed. Janick, J.) 281-287. American Society for Horticultural Science Press, Alexandria.
Nielson, D. C. and Nielson, N. O. (1998) Black bean sensitivity to water stress at various growth stages. Crop Sciences 38: 422 -427.
Schneider, E. C., and Gupta, S. C. 1985. Corn emergence as influenced by soil temperature, matric potential and aggregate size distribution. Soil Science Society of America Journal 49:415-422.
Senaratna, T., Touchell, D., Bunn, E. and Dixon, K. (2000) Acetyl salicylic acid (Aspirin) and salicylic acid induce multiple stress tolerance in bean and tomato plants. Plant Growth Regulation 30: 157-161.
Soltani, A., Galeshi, S., Zeinali, E. and Latifi, N. (2001) Genetic variation for and interrelationships among seed vigor traits in wheat from the Caspian Sea coasts of Iran. Seed Science and Technology 29: 653-662.
Tadashi, H. and Theodore, C. (1999) Some characteristics of reduced leaf photosynthesis at midday in maize growing in the field. Field Crops Research 62: 53-62.
Tesfay, K., Walker, S. and Tsubo, M. (2006) Radiation interception and radiation use efficiency of three grain legumes under water deficit conditions in semi-arid conditions. European Journal of Agronomy 25:60-70.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,319 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,346 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||