تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,639 |
تعداد مقالات | 13,339 |
تعداد مشاهده مقاله | 29,950,469 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,980,734 |
بررسی تغییرات شکل هندسی رودخانه قزل اوزن با تاکید بر عوامل ژئومورفولوژیک و زمین شناسی | ||
جغرافیا و برنامه ریزی محیطی | ||
مقاله 1، دوره 23، شماره 2، شهریور 1391، صفحه 1-14 اصل مقاله (909.37 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
محمدحسین رضائی مقدم* 1؛ محمدرضا ثروتی2؛ صیاد اصغری سراسکانرود3 | ||
1استاد ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
2دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
3دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
رودخانه به عنوان سیستمی پویا، مکان و خصوصیات مورفولوژیکی خود را همواره بر حسب زمان، عوامل ژئومورفیک، زمین شناختی، هیدرولوژیکی و گاه در اثر دخالت بشر تغییر میدهد. رودخانه قزل اوزن یکی از مهمترین رودخانههای ایران است که شکل گیری هندسه بستر در بازههای مختلف با یکدیگر تفاوت فاحشی دارد. این رودخانه تحت تاثیر عوامل مختلفی نظیر زمین شناسی منطقه، خصوصیات تشکیلات آبرفتی، مشخصات هیدرولوژیکی حوضه بالادست آن، سازههای موجود در آن و شرایط هیدرولیکی جریان، دارای رفتار مورفولوژیکی پویایی است. هدف این مقاله بررسی نقش عوامل ژئومورفیک و زمینشناختی بر شکل هندسه رودخانه و نشان دادن علت خمیدگی بستر در بازه دشتی و بازه کوهستانی است . از معیارهای نسبت پهنا به عمق، ضریب بریدگی، شیب طولی، توان رود، ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی پیچانها، شکل پلان و لیتولوژی بستر رودخانه برای بررسی شکل هندسی رودخانه استفاده شده است. جهت تعیین کمی پارامترهای فوق از تصاویر ماهواره ای لندست 7 سنجنده ETM+ ، نقشههای توپوگرافی (1:25000)، مقاطع عرضی برداشت شده در طول مسیر رودخانه و حاشیه آنها، نیمرخ طولی رودخانه مستخرج از مدل رقومی ارتفاعی ( DEM ) استفاده شد. نتیجه این تحقیق نشان داد که طول زیاد رودخانه و عبور از تشکیلات مارنی و فرسایش پذیر، باعث شده که هندسه رودخانه در بازه دشتی شدیداً تحت تاثیر لیتولوژی بستر شکل بگیرد و فرسایش کناری و توان رودخانه نقش عمده در پیچان رودی رودخانه داشته باشد. در بازه کوهستانی مسائل زمین ساختی حائز اهمیت است و هندسه بستر تحت تاثیر پارامترهای زمین ساختی از قبل طراحی شده است و الگوی مسیر رودخانه از این عوامل تبعیت میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
رودخانه قزل اوزن؛ پیچان رود؛ عوامل زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی؛ مورفولوژی رودخانه | ||
مراجع | ||
احمدی، حسن، (1367)، ژئومورفولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران، ص 714. بربریان، مانوئل و منوچهر، قرشی، ( 1984)، نوزمینساخت، لرزه زمینساخت و خطر گسلش لرزه زا در منطقه احداث کارخانه ذوب سرب و روی زنجان، سازمان زمین شناسی کشور، گزارش بین المللی، صص88-1. پورآصف، فرشته، (1385)، مروری بر روشهای مختلف طبقه بندی رودخانهها و کاربرد آنها برای رودخانههای کارون و دز، هفتمین سمینار بین المللی مهندسی رودخانه، اهواز، دانشگاه شهید چمران صص7-1. رسولی، علی اکبر، ( 1387)، مبانی سنجش از دور کاربردی با تاکید بر پردازش تصاویر ماهواره ای، انتشارات دانشگاه تبریز، چاپ اول، ص 780. رضائی مقدم، محمد حسین و کاظم، خوشدل، (1388)، بررسی پیچ و خمهای مئاندر اهر چای در محدوده دشت ازومدل ورزقان، مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال بیستم، شماره 1 صص 112-101. عبدی، پرویز، (1385)، ارزیابی عملکرد آبشکنهای احداثی بر روی رودخانهها در استان زنجان. هفتمین کنگره بینالمللی مهندسی عمران. تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده عمران، صص16-9. فاطمی عقدا، محمود، فرج الله، فیاضی و داریوش، علیپور، (1380)، بررسی زمین شناسی مهندسی بخشی از رودخانه کرخه (روستای عبدالخان تا روستای الهایی)، نشریه علوم دانشگاه تربیت معلم، جلد 1 شماره 3و 4 صص178-163. مختاری، داود، (1388)، نقش عوامل غیر رودخانه ای در تغییرات مورفولوژی مسیر آبراههها مطالعه موردی: رودخانه باغلار در دامنه شمالی میشو داغ (شمال غرب ایران)، مجله فضای جغرافیایی، سال نهم، شماره ی 26، صص135-113. معماریان، حسین، (1374) زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم، ص953. موسوی حرمی، رضا، اسدالله، محبوبی، رابرت، برنر و محمد، خانه باد، (1381)، نقش تکتونیک در رسوب گذاری و مورفولوژی رودخانه کشف رود واقع در شمال شرق ایران، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد بیست و هشتم، شماره 1، صص68-53. نوحه گر، احمد و مجتبی، یمانی، (1384)، بررسی وضعیت ژئومورفولوژیکی پیچان رود و نقش آن در فرسایش بستر و کنارههای رودخانه میناب (پایین دست میناب)، پژوهشهای جغرافیائی، شماره 51، صص 85-65.
Aswath, M. V., V. R. Satheesh. (2008). Factors Influencing the Sinuosity of Pannagon River Kottayam, Kerala, India: An assessment using remote sensing and GIS, Environmental Monitoring and Assessment, 138(1-3), p173-180. Callender, R. A. (1969). Instability and river channels, Journal of Fluid Mechanics, 36(03), p 465-480. Chang, H. H. (1984). Analysis of river meanders, Journal of Hydraulic Engineering, 110(1), p37-50. Culbertson, D. M., Young, L .E. and Brice, J. C. (1967). Scour and fill in alluvial channels with particular reference to bridge sites, U.S. Geological Survey, pp58. Doll, B. A., G. L. Grabow., K. R., Hall, H., Halley, W. A., Haman, G. D., Jennings and D. E. Wis. (2003). Stream Restoration: A natural channel design handbook, NC Stream Restoration Institute, NC State University, pp128. Engelund, F. and O, Skovguard (1973). on the origin of meandering and braiding in alluvial streams, Journal of Fluid Mechanics, 57(02), p 289-302. Ferguson, R.I. (1984). the threshold between Meandering and Braiding, Proceeding of the first International Conference on Hydraulic Design, Springer Velag, Newyork, p15-29. Friend, P.F., and R, Sinha. (1993). Bariding and meandering parameters In Braided Rivers, The geological Society, London, 75, p.105-111. Hayashi, T., and S, Ozaki. (1980). Alluvial bed forms analysis, Information of alternating bars and braids, in application of stochastic processes in sediment transport, Wat. Resour. Pub, Highlands Ranch, Colo Chap, 7, p1-40. Lepold, L. B., M. G, Wolman,. and J. P, Miller. (1964). Fluvial Processes in Geomorphology, San Farncisco, W.H. Freeman and CO, p21-22. Makaske, A. D. G., Smith, H. J. A., Berendsen, A. G. de. Boer, M. F. van, Nielen-Kiezebrink and T. Locking. (2009). Hydraulic and sedimentary processes causing anastomosing morphology of the upper Columbia River, Geomorphology, 111(3-4), p194–205. Mario, L., Amslera, T., Carlos, G,. Ramonella, Horacio., A. Toniolo. (2005). Morphologic changes in the Parana´ River channel (Argentina) in the light of the climate variability during the 20th century. Geomorphology70p 257-278 Millar, R.G. (2000). Influence of bank vegetation on alluvial channel patterns, Water Resources Research, 36 (4), p 1109-1118. Millar, R.G., and M. c, Quik. (1993). Effect of bank stability on geometry of gravel rivers, Journal of Hydraulic Engineering-asce, 119(12), p1343-1363. Parker,G. (1976). On the cause and characteristic scales of meandering and braiding rivers, Journal of Fluid Mechanics, 76, p 457-478. Peyrowan, H. R. (2002). Assessment of quantitative effects of tectonics factors on Ghezel Ouzan River in Iran, 8th International JAEG Congress, Canada. Rosgen, D. L. (1994). A classification of natural rivers, Catena22. p169-199. Sarma, J. N. (2005). Flovial process and morphology of the Brahaputra River in Assam, Geomorpology, 70 (3-4), p 226-26. Schumm, S. A. (1977). The Fluvial system, Wiley, New York, p 338. Struiksma, N., and G. J, Klassen. (1988). on the threshold between meandering and braiding, International Conference on River regime, New York, pp107-120. Wohl, E,. J. N. Kuzma,. and N. E. Brown. (2004). Reach-scale channel geometry of a mountain river, Earth surface Processes and landforms, 29, p 969-981. Zámolyi, A. B., Székely, E., Draganits and G. Timár. (2009). Neotectonic control on river sinuosity at the western margin of the Little Hungarian Plain, Geomorphology, 122 (3-4), p 231-243.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 650 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,697 |