پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,673 |
| تعداد مقالات | 13,655 |
| تعداد مشاهده مقاله | 31,588,314 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,480,966 |
فون خزندگان منطقه حفاظت شده جنگل خواجه و بررسی میزان تشابه آن با مناطق فیزیوجئوگرافیک سوسماران ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| تاکسونومی و بیوسیستماتیک | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 3، دوره 7، شماره 22، فروردین 1394، صفحه 13-22 اصل مقاله (741.65 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| صیاد شیخی ئیلانلو1؛ علی خانی2؛ انوشه کفاش1؛ اسکندر رستگار پویانی* 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2اداره حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی، مشهد، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| زیستگاه‌های خزندگان در بسیاری از مناطق ایران در حال تخریب و نابودی است؛ بنابراین مناطق حفاظت شده به عنوان آخرین پناهگاه‌های این موجودات محسوب می‌شوند. بنابراین ضروری است فون خزندگان مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست مطالعه و معرفی شوند و تدابیری برای حفاظت از آنها اتخاذ گردد. منطقه حفاظت شده جنگل خواجه با وسعتی معادل ۳۷۵۵۲ هکتار در ۷۰ کیلومتری شهر سرخس قرار گرفته است، منطقه جنگل خواجه یکی از مناطق مهم حفاظت شده استان خراسان رضوی است. در مطالعه‌ای که طی سال‌های 1388 تا 1392 با روش پیمایشی در مورد خزندگان این منطقه انجام شد، خزندگان آن جمع‌آوری و شناسایی شد. نتایج نشان داد که: ۱۹ گونه خزنده شامل 11 گونه سوسمار از 5 خانواده (Ablepharus pannonicus، Cyrtopodion scabrum، Eremias persica، Eremias velox، Mesalina watsonana، Paralaudakia erythrogastra، Pseudopus apodus، Teuniodactylus caspius، Trachylepis aurata، Trapelus agilis و Varanus griseus) 7 گونه مار از 4 خانواده (Hemorrhois ravergieri، Macrovipera lebetina، Malpolon insignitus، Naja oxiana، Platyceps rhodorachis، Psammophis schokari و Typhlops vermicularis) و یک گونه لاک‌پشت (Testudo horsfieldii) در منطقه زیست می‌نمایند. مقایسه فون سوسماران جنگل خواجه با سایر مناطق پراکنش آنها در ایران با استفاده از ضریب تشابه جاکارد نشان داد که منطقه جنگل خواجه بیشترین میزان تشابه گونه‌ای را با کپه‌داغ و پس از آن با منطقه سیستان دارد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| خزندگان؛ منطقه حفاظت شده جنگل خواجه؛ فون؛ تشابه | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه. اهمیت مارها، سوسمارها، وزغ‌ها و قورباغه‌ها در بسیاری از بوم‌سازگان به عنوان جزیی از زنجیره غذایی جانوران بسیار برجسته است. غذای عمده عقاب‌های مارگیر نظیر: Terathopius ecaudatus (Daudin, 1800) و Circaetus gallicus (Gmelin, 1788) از مارها تأمین می‌شود همچنین خزندگان برای بسیاری از گوشت‌خواران نظیر روباه‌ها، گربه‌های وحشی، خدنگ‌ها، رودک‌ها و حتی گرگ‌ها، پلنگ‌ها و کفتارها منبع غذایی مهمی به شمار می‌روند (Madjnoonian et al., 2005). بنابراین مطالعه و پایش خزندگان می‌تواند نقش مؤثری در درک فرآیندهای بوم‌شناختی، نظیر چرخه‌های مواد غذایی داشته باشد. مناطق حفاظت شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست کمتر تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی قرار گرفته و از بکرترین مناطق طبیعی کشور هستند. این مناطق مهم‌ترین پناهگاه خزندگانی است که زیستگاه آنها به شدت در حال نابودی است، بنابراین شناخت فون خزندگان موجود در مناطق حفاظت شده می‌تواند نقش مهمی در احیای مطلوب برنامه‌های حفاظتی و مدیریتی آنها داشته باشد. مهم‌ترین اقدامات برای تبیین و شناخت پراکنش سوسماران ایران توسط Anderson (1999) انجام شده است. این پژوهشگر در کتاب سوسماران ایران، 13 منطقه فیزیوجئوگرافیک برای تبیین جغرافیای مارمولک‌های ایران در نظر گرفته و سوسماران ایران را از نظر پراکنش جغرافیایی تحلیل نموده است. این 13 منطقه شامل: فلات مرکزی، حوضه دریاچه ارومیه، حوضه سیستان، منطقه خزر، دشت خوزستان و سواحل خلیج فارس، بلوچستان ایران و ساحل مکران، دشت ترکمن، دشت مغان، کوه‌های زاگرس، کوهپایه‌های غربی رشته کوه‌های زاگرس، کوه‌های البرز، کپه‌داغ و جزایر خلیج فارس است. Yousefi و همکاران (2013) به بررسی فون سوسماران شهرستان سبزوار پرداختند و ارتباط سوسماران منطقه را با سایر مناطق فیزیوجئوگرافیک بررسی کردند. از مطالعات انجام شده پیرامون فون خزندگان استان خراسان رضوی می‌توان به مطالعه بیوسیستماتیک سوسماران سبزوار (Gharezi, 1991)، فون سوسماران پارک ملی تندوره (Ziaol-Hagh, 1995)، بیوسیستماتیک سوسماران نیشابور (Khademi, 2005)، فونستیک سوسماران منطقه فریمان (Aghili, 2007) و مطالعه فون سوسماران صالح‌آباد (Nasrabadi et al., 2008) اشاره کرد که در آنها فهرستی از سوسماران این مناطق جمع آوری ارایه شده است. از مطالعات مشابه در مورد خزندگان مناطق حفاظت شده می‌توان به مطالعه فون سوسماران منطقه حفاظت شده گاندو در استان سیستان بلوچستان (Heidari and Kami, 2009) اشاره کرد. شایان ذکر است که تاکنون مطالعه مدونی درباره خزندگان شهرستان سرخس صورت نگرفته است و همچنین خزندگان در مناطق حفاظت شده استان خراسان رضوی به ندرت پایش شده‌اند. استفاده از ضرایب تشابه کاربرد فراوانی برای معرفی مناطق حفاظت شده دارد زیرا با استفاده از این ضرایب می‌توان میزان شباهت و ارتباط بین گونه‌های موجود بین زیستگاه‌های مختلف را بررسی کرد و مناطق دارای بالاترین تنوع را برای حفاظت پیشنهاد نمود. دو دسته روش برای اندازه‌گیری تشابه وجود دارد: دسته اول روش ضرایب تشابه دوتایی است و زمانی استفاده می‌شود که فقط داده‌های مربوط به حضور یا عدم حضور برای گونه‌ها در یک جامعه موجود باشد اما دسته دوم ضرایب تشابه کمّی هستند که فراوانی نسبی برای گونه‌ها نیاز است (Krebs, 1999). ضریب تشابه جاکارد یکی از ضرایب تشابه دوتایی است که به دلیل سادگی آن در بسیاری از مطالعات استفاده می‌شود (Raman et al., 2005؛ Steinitz et al., 2006؛ Ricklefs, 2007؛ Malakoutikhah and Fakheran, 2013). پژوهش حاضر با هدف ارایه فهرست موجودی فون خزندگان منطقه حفاظت شده جنگل خواجه و بررسی تشابه فون سوسماران منطقه با سایر مناطق فیزیوجئوگرافیک ایران در شهرستان سرخس صورت گرفته است.
مواد و روش‌ها. منطقه مورد مطالعه: شهرستان سرخس، شمال‌شرقی‌ترین شهرستان در استان خراسان رضوی (شکل 1) و ایران است که با مساحت 5472 کیلومتر مربع، بین دو نصف‌النهار ۳۰ تا ۶۰ و ۱۵ تا ۶۱ درجه شرقی و بین دو مدار ۳۶ و ۳۶ تا ۴۰ درجه شمالی قرار گرفته است. حد طبیعی منطقه را در جنوب، رودخانه کشف‌رود و حد شرقی آن را رودخانه تجن (از پیوستن رودخانه هریرود و کشف‌رود) و حدود طبیعی غربی و جنوب‌غربی آن را آخرین امتدادهای ارتفاعات کپه‌داغ مشخص مینماید. منطقه حفاظت شده جنگل خواجه در فاصله 70 کیلومتری شهرستان سرخس قرار دارد. این منطقه چندین سال به عنوان منطقه شکار ممنوع تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی بوده و در سال 1386 به منطقه حفاظت شده ارتقا سطح پیدا کرده است. مساحت این منطقه 37552 هکتار است. حداقل ارتفاع در این منطقه 594 متر و حداکثر آن 1250 متر است. منطقه مذکور از مناطق کوهستانی (سیستم کپه‌داغ- هزار مسجد) و دشتی تشکیل شده است که کوه‌های مرزهای شمالی منطقه از معدود زیستگاه‌های باقی مانده پسته (Pistacia vera L.) در ایران است (Saberi et al., 2011) و از نظر زمین‌شناسی، بخشی از حوزه کپه‌داغ در شمال خراسان است (Darvishzadeh, 2003). منطقه حفاظت شده جنگل خواجه بر اساس طبقه‌بندی مناطق رویشی جهان توسط Takhtajan (1986) در ناحیه ایرانی-تورانی قرار می‌گیرد (Saberi et al., 2011). روش نمونه برداری: در مطالعه حاضر نمونه‌برداری با روش پیمایشی انجام شد (Ahmadzadeh et al., 2008). با توجه به شناخت نگارندگان از منطقه، در زمان‌های مناسب در زیستگاه‌های مختلف به گشت‌زنی پرداخته و نمونه‌ها از 20 ایستگاه (شکل 2) جمع‌آوری شد. جمع‌آوری سوسمارها با دست و با چوب دستی انجام شد. در این روش که برای نمونه‌های با حرکت سریع مناسب است می‌توان به کمک چوب دستی نمونه را از فاصله 100 تا 150 سانتی‌متری مهار کرد و سپس با دست آن را صید کرد. نمونه‌های جمع‌آوری شده پس از تهیه عکس در الکل 85 درصد تثبیت شدند، برای نگهداری طولانی‌مدت و برای ممانعت از فساد اندام‌های داخلی بایستی به اندازه کافی الکل به درون اندام‌ها تزریق نمود. نمونه‌های صید شده با مراجعه به کلیدهای شناسایی و منابع معتبر برای خزندگان ایران (Leviton et al., 1992؛ Anderson, 1999؛ Latifi, 2000؛ Rastegar-Pouyani et al., 2006) شناسایی شدند. نمونه‌های جمع‌آوری شده در آزمایشگاه جانورشناسی دانشگاه حکیم سبزواری و موزه حیات وحش اداره حفاظت محیط زیست شهرستان سبزوار نگهداری می‌شود. با توجه به این که نام جنس و گونه برخی تاکسون‌های موجود در منطقه در منابع جدید تغییر یافته از چک‌لیست خزندگان و دوزیستان ایران (Rastegar-Pouyani et al., 2008) و چک‌لیست خزندگان جهان (Uetz and Hoŝek, 2014) برای تهیه فهرست خزندگان استفاده شد. به منظور مقایسه میزان تشابه گونه‌ای بین فون سوسماران منطقه مورد مطالعه با مناطق فیزیوجئوگرافیک ارایه شده توسط Anderson (1999)، داده‌های گونه‌های سوسماران به دست آمده از منطقه حفاظت شده جنگل خواجه با استفاده از ضریب تشابه جاکارد، بررسی شد. از این ضریب در مطالعات متعددی برای بررسی میزان تشابه گونه‌های جانوری بین مناطق مختلف برای تعیین زیستگاه‌های با اولویت بالای حفاظتی (Yahnke et al., 1998؛ (Ramanamanjato et al., 2002 و بررسی تشابه گونه‌های زیستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود Raman et al., 2005)؛ Steinitz et al., 2006؛ (Ricklefs, 2007. ضریب تشابه جاکارد از رابطه 1 به دست می‌آید (Krebs, 1999).
Sj= ضریب تشابه جاکارد a: تعداد گونه‌هایی که در مناطق A و B وجود دارد. b: تعداد گونه‌هایی که در منطقه B وجود دارد و در منطقه A وجود ندارد. c: تعداد گونه‌هایی که در منطقه A وجود دارد و در منطقه B وجود ندارد.
شکل 1- موقعیت منطقه حفاظت شده جنگل خواجه در ایران
شکل 2- ایستگاه‌های نمونه‌بردای و طبقات ارتفاعی منطقه حفاظت شده جنگل خواجه
نتایج. نتایج حاصل از پایش 20 ایستگاه نمونه‌برداری (شکل 2) در منطقه جنگل خواجه نشان می‌دهد که 19 گونه خزنده شامل 11 گونه سوسمار از 6 خانواده 7 گونه مار از 5 خانواده و یک گونه لاک‌پشت متعلق به خانواده Testudinidae در این منطقه زیست مینماید. در بین سوسماران تنها از دو خانواده Eublepharidae و Uromastycidae در این منطقه هیچ عضوی حضور ندارد (جدول 1). نمونه‌گیری در 20 ایستگاه انجام شد (شکل 2) به طوری که تمامی تیپ‌های زیستگاه‌های موجود در منطقه را پوشش دهد در پیوست 1 اطلاعات هر ایستگاه شامل موقعیت جغرافیایی (بر حسب دقیقه، درجه و ثانیه)، ارتفاع از سطح دریا و گونه‌های خزنده مشاهده شده در هر ایستگاه نمونه‌برداری ارایه شده است. شایان ذکر است که در هر ایستگاه حرکت در جهت‌های مناسب بوده و عمل نمونه‌گیری انجام شده است و در برخی ایستگاه‌ها فاصله نمونه‌گیری‌ها از محل اولیه ایستگاه به 500 متر می‌رسید. جدول 2 میزان تشابه بین سوسماران منطقه حفاظت شده جنگل خواجه را با مناطق فیزیوجئوگرافیک ایران نشان می‌دهد. نتایج حاصل از آزمون ضریب تشابه جاکارد نشان می‌دهد که منطقه جنگل خواجه در سطح گونه، بیشترین میزان تشابه را با منطقه فیزیوجئوگرافیک کپه‌داغ و پس از آن با منطقه فیزیوجئوگرافیک سیستان دارای بیشترین ضریب تشابه است.
جدول 1- فهرست گونه‌های شناسایی شده در منطقه حفاظت شده جنگل خواجه
جدول 2- ضریب تشابه فون سوسماران منطقه حفاظت شده جنگل خواجه با سایر مناطق فیزیوجئوگرافیک سوسماران ایران (Anderson, 1999).
بحث و نتیجه‌گیری. منطقه حفاظت شده جنگل خواجه در شهرستان سرخس در محدوده مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است. بخش اعظم منطقه را کوه‌های کپه‌داغ در بر می‌گیرد. از نظر توپوگرافی، می‌توان سیستم کوهستانی کپه‌داغ را ادامه کوه‌های واحد شمالی فلات ایران به شمار آورد (Alaee, 2002). فون مهره‌داران کپه‌داغ ناشناخته مانده است البته این موضوع برای تمام فون و فلور کپه‌داغ صادق است، لذا مطالعه فون خزندگان منطقه حفاظت شده جنگل خواجه می‌تواند گامی در جهت شناخت فون مهره‌داران کپه‌داغ باشد. 19 گونه خزنده منطقه شامل دو گروه عمده است یک گروه شامل گونه‌های با پراکنش وسیع نظیر: Cyrtopodion scabrum (Heyden, 1827)، Macrovipera lebetina (Linnaeus, 1758)، Trapelusagilis (Olivier, 1804) و Varanus griseus (Daudin, 1803) در سطح ایران و مناطق مجاور هستندو گروه دوم شامل گونه‌های با پراکنش محدود نظیر: Paralaudakia erythrogastra (Nikolsky, 1896) است Anderson, 1999)؛ Latifi, 2000؛ Rastegar-Pouyani et al., 2006؛ Sindaco and Jeremcenko, 2008). آگامای خراسانی (Paralaudakia erythrogastra) از آگامیدهای با پراکنش محدود در ایران است که گستره حضور آن مناطق شمال شرق کشور (استان خراسان رضوی) است. این گونه برخلاف سایر اعضای جنس Paralaudakiaاز شیب‌‌های تند و رخنمون‌های سنگی دوری می‌کند (Anderson, 1999) در منطقه حفاظت شده جنگل خواجه در مناطقی همچون دیواره‌های خاکی رودخانه‌ها، لابلای دیوارهای گلی خانه‌های قدیمی و در برخی موارد در میان انباشته‌های خاکی حاصل از حفر چاه زیست می‌کند. Paralaudakia erythrogastra در بیشتر قسمتهای منطقه وجود دارد و جمعیت‌هایی از آن در میان جنگل‌های پسته در مرزهای شمالی منطقه مشاهده شد. در ارتباط با گونه Pseudopus apodus (Pallas, 1775) می‌توان گفت که صالح‌آباد در جنوب شهرستان سرخس شرقی‌ترین مکان برای گزارش این گونه است (Nasrabadi et al., 2008)؛ بنابراین جمعیتهای حاضر از این گونه در منطقه حفاظت شده جنگل خواجه و اطراف آن را می‌توان از شرقی‌ترین جمعیتهای این گونه در ایران به شمار آورد. Pseudopus apodus (Eichwald, 1831) در قسمتهای کوهستانی مرزهای شمالی منطقه جنگل خواجه که پوشیده از درختان پسته است یافت شد. Tenuidactylus caspius را می‌توان جکوی خانگی مناطق شمال شرق ایران نامید، این گونه در تمامی اماکن زندگی انسان و هر جایی که سرپناهی که به دور از نور خورشید باشد، حضور دارد. این گونه هم در روز و هم در شب فعال است و در دیواره‌های گلی و سنگی داخلی ساختمان‌های مسکونی و مخروبه یافت می‌شود. بررسی نتایج آزمون ضریب تشابه جاکارد نشان داد که منطقه حفاظت شده جنگل خواجه بیشترین میزان تشابه را در سطح گونه با منطقه فیزیوجئوگرافیک کپه‌داغ دارد (جدول 2) که می‌توان علت آن را قرار گرفتن این منطقه در مجاورت رشته کوه‌های کپه‌داغ در شمال‌شرقی استان خراسان رضوی دانست (شکل 1). پس از کپه‌داغ، منطقه حفاظت شده جنگل خواجه با منطقه فیزیوجئوگرافیک حوضه سیستان دارای بیشترین تشابه است. گونه‌های مشترک بیشتر به سوسمارانی مربوط می‌شود که پراکنش وسیعی در سطح ایران دارند و نتایج مطالعه حاضر با نتایج Malakoutikhah و Fakheran (2013) همخوانی دارد. آنها با استفاده از ضریب جاکارد نشان دادند که با افزایش فاصله جغرافیایی بین تالاب‌های ایران شباهت بین گونه‌های پرندگان آنها کاهش می‌یابد، یعنی منطقه حفاظت شده جنگل خواجه بیشترین شباهت را به مناطقی دارد که کمترین فاصله جغرافیایی را با آن دارند که این مورد در بررسی سایر نقاط جهان نیز اثبات شده است (Yahnke et al., 1998؛ (Ramanamanjato et al., 2002. علت بالا بودن میزان تشابه با بیشتر مناطق فیزیوجئوگرافیک سوسماران ایران این است که بیشتر سوسماران منطقه حفاظت شده جنگل خواجه دارای پراکنش وسیعی در سطح کشور هستند و گونه‌های با پراکنش محدود به منطقه یا مناطق مجاور آن اندک است. گونه‌هایی از عناصر فونی ایرانی (Paralaudakia erythrogastra)، آرال-خزر (Eremias velox (Pallas, 1771)) و مدیترانه‌ای (Pseudopus apodus) و در برخی موارد نیز عناصر دو منطقه‌ای صحرا-سندی/ ایرانی (Varanus griseus) در محدوده منطقه حفاظت شده جنگل خواجه زیست مینماید (Madjnoonian et al., 2005) که به ارزش منطقه مذکور به عنوان یکی از مناطق حفاظت شده استان خراسان رضوی می‌افزاید چون تنوع عناصر فونی (ایرانی، آرال-خزر، مدیترانه‌ای و عناصر دو منطقه‌ای صحرا-سندی/ ایرانی) در محدوده‌ای با وسعت 37552 هکتار بسیار جالب توجه است. تغییرات ارتفاعی به مقدار اندک حتی تا 50 متر تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر غنا و ترکیب گونه‌های سوسماران دارد (Fischer and Lindenmayer,2005). در منطقه حفاظت شده جنگل خواجه ارتفاع مکان مشاهده نمونه‌ها در هر ایستگاه ثبت شد (پیوست 1). بررسی ارتفاع ثبت شده برای 20 ایستگاه نمونه‌برداری نشان داد که بیشترین تعداد گونه‌ها در محدوده ارتفاعی 594 تا 830 قابل مشاهده است. نمونه‌ها از محدوده ارتفاعی 594 متر تا 1191 جمع‌آوری شد. شایان ذکر است که Anderson (1968) محدوده ارتفاعی زیست Paralaudakia erythrogastra رابه طور تقریبی از 880 تا 2370 متر گزارش کرده است اما تمامی نقاط ارتفاعی ثبت شده توسط نگارندگان برای این گونه در دامنه 594 متر تا 823 متر بود (Madjnoonian et al., 2005). از میان هفت گونه مار موجود در منطقه، Naja oxiana (Eichwald, 1831) پراکنش محدودتری نسبت به سایر گونه‌ها دارد و پراکنش آن به نواحی شمال شرق ایران محدود می‌گردد Firouz, 1999)؛ (Latifi, 2000. با توجه به این که گونه Gloydius halys (Pallas, 1776)در شهرستان‌های مجاور شهرستان سرخس در رشته کوه‌های کپه‌داغ زیست مینماید (مشاهدات نگارندگان) احتمال حضور آن در شهرستان سرخس نیز وجود دارد اما طی مطالعه حاضر نمونه‌های از آن مشاهده نشد. Hemorrhois ravergieri (Ménétriés, 1832) و Platyceps rhodorachis (Jan, 1865) که به طور وسیع در ایران پراکنده‌اند، در تمامی سطح منطقه حفاظت شده جنگل خواجه نیز قابل مشاهده هستند.
سپاسگزاری. نگارندگان از آقای مهندس آقامیری مدیر کل محترم محیط زیست خراسان رضوی، آقای جواد علیپور و محیط‌بانان منطقه حفاظت شده جنگل خواجه به خاطر فراهم آوردن امکان بازدید و و همچنین از آقایان حسینیان یوسفخانی و محمدی به خاطر همکاری در تهیه نسخه نهایی مقاله حاضر تشکر و قدردانی می‌نمایند.
پیوست 1- اطلاعات ایستگاه‌های نمونه‌گیری، موقعیت جغرافیایی (بر حسب دقیقه، درجه و ثانیه)، ارتفاع از سطح دریا و گونه‌های خزنده مشاهده شده در هر ایستگاه
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع. Aghili, H. (2007) Faunistics study of the lizards in Fariman. MSc thesis, University of Tehran, Tehran, Iran (in Persian). Ahmadzadeh, F., Abdoli, A., Mostafavi, H., Ebrahimi, M. and Mehrabian, A. R. (2008) Biodiversity study Lizards Qom province. Journal of Environmental Studies 34(46): 119-128 (in Persian). Alaee, M. (2002) Geomorphology of Iran. Ghoomes Press, Tehran (in Persian). Anderson, S. C. (1968) Zoogeographic analysis of the lizard fauna. In: The land of Iran. The Cambridge History of Iran (Ed. Fisher, W. B.) 1: 305-371. Cambridge University Press, Cambridge. Anderson, S. C. (1999) The Lizard of Iran. Society for the study of Amphibians and Reptiles, Oxford, Ohio. Darvishzadeh, A. (2003) Geology of Iran. Amirkabir Publication, Tehran (in Persian). Firouz, E. (1999) A guide to the fauna of Iran. Iran University Press, Tehran (in Persian). Fischer, J. and Lindenmayer, D. B. (2005) The sensitivity of lizards to elevation: a case study from south-eastern Australia. Diversity and Distributions 11: 225-233. Gharezi, A. (1991) Biosystematics of north Sabzevar Lizards. MSc. thesis, University of Tehran, Tehran, Iran (in Persian). Heidari, N. and Kami H. G. (2009) Lizards of the Gando Protected area in Sistan and Baluchestan province, southeastern Iran. Iranian Journal of Animal Biosystematics 5(2): 57-64. Khademi, A. (2005) Biosystematics of Neyshaboor Lizards. MSc. thesis, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran (in Persian). Krebs, C. L. (1999) Ecological methodology. 2nd edition, Addison-Welsey Educational Publishers, Inc., Menlo Park. Latifi, M. (2000) Snakes of Iran. Iranian Department of the Environment, Tehran (in Persian). Leviton, A. E., Anderson, S. C., Adler, K. K. and Minton, S. A. (1992) Handbook to Middle East amphibians and reptiles. contributions in herpetology. Society for the Study of Amphibians and Reptiles, Oxford, Ohio. Madjnoonian, H., Kiabi, B. H. and Danesh, M. (2005) Readings in zoogeography of Iran. vol. 2. Iranian Department of the Environment, Tehran (in Persian). Malakoutikhah, S. and Fakheran, S. (2013) The effect of geographical distance on the birds species similarity in the important bird areas in Iran. 1st International Conference of IALE-Iran Biology, Mashhad, Iran (in Persian). Nasrabadi, R., Darvish, J., Rastegar-Pouyani, N. and Ejtehadi, H. (2008) Survey of lizard fauna of Salehabad of Torbate-Jam, Razivi Khorasan province. Iranian Biology Journal 21: 261-26 (in Persian). Raman, T. R., Shankar, N. V. and Sukumar, R. (2005) Tropical rainforest bird community structure in relation to altitude, tree species composition and null. Journal of the Bombay Natural History Society 102(2): 36-48. Ramanamanjato, J. B., Mcintyre, B. C. and Nussbaum, R. A. (2002) Reptile, amphibian and lemur diversity of the Malahelo Forest, a biogeographical transition zone in southeastern Madagascar. Biodiversity and Conservation 11: 1791-1807. Rastegar-Pouyani, N., Kami, H. G., Rajabizadeh, M., Shafiei, S. and Anderson, S. C. (2008) Annotated checklist of Amphibians and Reptiles of Iran. Iranian Journal of Animal Biosystematics 4(1): 7-30. Rastegar-Pouyani, N., Rastegar-Pouyani, E. and Jawaheri, M. (2006) Field guide to the Reptiles of Iran, vol. 1. Lizards, Razi University Press, Kermanshah (in Persian). Ricklefs, Q. H. (2007) A latitudinal gradient in large-scale beta diversity for vascular plants in North America. Ecology Letters 10(8): 737-744. Saberi, A., Ghahremaninejad, F., Sahebi, S. and Joharchi, M. (2011) A floristic study of Chahchaheh Pistacia forest, NE Iran. Taxonomy and Biosystematics 2(5): 61-92 (in Persian). Sindaco, R. and Jeremcenko, V. K. (2008) The reptiles of the Western Palearctic. vol. 1. Annotated checklist and distributional atlas of the turtles, crocodiles, amphisbaenians and lizards of Europe, North Africa, Middle East and Central Asia. Edizioni Belvedere, Latina, Italy. Steinitz, O., Heller, J., Tsoar, A. and Dotan, R. (2006) Environment, dispersal and patterns of species similarity. Journal of Biogeography 33(6): 1044-1054. Takhtajan, A. (1986) Floristic region of the world. University of California Press, Berkeley. Uetz, P. and Hoŝek, J. (2014) The reptile database. Retrieved from: http://www.reptile-database.org. On: 22 April 2014. Yahnke, C. J., Gamarra de Fox, I. and Colman, F. (1998) Mammalian apecies richness in Paraguay: The effectiveness of national parks in preserving biodiversity. Biological Conservation 84(3): 263-68. Yousefi, M., Khani, A., Shaykhi Ilanloo, S. and Rastegar Pouyani, E. (2013) Lizard's fauna of the Sabzevar with particular emphasis on the syntopic lizard and presentation of a framework for reptile distribution of Iran. Taxonomy and Biosystematics 5(16): 1-16 (in Persian). Ziaol-Hagh, Gh. (1995) Biosystematic of lizards in Tandore National park. MSc thesis, University of Tehran, Tehran, Iran (in Persian).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,374 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 645 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||