پیش درآمدی بر ساخت، اعتباریابی و رواسازی مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان

علیوردی نیا, اکبر; یونسی, عرفان

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,705
تعداد مقالات	13,969
تعداد مشاهده مقاله	33,500,992
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	13,274,658

پیش درآمدی بر ساخت، اعتباریابی و رواسازی مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان

پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی

مقاله 4، دوره 4، شماره 1، شهریور 1394، صفحه 45-58 اصل مقاله (691.06 K)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اکبر علیوردی نیا^* ¹؛ عرفان یونسی²

¹دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران

²کارشناس ارشد پژوهش علوم ‏اجتماعی دانشگاه مازندران

چکیده

مطالعه حاضر با هدف ساخت، اعتباریابی و رواسازی پرسشنامه رفتارهای انحرافی دانشجویان انجام شده است. به منظور رسیدن به این هدف، پرسشنامهای با توجه به تعاریف این سازه، و مصادیق این رفتارها در پژوهشهای پیشین طراحی شد. برای انتخاب نمونه این پژوهش توصیفی پیمایشی، ابتدا با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده، دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی از بین دانشگاههای دولتی شهر تهران انتخاب شدند؛ سپس انتخاب پاسخگویان در هر دانشگاه به صورت در دسترس صورت پذیرفت و در نهایت تعداد 416 پرسشنامه با استفاده از نرم‏افزارهای SPSS و Amos مورد تحلیل قرار گرفت. روشهای به کار رفته شامل روش تحلیل گویهها (روش لوپ)، روایی محتوا و روایی سازه (تحلیل عاملی) و پایایی (محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای تمامی گویهها) بودند. در نتایج تحلیل عاملی 4 عامل شناسایی شدند که عبارتند از: «مصرف مواد، مشروبات الکلی، روانگردان‏ها و انحراف جنسی»، «وندالیسم و سرقت»، «تقلب» و «پرخاشگری». نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی نیز حاکی از برازش مطلوب و قابل قبول دادهها داشت. پایایی این مقیاس از طریق محاسبه آلفای کرونباخ 924/0 به‏دست آمد. با در نظر گرفتن نتایج این پژوهش میتوان گفت که این مقیاس از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی میتوانند رفتارهای انحرافی دانشجویان را به گونهای مناسب اندازهگیری کنند.

کلیدواژه‌ها

اعتبار؛ تحلیل عاملی تأییدی؛ رفتارهای انحرافی؛ روایی

اصل مقاله

مقدمه

در طول چند دهه اخیر، کلیه مطالعاتی که در زمینه انحرافات اجتماعی انجام شده است با ابهام در تعریف رفتار انحرافی مواجه بوده است. در عین حال که غالباً این مطرح بوده است که چه رفتارهایی را باید در این مقوله قرار داد؟ به طور کلی این توافق هم وجود داشته است که اموری مانند: مصرف مواد مخدر، سرقت، کودک آزاری، جرم مشارکتی، فحشاء، بیماری روانی و غیره را در ردیف رفتارهای انحرافی قرار میدهند (ویتزر، 2002؛ به نقل از علیوردینیا و همکاران،1390: 143-167). هرچند که در تعریف این مفاهیم هم مشکلاتی وجود داشته است، اصطلاحات مختلفی مانند: مسائل اجتماعی، بیسازمانی اجتماعی و یا آسیب‏شناسی اجتماعی نیز برای نامیدن این گونه مطالعات به کار گرفته شده است، که علیرغم تفاوت، این مفاهیم در این زمینه اشتراک دارند که دارای بار منفی هستند و به رفتارهایی میپردازند که مورد تأیید جامعه نیست (محسنی،1390). در مجموع، این گونه رفتارها به تمامی اعمال و نگرشهایی گفته میشود که با انتظارات فرد، گروه‏ها و نهادها ناسازگار است (شفرز، 1383) و در چهارچوب اصول اخلاقی و قواعد عام جامعه قرار نمیگیرد و در نتیجه با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو میگردد (عبدالهی، 1381). علاوه بر آن، این رفتارها غیر عادی آزاردهنده، غیر اخلاقی، مضر و سزاوار سرزنش در نظر گرفته میشوند.

انحرافات اجتماعی، پیوستاری از رفتار است که هم به تخلف از قانون، نظیر اختلاس و قتل و هم به تخلف از هنجارهای اجتماعی و فرهنگی بدون قانون شکنی رسمی، نظیر فرار جوانان از خانه، اطلاق میشود. انحراف اجتماعی پدیدهای اجتماعی است که بر حسب زمان، مکان، موقعیت اجتماعی، افراد، فرهنگها و خرده فرهنگهای مختلف، ایدئولوژیها و گروههای اجتماعی متفاوت، نسبی میباشد (احمدی، 1389). بر اساس نظر «تیو» انحراف باید در قالب رفتار انحرافی تعریف شود، و رفتار انحرافی هرگونه رفتاری است که اجتماع عمومی آن را انحرافی میداند و میدان تغییر آن از حداقل تا حداکثر است. با پذیرش این تعریف باید رفتار انحرافی را اقدامی بدانیم که در نقطهای در یک پیوستار از همنوایی کامل از یکسو تا انحراف کامل در سوی دیگر قرار گرفته است (تیو، 1998؛ به نقل از محسنی،1390). رفتار انحرافی یک پدیده اجتماعی نسبی است که هیچ شیوه مطلق یا جهانی برای تعریف آن وجود ندارد (احمدی،1389؛ محسنی،1390). مردمان نه به طور تمام و کمال بر طبق تمامی هنجارها عمل میکنند و نه کاملاً حالت منحرف دارند (هاتکینسون، 1976: 30-32؛ به نقل از محسنی، 1390). به طور کلی، رفتارهای انحرافی به رفتارهایی اطلاق می‏شود که مورد تأیید جامعه نیست. رفتارهای انحرافی در زمره اختلالات معطوف به اجتماع قرار دارد، بدین معنا که این نوع اختلالات تاحدی اختیاری هستند؛ که از این نظر با اختلالات اضطرابی و روانی متفاوت‌اند. به عبارت دیگر، با اینکه اختلالات اضطراب و افسردگی مشکلاتی هستند که افراد به آنها دچار میشوند، اختلالات معطوف به اجتماع و سوءمصرف مواد، مواردی هستند که افراد مرتکب آنها میشوند (ساز، 1984). ویژگی عمده این افراد این است که آنها خود را مقید به قوانین اجتماعی نمی‌دانند و حتی ممکن است از نقض آن لذت ببرند.

دوره دانشجویی به علت گذار از دوره نوجوانی و وارد شدن به جوانی، نقش مهمی در شکلگیری شغلی و اجتماعی آتی ایفا میکند. زندگی دانشجویی، از تجربههای تحصیلی، فکری، علمی، ورزشی، صنفی، سیاسی، اجتماعی، هنری و خوابگاهی- اقامتی نشات مییابد و سپهری فرادرسی است که هر چند شامل فعالیتهای رسمی تحصیلی هم میشود ولی محدود به آن نیست و فعالیتهایی از قبیل شرکت در کلوپ‏ها، تیمها، کنش انواع رفتارهای سازنده و ویرانگرانه، مباحثات و تعاملات دانشجویی معطوف به درون یا بیرون دانشگاه را در بر میگیرد. بهعبارتی، زندگی دانشجویی بازتابی از حس هویت، الگوهای متمایز رفتاری، آرمانخواهی، کنجکاویها، همکنشیها و خرده فرهنگهای دانشجویان در تجربه زیسته تازهای است که با ورود به دانشگاه بههم می‏رسانند (تلین، 1999).

در مورد دانشآموزان و یا دانشجویان رفتارهای انحرافی میتواند مصرف هرگونه ماده مخدر و اعتیادآور، وندالیسم، سرقت، پرخاشگری و انحراف جنسی و غیره باشد. پژوهش‌های متعددی پیرامون شناسایی عوامل تعدیل‏کننده رفتار انحرافی صورت گرفته است؛ به عنوان مثال شیراسا و آزوما^{^[1]} (1961) در پژوهشی بر روی نوجوانان نشان دادهاند که چنانچه مدارس عوض شود و افراد در محیط‌های آموزشی مناسب‏تری قرار گیرند، رفتار آنها به طور معناداری بهبود می‌یابد. این یافته گویای آن است که نظم و تنبیه معلمان می‌تواند رفتارهای انحرافی را به طور چشمگیری بهبود ببخشد و آموزشهای مدارس بر رفتارهای انحرافی نوجوانان و جوانان بسیار ارزشمند است. همچنین، مطالعات دیگری نشان دادهاند که خانواده عامل مهمی برای بروز رفتار انحرافی افراد به شمار میرود (چِنگ[2]، 2012: 26-32). فقدان دلبستگی والدین به رفتار انحرافی منجر میشود. علاوه بر این، دانش‏آموزانی که از خانواده خود بریدهاند یا طرد شدهاند تمایل بیشتری برای انجام رفتارهای ضد اجتماعی دارند (مورای و فارینگتون[3]، 2005: 1269-1278). افزون بر این‏ها، نتایج پژوهش‌های دیگر نشان داده است که رفتار انحرافی با نظارت والدینی مرتبط است (لیزر، لاستر و اوشیو[4]، 2007: 1463-1480). تحقیقی که در بوستون امریکا انجام شده است، از این یافته حمایت میکند. دلبستگی والدینی ضعیف‌تر و نظارت والدینی کمتر با رفتارهای انحرافی افراد ارتباط مستقیم دارد (سمپسون، و لائوب[5] ، 1994: 523-540؛ کافمن، فاروگیا، و گلدوبر[6] ، 2008: 699-712). پیشینه گستردهای در مورد این فرض وجود دارد که چگونگی تربیت و رشد کودکان تأثیری اساسی و بلندمدت بر رشد روانی افراد و بروز رفتارهای انحرافی در آینده دارد (مکوبی[7]، 1991، به نقل از کلندر و پریسکات، 1391). به طور کلی، میزان پذیرش، حمایت و محبت والدین، سطح کنترل والدین (سخت‏گیری یا سهل‏انگاری) و میزان استقلال فرزندان با بروز رفتارهای انحرافی و مجرمانه رابطه مستقیمی دارد و متغیرهای یاد شده به نوعی زمینه‏ساز یا پیشایند رفتار انحرافی هستند.

بی‏شک تعدد پژوهشهای انجام شده در خصوص شناسایی عوامل ظهور و بروز رفتارهای انحرافی در بین نمونههای مختلف دانشآموزان و دانشجویان در تحقیقات داخلی و خارجی اهمیت بررسی این موضوع را گوشزد می‏کند. عدم وجود ابزار دقیق برای سنجش رفتارهای انحرافی با توجه به گستردگی موضوع، خلائی را نشان میدهد که در تحقیقات پیشین مغفول مانده است؛ به طوری‏که میتوان ادعا نمود در هیچ یک از پژوهشهای صورت گرفته در داخل کشور، ساخت ابزار سنجش رفتارهای انحرافی و هنجاریابی آن، تاکنون مطمع نظر محققان این حوزه قرار نگرفته است. البته، هر یک از ابزارهای موجود برای اندازه‌گیری رفتارهای انحرافی در کشورهای مختلف دارای ویژگیهای خاص بوده و هدف، جامعه هدف و تئوری زیربنایی تهیه آنها نیز کاملاً متفاوت است. مهم‏ترین مسأله در این میان ساخت ابزاری مبتنی بر تعریف یا تعاریف و مصادیق رفتارهای انحرافی با در نظر گرفتن زمینه^{^[8]} جامعه مورد نظر است. نکته حائز اهمیت دیگر، روشهای طراحی و ساخت چنین ابزاری است که باید مبتنی بر نظریههای اخیر سنجش و اندازهگیری باشد.

از آنجا که تاکنون در کشور ما به موضوع سنجش رفتارهای انحرافی و ساخت ابزار سنجش آن به صورت جدی پرداخته نشده است و با توجه به نیاز مبرم جامعه و سازمان‏های مختلف، به‏ویژه وزارت علوم و سازمان ملی جوانان، وجود ابزارهای اندازهگیری علمی که مطابق با ساختار فرهنگی ایران باشد بیش از پیش مورد تقاضا قرار گرفته است. بنابراین، ساخت آزمونهای مرتبط با توجه به فرهنگ جامعه، امری لازم و ضروری است تا به یاری مسؤولان، تصمیم‌گیران، مشاوران و درمان‏گران بیاید تا در نهایت بتوان از آسیبهایی که دانشجویان و به تبع آن خانوادههای آنان تجربه میکنند، جلوگیری کرد یا میزان آن را کاهش داد. با عنایت به مطالب فوق، هدف اصلی مقاله حاضر تهیه ابزاری استاندارد جهت سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان بوده است.

بدین منظور مقاله حاضر برای پاسخ به سؤال‏های زیر است:

1- ساختار عاملی مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی از چند عامل اشباع شده است؟

2- آیا مقیاس رفتارهای انحرافی و خرده مقیاسهای آن از پایایی مناسب و قابل قبولی برخوردار است؟

روش

روش تحقیق پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع مقطعی می‏باشد. برای جمعآوری اطلاعات نیز از پرسشنامه و تکنیک خود گزارشی استفاده شده است. ابزار اولیه رفتارهای انحرافی محقق ساخته به شماری از مصادیق این رفتارها در شش بُعد کلی (مصرف مواد مخدر، روان گردان و مشروبات الکلی، وندالیسم، سرقت، تقلب، پرخاشگری و انحراف جنسی) توجه دارد که بر اساس طیف لیکرت طراحی شده و فرم اولیه آن دربردارندۀ 26 گویه بوده است، که در فرآیند تحلیل گویهها، گویههایی که همبستگی پایینی با سایر گویههای هر بُعد داشت و با سایر گویهها ناسازگار بود، به عنوان گویه نامناسب تشخیص داده شد و در نهایت 21 گویه به عنوان فرم نهایی این مقیاس معرفی شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‏افزار SPSS و Amos ، روش تحلیل گویهها (روش لوپ)، روایی محتوا و روایی سازه (تحلیل عاملی) و پایایی (محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای تمامی گویهها) مورد استفاده قرار گرفت.

جامعه، نمونه و روش نمونهگیری

جامعه آماری این تحقیق عبارت است از کلیه دانشجویان دختر و پسر که در سال تحصیلی 92-91 در دانشگاههای سراسری تهران مشغول به تحصیل بودهاند. در تعیین حجم نمونه به دو عامل توجه شده است: درجه دقت مورد نظر برای نمونه و میزان تغییر در جمعیت بر حسب خصوصیات اصلی مورد مطالعه در مورد میزان خطای قابل چشمپوشی خود (دواس، 1386). با توجه به برآورد دواس از حجم نمونه توسط پارهای از ویژگیها مثل همگنی جمعیت و میزان خطای نمونه‏گیری 5 درصد، نمونهای با حجم 400 نفر برای جمعآوری اطلاعات مناسب میباشد (همان). با این حال، چون در اغلب تحقیقات پیمایشی تعدادی از پرسشنامهها به علت‏های گوناگون قابل استفاده نیستند، لذا برای جلوگیری از کاهش حجم نمونه، ده درصد به کل حجم نمونه افزوده شد، که در نهایت 440 پرسشنامه در میان دانشجویان، توزیع گردید سرانجام، پس از کنار گذاشتن پرسشنامههای مخدوش، 416 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای انتخاب نمونه پژوهش ابتدا با استفاده از شیوه نمونهگیری تصادفی ساده، دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی از بین دانشگاههای دولتی شهر تهران انتخاب شدند؛ سپس انتخاب پاسخگویان در هر دانشگاه به صورت در دسترس صورت پذیرفت.

معرفی مقیاس سنجش رفتار انحرافی

در تحقیق حاضر به منظور سنجش عملی متغیر رفتارهای انحرافی، با توجه به پیشینه تجربی داخل کشور که با جامعه هدف مشابه انجام شده بود، ابعادی از رفتارهای انحرافی دانشجویان که میان آنها موضوعیت داشته و دارای واریانس بودند، مورد بررسی قرار گرفت (سراج‏زاده و فیضی،1386: 81-99؛ علیوردی‏نیا و همکاران،1390؛ خامسان و امیری، 1390: 53-61؛ علیوردی‏نیا و همتی،1392: 77-102؛ علیوردی‏نیا و همکاران،1392: 67-90). از این رو، از ابعاد ششگانه مصرف مواد مخدر، روان‏گردان و مشروبات الکلی، وندالیسم، سرقت، تقلب، پرخاشگری و انحراف جنسی استفاده شده است. این مقیاس دارای 21 گویه است که به صورت شش درجهای پاسخ داده میشود. شش درجه طیف «هرگز»، «یک بار»، «2 تا 4 بار»، «5 تا 7 بار»، «8 تا 10 بار» و «بیش از 10 بار» را شامل میشود. برای کمّی سازی پاسخها، به درجه‏بندیها از 1 تا 6 نمره داده میشود. در مجموع، همه گویهها به طور کلی رفتار انحرافی را اندازهگیری میکنند. به منظور ارزیابی این مقیاس سه روش به‏کار گرفته شد: تحلیل گویه‏ها^{^[9]}، اعتباریابی^{^[10]} و رواسازی^{^[11]}. ابزار نهایی رفتارهای انحرافی محقق ساخته به شماری از مصادیق این رفتارها در چهار بُعد کلی (1- مصرف مواد مخدر، روان‏گردان و مشروبات الکلی و انحراف جنسی؛ 2- وندالیسم و سرقت؛ 3- تقلب و 4- پرخاشگری)^{^[12]} توجه دارد که بر اساس طیف لیکرت طراحی شده و فرم نهایی آن دربردارندۀ 21 گویه است. پایایی فرم نهایی ابزار پژوهش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر 924/0 به دست آمد.

یافتهها

اعتبار (روایی) ابزار

به منظور بررسی روایی محتوایی ابزار، پس از احصاء شاخص‌های مربوط به رفتارهای انحرافی دانشجویان در دانشگاه‌ها پرسشنامه رفتارهای انحرافی در اختیار تعدادی از صاحبنظران و متخصصان امر در حوزه مورد نظر قرار گرفت و نظر صاحبنظران در خصوص روایی آن مثبت بوده است. بدین ترتیب می‌توان انتظار داشت که مقیاس مورد استفاده در پژوهش دارای روایی محتواییو صوری کافی بوده است. لازم به ذکر است که روایی محتوا جنبة عقلی و منطقی دارد و نتیجه را نمی‌توان به صورت یک ضریب عددی تعیین نمود. با این حال با توجه به اهمیت تحقیق و نتایجی که برای آن متصور می‌باشد، نیاز بود تا ابتدا روایی مقیاس از حیث محتوا به تأیید نهایی برسد. به همین علت با استفاده از مبانی نظری و مطالعات کتابخانه‌ای اقدام به دریافت نظرات کارشناسی اساتید دانشگاه و متخصصان حوزه جامعه‏شناسی انحرافات که به این موضوع در ارتباط بوده‌اند، شد. در نهایت، روایی ابزار تحقیق از حیث محتوا به تأیید رسید و در انتها به جهت کمّی‏سازی میزان اعتبار (روایی) و نشان دادن میزان صحت نظرات کارشناسی فوق، ابزار طراحی شده در بین نمونه پژوهش در بخش کمّی توزیع گردید و برای بررسی اعتبار (روایی) سازه پژوهش حاضر هم به بررسی همسانی درونی سؤال‏هایی از طریق محاسبه پایایی پرداخته شد و هم مؤلفه‏های رفتارهای انحرافی مورد تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی قرار گرفت.

تحلیل عاملی اکتشافی

برای بررسی این سؤال که "ساختار عاملی مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی از چند عامل اشباع شده است؟" و به عبارتی برای کشف مؤلفههای رفتارهای انحرافی از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. تحلیل عاملی یکی از روش‌های آماری است که چند عامل را به عنوان نمایندة تعداد مشخصی از متغیرها یا شاخص‌ها معرفی می‌کند که همبستگی نزدیکی با یکدیگر دارند. در این روش هر عامل یا فاکتور نماینده چند متغیر (شاخص) است که نقش هر یک از آنها، به نسبت وزنی که دارند، متفاوت است. به عبارت دیگر، هر عامل یا فاکتور، ترکیبی از چند متغیر است و با توجه به سهمی که هر یک از متغیرها در تشکیل این عامل دارند، رقمی را به خود اختصاص می‌دهند. بنابراین، یکی از اهداف اصلی تکنیک تحلیل عاملی، کاهش ابعاد دادههاست.

جدول 1-تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از روش تحلیل موازی هورن برایتعیین تعداد عوامل بهینه متغیر رفتار انحرافی

عوامل استخراج شده با روش تحلیل مؤلفههای اصلی (PCA)			تحلیل موازی HORN
عامل	نام عاملها	ارزش ویژه	ارزش ویژههای تصادفی
1	مصرف مواد و انحراف جنسی	416/8	476/1
2	تقلب تحصیلی	023/2	373/1
3	پرخاشگری	286/1	212/1
4	وندالیسم و سرقت	136/1	114/1
5		953/0	038/1

بر اساس مندرجات جدول بالا ارزشهای ویژه چهار عامل اول حاصل از تحلیل عاملیPCA از ارزشهای ویژه تصادفی بیشترند، اما از عامل پنجم به بعد ارزشهای ویژه تصادفی بیشتر میباشند. بنابراین، نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از روش هورن حاکی از آن هستند که تعداد عوامل بهینه برای استخراج، 4 عامل میباشد. همان‏گونه که ملاحظه میشود از عامل پنجم به بعد ارزش ویژه تصادفی (038/1) از ارزش ویژه حاصل از تحلیل عاملی PCA ، (953/0) بیشتر میباشد.

روایی سازه (تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول)

برای دستیابی به روایی سازه و به عبارتی برای تأیید نهایی این مدلها از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول بهره گرفته شده است. این تحلیل در پژوهش حاضر با استفاده از نرمافزار Amos انجام شده است. در ادامه پارامترهای مدل اندازهگیری و شاخصهای برازش مدل اندازهگیری ارائه شده است.

طبق نظر تاباچنیک و فیدل (2001) و مارویاما ( 1997) دامنه شاخص RMSEA بین صفر تا 09/0 میباشد؛ مقادیر پایین‏تر از 08/0 حاکی از برازش خوب مدل است؛ همچنین، دامنه شاخصهای (NFI، CFI، GFI، AGFI) نیز بین صفر و یک می‏باشد؛ مقادیر بالاتر از 90/0 برای این شاخصها حاکی از برازش خوب مدل است. بنابراین، نتایج جدول بالا حاکی از آن است که تمامی شاخصها در حد بسیار مطلوب گزارش شدهاند و مدل با دادهها برازش بسیار نسبی دارد و این بیانگر همسو بودن گویهها با سازه نظری است. در ادامه شکل تحلیل عامل تأییدی مرتبه اول که شامل بارهای عاملی و میزان خطاهای آنها است ارائه شده است.

جدول 2- پارامترهای تحلیل عامل تأییدی مرتبه اول شاخصهای رفتارهای انحرافی

متغیر	ابعاد	شماره سؤال	گویه	b	t**
رفتارهای انحرافی a=924/0	مصرف مواد مخدر، روانگردان و مشروبات الکلی و انحراف جنسی	1	در طول 30 روز گذشته پیش آمده که سیگار کشیدهام.	564/0	52/10
		2	در طی 30 روز گذشته پیش آمده که قلیان کشیدهام.	503/0	89/9
		3	تا به حال پیش آمده که مواد مخدر (تریاک، هروئین، حشیش و ...) مصرف کرده باشم.	778/0	17/11
		4	تا به حال پیش آمده که مشروبات الکلی (شراب، آبجو، ویسکی، ودکا و...) مصرف کرده باشم.	742/0	83/11
		5	تا به حال پیش آمده که روان‏گردان (اکس، شیشه، کراک و ...) مصرف کرده باشم.	881/0	13/11
		6	تا به حال پیش آمده که مواد مخدر، مشروب یا روان‏گردان به دیگران فروختهام.	895/0	73/10
		19	تا به حال پیش آمده که (بدون ازدواج) رابطه جنسی با جنس مخالف داشته باشم.	557/0	22/9
		20	تا به حال پیش آمده که رابطه جنسی با هم جنس خود داشته باشم.	674/0	26/10
		21	تا به حال پیش آمده که در پارتیهای مختلط دوستانه (نه خانوادگی) شرکت کنم.	546/0	99/8
	وندالیسم و سرقت	7	طی تا به حال پیش آمده که به وسایل دانشگاه آسیب رساندهام.	567/0	89/9
		8	تا به حال پیش آمده که از روی عمد روی دیوارها، صندلی‏ها، اتوبوس و... نوشته یا نقاشی کردهام.	561/0	70/10
		9	تا به حال پیش آمده که چیزی را بدون پرداخت پول از فروشگاه برداشتهام.	839/0	12/11
		10	تا به حال پیش آمده که بدون اجازه اطرافیانم، پول یا وسیله‏های آنها را برداشته‏ام.	621/0	78/9
		11	تا به حال پیش آمده که پول یا وسیلهای قرض گرفته و از عمد آن را پس نداده باشم.	745/0	94/10
	تقلب تحصیلی	12	تا به حال پیش آمده که در تحقیقات علمی و تکالیف کلاسیام چند بار مطلبی را از کتاب، مقاله، سایت‏های اینترنتی استفاده کرده و به آن رفرنس ندادهام.	661/0	43/11
		13	تا به حال پیش آمده که به برگه امتحانی بغل دستیام نگاه کنم.	617/0	57/12
		14	تا به حال پیش آمده که سر جلسه امتحان از روش‏هایی استفاده کردهام (مانند همراه داشتن جواب‏ها برگه کاغذ، استفاده از موبایل یا هنزفری، عوض کردن برگه امتحان).	672/0	92/13
	پرخاشگری	15	تا به حال پیش آمده که نسبت به اطرافیانم فحاشی کردهام.	842/0	65/11
		16	تا به حال پیش آمده که با هم اتاقی ها و هم دانشگاهی‏هایم درگیری فیزیکی داشته‏ام.	717/0	44/12
		17	تا به حال پیش آمده که با والدین خود درگیری جدی داشتهام.	643/0	79/12
		18	تا به حال پیش آمده که کسی را به کتک زدن تهدید کردهام.	696/0	84/13

^** P < 01/0

در جدول زیر برخی از مهمترین شاخصهای برازش ارائه شده است:

جدول 3-شاخصهای برازش تحلیل عامل تأییدی شاخصهای رفتار انحرافی

نام شاخص	میزان کفایت برازش
نسبت خی‏دو (2c) به درجه آزادی و معناداری آن	(001/0=p) 436/3
ریشه خطای میانگین مجذورات تقریبی(RMSEA)	079/0
شاخص نرم شده برازش (NFI)	96/0
شاخص برازش تطبیقی(CFI)	95/0
شاخص نیکویی برازش (GFI)	94/0
شاخص نیکویی برازش تعدیل شده(AGFI)	93/0

شکل 1-بارهای عاملی هر سؤال و میزان خطاهای آنها در تحلیل عاملی مرتبه اول شاخصهای رفتار انحرافی

پایایی ابزار

به منظور پاسخ به این سؤال که "آیا مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان و خرده مقیاسهای آن از پایایی مناسب و قابل قبولی برخوردار است؟" پایایی ابزار مورد بررسی قرار گرفت. یک‌ ابزار معتبر و پایا ابزاری‌ است‌ که‌ دارای‌ ویژگی‌ تکرارپذیری‌ و بازپدیدآوری‌ باشد، یعنی ‌بتوان‌ آن‌ را در موارد متعدد به‏کار برد و در همه‌ موارد نتایج‌ یکسان‌ تولید کرد. در واقع‌ پایایی، همبستگی‌آزمون‌ با خودش‌ است‌ (لین^{^[13]}، 1989؛ برنان^{^[14]}، 2006؛ نانالی^{^[15]}و برنشتاین^{^[16]}، 1994). میزان پایایی در پژوهش حاضر از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. به طور کلی، نتایج حاصل از بررسی پایایی پرسشنامه نهایی نشان داد که ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی برابر 924/0گزارش شده است.

در پژوهش‌ حاضر به‌ منظور برآورد پایایی مقیاس از مشخصه‌های‌ آماری‌ پرسشهای‌ یک‌ مجموعه‌ که مستلزم‌ تنها یکبار اجرای‌ یک‌ فرم‌ آزمون‌ است، استفاده‌ شده‌ است‌. در این‌ روش‌ هماهنگی‌ درونی‌ آزمون‌ یعنی‌ میزان‌ هماهنگی ‌همه‌ سؤالها از طریق‌ فرمول‌ ضریب‌ آلفای‌ کرونباخ‌ محاسبه‌ شده‌ است‌. در جدول زیر شاخصهای توصیفی سؤال‏ها (شامل همبستگی سؤال با کل آزمون و ضرایب پایایی بقیه سؤا‏ل‏ها با حذف هر سؤال) برای "رفتارهای انحرافی " آورده شده است. البته، شایان ذکر است که پایایی ابزار پس از انجام تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تأییدی و حذف گویه‏ها محاسبه و در زیر گزارش شده است:

جدول 4- ضریب مقبولیت و ضریب پایایی گویه‏های سنجش رفتارهای انحرافی پس از حذف گویه‏ها

معرف	همبستگی گویه با نمره کل	پایایی با حذف گویه	معرف	همبستگی گویه با نمره کل	پایایی با حذف گویه
1. مصرف سیگار	56/0	908/0	12. رفرنس ندادن عمدی به مطالب علمی	48/0	910/0
2. مصرف قلیان	60/0	906/0	13. نگاه به برگه امتحانی دیگران	48/0	911/0
3. مصرف مواد	61/0	907/0	14. تقلب در امتحان با روشهای گوناگون	55/0	908/0
4. مصرف الکل	62/0	905/0	15. فحاشی نسبت به اطرافیان	62/0	905/0
5. مصرف روان‏گردان	60/0	908/0	16. درگیری فیزیکی	59/0	907/0
6. فروش مواد، مشروب یا روان‏گردان	63/0	907/0	17. درگیری جدی با والدین	57/0	907/0
7. آسیب به وسایل دانشگاه	51/0	908/0	18. تهدید کردن فردی به کتک زدن	54/0	908/0
8. آسیب عمدی به وسایل و دیوارها	53/0	907/0	19. رابطه جنسی با جنس مخالف (بدون ازدواج)	51/0	908/0
9. برداشتن چیزی از فروشگاه	69/0	905/0	20. رابطه جنسی با همجنس خود	61/0	906/0
10. برداشتن پول از اطرافیان	56/0	907/0	21. شرکت در پارتیهای مختلط دوستانه	58/0	906/0
11. پس ندادن عمدی پول دیگران	61/0	906/0

با توجه به نتایج جدول بالا، پایایی کل مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان برابر 924/0 گزارش شده است. در جدول بالا همبستگی هر گویه با نمرۀ کل پرسشنامه محاسبه و گزارش شده است که همگی حاکی از مطلوب بودن ضرایب مقبولیت سؤال‏ها گویه‏های سنجش رفتارهای انحرافی است. همچنین، در جدول بالا ضریب پایایی مقیاس پس از حذف هر گویه نیز مجدداً محاسبه شده است، که این روش به روش لوپ مشهور است. در این روش، برای بررسی گویه ابتدا ضریب پایایی کلیه گویه‏ها و میزان پایایی تک تک گویه‏ها تعیین گردیده است. در صورتی که با حذف هر گویه میزان پایایی کاهش یابد، نشان‏دهندة آن است که این گویه نقش مؤثری در هماهنگی با گویه‏ها دیگر دارد و بنابراین گویه مناسبی است و در صورتی که با حذف هر گویه میزان پایایی افزایش یابد نشان‏دهندة آن است که این گویه نقش مؤثری در هماهنگی با گویه‏ها دیگر ندارد و چنانچه با حذف گویه میزان پایایی تغییر نکند، نشان‏دهندة آن است که اگر چه این گویه نقش مؤثری در تجانس با گویه دیگر ندارد، اما این نوع گویه‏ها برای ترغیب پاسخگو به پاسخدهی گویه‏های دیگر به کار گرفته می‏شود. بنابراین، حذف هر گویه نشان میدهد که زمانی که گویهها حذف میشود، میزان پایایی کل پرسشنامه کاهش مییابد یا تغییر معناداری نشان نمی‏دهد که این امر مطلوب بودن این گویهها را برای اندازهگیری سازۀ رفتارهای انحرافی میرساند. شایان ذکر است که محاسبۀ پایایی پس از تحلیل عاملی تأییدی گویه‏ها صورت گرفته است.

توزیع میزان رفتارهای انحرافی دانشجویان بر حسب دانشگاه و جنسیت

در جدول زیر میزان رفتارهای انحرافی دانشجویان به تفکیک هر مؤلفه بر حسب دانشگاه و جنسیت نشان میدهد.

جدول 5- توزیع میزان رفتارهای انحرافی پاسخگویان بر حسب دانشگاه و جنسیت

نوع رفتار انحرافی	شدت		دانشگاه تهران			دانشگاه علامه طباطبایی
نوع رفتار انحرافی	شدت		دختر	پسر	جمع	دختر	پسر	جمع
مصرف مواد، الکل و روان‏گردان و انحراف جنسی	کم	تعداد	66	102	168	75	107	182
	کم	درصد	0/33	0/51	0/84	9/34	8/49	7/84
	متوسط	تعداد	5	24	29	5	18	23
	متوسط	درصد	5/2	12	5/14	3/2	4/8	7/10
	زیاد	تعداد	1	2	3	0	10	10
	زیاد	درصد	5/0	0/1	5/1	0/0	7/4	7/4
	میانگین		298/1	543/1	455/1	236/1	660/1	505/1
وندالیسم و سرقت	کم	تعداد	62	100	162	75	105	180
	کم	درصد	0/31	0/50	0/81	9/34	8/48	7/83
	متوسط	تعداد	9	23	32	4	22	26
	متوسط	درصد	5/4	5/11	0/16	9/1	2/10	1/12
	زیاد	تعداد	1	5	6	1	8	9
	زیاد	درصد	5/0	5/2	0/3	5/0	7/3	2/4
	میانگین		386/1	552/1	492/1	273/1	649/1	506/1
تقلب تحصیلی	کم	تعداد	25	46	71	28	45	73
	کم	درصد	5/12	0/23	5/35	0/13	9/20	0/34
	متوسط	تعداد	30	46	76	37	55	92
	متوسط	درصد	0/15	0/23	0/38	2/17	6/25	8/42
	زیاد	تعداد	17	36	53	15	35	50
	زیاد	درصد	5/8	0/18	5/26	0/7	3/16	3/23
	میانگین		722/2	727/2	725/2	546/2	867/2	747/2
پرخاشگری	کم	تعداد	52	72	124	61	65	126
	کم	درصد	0/26	0/36	0/62	4/28	2/30	6/58
	متوسط	تعداد	18	47	65	16	56	72
	متوسط	درصد	0/9	5/23	5/32	4/7	0/26	5/33
	زیاد	تعداد	2	9	11	3	14	17
	زیاد	درصد	0/1	5/4	5/5	4/1	5/6	9/7
	میانگین		618/1	986/1	854/1	631/1	178/2	974/1
کل رفتارهای انحرافی	کم	تعداد	59	86	145	69	92	161
	کم	درصد	5/29	0/43	5/72	1/32	8/42	9/74
	متوسط	تعداد	12	41	53	10	34	44
	متوسط	درصد	0/6	5/20	5/26	7/4	8/15	5/20
	زیاد	تعداد	1	1	2	1	9	10
	زیاد	درصد	5/0	5/0	0/1	5/0	2/4	7/4
	میانگین		583/1	799/1	721/1	507/1	928/1	772/1

بر اساس اطلاعات جدول فوق میتوان میزان رفتارهای انحرافی در بین دانشجویان دو دانشگاه را به تفکیک هر مؤلفه و همچنین کل رفتارهای انحرافی مقایسه کرد. بر این اساس همان‏طور که در ردیف مربوط به کل رفتارهای انحرافی مشاهده میشود، از مجموع دانشجویان دانشگاه تهران 5/72 درصد (145 نفر) رفتار انحرافی کمی داشتهاند، 5/26 درصد (53 نفر) رفتار انحرافی متوسط و 0/1 درصد (2 نفر) رفتار انحرافی زیادی داشتهاند؛ همچنین، از مجموع دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی 9/74 درصد (161 نفر) رفتار انحرافی کمی داشتهاند، 5/20 درصد (44 نفر) رفتار انحرافی متوسط و 7/4 درصد (10 نفر) رفتار انحرافی زیادی داشتهاند.

همچنین، مقایسه مؤلفههای رفتار انحرافی نشان میدهد که میزان متوسط و بالای «مصرف مواد، الکل و روان‏گردان و انحراف جنسی»، «وندالیسم و سرقت»، «تقلب تحصیلی»، «پرخاشگری» و «کل رفتارهای انحرافی» در میان دانشجویان دانشگاه تهران به ترتیب 16، 19، 5/64 ، 38 و 5/27 درصد و در میان دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی به ترتیب 4/15، 3/16، 1/66 ، 4/41 و 2/25 درصد میباشد. بر این اساس، بیش از یک چهارم دانشجویان هر دو دانشگاه رفتار انحرافی متوسط و زیادی داشتهاند. بنابراین، میتوان گفت که الگوی رفتارهای انحرافی دانشجویان این دو دانشگاه تقریباً الگوی مشابهی میباشد.

شاخصهای توصیفی مؤلفههای رفتارهای انحرافی

در جدول زیر اطلاعات توصیفی مربوط به مؤلفههای رفتارهای انحرافی دانشجویان دانشگاههای تهران و علامه طباطبایی گزارش شده است:

جدول 6- شاخصهای توصیفی مؤلفه‏های رفتارهای انحرافی

	تعداد	حداقل	حداکثر	میانگین	خطای استاندارد میانگین	واریانس	انحراف استاندارد
مصرف مواد، الکل و انحراف جنسی	416	00/1	00/6	481/1	040/0	67/0	82/0
وندالیسم و سرقت	416	00/1	00/6	499/1	040/0	66/0	81/0
تقلب تحصیلی	416	00/1	00/6	736/2	070/0	07/2	44/1
پرخاشگری	416	00/1	00/6	916/1	053/0	17/1	08/1
رفتارهای انحرافی	416	00/1	00/6	748/1	025/0	61/0	78/0

بر اساس اطلاعات گزارش شده در جدول فوق، میانگین و انحراف استاندارد «کل رفتارهای انحرافی» به ترتیب برابر 748/1 و 78/0 گزارش شده است. به همین ترتیب، میانگین و انحراف استاندارد مؤلفههای رفتارهای انحرافی نیز گزارش شده است. مقایسه مقادیر میانگین این مؤلفهها نشان میدهد که بالاترین میانگین مربوط به مؤلفه «تقلب تحصیلی» و کمترین میانگین مربوط به مؤلفه «مصرف مواد، الکل، روان‏گردان و انحراف جنسی» است. بنابراین، «تقلب تحصیلی» شایعترین رفتار انحرافی در میان دانشجویان بوده است و پس از آن به ترتیب «پرخاشگری»، «وندالیسم و سرقت»، و در نهایت «مصرف مواد، الکل، روان‏گردان و انحراف جنسی» در مراتب بعدی قرار میگیرند.

نتیجه‏گیری

در نتایج تحلیل عاملی چهار عامل شناسایی شدند که عبارتند از: «مصرف مواد، مشروبات الکلی، روان‏گردان‏ها و انحراف جنسی»، «وندالیسم و سرقت»، «تقلب» و «پرخاشگری». پایایی این مقیاس از طریق محاسبه آلفای کرونباخ 924/0 به‏دست آمد. با در نظر گرفتن نتایج این پژوهش میتوان گفت: که این مقیاس از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی میتوانند رفتارهای انحرافی دانشجویان را به گونهای مناسب اندازه‏گیری کنند. این مقیاس میتواند در پژوهش‏های علوم‏انسانی و به‏ویژه علوم‏اجتماعی مورد استفاده محققان قرار بگیرد. بنابراین، میتوان از آن به عنوان ابزاری برای تعیین نقاط ضعف و قوت دانشجویان در زمینۀ رفتارهای انحرافی به منظور اخذ تدابیری برای کاهش رفتارهای انحرافی دانشجویان بهره برد.

پیوست 1- مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان

ردیف	گویه‏ها	بیش از 10 بار	10-8 بار	7 - 5 بار	4-2 بار	1 بار	هرگز
1	در طول 30 روز گذشته پیش آمده که سیگار کشیدهام.	6	5	4	3	2	1
2	در طی 30 روز گذشته پیش آمده که قلیان کشیدهام.	6	5	4	3	2	1
3	تا به حال پیش آمده که مواد مخدر (تریاک، هروئین، حشیش و ...) مصرف کرده باشم.	6	5	4	3	2	1
4	تا به حال پیش آمده که مشروبات الکلی (شراب، آبجو، ویسکی، ودکا و...) مصرف کرده باشم.	6	5	4	3	2	1
5	تا به حال پیش آمده که روان‏گردان (اکس، شیشه، کراک و ...) مصرف کرده باشم.	6	5	4	3	2	1
6	تا به حال پیش آمده که مواد مخدر، مشروب یا روان‏گردان به دیگران فروختهام.	6	5	4	3	2	1
7	تا به حال به وسایل دانشگاه آسیب رساندهام.	6	5	4	3	2	1
8	تا به حال پیش آمده که از روی عمد روی دیوارها، صندلی‏ها، اتوبوس و... نوشته یا نقاشی کردهام.	6	5	4	3	2	1
9	تا به حال پیش آمده که چیزی را بدون پرداخت پول از فروشگاه برداشتهام.	6	5	4	3	2	1
10	تا به حال پیش آمده که بدون اجازه اطرافیانم، پول یا وسیلههای آنها را برداشتهام.	6	5	4	3	2	1
11	تا به حال پیش آمده که پول یا وسیلهای قرض گرفته و از عمد آن را پس نداده باشم.	6	5	4	3	2	1
12	تا به حال پیش آمده که در تحقیقات علمی و تکالیف کلاسیام چند بار مطلبی را از کتاب، مقاله، سایت‏های اینترنتی استفاده کرده و به آن رفرنس ندادهام.	6	5	4	3	2	1
13	تا به حال پیش آمده که به برگه امتحانی بغل دستیام نگاه کنم.	6	5	4	3	2	1
14	تا به حال پیش آمده که سر جلسه امتحان از روش‏ایی استفاده کردهام (مانند همراه داشتن جواب‏ها برگه کاغذ، استفاده از موبایل یا هندزفری، عوض کردن برگه امتحان).	6	5	4	3	2	1
15	تا به حال پیش آمده که نسبت به اطرافیانم فحاشی کردهام.	6	5	4	3	2	1
16	تا به حال پیش آمده که با هم اتاقیها و هم دانشگاهیهایم درگیری فیزیکی داشتهام.	6	5	4	3	2	1
17	تا به حال پیش آمده که با والدین خود درگیری جدی داشتهام.	6	5	4	3	2	1
18	تا به حال پیش آمده که کسی را به کتک زدن تهدید کردهام.	6	5	4	3	2	1
19	تا به حال پیش آمده که (بدون ازدواج) رابطه جنسی با جنس مخالف داشته باشم.	6	5	4	3	2	1
20	تا به حال پیش آمده که رابطه جنسی با هم جنس خود داشته باشم.	6	5	4	3	2	1
21	تا به حال پیش آمده که در پارتیهای مختلط دوستانه (غیر خانوادگی) شرکت کنم.	6	5	4	3	2	1

[1] Shirasa & Azuma

[2] Cheng

[3] Murray & Farrington

[4] Laser, J. A., Luster, Tom, Oshio, Toko

[5] Sampson & Laub

[6] Cauffman, Farruggia, & Goldweber

[7] Maccoby

^{^[8]} Context

[9] Item Analysis

[10] Reliability

[11] Validation

[12] لازم به توضیح است که تعداد ابعاد رفتارهای انحرافی در نتیجه تحلیل عامل اکتشافی از شش بُعد به چهار بُعد کاهش یافت؛ به عبارت دیگر، بعد «مصرف مواد» با بعد «انحراف جنسی» و بعد «وندالیسم» با بعد «سرقت» ترکیب شده است.

^{^[13]}Linn

^{^[14]} Brennan

^{^[15]} Nunnally

^{^[16]} Bernstein

مراجع

احمدی، حبیب. (1389). جامعه‏شناسی انحرافات، چاپ چهارم، تهران: سمت.

خامسان احمد، امیری محمد اصغر. (1390). «بررسی تقلب تحصیلی در میان دانشجویان دختر و پسر"»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، ش 1، ص 53-61.

دواس‌، دی‌. ای‌. (1386). پ‍ی‍م‍ای‍ش‌ در ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌، ت‍رج‍م‍ه‌: ه‍وش‍ن‍گ‌ ن‍ایب‍ی، چاپ هشتم، ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر ن‍ی.

سراج‏زاده، سید حسین و فیضی، ایرج. (1386). «عوامل اجتماعی مؤثر بر مصرف تریاک و مشروبات الکلی در بین دانشجویان»، نامه علوم اجتماعی، ش31، ص81- 99.

شفرز، برنهاد. (1383). مبانی جامعه‏شناسی جوانان، ترجمه: کرامتالله راسخ، تهران: نشر نی.

عبدالهی، محمد. (1381). «اولین همایش آسیب‏های اجتماعی در ایران»، مجموعه مقالات،انجمن جامعه شناسی ایران، تهران: نشر آگاه.

علیوردینیا، اکبر؛ ابراهیمی، قربانعلی و صالحنژاد، صالح. (1390). «بررسی جامعه‏شناختی تأثیر انتخابهای عقلانی بر رفتارهای انحرافی: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه ارومیه»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، ش 2 (5 و6)، ص 143-167.

علیوردینیا، اکبر و همتی، اعظم. (1392). «تحلیل اجتماعی گرایش به مصرف مشروبات الکلی در میان دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران»، راهبرد اجتماعی و فرهنگی، ش7، ص 77-102.

علیوردینیا، اکبر؛ جانعلیراده، حیدر و توحیدیان، رقیه. (1392). «تاثیر برچسب‏زنی بر گرایش دانشجویان نسبت به رفتارهای انحرافی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، ش6 (2)، ص 67-90.

کندلر، کِنِت؛ پریسکات، کارول. (1391). ژنها، محیط و آسیبشناسی روانی: درک علل اختلالات روانی و سوءمصرف مواد، ترجمه: جلیل یونسی، هما رضایی، شهلا شاهمرادیان، علی شهریاری، چاپ اول، تهران: اطلاعات و ستاد مبارزه با مواد مخدر.

محسنی، منوچهر. (1390). جامعهشناسی انحرافات اجتماعی، چاپ دوم، تهران: انتشارات طهوری.

Brennan, R.L. (2006) (Ed.). "Educational Measurement" (4^th Ed.), Westport, CT: Praeger.

Cauffman, Elizabeth, Farruggia, Susan P., Goldweber, Asha (2008) "Bad Boys or Poor Parents: Relations to Female Juvenile Delinquency ", Journal of Research on Adolescence, No. 18, (4), p 699-712.

Cheng, Jaonan. (2012) "The Effect Factor for Students’ Deviant Behavior ",The Journal of Human Resource and Adult Learning, No. 8 (2), p 26-32.

Maruyama, Geoffrey. (1997) "Basics of Structural Equation Modeling ", Sage Publication.

Laser, J.A. Luster, Tom, Oshio, Toko. (2007) "Promotive and Risk Factors Related to Deviant Behavior in Japanese Youth ". Criminal Justice and Behavior, No. 34 (11), p 1463-1480.

Linn, R.L. (1989) "Educational Measurement: Third Edition ", New York: Macmillan Publishing Co.

Murray, J. Farrington, D.. (2005) "Parental Imprisonment: Effects on Boys' Antisocial Behaviour and Delinquency through the Life-Course ". Journal of Child Psycholology and Psychiatry, No. 46(12), p 1269-1278.

Nunnally. J.C. & Burnstein. (1994) "Psychometric Theory ". Mc Graw- Hill book Co.

Sampson, Robert, J. and John H. Laub, (1994) "Urban Poverty and the Family Context of Delinquency: A New Look at Structure and Process in a Classic Study ", Child Development, No. 65, p523-540.

Szasz, T. S. (1984) "The Myth of Mental Illness: Foundations of a Theory of Personal Conduct ". New York: Harper & Row.

Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2001) "Using Multivariate Statistics ", (4^th Ed.). Boston: Allyn & Bacon.

Theling, J.K. (1999) "Student Culture " in Clark, B.R. and G.R. Near. " The Encyclopedia of Higher Education ", 3 (1709-1719): Oxford Press.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 1,644

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,403

سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

پیش درآمدی بر ساخت، اعتباریابی و رواسازی مقیاس سنجش رفتارهای انحرافی دانشجویان

پایایی ابزار