اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات43
تعداد شماره‌ها1,640
تعداد مقالات13,343
تعداد مشاهده مقاله29,961,496
تعداد دریافت فایل اصل مقاله11,991,307
سجاسی قیداری, حمدالله, رومیانی, احمد, جعفری, نسرین. (1393). سنجش و ارزیابی پایداری مقصدهای گردشگری روستایی از دیدگاه اجتماعات محلی مطالعه موردی: دهستان درب گنبد- شهرستان کوهدشت. سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه اصفهان, 4(1), 103-126.
حمدالله سجاسی قیداری; احمد رومیانی; نسرین جعفری. "سنجش و ارزیابی پایداری مقصدهای گردشگری روستایی از دیدگاه اجتماعات محلی مطالعه موردی: دهستان درب گنبد- شهرستان کوهدشت". سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه اصفهان, 4, 1, 1393, 103-126.
سجاسی قیداری, حمدالله, رومیانی, احمد, جعفری, نسرین. (1393). 'سنجش و ارزیابی پایداری مقصدهای گردشگری روستایی از دیدگاه اجتماعات محلی مطالعه موردی: دهستان درب گنبد- شهرستان کوهدشت', سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه اصفهان, 4(1), pp. 103-126.
سجاسی قیداری, حمدالله, رومیانی, احمد, جعفری, نسرین. سنجش و ارزیابی پایداری مقصدهای گردشگری روستایی از دیدگاه اجتماعات محلی مطالعه موردی: دهستان درب گنبد- شهرستان کوهدشت. سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه اصفهان, 1393; 4(1): 103-126.

سنجش و ارزیابی پایداری مقصدهای گردشگری روستایی از دیدگاه اجتماعات محلی مطالعه موردی: دهستان درب گنبد- شهرستان کوهدشت

برنامه ریزی فضایی
مقاله 6، دوره 4، شماره 1، خرداد 1393، صفحه 103-126    اصل مقاله (480.36 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
حمدالله سجاسی قیداری* 1؛ احمد رومیانی2؛ نسرین جعفری3
1استادیار جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد
2کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
3دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه اصفهان
چکیده
امروزه گردشگری روستایی از بخش‌های مهم در فعالیت‌ها‌ی اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی اجتماعات انسانی بشمار می‌رود که دارای تاثیرگذاریهای مثبت و منفی بر روی محیط زندگی انسانی بوده و به لحاظ تاثیرگذاری بر دستیابی به توسعه پایدار قابل ارزیابی است. بر این اساس هدف از این پژوهش بررسی سنجش سطح توسعه پایدار روستاهای مقصد گردشگری از دیدگاه اجتماعات محلی مطالعه در دهستان درب گنبد(شهرستان کوهدشت) می باشد. نوع تحقیق کاربری، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی می‌باشد و برای گرد‌آوری داده‌ها از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی با بکارگیری پرسشنامه استفاده شده است. برای تجریه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری توصیفی و استنباطی(t‌ تک نمونه‌ای، رگرسیون چند ‌متغیره و تحلیل مسیر) بهره گرفته شده است. جامعه آماری این تحقیق 3751نفر جمعیت در روستاها محاسبه شده است که با خطای 05/0 تعداد نمونه آن 154 پرسشنامه طراحی گردیده و بین مردم روستاها به صورت تصادفی توزیع گردد است. نتایج یافته‌های این پژوهش نشان داد که تغییرات صورت گرفته از دیدگاه پاسخگویان در سطح 05/0 معناداری بوده و براساس طیف لیکرت در همه مولفه‌ها بالاتر از حد مطلوبیت عددی مورد آزمون (3) ارزیابی شده است و رابطه مثبتی و معناداری بین ابعاد (اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی)‌، وجود داشته است به طوری که آزمون‌های بکار گرفته شده نشان می‌دهد در مجموع، بیشترین اثرات در ابعاد اقتصادی و کمترین اثرات را در ابعاد زیست محیطی در مناطق روستاهای نمونه به دنبال داشته است. همچنین برای اولویت‌بندی روستاها با استفاده از مدل وایکور در منطقه به لحاظ سطح پایداری نیز نشان داد که روستایی درب گنبد با امتیاز (11/0)بیشترین رتبه و روستایی باغله سفلی(87/0) کمترین رتبه را به خود اختصاص داده-اند.
کلیدواژه‌ها
گردشگری؛ اثرات گردشگری؛ توسعه پایدار روستایی؛ درب گنبد
اصل مقاله

مقدمه و بیان مسأله

لزوم حفظ مناطق روستایی در راستای بهره‌برداری بهینه از فضاهای جغرافیایی در فرآیند توسعه ملی در گرو تنوع‌بخشی و رواج اشکال جدید فعالیت‌های اقتصادی در کنار فعالیت‌های کشاورزی است (هوراکو، 2010: 38). یکی از این راهبردها که اخیراً در اغلب کشورهای جهان مورد توجه برنامه­ریزان قرار گرفته و حتی در برخی از این کشورها به اجرا در آمده و نتایج مثبتی به همراه داشته است، توسعه و گسترش گردشگری روستایی می­باشد. به عبارت دیگر، گردشگری روستایی به عنوان یک راهبرد جدید برای توسعه و تنوع بخشی به اقتصاد روستایی، توانایی ارایه راه‌حل‌هایی موثر برای نرخ بالای بیکاری، مهاجرت­های روستایی، توزیع مجدد درآمد و نظایر آن می‌شود. بنابراین گردشگری روستایی اثرات مختلفی را در مقصد و جامعه میزبان می­گذارد. اما اثرات محلی گردشگری روستایی از مکانی به مکانی دیگر متفاوت است. این فرآیند به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی، کسب درآمد، اشتغال و به نوعی سرمایه‌گذاری در توسعه روستایی است (میرجانیک و همکاران، 2011: 22). شواهد فراوان در نقاط جهان حاکی از آن هستند که توسعه گردشگری از توسعه رایج اقتصاد محور، به سمت توسعه پایدار اجتماعات محلی سوق یافته است و گردشگری پایدار سعی دارد با تأثیرگذاری در سه بعد پایداری اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، ضمن جلب مشارکت جوامع محلی در توسعه اقتصاد ملی از طریق حفاظت از پتانسیل‌ها و حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست به توسعه محلی بیانجامد (افتخاری و همکاران، 1389: 5 و 6). از طرفی دیگر، با توجه به جاذبه‌های فراوان و همچنین افزایش تقاضا و تنوع فعالیت‌های گردشگری- تفریحی در مناطق روستایی به ویژه نواحی ییلاقی و کوهستانی و نیز آسیب‌پذیری زیاد آن، توجه به رویکردهای جامعه محور گردشگری، با تقویت مدیریت و مشارکت جوامع روستایی و هماهنگی بیشتر با فرهنگ محلی به تواناسازی آنان برای تصدی مسئولیت نظارت بر مدیریت و کاربری و ... منجر می‌شود و از طرفی دیگر حفاظت از منابع محلی و رفاه جامعه محلی با تاکید بر منافع گروهی مورد تاکید قرار می‌گیرد (وثوقی و همکاران، 1390: 65). با توجه به گسترش و فراگیر شدن گردشگری روستایی در چندین سال گذشته، لزوم ارزیابی و کنترل توسعه گردشگری روستایی به لحاظ حرکت به سمت توسعه پایدار، ضروری است. زیرا یکی از اهداف گردشگری روستایی تسریع توسعه پایدار در اجتماعات محلی است. بر این اساس منطقه مورد مطالعه این پژوهش در محدوده شهرستان کوهدشت (استان لرستان) انتخاب شد که به واسطه قرارگیری در دامنه‌های شمال غربی با دارا بودن قابلیت­های فراوان و چشم­اندازهای جغرافیای متنوع، جنگل­های فراوان، طبیعت بکر و دست نخورده، چشمه­ها و رودهای پرآب از یک سو و از سوی دیگر، جاذبه­های بسیار مهم این ناحیه، امام­زاده محمد، پارک جنگلی درب­گنبد، رودخانه سیمره، آثارمتنوع تاریخی و کوه­های مرتفع سالانه میزان پذیرش علاقمندان بسیاری به این ناحیه است.

 

هدف و سؤال کلیدی تحقیق

با توجه به آنچه که بیان شد، هدف مطالعه، ارزیابی وضعیت فعلی توسعه گردشگری روستایی به رویکرد توسعه پایدار برای تسریع پیشرانه ها و تقلیل پسرانه های تحقق توسعه پایدار است. بر این اساس، این پژوهش به دنبال پاسخ­گویی به این سؤال کلیدی می­باشد: که با توجه به رویکرد توسعه پایدار، گردشگری روستایی به توسعه اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی در مناطق روستایی مورد مطالعه منجر شده و جهت و شدت اثرگذاری در بین روستاهای منطقه بر اساس مدل تصمیم گیری چندمعیاره وایکور چگونه است؟

 

روش تحقیق و منطقه مورد مطالعه

تحقیق حاضر از روش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته است، لذا در تحقیق حاضر برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی مبتنی بر مصاحبه و تکمیل پرسشنامه با سؤالات طیفی استفاده گردید. جامع آماری این تحقیق 3751 نفر جمعیت در نظر گرفته شده است که با استفاده از فرمول اصلاح شده کوکران[1] 154 پرسشنامه بدست آمد و بین مردم به صورت تصادفی توزیع گردد. به منظور اندازه گیری پایداری گردشگری، با طراحی و تدوین پرسشنامه و طرح گویه های متعدد اقدام به سنجش سطح پایداری گردشگری در سطح خانوارهای نمونه شده است. در این پژوهش 11 شاخص از طریق پرسشنامه و گویه های آن عملیاتی گردیده که در جدول شماره (1) نشان داده شده است. تعیین ضریب اعتبار پرسشنامه با روش آماره آلفای کرونباخ صورت گرفت که اعتبار کل پرسشنامه به میزان 72 % بدست آمد.

 

جدول (1): ابعاد و شاخص‌های ارزیابی پایداری گردشگری

ابعاد

شاخص‌ها

متغیر

اقتصادی

اشتغال­زایی

اشتغال در فعالیت‌های غیر کشاورزی، اشتغال از طریق زیرساخت‌های خدماتی، توسعه فعالیت­های کارآفرینی، ایجاد اشتغال در زمینه خدمات

درآمدزایی

تنوع‌بخشی به منابع درآمدی خانوار و افزایش میزان آن، قیمت زمین در بافت مسکونی و حاشیه روستا، قیمت کالا‌ها و تولیدات محلی در زمان حضور گردشگران.

سرمایه­گذاری

سرمایه‌گذاری در روستا، فرصت‌های پس‌انداز خانوارها، سرمایه­گذاری در مشاغل سنتی. سرمایه­گذاری­های غیر دولتی در جاذبه­ها

اجتماعی- فرهنگی

مشارکت و همکاری

رعایت آداب و رسوم محلی، همکاری در مدیریت امور روستا، مشارکت در تأمین هزینه‌های عمومی، همیاری در تأمین هزینه‌های خدمات، میزان همدلی در میان اهالی روستا با گردشگر

امنیت

احساس امنیت در روستا، میزان جرائم و ناهنجاری­ها در روستا، رواج فرهنگ مصرفی در روستا، میزان تغییر در ارزش­های مردم محلی ناشی از حضور گردشگران. آلودگی­های رفتاری متعارض با هنجارهای جامعه، رفتارهای غصب آلود مردم نسبت به گردشگران

مهاجرت

کاهش مهاجرت ساکنان به ویژه جوانان، مهاجر­پذیری روستاها، افزایش جمعیت سالمندان و بازنشستگان، جذب سرمایه­های مهاجران و کارآفرینان ساکن در شهر با منشأ روستایی، درون کوچی و بازگشت مهاجران سال­های قبل

کالبدی

بهبود استاندارد ساخت‌و‌ساز

بهبود استانداردهای مسکن، تغییرات صورت گرفته در بافت کالبدی روستا، مصالح مورد استفاده در ساخت و سازها، نظارت و کنترل بر ساخت و سازها، استفاده از دانش‌های جدید در ساخت ساز

ساماندهی و بهبود معابر

ساماندهی و بهبود معابر و رعایت حریم رودخانه و گذرگاه‌ها، جدول‌گذاری و شن‌ریزی کردن معابر، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی جاده‌ای، مشارکت در بهسازی روستا

زیست محیطی

تغییرات کاربری

تغییرات کاربری در مزارع و باغات، ساخت و ساز بدون برنامه، تخلیه نخاله‌های ساختمانی، تغییرات کاربری­ها در دامنه‌ها و مراتع محدوده بافت روستا

آلودگی محیط

آلودگی منابع آب، همکاری در تأمین هزینه­های جمع آوری زباله، بهبود روش­های دفع زباله، میزان دسترسی به خدمات بهداشتی، جمع‌آوری و دفع آب­های سطحی، رعایت پاکیزگی محیط

تخریب محیط

تخریب زیبایی‌های طبیعی، تخریب مراتع و زیست‌گاه‌های حیات وحش، کاهش تنوع پوشش گیاهی، تخریب پوشش­های گیاهی به دلیل خاک‌بردار و ساختمان سازی در دامنه­ها
       

منبع: جمعه­پور، 1390: 66؛ علیلقی‌زاده فیروزجایی، 1387: 33؛ کاستن‌هولز و همکاران، 2012: 212؛ نوریس و وینسون، 2007: 10 و 12 و روکا و همکاران، 2011: 1

 

بخش درب­گنبد از توابع شهرستان کوهدشت استان لرستان است که در انتهای شمالی کوهدشت، بر دامنه کوه‌های «تت» و «درامار» و در کنار رود سیمره واقع گردیده که به دلیل شرایط و موقعیت جغرافیایی (شکل 1) از پتانسیل متعدد و متفاوتی برای گردشگری به ویژه در فصول گرم سال برخوردار است.

 

شکل 1: موقعیت منطقه مورد مطالعه در کشور و استان (نگارندگان، 1392)

 

پس از گردآوری داده­ها با استفاده از روش‌ها و مدل­های آماری از قبیل (t نمونه ای، رگرسیون چند متغیره و مدل وایکور) برای تجزیه و تحلیل داده‌ها بهره گرفته شده است.

وایکور از کلمه صربی به معنی بهینه­سازی چندمعیاره و راه حل توافقی گرفته شده است (چاترجی و همکاران، 2009: 4044). یکی از روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره کاربردی است، که کارایی آن در حل مسائل گسسته بالاست (اپرکوئیک و تزنگ، 2004: 447). این روش بر اساس برنامه­ریزی توافقی ارائه شده و در آن، راه حل توافقی تبیین‌کننده راه حل­هایی موجه است که به راه حل ایده­آل نزدیک بوده و در قالب توافق از طریق اعتبارات ویژه تصمیم­گیرندگان ایجاد شده است (راوو، 2008: 1950). از این­رو، گزینه­های نزدیک­تر به راه حل ایده­آل بر گزینه­های دورتر از آن ارجحیت دارند. معمولاً معیارها بر اساس چند تابع معیار ارزیابی و سپس، رتبه­بندی می­شوند. در این روش، تأکید بر رتبه­بندی و انتخاب از مجموعه­ای گزینه و تعیین راه حل‌های توافقی برای مسأله با معیارهای متضاد است (چن و وانگ، 2009: 234). راه حل توافقی گزینه­ای است که به ایده­آل نزدیک­تر باشد. شاخص ادغام به صورت معیار سنجش نزدیکی شناخته می­شود (اپرکوئیک و تزنگ، 2004: 448). توسعه روش وایکور بر اساس رابطه 1، به عنوان تابع تجمیع آغاز شد. در این مدل از به عنوان  و  به عنوان  برای فرموله کردن رتبه­بندی استفاده می­شود (راوو، 2008: 1950؛ صنایعی و همکاران، 2010: 25).

 

سنجة  توسط داکشتاین و اپریکویچ معرفی شده و نشان‌دهنده فاصله گزینه  با راه حل ایده­آل است. راه حل جبرانی  راه حل ممکن و نزدیک به  ایده­آل است. از این­رو، جبرانی بودن بدین معنی است که توافق با اعضای طرفین، که به صورت  ارائه می­شود، حاصل شده است (شکل 6).

 

شکل 6: راه حل توافقی و ایده­آل

منبع: (اپرکوئیک و تزنگ، 2004: 448).

این روش برای حل مسائل تصمیم گسسته بر مبنای انتخاب گزینه بهینه از میان گزینه­های موجود بر اساس رتبه­بندی است.

 

مبانی نظری

گردشگری در دنیای امروز، به یکی از منابع مهم درآمد­زایی و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورها تبدیل شده است (کاظمی، 1386: 1). به همین علت پژوهشگران و متخصصان علاقمند به بررسی نقش گردشگری در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع میزبان در سطوح مختلف سکونتگاه­ها هستند. اهمیت گردشگری تا آن جایی است که از آن به عنوان یک پدیده اجتماعی یاد می‌شود (هالتمن و هال، 2011: 12)، که با توجه به ماهیت چند بعدی خود، نقش عمده­ای در توانمندسازی جامعه میزبان و تقویت تغییرات اجتماعی- اقتصادی آنان ایفا می‌کند (دویر و همکاران، 2009: 63 و 74؛ آتلیویک، 2007: 309). بنابراین با توجه به اهمیت گردشگری، این صنعت، می­تواند به عنوان ابزاری برای توسعه مناطق روستایی با جاذبه گردشگری باشد، چرا که این مقوله می­تواند به عنوان یک منبع مالی جدید، وضعیت اقتصادی مردم محلی را بهبود و به عنوان منبعی در خصوص زدودن فقر باشد (لی و چانگ، 2008) و همچنین زمینه را برای حفظ محیط زیست و پایداری اجتماعات محلی فراهم کند.

بر این اساس، سیاست گردشگری پایدار در دنیای امروزی، رهیافت جامعی است که خواهان رشد بلندمدت صنعت گردشگری بدون برجا گذاشتن اثرات مخرب بر زیست بوم­های طبیعی است و بر این نکته تاکید دارد که در قالب توسعه گردشگری، بشر قادر خواهد بود که جوانب خاصی از محیط در جهت مثبت یا منفی تعدیل یا دست‌کاری نماید ­(شریف زاده و مرادنژاد، 1381: 55). به عبارت دیگر، گردشگری پایدار قصد دارد تا آسیب­های فرهنگی و محیطی ناشی از فعالیت‌های گردشگری را به حداقل رسانده، رضایت بازدید کنند­گان را فراهم ساخته و در درازمدت مقدمات رشد اقتصادی ناحیه را فراهم آورد. این راه به بدست آوردن تعادل و موازنه بین رشد نهایی گردشگری و نیازهای حفاظت و نگهداری منابع طبیعی است (قادری، 1382: 135).

بنابراین با توجه به دیدگاه­ها و نظریات مختلف به گردشگری و توسعه روستایی، و اهداف و اثرات یاد شده برای آن‌ها می­توان گفت که گردشگری روستایی از یک طرف با فراهم آوردن فرصت­های جدید برای بسیاری از روستاها به عنوان ابزاری است که به جوامع روستایی حیات دوباره می­دهد و موجب توسعه این نواحی می­شود. از طرف دیگر توسعه بدون برنامه­ریزی شده آن، سبب آسیب­های اجتماعی و زیست محیطی در سکونتگاه‌های روستایی شده است (افتخاری و همکاران، 1389: 5-6). علاوه بر این، هرکدام از این نظریات در راستای برآوردن اهداف توسعه گام برداشته و در بیشتر سعی کرده­اند بر جنبه­های مثبت و بارز این صنعت تاکید کنند، اما هر یک از این نظریات دارای مزیت‌ها و معایب خاص خود می­باشد که در بکار بردن آن‌ها باید به شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیطی هر مکان، یا ترکیبی از آن‌ها را برای توسعه گردشگری در منطق روستایی مورد توجه قرار دهد.

 

اثرات گردشگری در مناطق روستایی

به طور کلی گردشگری روستایی به مانند سایر حوزه‌ها، دارای اثرات متفاوتی می‌تواند باشد. اما به لحاظ رویکرد توسعه پایدار، اثرات مثبت و منفی گردشگری را می‌توان در سه بعد اساسی مورد توجه قرار داد:

اثرات اقتصادی: در اکثر ارزیابی‌های بعمل‌آمده از توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه تأثیرات اقتصادی مهم‌تر از ملاحظات دیگر است ­(افتخاری، 1378: 62). در حقیقت گردشگری به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثر در سال‌های اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته و بدین علت سعی می‌شود که حتی امکان از عوامل مؤثر در کاهش جریان جهانگردی جلوگیری بعمل‌آمده و امکانات لازم جهت رشد و توسعه آن فراهم شود (رضوانی، 1384:6). در کشورهای صنعتی، توسعه صنعت گردشگری موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد محلی- منطقه ای می‌گردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات ایجاد می­کند، که نرخ رشد آن از اشکال سنتی صادرات بیشتر است. بنابراین گردشگری منبعی قابل اتکا در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است که می‌تواند تأثیر فزاینده‌ای بر روی افزایش درآمد هم در سطح ملی و هم در سطح محلی و نیز افزایش فرصت‌های شغلی، افزایش سطح دستمزدها و تحول و گسترش تولیدات و … داشته باشد (ام‌آ‌اف، 2009: 79 و 95) مسلماً گردشگری روستایی بخش کوچکی از صنعت گردشگری را تشکیل می‌دهد، که البته سهم مهمی در اقتصاد مناطق روستایی را دارد. برای مثال توسعه گردشگری در نواحی روستایی انگلستان تقریباً هر سال 9 میلیون پوند درآمد ایجاد کرده است و در برخی از نقاط این کشور عامل اصلی اشتغال‌زایی بوده است­(منشی زاده، نصیری، 1380:­41). علاوه بر این باتلر (2001 ) با بررسی مطالعات و تحقیقات مختلف در زمینه تأثیر گردشگری بر سکونتگاه‌های روستایی در کشور­های در حال توسعه معتقد است که همه تحقیقات بررسی شده نشان داده‌اند که گردشگری­ (منافع اقتصادی گسترده برای روستاییان) در جوامع روستایی ایجاد کرده است، اگر چه در این تحقیقات میزان منافع حاصله از گردشگری بسیار متفاوت بیان گردیده است (باتلر، 2000: 4) با این وجود توسعه گردشگری روستایی دارای اثرات منفی متعددی متناسب با مکان جغرافیایی و زمانی است که در تحقیقات متعدد به آن اشاره شده است (جدول 2).

 

جدول (2): اثرات مثبت و منفی اقتصادی گردشگری بر روی سکونتگاه‌های روستایی

مطالعات و تحقیقات

اثرات مثبت اقتصادی گردشگری

زاهدی، 1385: 43؛ بیک محمدی، 1379، 21؛ رنجبریان،1390:134؛ رضوانی و همکاران، 1390؛ علیلقی‌زاده فیروزجایی، 1387

Gallent et al, 2005:55; Tao and Wall, 2009:90-98; Holland et al, 2003:25; Choi, 2003, 77; Zhong et al ,2008:841; Royo et al, 2008:8; Lepp et al, 2007: 876; Lee and Chang, 2008:180; Sebele, 2010:136; Norris and Winston, 2007

- تقویت بازار محلی و افزایش مصرف تولیدات محلی – ناحیه­ای

- شاخصی برای ترقی و بهبود زیرساخت­های اجتماعی و فیزیکی

- جریان سرمایه و پول از مراکز شهری به سمت حومه­ها و مناطق روستایی برای پشتیبانی از اقتصاد محلی

- ایجاد مشاغل جدیدی در ارتباط با آماده کردن اتاق برای گردشگران، تهیه غذا، خرده فروشی، حمل و نقل و ایجاد سرگرمی و کاهش بیکاری

- مکملی برای کارکردهای اصلی فضای روستایی، جهت ساماندهی، آمایش و پراکنش مناسب امکانات و خدمات در روستاهای هدف گردشگری

- ایجاد فرصت­ها برای کارآفرینان جامعه

- استفاده بهینه از منابع موجود مانند زمین، نیروی کار، سرمایه و غیر ...

- بهبود کیفیت فرآورده‌ای کشاورزی و صنایع دستی

- حمایت از سیستم حمل و نقل، مراقبت‌های دارویی، مهمانداری، خدمات بهداشتی، صنایع و حرفه­های روستایی سنتی

- انتقال درآمد از حوزه پس­انداز به حوزه سرمایه­گذاری

- ارتقای استاندارد زندگی مردم جامعه

مطالعات و تحقیقات

اثرات منفی اقتصادی گردشگری

زاهدی،1390: 43؛ پاپلی یزدی و سقایی، 1386، رضوانی و همکاران، 1390؛ علیلقی‌زاده فیروزجایی، 1387

Chris Ryan, 2012; Horakova, 2010, Butler, 2000

- افزایش تقاضای فصلی برای خدمات عمومی از قبیل بهداشت، امنیت، پلیس و نیروی انتظامی

- افزایش قیمت مواد غذایی در فصول حضور گردشگران

- افزایش کاذب قیمت زمین و مسکن

- تعارض بین عرضه و تقاضای زمین و بی عدالتی در تقسیم آن

- فصلی بودن فرصت‌های شغلی ایجاد شده به وسیله صنعت گردشگری

- خارج کردن منافع اقتصادی از مناطق روستایی

منبع: نگارندگان، 1392 با استفاده از منابع در دسترس

 

اثرات اجتماعی و فرهنگی: مقصود از اثرات اجتماعی گردشگری، تغییراتی است که در شیوه های زندگی مردم جامعه میزبان گردشگر رخ می‌دهد و این تغییرات بیشتر به سبب تماس مستقیم اهالی و ساکنان آن دیار و گردشگران صورت می‌گیرد و مقصود از اثرات فرهنگی تغییراتی است که در هنر، عادت رسوم و معماری مردم ساکن جامعه میزبان رخ می‌دهد این تغییرات بلندمدت‌تر است و در نتیجه رشد و توسعه صنعت گردشگری رخ خواهد داد از آنجا که نتیجه یا ره‌آورد صنعت گردشگری موجب تغییراتی در زندگی روزانه و فرهنگ جامعه میزبان می‌شود. اصطلاح «اثرات اجتماعی- فرهنگی» را به معنای تغییراتی بکار می‌برند که در تجربه‌های روزانه ارزش‌ها، شیوه زندگی و محصولات هنری و فکری جامعه میزبان رخ می‌دهد (گی، 1377: 327). به هر حال توسعه و گسترش گردشگری در یک منطقه و یا یک ناحیه روستایی، موجب تغییرات اجتماعی و فرهنگی آن منطقه گردیده و می‌بایست جهت جلوگیری از آثار منفی و نیز تقویت آثار مثبت آن در جامعه میزبان مورد بررسی و ملاحظه قرار گیرند. بدین منظور جان‌ لی (1996) سه راه کلی و مکمل را برای بررسی تأثیر گردشگری بر شرایط اجتماعی فرهنگی کشورهای جهان سوم را ارائه می‌دهد که می‌توان آن‌را برای بررسی این تأثیرات در سطوح محلی و روستایی نیز مورد استفاده قرار داد. نخستین شیوه، برخورد گردشگر و میزبان به صورت پدیده ایی قابل شناسایی با شماری از پیامدهای مثبت و منفی به تصویر می‌کشد (جدول 3). دومین راه عبارت است از دیدگاه کارکردی عناصر مختلف جامعه جهان سومی که ممکن است تغییری را به عنوان پیامد مستقیم گردشگری، نظیر رفتار اخلاقی، زبان و بهداشت تجربه کند. سومین دیدگاه جنبه‌های تغییر فرهنگی را در نظر می‌گیرد که ناشی از نفوذ گردشگری در بازنگری مهارت‌ها و رسوم سنتی است مانند صنایع دستی و ... است. در مجموع، این سه شکل تأثیر اجتماعی تا حد زیادی بر هم منطبقند (افتخاری، 1378:87).

 

جدول (3): اثرات مثبت و منفی اجتماعی- فرهنگی گردشگری بر روی سکونتگاه های روستایی

مطالعات و تحقیقات

اثرات مثبت اجتماعی و فرهنگی گردشگری

لطیفی، 1390؛ رضوانی، 1386؛ کاظمی، 1383::45؛ بیک‌محمدی، 1379:21؛ شریف‌زاده، 1387:52؛ پاپلی‌یزدی، 1386:41؛

Kin Hang, 2004: 373;

- ارتقای تبادل فرهنگی و آگاهی شدن از ارزش­ها و کردارها سنن ملی اقوام گوناگون

- ارتقای سطح فرهنگ و بینش اجتماعی و آشنا شدن با تاریخ و تمدن

- ارتقای شاخص کیفیت زندگی مانند: افزایش خدمات رفاهی، تغیر کیفیت زندگی.

- افزایش امکانات رفاهی و تغیر الگوی مصرف

- گسترش تبادلات فرهنگی بین گردشگران و افراد بومی

- رشد شخصیت و شکوفائی استعدادها و ارتقای سطح دانش و آگاهی ساکنان

- بهبود عدالت بین مردان و زنان از جهت دست­یابی به فرصت­های شغلی

- توسعه روابط فکری، فرهنگی و اجتماعی جامعه میزبان و مهمان

- ایجاد تحول، نوسازی و معرفی فرهنگ محلی

- تجدید حیات دلبستگی‌ها و تقویت پایبندی ساکنان نواحی به آداب و رسوم محلی

- تاسیس یا تقویت مؤسسات اداری و مدیریتی در درون روستاها

مطالعات و تحقیقات

اثرات منفی اجتماعی - فرهنگی گردشگری

زاهدی، 390:49؛ پاپلی یزدی، 1386: 38؛

Chris et al, 2012:239, Kwaku et al, 2012:327;

- امکان افزایش جرم و جنایت

- تهاجم فرهنگی و تخریب مبانی اعتقادی و ارزشی

- امکان گسترش آلودگی­های رفتاری متعارض با هنجارهای جامعه

- امکان بروز رفتارهای غصب آلود مردم نسبت به گردشگران

- امکان از بین رفتن اصالت کارهای هنری و صنایع دستی، افزایش ترافیک و بروز مشکلات عصبی و روانی حاصل از آن

- تخریب و آسیب رسانی به میراث تاریخی و فرهنگی، تحمیل تغییرات فرهنگی بدون آمادگی جامعه میزان

- تقلید جوانان روستایی از گردشگران و افزایش کالاهای تجملاتی شهری

- تغییر شیوه زندگی و برخورد رفتاری روستائیان

منبع: نگارندگان، 1392 با استفاده از منابع در دسترس

 

اثرات زیست محیطی:گردشگری و محیط زیست به طور متقابل به یکدیگر وابسته‌اند، از یک طرف محیط زیست فیزیکی (طبیعی و دست­ساز انسانی) بسیاری از جاذبه‌ها و منابع گردشگری را فراهم می­سازد و از طرف دیگر توسعه گردشگری می‌تواند آثار مثبت و منفی بر محیط زیست داشته باشد (نوریس و وینسون، 2007: 25 و 28). مقصود از محیط زیست، زمین، هوا، آب، گیاهان، حیات وحش و ساخته‌های دست بشر است (شکویی، 1375:112). محیط زیست نواحی روستایی یکی از منابع اصلی گردشگری روستایی به حساب می‌آید، که از زمان­های گذشته همواره مورد استفاده شهرنشینان و دیگر گردشگران جهت تفریح و برآورده ساختن سایر انگیزه‌های آنان می‌شود. بنابراین گسترش و توسعه گردشگری در نواحی روستایی، خواه ناخواه اثرات و پیامدهایی بر محیط زیست بجای خواهد گذاشت و می‌تواند مشکلات و مسائل زیادی را برای مردم نواحی روستایی همانند تخریب جنگل‌ها و پوشش گیاهی، تراکم و ازدیاد زباله‌ها، ایجاد سر و صدا، یا از بین بردن مزارع و باغات و یا بالعکس می‌تواند تأثیرات مثبتی همچون، حفاظت از محیط زیست، حفاظت از اماکن باستانی و تاریخی و احیای مجدد آن‌ها و محوطه سازی و ایجاد امکانات و خدمات زیر بنایی و رو­بنایی و… داشته باشد (نوریس و وینسون، 2007: 25 و 28). از این رو توسعه و مدیریت گردشگری به گونه ایی که با محیط سازگار باشد و به افت کیفیت آن نیانجامد، عامل اساسی در دستیابی به توسعه پایدار به حساب می‌آید. بنابراین به منظور برنامه‌ریزی گردشگری از لحاظ زیست محیطی، درک و شناخت تأثیرات گردشگری بر محیط زیست نخستین مسأله واجد اهمیت است (افتخاری و همکاران، 1389) (جدول 4).

 

 

 

جدول (4): اثرات مثبت و منفی زیست محیطی گردشگری بر روی سکونتگاهای روستایی

مطالعات و تحقیقات

اثرات مثبت زیست محیطی گردشگری

رضوانی، 1386؛ زاهدی، 1385:43

Altinay & Hussain, 2005: 277; Norris and Winston, 2007:25-28. Botti,2008

- نگهداری از نواحی طبیعی از جمله پارک‌های ملی و حفاظت شده، مکان‌های باستانی و تاریخی و ویژگی­های معماری

- بهبود کیفیت محیط زیست و توسعه زیرساخت‌های زیربنایی گردشگری

- ارتقای سطح آگاهی از التزام نگه داشت و حفاظت محیط زیست و ترویج فرهنگ زیست محیطی در راستای حفاظت از محیط زیست و بهسازی.

- بهبود زیرساخت‌های روستایی و محورهای ارتباطی با پاسداشت محیط

- استفاده از آب­های معدنی و درمانی، تفریحی، جنگل­ها

- ایجاد انگیزه به منظور اعمال مدیریت محیط طبیعی و حفاظت دایم مستمر آن.

مطالعات و تحقیقات

اثرات منفی زیست محیطی گردشگری

صیدایی و همکاران، 1389؛ ضیائی و تراب احمدی، 1392؛ رضوانی و صفایی 1384؛ آمار و برنجکار، 1388؛

Dyer and Gursoy, 2007; Norris and Winston, 2007:25-28

- تغییر چشم‌اندازها و تغیرات گسترده کاربری‌ها

- ایجاد دوگانگی در محیط زیست ساخته شده

- شکار و صید بی­رویه آن‌ها و انقراض حیوانات

- از بین رفتن درختان و پوشش گیاهی و آثار تخریبی آن همانند افزایش سیل

- تغییرات کاربری زمین‌های کشاورزی و مزارع

- قطعه قطعه شدن اراضی کشاورزی

- تخریب محیط و آلودگی منابع آب و خاک

- تخریب مراتع و ... (آتش زدن و بروز رفتارهای نامناسب با محیط)

- صدمه زدن به جاذبه­ها بر اثر افزایش گردشگران

- تراکم و انباشتگی زباله و آشغال در کنار جاذبه‌ها و ...

منبع: نگارندگان، 1392 با استفاده از منابع در دسترس

 

یافته های تحقیق

در راستای شناسایی میزان و شدت اثرگذاری توسعه گردشگری در ابعاد مختلف پایداری بر توسعه روستایی از دیدگاه نمونه های مورد مطالعه در بین روستاهای منطقه، ابتدا از طریق آزمون t تک نمونه ای به مشخص کردن میزان اثرگذاری هر یک از متغیرهای توسعه پایدار گردشگری روستایی پرداخته شد و سپس از طریق آزمون رگرسیون چند متغیره به دنبال مشخص کردن میزان اثر گذاری هر یک از شاخص‌ها در توسعه پایدار گردشگری روستایی پرداخته شد.

تحلیل نتایج داده های وارد شده به آزمون t تک نمونه ای نشان می‌دهد که در رابطه با اثرات توسعه گردشگری در ابعاد چهارگانه بر اساس تحلیل متغیرهای تحقیق، نتایج نشان می‌دهد که بیشتر متغیرها دارای میانگین بالاتری از حد مطلوبیت عددی 3 بوده و در 13 مورد از متغیرها حد مطلوبیت کمتر از میانگین عددی آزمون است. همچنین به غیر از 8 متغیر (همکاری مردم در مدیریت امور روستا؛ آلودگی­های رفتاری متعارض با هنجارهای جامعه؛ احساس امنیت در روستا و جاذبه های گردشگری؛ جذب سالمندان و بازنشستگان در روستاها؛ بهبود استانداردهای مسکن؛ میزان دسترسی به خدمات بهداشتی؛ آلودگی منابع آب؛ تخریب مراتع و زیست‌گاه‌های حیات وحش) سایر متغیرها با توجه به سطح معناداری به دست آمده که کمتر از آلفا 05/0 هستند، دارای اثرگذاری مثبت و بالایی هستند که نشان دهنده اثرات مثبت گردشگری در ابعاد پایداری بر روی روستاها است (جدول 5).

 

جدول (5): معناداری تفاوت از حد مطلوب متغیرها با توسعه و اثرات گردشگری روستایی

 

مطلوبیت عددی مورد آزمون = 3

شاخص‌ها

مؤلفه‌ها

میانگین

آماره آزمون t

درجه آزادی

سطح معناداری

تفاوت از حد مطلوب

فاصله اطمینان 95 درصد

پایین

بالا

اشتغال زایی

اشتغال در فعالیت­های غیر کشاورزی

73/3

419/11

153

000/0

727/0

85/0

60/0

ایجاد اشتغال در زمینه خدمات

43/4

029/28

153

000/0

434/1

53/1

33/1

توسعه فعالیت­های کارآفرینی

06/4

048/18

153

000/0

063/1

95/0

18/1

اشتغال از طریق زیرساخت‌های خدماتی

81/3

268/13

153

000/0

811/0

69/0

93/0

درآمد زایی

قیمت زمین در بافت مسکونی و حاشیه روستا

90/3

083/12

153

000/0

895/0

75/0

04/1

قیمت کالا‌ها و تولیدات محلی در زمان حضور گردشگران

47/3

957/5

153

000/0

469/0

31/0

62/0

تنوع‌بخشی به منابع درآمدی خانوار و افزایش میزان آن

31/3

868/3

153

000/0

308/0

15/0

46/0

سرمایه­گذاری

فرصت‌های پس‌انداز خانوارها

90/3

542/12

153

000/0

895/0

75/0

04/1

سرمایه‌گذاری فردی در روستا

39/3

159/4

153

000/0

392/0

58/0

21/0

سرمایه­گذاری در مشاغل سنتی

69/3

480/10

153

000/0

685/0

56/0

81/0

سرمایه­گذاری­های غیر دولتی در جاذبه­ها

85/3

464/11

153

000/0

846/0

99/0

70/0

مشارکت

مشارکت نهادهای محلی و شوراها در مدیریت روستا

50/3

257/7

153

000/0

503/0

37/0

64/0

همکاری مردم در مدیریت امور روستا

13/3

318/1

153

423/0

133/0

07/0-

33/0

میزان همدلی در میان اهالی روستا با گردشگر

80/3

488/8

153

000/0

797/0

61/0

98/10

همیاری در تأمین هزینه‌های خدمات

44/3

826/4

153

000/0

441/0

26/0

62/0

مشارکت در تأمین هزینه‌های عمومی

20/3

524/3

153

001/0

203/0

04/0

36/0

امنیت

رواج فرهنگ مصرفی در روستا

83/2

148/2-

153

033/0

168/0-

32/0-

01/0-

آلودگی­های رفتاری متعارض با هنجارهای جامعه

09/3

940/0

153

349/0

091/0

10/0-

28/0

رفتارهای غصب آلود مردمنسبت به گردشگران

51/2

468/4-

153

000/0

490/0-

71/0-

27/0-

میزان جرائم و ناهنجاری­ها در روستا

34/2

895/5-

153

000/0

664/0-

89/0-

44/0-

تغییر در ارزش­های مردم محلی ناشی از حضور گردشگران

41/3

110/4

153

000/0

413/0

21/0

61/0

احساس امنیت در روستا و جاذبه های گردشگری

97/2

357/0-

153

722/0

035/0-

23/0-

16/0

مهاجرت

کاهش مهاجرت ساکنان به ویژه جوانان

35/3

434/3

153

001/0

350/0

15/0

55/0

مهاجر­پذیری روستاها و افزایش جمعیت

60/3

647/5

153

000/0

601/0

39/0

81/0

سرمایه­های مهاجران و کارآفرینان ساکن در شهر با منشأ روستایی

53/3

158/5

153

000/0

531/0

33/0

74/0

جذب سالمندان و بازنشستگان در روستاها

08/3

948/0

153

345/0

084/0

09/0

26/0

درون کوچی و بازگشت مهاجران سال­های قبل

66/3

342/11

153

000/0

657/0

54/0

77/0

ساخت و ساز

نظارت و کنترل بر ساخت و سازها

64/2

801/3-

153

000/0

357/0-

54/0-

17/0-

استفاده از دانش‌های جدید در ساخت ساز

28/2

589/8-

153

000/0

720/0-

89/0-

55/0-

تغییرات صورت گرفته در بافت کالبدی روستا

39/3

773/3

153

000/0

287/0

14/0

44/0

مصالح مورد استفاده در ساخت و سازها

16/3

192/2

153

030/0

161/0

02/0

31/0

بهبود استانداردهای مسکن

09/3

120/1

153

265/0

091/0

07/0-

25/0

معابر

مشارکت و همکاری در زیرساخت­های خدماتی

46/4

314/32

153

00/0

462/1

37/1

55/1

ساماندهی و بهبود معابر و رعایت حریم رودخانه و گذرگاه‌ها

48/4

354/35

153

000/0

483/1

40/1

57/1

مشارکت در بهسازی روستا

85/3

396/12

153

000/0

846/0

71/0

98/0

جدول‌گذاری و شن‌ریزی کردن معابر

54/3

113/6

153

000/0

538/01

36/0

71/0

توسعه زیرساخت‌های ارتباطی جاده‌ای

65/3

932/7

153

000/0

650/0

49/0

81/0

کاربری

تغییرات کاربری­ها در دامنه‌ها و مراتع محدوده بافت روستا

85/3

027/10

153

00/0

846/0

68/0

01/1

تغییرات کاربری در مزارع و باغات

68/3

661/7

153

000/0

678/0

50/0

85/0

ساخت و ساز بدون برنامه

87/3

384/11

153

000/0

874/0

72/0

03/1

تخلیه نخاله‌های ساختمانی

60/3

017/8

153

000

601/0

45/0

75/0

آلودگی محیطی

رعایت پاکیزگی محیط

69/2

891/3-

153

000/0

315/0-

47/0-

15/0-

جمع‌آوری و دفع آب‌های سطحی

44/2

012/7-

153

000/0

559/0-

72/0-

40/0-

همکاری در تأمین هزینه­های جمع آوری زباله

48/2

385/7-

153

000/0

517/0-

66/0-

38/0-

بهبود روش­های دفع زباله

77/2

691/2-

153

008/0

231/0-

40/0-

06/0-

میزان دسترسی به خدمات بهداشتی

08/3

986/0

153

326/0

084/0

08/0

25/0

آلودگی منابع آب

99/3

055/0

153

956/0

007/0-

26/0-

24/0

تخریب محیط

تخریب زیبایی‌های طبیعی

44/2

795/5-

153

000/0

559/0-

75/0-

37/0-

تخریب مراتع و زیست‌گاه‌های حیات وحش

13/3

173/1

153

243/0

126/0-

09/0-

34/0

کاهش تنوع پوشش گیاهی

72/2

901/2-

153

004/0

280/0-

47/0-

09/0-

تخریب پوشش­های گیاهی به دلیل خاک‌بردار و ساختمان سازی

52/2

397/5-

153

000/0

476/0-

65/0-

30/0-

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

نتایج حاصل از تحلیل اثرگذاری شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی گردشگری روستایی از دیدگاه خانوارهای محلی نشان می‌دهد که تحلیل میانگین عددی حاصل از محاسبه متغیرها در توسعه مناطق روستایی در بین پاسخگویان مبین بالا بودن مقادیر میانگین بدست آمده در 7 شاخص (درآمد­زایی، اشتغال­زایی، سرمایه­گذاری، مشارکت و همکاری، مهاجرت، معابر کیفت کاربری) مورد تحقیق از حد مطلوبیت (3) ارزیابی شده است و 4 شاخص (امنیت، ساخت و ساز، آلودگی محیط و تخریب محیط زیست) مورد نظر تحقیق کمتر از حد مطلوبیت (3) بوده است. بنابراین تفاوت معناداری در سطح آلفا 05/0 قابل مشاهده بوده و تفاوت آن‌ها از مطلوبیت عددی مورد آزمون نیز عمدتاً به شکل مثبت ارزیابی و برآورد شده است (جدول 6).

 

جدول (6): معناداری تفاوت از حد مطلوب شاخص گردشگری و توسعه روستایی

مطلوبیت عددی مورد آزمون = 3

ابعاد

شاخص‌ها

میانگین

آماره آزمون t

درجه آزادی

سطح معناداری

تفاوت از حد مطلوب

فاصله اطمینان 95 درصد

پایین‌تر

بالاتر

اقتصادی

اشتغال زایی

00/4

04/33

153

000/0

00/1

94/0

060/1

درآمد زایی

55/3

45/12

153

000/0

55/0

46/0

64/0

سرمایه گذاری

70/3

20/15

153

00/0

70/0

61/0

79/0

اجتماعی- فرهنگی

مشارکت و همکاری

41/3

01/8

153

000/0

41/0

31/0

51/0

امنیت

85/2

66/2-

153

009/0

14/0-

24/0-

03/0-

مهاجرت

44/3

55/7

153

000/0

44/0

32/0

56/0

کالبدی

ساخت و ساز

89/2

86/2-

153

005/0

10/0-

18/0-

03/0-

معابر

99/3

56/33

153

000/0

99/0

93/0

05/1

کاربری

75/3

95/16

153

000/0

75/0

66/0

83/0

زیست محیطی

آلودگی محیط

74/2

42/7-

153

000/0

25/0-

32/0-

18/0

تخریب محیط

70/2

11/6-

153

000/0

29/0-

39/0-

20/0

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

بنابراین می‌توان گفت که توسعه گردشگری در روستاهای منطقه مورد مطالعه با توجه به نظرات نمونه های مورد مطالعه در سطح اجتماع محلی، در مجموع در بعد پایداری اقتصادی و کالبدی تأثیرات مثبت کامل داشته و منجر به تحولات مثبت اقتصادی و کالبدی در روستاهای منطقه شده است. در بعد اجتماعی نیز تنها در زمینه شاخص امنیت تأثیرگذاری منفی بوده است که می‌توان استدلال کرد که با ورود گردشگران به روستاها منطقه، سطح امنیت کاهش یافته است. در بعد زیست محیطی نیز به طور کامل توسعه گردشگری در روستاهای منطقه از نظر نمونه های مورد مطالعه دارای اثرات منفی بوده و آلودگی‌های محیطی و تخریب‌های محیطی را افزایش داده است.

در ادامه تحقیق برای بررسی دامنه اثرات گردشگری در روستاهای نمونه از دیدگاه پاسخگویان سعی شده است که عمده‌ترین تأثیرات اثرات گردشگری را در سکونتگاه‌های مورد مطالعه در 11 شاخص (اشتغال زایی، درآمدزایی، سرمایه گذاری، مشارکت و همکاری، امنیت، مهاجرت، ساخت و ساز، معابر، کاربری‌ها، آلودگی و تخریب زیست محیطی) از داده‌های گردآوری شده از طریق پرسشنامه، استخراج شوند. به طوری که از داده‌های استخراج شده به عنوان متغیر وابسته و از داده‌های پرسشنامه‌ای (میانگین هر یک از ابعاد فوق) به عنوان متغیرهای مستقل در تحلیل رگرسیون چندگانه[2] مورد استفاده قرار گرفت. بررسی مدل برازش رگرسیونی نشان دهنده این است که شاخص‌ها و متغیرهای تعریف شده توانسته 4/78 درصد از اثرات گردشگری را به لحاظ پایداری در منطقه تبیین کنند (جدول 7).

 

جدول (7): تحلیل واریانس عوامل تأثیرگذار در رضایت مردم از اثرات گردشگری روستایی

ضریب همبستگی چندگانه

ضریب تعیین

ضریب تعیین تصحیح شده

اشتباه معیار

895/0

800/0

784/0

10016/0

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

با استفاده از مدل رگرسیونی چندگانه توأم نقش عوامل و ابعاد تأثیرگذار در میزان رضایت ساکنان از اثرات گردشگری روستایی و توسعه آن در روستاهای نمونه مشخص گردید. بطوری که نتایج حاصله نشان داد که همه شاخص‌های (اشتغال­زایی، درآمدزایی، سرمایه­گذاری، مشارکت و همکاری، امنیت، مهاجرت، ساخت و ساز، معابر، کاربری‌ها، آلودگی زیست و تخریب محیطی) کاملاً معنادار است به جز دو متغیر امنیت و آلودگی محیط زیست کمتر از حد معنادار 05/0 ارزیابی شده‌اند (جدول 8).

 

جدول (8): تحلیل واریانس مبتنی بر وجود رابطه خطی بین میزان رضایت ساکنان محلی و اثرات گردشگری روستایی

مؤلفه‌ها

مجموع مربعات

درجه آزادی

میانگین مربعات

F آماره آزمون

سطح معناداری

اثر رگرسیونی

271/5

12

479/0

762/479

000/0

باقیمانده

314/1

141

010/0

 

 

کل

585/6

153

 

 

 

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

در جدول زیر مقادیر ß بیانگر این واقعیت است که از بین شاخص‌های 11 گانه مورد بررسی شاخص درآمد زایی و سرمایه گذاری هر کدام با میزان (325/0)، (321/0) دارای بیشترین میزان تأثیر و شاخص‌های امنیت و آلودگی زیست محیطی با (085/0) و (106/0) کمترین میزان تأثیر را در میزان رضایت ساکنان اثرات گردشگری در روستاهای دارای این پدیده را نشان می‌دهند (جدول 9).

 

جدول (9): ضرایب شدت روابط میان ابعاد گردشگری با توسعه روستایی

نام متغیر

ضرایب غیر استاندارد

ضرایب استاندارد شده

t

سطح معنی‌داری

B

خطای B

بتا ß

عرض از مبداً

123/0-

208/0

-

590/0-

556/0

اشتغال­زایی

136/0

025/0

231/0

471/5

000/0

درآمد­زایی

159/0

017/0

395/0

464/9

000/0

سرمایه­گذاری

125/0

018/0

321/0

059/7

000/0

مشارکت و همکاری

080/0

016/0

231/0

986/4

000/0

امنیت

029/0

017/0

085/0

712/1

089/0

مهاجرت

086/0

017/0

282/0

058/5

000/0

بازسازی کالبدی

119/0

020/0

249/0

994/5

000/0

کیفیت معابر

068/0

017/0

113/0

781/2

000/0

کاربری

085/0

017/0

209/0

146/5

000/0

تخریب محیط زیست

130/0

021/0

250/0

063/6

000/0

آلودگی محیط زیست

039/0

016/0

106/0

424/2

017/0

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

همچنین از دیدگاه دیگر، برای بررسی دامنه اثرات گردشگری در روستاهای نمونه از دیدگاه پاسخگویان سعی شد عمده‌ترین تأثیرات گردشگری روستایی را در سکونتگاه‌های مورد مطالعه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست‌- محیطی و کالبدی از داده‌های گردآوری شده مورد ارزیابی قرار گیرد. بررسی مدل برازش رگرسیونی نشان دهنده این است که 5/76 درصد متغیرها توانسته اثرات گردشگری را در روستاهای منطقه مورد مطالعه تبیین کنند (جدول 10).

 

جدول (10): تحلیل واریانس عوامل تأثیرگذار در رضایت مردم از گردشگری روستایی

ضریب همبستگی چندگانه

ضریب تعیین

ضریب تعیین تصحیح شده

اشتباه معیار

878/0

771/0

765/0

10443/0

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

با استفاده از مدل رگرسیونی چندگانه توأم نقش عوامل و ابعاد تأثیرگذار در میزان رضایت ساکنان از اثرات گردشگری روستایی و توسعه آن در روستاهای نمونه مشخص گردید. به طوری که نتایج حاصله حکایت از آن دارد که همه ابعادهای چهارگانه اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست- محیطی و کالبدی کاملاً معنادار می‌باشد (جدول 11).

 

جدول (11): تحلیل واریانس مبتنی بر وجود رابطه خطی بین میزان رضایت ساکنان محلی و کارکردهای صنایع روستایی

مؤلفه‌ها

مجموع مربعات

درجه آزادی

میانگین مربعات

F آماره آزمون

سطح معناداری

اثر رگرسیونی

080/5

5

270/1

458/116

000/0

باقیمانده

505/1

148

011/0

 

 

کل

585/6

153

 

 

 

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

در جدول زیر مقادیر ß بیانگر این واقعیت است که از بین ابعادهای چهارگانه مورد بررسی ابعاد اجتماعی - فرهنگی (529/0) دارای بیشترین میزان تأثیر و ابعاد زیست محیطی (165/0) کمترین میزان تأثیر را در میزان رضایت ساکنان از اثرات گردشگری در روستاهای دارای این پدیده را نشان می‌دهند (جدول 12).

 

جدول (12): ضرایب شدت روابط میان ابعاد گردشگری با توسعه روستایی

نام متغیر

ضرایب غیر استاندارد

ضرایب استاندارد شده

T

سطح معنی‌داری

B

خطای B

بتا ß

عرض از مبداً

142/0

171/0

-

830/0

408/0

اقتصادی

396/0

027/0

608/0

513/14

000/0

اجتماعی- فرهنگی

179/0

023/0

317/0

774/7

000/0

کالبدی

256/0

039/0

276/0

643/6

000/0

زیست محیطی

143/0

025/0

240/0

718/5

000/0

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

در ادامه تحقق بعد از اینکه رابطه میان ابعاد گردشگری روستایی و توسعه روستایی بدست آمد، به بررسی اثرات مستقیم و غیر مستقیم گردشگری بر توسعه روستایی با استفاده از آزمون رگرسیون چند متغیره (تحلیل مسیر) پرداخته شده است. برای انجام تحلیل مسیر ابتدا بین متغیر وابسته (توسعه روستایی) و متغیرهای مستقل (ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی) رگرسیون گرفته شد و در بقیه مراحل هر یک از ابعاد که بیشترین ضریب بتا (BETA) را داشته‌اند به عنوان متغیر وابسته و سایر عوامل متغیر مستقل فرض شده است؛ و در شکل (2) میزان و نوع تأثیر (مستقیم و غیر مستقیم) هر یک از متغیر­های مستقل و وابسته نشان داده شده است.

 

شکل 2: مدل تحلیل مسیر عوامل و ابعاد گردشگری و تأثیر آن بر توسعه پایدار روستایی (یافته­های تحقیق: 1392)

 

همان‌گونه که جدول (13) نشان می­دهد اثرات مستقیم و غیر مستقیم ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی در توسعه پایدار روستایی با استفاده از آزمون تحلیل مسیر بدست آمده که بیشترین اثر کلی مربوط به ابعاد اقتصادی با میزان (57/0) داشته است. به طوری که یافته­های تحقیق نشان می­دهد در ابعاد اقتصادی سبب افزایش اشتغال در بخش کشاورزی و غیر کشاورزی، سرمایه­گذاری خصوصی در گردشگری، درآمد­زایی، فرصت‌های پس‌انداز خانوارها، سرمایه‌گذاری فردی در روستا، افزایش قیمت زمین در بافت مسکونی و حاشیه روستا و جذب نیروهای غیر ماهر و ماهر و غیره در منطقه مورد مطالعه افزایش چشم­گیری نسبت به سال­های قبل داشته است و به همین جهت این بعد مهم‌ترین عامل در بین ابعاد گردشگری در توسعه پایداری روستایی شناخته شده است و بعد زیست محیطی (165/0) دارای کمترین اثر کلی در توسعه پایدار روستایی در منطقه مورد مطالعه داشته است. برای بدست آوردن اثرات غیر مستقیم متغیرهای مستقل، ضرایب مسیر در هم ضرب شدند و برای اثرات کلی ضرایب کلیه مسیر منتهی به متغیر وابسته در جمع هم شدند.

 

جدول (13): سنجش میزان اثرات مستقیم و غیر مستقیم و کلی ابعاد بر توسعه روستایی

اولویت

کل

اثرات غیر مستقیم

اثرات مستقیم

ابعاد

1

81/0

202/0

608/0

اقتصادی

2

342/0

025/0

317/0

اجتماعی- فرهنگی

3

321/0

045/0

276/0

کالبدی

4

240/0

-

240/0

زیست محیطی

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

به منظور استفاده از تکنیک وایکور برای سنجش تفاوت مناطق روستاهای نمونه از نظر میزان برخورداری از ابعاد چهارگانه اثرات گردشگری روستایی، ابتدا از داده‌های پرسشنامه‌ای میانگین گرفته شده و در ماتریس اولیه ارایه شده است. جدول (14) نشانگر شاخص‌های بکار رفته و تعداد آن‌ها در دهستان مورد مطالعه است.

 

جدول (14): ماتریس مستخرج از شاخص‌های بکار رفته در پرسشنامه

آلودگی محیط

تخریب محیط

کاربری

معابر

بازسازخت کالبدی

مهاجرت

امنیت

مشارکت

سرمایه گذاری

درامد زایی

اشتغال زایی

مناطق روستایی

9/2

4/2

25/3

16/4

56/2

88/2

33/2

64/3

15/3

6/3

9/3

باغله علیا

63/2

61/2

8/3

88/3

81/2

77/2

27/2

74/3

4

56/3

92/3

کوچکه شیرواند

47/2

67/2

25/4

83/3

67/2

77/2

2/19

63/3

37/3

5/3

87/3

باغله سفلی

52/2

68/2

75/3

06/4

76/2

3

5/2

62/3

6/3

73/3

08/4

چم سنگر

3

91/2

67/3

07/4

8/2

47/2

17/2

97/2

5/3

67/3

4

چمد یلاوند سفلی

72/2

22/2

97/3

22/4

98/2

49/2

42/2

4

66/3

37/3

77/3

چمند یلاوند علیا

86/2

54/2

4

93/3

87/2

23/3

06/3

73/3

62/3

78/3

93/3

گمبله

83/2

64/2

78/3

85/3

98/2

96/3

38/3

5/3

35/3

43/3

08/4

آقا بابا شیراوند

77/2

78/2

47/3

65/3

88/2

9/3

65/3

53/3

94/3

66/3

02/4

گرمه خانی

79/2

81/2

64/3

02/4

92/2

84/3

03/3

07/4

88/3

55/4

12/4

درب گنبد

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

برای اولویت­بندی روستاهایی پیشنهادی در منطقه مورد مطالعه و برای تعیین وزن هر یک از معیارها در ابتدا پرسشنامه‌ای تدوین شد و از 16 نفر از متخصصان گردشگری درباره اهمیت شاخص­های (درآمدی، اشتغال­زایی، سرمایه­گذاری، مشارکت، مهاجرت، تخریب محیط، آلودگی محیط، بازسازی و کیفیت معابر) نظرخواهی شده است و در نهایت وزن شاخص‌ها از طریق تابع توان رتبه ای استخراج شده است (جدول 15).

تابع توان رتبه­ای

 

جدول (15): ضریب وزن شاخص­ها

آلودگی محیط

تخریب محیط

کاربری

کیفیت معابر

بازسازی کالبدی

مهاجرت

امنیت

مشارکت

سرمایه گذاری

درآمد زایی

اشتغال­ زایی

 

09/0

07/0

08/0

10/0

09/0

05/0

06/0

10/0

08/0

15/0

13/0

وزن

منبع: یافته­های تحقیق: 1392

 

همان طوری که جدول (16) نشان می­دهد، تحلیل فضایی توزیع روستاها در دهستان مورد مطالعه در شاخص­های (اشتغال­زایی، درآمدی، سرمایه­گذاری، مشارکت، امنیت، مهاجرت، بازسازی کالبدی، کیفیت معابر، کاربری، تخریب محیط، آلودگی محیط) نشان­دهنده تفاوت معنادار زیادی است. به طوری که روستایی درب گنبد با میزان (00/0) به دلیل مرکزیت دهستان و جاذبه­های بسیار مهم از جمله امام­زاده محمد، پارک جنگلی درب­گنبد، رودخانه سیمره، آثار متنوع تاریخی و کوه­های مرتفع و داشتن امکان رفاهی و خدماتی و زیرساخت­های بهداشتی و پارک ماشین­ و غیره ... دارای بالاترین رتبه و روستایی باغله سفلی با میزان (92/0) به دلیل نبود زیرساخت­ها ارتباطی و جاده­ای و فاصله زیاد نسبت کانون دهستان و به دلیل انزوای جغرافیایی دارای پایین‌ترین رتبه به لحاظ برخورداری از میزان اثرات گردشگری در بین روستاهای منطقه مورد مطالعه را شامل است.

 

جدول (16): رتبه‌های نهایی

گمبله

گرمه خانی

باغله سفلی

باغله علیا

دیلاوند علیا

دیلاوند سفلی

سر‌سنگر

آقا بابا شیراوند

کوچکه‌ ...

دربند گنبد

مناطق

50/0

58/0

92/0

84/0

89/0

66/0

59/0

73/0

076/0

00/0

رتبه

منبع: یافته­ های تحقیق: 1392

 

نتیجه­ گیری

رشد و گسترش گردشگری از جمله پدیده های مهم اواخر قرن بیستم است که با سرعت در قرن بیست و یکم ادامه دارد نواحی روستایی و کوهستانی مهم‌ترین عرصه­هایی هستند که در زمینه گردشگری و فعالیت‌های وابسته به آن به شدت مورد بهره­برداری قرار گرفته و با تحولات مستمر در زمینه کاربری اراضی و پیامدهای حاصل از آن مواجه شده است. منطقه مورد مطالعه این پژوهش در محدوده شهرستان کوهدشت (استان لرستان) به واسطه قرارگیری در دامنه‌های شمال غربی با دارا بودن قابلیت­های فراوان و چشم­اندازهای جغرافیای متنوع از جمله: وجود جنگل­های فراوان، طبیعت بکر و دست نخورده، چشمه­ها و رودهای پرآب و اماکن تاریخی و مذهبی از چشم انداز­های گردشگری آن به شماره می­آیند در چند سال اخیر توانسته پذیرای زیادی از گردشگران از سراسر نقاط کشور باشد بنابراین جهت بررسی اثرات گردشگری روستایی در منطقه مورد مطالعه و بررسی سؤال تحقیق از آزمون­های (t نمونه­ای، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر) بهره گرفته شده است. به طوری که نتایج حاصل از آزمون t نمونه­ای از دیدگاه پاسخگویان مبین بالا بودن تأثیر اثرات گردشگری در توسعه روستایی است. بنابراین با احتساب دامنه طیفی شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی که بین 1 تا 5 بر اساس طیف لیکرت در نوسان است، این میزان برای تمامی ابعاد بالاتر از شرایط مطلوب (3) ارزیابی شده است ولی در شاخص‌های زیست محیطی و اجتماعی تا حدودی کمتر از (3) ارزیابی شده است؛ و تفاوت معناداری آن نیز برای همه ابعاد کاملاً معنادار است. به طوری که یافته‌های تحلیل نشان دهنده نقش تعیین­کننده اثرات گردشگری در شاخص‌های اشتغالی است که سبب افزایش (اشتغال در فعالیت­های غیر کشاورزی و کشاورزی، اشتغال از طریق زیرساخت‌های خدماتی، توسعه فعالیت­های کارآفرینی، ایجاد اشتغال در زمینه خدمات) شده است و در شاخص درآمد­زایی منجر به بهبود (تنوع‌بخشی به منابع درآمدی خانوار و افزایش میزان آن، قیمت زمین در بافت مسکونی و حاشیه روستا، قیمت کالا‌های ضروری و مصرفی در زمان حضور گردشگران)، و در شاخص سرمایه­گذاری سبب بهبود (سرمایه‌گذاری در روستا، فرصت‌های پس‌انداز خانوارها، سرمایه­گذاری در مشاغل سنتی. سرمایه­گذاری­های غیر دولتی در جاذبه­ها) به عنوان اثرات مثبت ناشی از توسعه گردشگری در منطقه روستاهای مورد مطالعه شده است.

همچنین آزمون مدل برازش رگرسیونی نشان دهنده این است که 87/0 متغیرها می­تواند اثرات گردشگری را در روستاهای منطقه مورد مطالعه تبیین کنند. بنابراین بین ابعادهای چهارگانه مورد بررسی ابعاد اجتماعی - فرهنگی (608/0) دارای بیشترین میزان تأثیر و ابعاد زیست محیطی (240/0) کمترین میزان تأثیر را در میزان رضایت ساکنان از اثرات گردشگری در روستاهای دارای این پدیده را نشان می‌دهند؛ و در نهایت برای بررسی اثرات مستقیم و غیر مستقیم اثرات گردشگری روستا­های نمونه از آزمون رگرسیون چند متغیره (تحلیل مسیر) استفاده شده است که بیشترین اثر کلی مربوط به ابعاد اقتصادی با میزان (81/0) داشته است. به طوری که یافته­های تحقیق نشان می­دهد در ابعاد اقتصادی سبب افزایش اشتغال در بخش کشاورزی و غیر کشاورزی، سرمایه­گذاری خصوصی در گردشگری، درآمد­زایی، فرصت‌های پس‌انداز خانوارها، سرمایه‌گذاری فردی در روستا، افزایش قیمت زمین در بافت مسکونی و حاشیه روستا و جذب نیروهای غیر ماهر و ماهر و غیره در منطقه مورد مطالعه افزایش چشم­گیری نسبت به سال­های قبل داشته است و به همین جهت این بعد مهم‌ترین عامل در بین ابعاد گردشگری در توسعه پایداری روستایی شناخته شده است و بعد زیست محیطی (240/0) دارای کمترین اثر کلی در توسعه پایدار روستایی در منطقه مورد مطالعه داشته است؛ و مدل ویکور نشان که روستایی درب گنبد با میزان (00/0) به دلیل مرکزیت دهستان و جاذبه­های بسیار مهم از جمله امام­زاده محمد، پارک جنگلی درب­گنبد، رودخانه سیمره، آثار متنوع تاریخی و کوه­های مرتفع و داشتن امکان رفاهی و خدماتی و زیرساخت­های بهداشتی و پارک ماشین­ و غیره ... دارای بالاترین رتبه و روستایی باغله سفلی با میزان (92/0) به دلیل نبود زیرساخت­ها ارتباطی و جاده­ای و فاصله زیاد نسبت کانون دهستان و به دلیل انزوای جغرافیایی دارای پایین‌ترین رتبه به لحاظ برخورداری از میزان اثرات گردشگری در بین روستاهای منطقه مورد مطالعه را شامل است.


[1]

1- برای بررسی اثرات گردشگری روستایی و تاثیر آن بر توسعه پایدار روستایی از آزمون رگرسیون  استفاده شده است که این آزمون سطح معناداری بودن ابعاد بکار گرفته شده را نشان می­دهد.

مراجع

1-     آمار، تیمور و برنجکار، افسانه (1388)، تحلیل جغرافیای گسترش خانه­های دوم در نواحی روستایی شهرستان بندر انزلی بعد از انقلاب اسلامی، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیای، سال چهارم، شماره 9، صص 24-7.

2- افتخاری، رکن‌الدین عبدالرضا و مهدوی، داود و پورطاهری، مهدی (1389)، فرایند بومی‌سازی شاخص­های توسعه پایدار گردشگری روستایی در ایران، پژوهش­های روستایی، سال اول، شماره 4، صص 14-1.

3-     افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین (1378)، مقدمه‌ای بر توسعه پایدار در جهان سوم، انتشارات مؤسسه توسعه روستایی؛ تهران

4-     بیک­محمدی، حسن (1379) نگرش نو بر آثار اقتصادی توسعه جهانگردی بر ایران، نشر اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 158-157.

5-     پاپلی­یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی (1386)، گردشگری: ماهیت و مفاهیم، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.

6-     جمعه­پور، محمود، احمدی، شکوفه (1390)، تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی، مطالعه موردی، روستایی برغان، شهرستان سلاوجبلاغ، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره یکم، صص 66-33.

7-     رضوانی، علی اصغر (1386)، جغرافیا و صنعت توریسم، چاپ هفتم، انتشارت پیام نور.

8-     رضوانی، محمدرضا و صفائی، جواد (1384)، گردشگری خانه­های دوم و اثرات آن در نواحی روستایی: فرصت یا تهدید. مطالعه موردی: نواحی روستایی شمال تهران، پژوهش­های جغرافیایی، تهران، شماره 54، صص 121- 109.

9-     رضوانی، محمدرضا، اکبریان رونیزی، سعید، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و بدری، سیدعلی (1390)، تحلیلی مقایسه­ای آثار اقتصادی گردشگری خانه­های دوم با گردشگری روزانه بر نواحی روستایی، با رویکرد توسعه پایدار. مطالعه موردی: شهرستان شمیرانات، پژوهش­های روستایی، سال دوم، شماره 4، زمستان 1390.صص 62-35.

10- رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد (1390)، شناخت گردشگری، انتشارات چهارباغ اصفهان، چاپ دهم.

11- زاهدی، شمس السادات و نجفی غلامعلی، ( 1385 )، بسط مفهومی توسعه پایدار، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10، شماره 4، ص 43.

12- زاهدی، شمس­السادات (1390)، مبانی توریسم و اکو توریسم پایدار (با تکیه بر محیط زیست)، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ دوم.

13- شریف­زاده، ابوالقاسم و راد­نژاد، همایون (1387)، توسعه پایدار و گردشگری روستایی، ماهنامه اقتصاد جهاد، خرداد و تیر ماه، شماره 250 و 251، ص 41-.61

14- شکویی، حسین (1375)، اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، انتشارات سازمان جغرافیا و کارتوگرافی گیتاشناسی.

15- صیدایی، سیداسکندر، خسروی­نژاد، محبوبه و کیانی، صدیقه (1389)، تاثیر خانه­های دوم بر توسعه منطقه باغ بهادران شهرستان لنجان، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه­ای، سال اول، شماره 4، بهار 1389، صص 36-19.

16- ضیایی، محمود و تراب احمدی، مژگان (1392)؛ شناخت صنعت گردشگری با رویکرد سیستمی؛ تهران: نشر علوم اجتماعی.

17- علیلقی‌زاده فیروزجایی، ناصر (1387)، اثرات گردشگری بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی نواحی روستایی. مطالعه موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان نوشهر، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران.

18- قادری، اسماعیل (1382)، نقش گردشگری در توسعه پایدار، رساله دکتری، گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس.

19- کاظمی، مهدی (1383). میراث فرهنگی توسعه جهانگردی، فصل­­نامه مطالعات جهانگردی شماره 1، ص 44-49 .

20- کاظمی، مهدی (1386)، مدیریت گردشگری، چاپ اول، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران

21- گی، چاک وای (1377)، جهانگردی در چشم انداز جامع، ترجمه پارساییان واعرابی، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

22- لطیفی، حیدر و یوسفی باصری، علی محمد (1390). عشایر و توسعه گردشگری، چاپ اول، انتشارات سازمان نیروهای مسلح.

23- منشی­زاده، رحمت اله، نصیری، فاطمه (1380)، گردشگریروستایی، انتشارات منشی.

24- وثوقی، لیلا، خانی، فضیله، مطیعی لنگرودی، سیدحسین و رهنمایی، محمدتقی (1390)، ارزیابی نگرش جامعه روستایی به گردشگری، بر مبنای مدل معادلات ساختاری، مورد: منطقه کوهستانی رودبار قصران، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره چهارم، زمستان، صص 88-63.

25-           Altinay M., Hussain K., (­2005) , Sustainable Tourism Development: A Case Study of NorthCyprus, International Journal of Contemporary Hospitality Management, Volume: 17, Issue: 3. pp: 272 – 280.

26-           Atelievic, J. (2007) , Small, Tourism Firms and Management Practices in New Zealand: The center stage Macro Region, Tourism Management, V. 28.

27-           Botti, Laurent; Peypoch, Nicolas and Solonandrasana, Bernardin (2008) , Time and tourism attraction, Tourism Management 29, pp. 594–596

28-           Butler, R. W. (2000) , ecotourism. Has it achieved maturity or ltas the bubble burst? Keynote address, Pacific Rim tourism 2000, Rotorua, Newzeland 1996, 4 Nov.

29-           Chatterjee, P., Vijay, M. and Athawale, S. (2009) , “Selection of materials using compromise ranking and outranking methods”. Materials and Design. Vol. 30, No. 10, pp. 4043-4053.

30-           Chen, L. Y. and Wang, T. C. (2009) , “Optimizing partners’ choice in IS/IT outsourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR”. International Journal of Production Economics. Vol. 120, No. 1, pp. 233-242.

31-           Choi- Ho, Chan. (2003) , Managerial problems of Rural Tourism in korea, Food and Fertilizer Technology Center, Taiwan.p.33.

32-           Chris Ryan (2012) Assisting the poor in China through tourism development: A eview of research ,Tourism Management, Volume 33, Issue 2, April, pp. 239-248.

33-           Dwyer L., Edwards D., Mistilis N., Roman C., and Scott N.,(2009) , Destination and enterprise management for a tourism future". Tourism Management, Vol. 30, No. 2, pp. 63–74.

34-           Dyer, P. and Gursoy, D. (2007) , Structural Modeling of Resident Perceptions of Tourism and Associated Development on Sunshin Coast Australia, Tourism Management, Vol. 8. 409-422.

35-           Gallent, N., Mace, A., Tewdwr-Jones, M.,­(2005) , Second Homes - European Perspectives and UK Policies, Ashgate, London.

36-           Holland, J., Dixey, L., & Burian, M.,­(2003) ,­Tourism in Poor Rural Areas: Diversifying the Product and Expanding the Benefits in Rural Uganda andThe Czech Republic, London, UK: ODI, IIED and ICRT. Homepage.

37-           Horáková, hana, (2010) , ­transformation of rural communities: mobility, tourism and identity, acta historica universitatis klaipedensis xx, studia anthropologica iv, 2010, 37–51.

38-           Hultman, J. And Hall, C. M. (2011) , Tourism Place- Making Govemance of Locality in Sweden, Annedn, Annals of Tourism Research, Vol. xx, No. xx, and PP. xxx-xxx.

39-           Kastenholz, E. Joao,M. Pexseria,C. Lima,J (2012).Understanding and manageing the rural tourism experience-the case of ahistorical village in portugal.Toyrism management perspectives.vol4

40-           Kin. Hang, (2004) , The Southern Sound (Nanyin): Tourism for the Preservation and Development of Traditional Arts, Asia Pacific Journal of Tourism Research, Vol. 9, No. 4, pp. 373-382.

41-           Kwaku Adutwum Boakye,(2012) , Tourists’ views on safety and vulnerability. A study of some selected towns in Ghana, Tourism Management, Volume 33, Issue 2, April 2012, pp. 327-333.

42-           Lee, Chien Chiang., & Chang, Chun Ping. (2008) , Tourism development and economic growth: a closer look at panels. Journal of Tourism Management. 29(1) , 180 - 192.

43-           Lepp A., (2007) , A case study of Residents’ attitudes towards tourism in Bigodi village, Uganda. Tourism.

44-           MAF Achievement Fund (2009) , Sustainable Tourism for Rural Development. Country: Republic of Serbia.

45-           Mirjanić S., Vaško Ž., Ostojić A., Predić T., Drinić Lj., Rokvić G., Mrdalj V., Figurek A. (2011), Agricultural sector of Republic Srpska – Situation and development directions, Main characteristics of CAP-EU, Banja Luka.

46-           Norris, M. and Winston, N., (2007) , Second Homes in Scenic Rural Areas of Ireland: Prelminary Results from a Study a Social, Economic and Enviromental Impacts. Paper Presented at: The European Network For Housing Research (ENHR) International Conference on Sustainable Urban Areas, 25-28 June 2007.

47-           Opricovic S. and Tzeng, G. H. (2004) , “Compromise solution by MCDM methods: a comparative analysis of VIKOR and TOPSIS”. European Journal of Operational Research. Vol. 156, No. 2, pp. 445-455.

48-           Opricovic S. and Tzeng, G. H. (2007) , “Extended VIKOR method in comparison with outranking methods”. European Journal of Operational Research. Vol. 178, No. 2, pp. 514-529.

49-           Rao, R. V. (2008) , “A decision making methodology for material selection using an improved compromise ranking method”. Journal of Materials and Design. Vol. 29, No. 10, pp. 1949-1954.

50-           Roca, M.N., Oliveira, J.A., Roca, Z. And Costa, L. (2011) , Second Homes In Portugal: Conceptual Issues And Findings Of Desk And Field Research, 2nd International Workshop On Lifestyle Migration And Residential Tourism, Madrid – Espanha, March 25, 2011.

51-           Royo-Vela, M.,(­2008) , "Rural-cultural excursion conceptualization: A local tourism marketingmanagement model based on tourist destination image measurement". Tourism Management journal, pp.1–10.

52-           Sanayei, A.; Farid Mousavi, A. and Yazdankhah, A. (2010) , “Group decision making process for supplier selection with VIKOR under fuzzy environment”. Journal of Expert Systems with Applications. Vol. 37, No. 1, pp. 24-30.

53-           Sebele, Lesego S. (2010). Communitybased tourism ventures, benefits and challenges: Khama Rhino Sanctuary Trust, Central District, Botswana. Journal of Tourism Management. (31). 136–146.

54-           Tao, T. C. H. & Wall, G., (2009) , Tourism as a Sustainable Livelihood Strategy, Tourism Management journal, 30(1) , PP. 90-98.

55-           Zhong L., Dengb J. and Xiangc B.,(2008) , Tourism development and the tourism area life-cycle model: Acase study of Zhangjiajie National Forest Park, China. Tourism Management journal, 29, pp. 841–856.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,568
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,137


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب