پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 43 |
| تعداد شماره‌ها | 1,651 |
| تعداد مقالات | 13,407 |
| تعداد مشاهده مقاله | 30,244,102 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,085,346 |
تحلیل فضایی و سطحبندی نواحی روستایی منطقه اورمانات بر اساس شاخصهای اشتغال | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| برنامه ریزی فضایی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 11، دوره 3، شماره 2، آبان 1392، صفحه 157-180 اصل مقاله (1.09 M) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| احمد تقدیسی1؛ داود جمینی* 2؛ علیرضا جمشیدی3؛ آزاد آریان‌پور2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه اصفهان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه اصفهان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه اصفهان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امروزه اشتغال یکی از مهمترین مؤلفههایی است که بر تمام ابعاد زندگی انسان تأثیر میگذارد و بهعنوان یکی از معیارهای سنجش توسعه کشورها به شمار میرود. توزیع عادلانه فرصتهای شغلی در بین مناطق یک کشور از الزمات اساسی برای توسعه متوازن و یکپارچه است. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- تحلیلی است، با هدف تحلیل فضایی و تعیین جایگاه مناطق روستایی اورمانات (شهرستان های پاوه، جوانرود، روانسر و ثلاث باباجانی) به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال انجام گرفته است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، اطلاعات مربوط به 11 شاخص در زمینه اشتغال، از مستندات مرکز آمار کشور (سالنامه آماری استان کرمانشاه، سال 1388) تهیه گردید. تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS و مدل TOPSIS، سطحبندی دهستانها بر اساس تحلیل خوشهای و نمایش توزیع آنها با استفاده از نرمافزار ArcGISانجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که بین مناطق روستایی اورامانات به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال نابرابری و شکاف زیادی وجود دارد. همچنین، دهستان دشت حر با امتیاز 7258/0 بهعنوان برخوردارترین و دهستان بازان با امتیاز 1069/0 بهعنوان محرومترین دهستان منطقه شناخته شدهاند که نمایانگر اختلاف بسیار زیاد (حدود 7 برابری) بین برخوردارترین و محرومترین دهستان منطقه به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال است. نتایج تحلیل خوشهای نیز نشان داد که در مجموع حدود 14 درصد دهستانهای منطقه در سطح برخوردار، 24 درصد در سطح نسبتاً محروم و حدود 62 درصد دهستانها در سطوح محروم و بسیار محروم واقع شدهاند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| : شاخصهای اشتغال؛ تکنیک TOPSIS؛ تحلیل خوشهای؛ توسعه یافتگی؛ تحلیل فضایی؛ منطقه اورامانات | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه طرح مسأله دستیابی به توسعه و بهبود کیفیت زندگی از آرمانهایی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول نموده است (دادورخانی، 1385: 172). توسعه زمانی تحقق مییابد که از تمامی عوامل، امکانات و منابع تولید کشور استفاده بهینه به عمل آید. یکی از این منابع و عوامل تولیدی، نیروی انسانی است. نیروی انسانی و جمعیت فعال هر جامعه، نقش بسزایی در فرآیند تولید دارد و بهعنوان پدیدآورنده اصلی ثروت و محرک مستقیم اقتصاد محسوب میشود. همچنین، سطح و میزان تولید ملی هر کشور نیز به دانش، آگاهی فنی و ظرفیت تولید جمعیت فعال آن بستگی دارد (تقدیسی و همکاران،1390: 82). اشتغال و بیکاری از مهمترین مسائلی هستند که برای ایجاد یک جامعه مرفه باید مورد توجه قرار گیرند، زیرا مهمترین شرط برای رشد و توسعه هر جامعهای ایجاد اشتغال است. بهطوریکه نیروی کار منبعی برای موفقیت است و اگر از نیروی کار به درستی و بهطور مناسب استفاده نشود به جای فراهم کردن سود، زیان به همراه خواهد داشت (کلیک و تاتر، 2011: 1211). عدم توجه به اشتغال، بهویژه در جوامع در حال توسعه، دوره گذار و رسیدن به شکوفایی در آن جوامع را به یک دوره فرسایشی بدل مینماید و دامنه فقر را در جامعه گسترش میدهد (کیانمهر، 1379: 28). از طرف دیگر، ایجاد فضای کسب و کار عمومی و اشتغال در بخشهای مختلف صنعت، تجارت و خدمات، شرایط را برای تحقق توسعه پایدار فراهم می‌آورد (ضیائی بیدگلی، 1382: 118). موضوع اشتغال در اقتصاد ایران به سبب وجود درآمدهای نفتی، بهعنوان یک مسأله اصلی مطرح نبوده و با توجه به رشد روزافزون عرضه جدید نیروی کار بهویژه نیروی کار با کیفیت بالاتر، موجب گردید که عدم تعادل‌های عرضه و تقاضای کار نسبت به گذشته تشدید گردد. این امر باعث توجه بیشتر سیاستگذاران به موضوع اشتغال در دهه اخیر شده است و حتی در برنامههای توسعه، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار بهعنوان یکی از محورهای های اساسی مورد توجه قرار گرفته است (حسینپور و ازوجی،1388: 39). از طرف دیگر بیکاری علاوه بر اتلاف منابع انسانی، مسائل و مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را به همراه دارد. شکی نیست که جمعیت زیادی از مردم جهان به دلیل بیکاری و یا اشتغال ناقص وضعیت تحمل ناپذیری را تجربه میکنند، زیرا برای داشتن یک زندگی شرافتمندانه و تحقق توانایی‌های بالقوه خود در کاری سودمند و مولد امکاناتی نمی‌یابند (کیاوند، 1365: 9). واقعیت‌های موجود نشان دهنده آن است که در مناطق مختلف کشور نابرابری‌های زیادی در امر اشتغال وجود دارد و حتی در بین شهرستانهای مختلف یک استان نیز این اختلاف و نابرابری قابل مشاهده است. شکاف و نابرابری موجود تا حدود زیادی بهدلیل عدم شناخت امکانات و استعدادهای مناطق مختلف در زمینه توسعه اقتصادی و عدم برنامهریزی صحیح در مکانهای جغرافیایی است (فرشادفر و اصغرپور، 1389: 62). رفع معضل بیکاری در کشور، نیاز مبرم به عزم سران و مسئولان کشور، برنامهریزی و سیاست گذاری‌های کلان فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، اصلاح قوانین و مقررات و بهرهگیری از راهکارهای اجرایی مناسب در زمینههای مختلف آموزشی، پژوهشی و اطلاعرسانی، صنعت، کشاورزی و خدمات، اشتغال نخبگان، کارآفرینی و ... دارد (مفتاح و زرینساز، 1381: 6).
اهمیت و ضرورت تحقیق اشتغال در تمام مباحث اقتصادی یک بحث کلیدی و استراتژیک است، زیرا تأمین یا عدم تأمین اشتغال نیروی انسانی می‌تواند اثرات مثبت و منفی در چگونگی دستیابی به توسعه هر کشور داشته باشد (صیدایی و همکارن، 1390: 218) از طرف دیگر اشتغال عاملی است که باعث میشود از تمام نیرو و توانمندیهای فکری- فیزیکی انسان استفاده شود و این روند به دنبال خود آرامش و تمکین جامعه را، بهدلیل از بین رفتن بیکاری، مسکوت ماندن امر مهاجرت و بالا رفتن درآمد ناخالص ملی، در پی دارد (قدیریمعصوم و همکاران، 1384: 154). کار مفید نه تنها نیازهای اقتصادی و امکانات مادی را تأمین میکند، بلکه با برآورده ساختن قسمتی از نیاز روحی افراد، سلامت، نشاط و پویایی جامعه را به دنبال دارد. همچنین برای دستیابی به هدف اشتغال کامل در افق چشم انداز 20 ساله‌ی 1404، نرخ بیکاری کشور باید از3/12درصد (در سال 1383) به 7 درصد در سال 1394 کاهش یابد. به این منظور رشد متوسط تقاضای کار در طول برنامههای چهارم و پنجم توسعه به ترتیب 3/4 و 7/3 درصد در نظر گرفته شده است (تقریباً باید به میزان 5/4 میلیون نفر شغل در طول برنامه پنجم توسعه ایجاد گردد) (سلامی و انصاری، 1388: 1). این در حالی است که افزایش جمعیت جوان کشور و نرخ بیکاری نسبت به دو دهه گذشته سبب شده که موضوع اشتغال یکی از چالشهای جدی و بحث برانگیز کشور باشد (مسیبی، 1389: 2) تا جایی که مسأله اشتغال، مهمترین چالش پیش روی دولت، در دهه 80 بوده و توجه بسیاری از دولت مردان، کارشناسان و حتی سیاستمداران را به خود جلب کرده است (ضیائی بیدگلی، 1382: 116). این مسئله اهمیت پژوهش حاضر را بیش از پیش نشان میدهد که رسیدن به اهداف چشم انداز اشتغال در کشور، بستگی زیادی به بررسی و آگاهی از جایگاه مناطق مختلف کشور در زمینه اشتغال، بیکاری، شناخت توانمندی‌ها و محدودیت‌های این مناطق را دارد. در این راستا منطقه اورامانات (پاوه، روانسر، جوانرود و ثلاث باباجانی) در بین شهرستانهای استان کرمانشاه، بیشترین میزان بیکاری (حدود 38 درصد) را دارا هستند (سالنامه آماری استان کرمانشاه، 1385) و شرایط مطلوبی را به لحاظ اشتغال ندارند. بنابراین ضرورت دارد تا به مهمترین نیاز منطقه، یعنی مسأله اشتغال پرداخته شود، تا ضمن روشن ساختن جایگاه منطقه به لحاظ وضعیت اشتغال و شناسایی نقاط ضعف و نقاط قوت روستاهای اورامانات با ارائه راهبردهای مناسب، چشمانداز روشنی برای برنامهریزیهای آتی و توسعه اشتغال منطقه در اختیار مسئولان و برنامهریزان امر قرار گیرد. همچنین، گامی در جهت رسیدن به اهداف چشمانداز 20 ساله 1404 و نهایتاً توسعه پایدار منطقه برداشته شود.
اهداف تحقیق هر پروژه تحقیقاتی و طرح مطالعاتی برای دستیابی به هدف یا اهدافی مشخصی صورت میگیرد. در این راستا پژوهش حاضر در صدد دستیابی به اهداف زیر است: - شناخت وضعیت کلی مناطق روستایی دهستانهای منطقه اورامانات در زمینه برخورداری از شاخصهای اشتغال. - شناسایی برخوردارترین و محرومترین دهستانهای منطقه در زمینه برخورداری از شاخصهای اشتغال. - ارائه راهبردها و راهکارهایی جهت توسعه اشتغال در مناطق روستایی اورامانات.
پیشینه تحقیق با توجه به اینکه در زمینه اشتغال، بهویژه شاخصهای اشتغال، تاکنون مطالعات اندکی صورت گرفته است، لذا در ادامه به نتایج چند پژوهش صورت گرفته در زمینه اشتغال و بیکاری در داخل و خارج از کشور اشاره شده است: قدیریمعصوم و همکاران (1383) در مقالهای با عنوان"توسعه اشتغال در نواحی روستایی (مطالعهی موردی: شهرستان لاهیجان)" به این نتیجه رسیدند که راه مقابله با بیکاری و توسعهنیافتگی فعالیتهای شغلی در منطقۀ مورد مطالعه، اجرای برنامههای توسعۀ یکپارچۀ روستایی است و راهحلهای بخشینگر قادر به حل مسائل چند بعدی اشتغال و بیکاری نیستند. نتایج تحقیق فرشادفر و اصغرپور (1389) در مطالعهای با عنوان"بررسی مزیت نسبی اشتغالزایی بخشهای عمده اقتصادی در استان کرمانشاه" حاکی از رشد سریع و نامتوازن بخش خدمات استان و کاهش مزیت بخش صنعت و افزایش مزیت بخش کشاورزی در جذب شاغلان است. صیدایی و همکاران(1390) در تحقیقی تحت عنوان"بررسی وضعیت اشتغال و بیکاری در ایران طی سالهای 1389-1335" به این نتیجه رسیدند که نرخ بیکاری در برخی از استانها کاهش محسوسی را نشان داده، ولی نرخ بیکاری در کشور رقم بالایی را نسبت به کشورهای توسعه یافته و بیشتر کشورهای در حال توسعه نشان میدهد.غفاری و همکاران (1390) نیز در پژوهشی با "عنوان تحلیل مکانی فضایی ساختار اقتصادی اشتغال در استان چهارمحال و بختیاری" به این نتیجه رسیدند که اشتغال این استان به سمت خدمات میل میکند و در دهه های آینده شاهد رشد اشتغال در بخش خدمات و کاهش شاغلین دیگر بخشهای اقتصادی در این استان خواهیم بود.باروز و همکاران[1] (1975) در تحقیقی با عنوان "نقش اشتغالزایی در توسعة اقتصادی" به این نتیجه رسیدند که آموزش و بازاریابی منجر به توسعة روستایی و اشتغالزایی میشود. ورتمن[2] (1990) در تحقیق خود نشان داد که ارائة فناوری به ایجاد فرصتهای شغلی منجر خواهد شد. طبق تحقیقات دیمیتریس و همکارانش[3] (2003) سرمایهگذاری و کمکهای مالی به مثابه ابزاری برای اشتغالزایی در سیاستهای توسعة روستایی مطرح است. کیان و همکاران[4] (2009) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که تأثیر اصلاحات مالیاتی ایرلند بر تعداد بیکاران این کشور در مناطق روستایی مشمول این اصلاحات، مثبت بوده است. استریتر و همکاران[5] (2009) حمایتها از کشاورزان محلی مانند ایجاد بازارهای خرده فروشی برای تولیدات کشاورزان، برگزاری کلاسهای آموزشی بهمنظور افزایش مهارت کشاورزان در زمینة نیازهای آنها و برقراری ارتباط با مراکز تحقیقاتی را باعث توسعة اقتصادی و اشتغالزایی تلقی میکنند.
روش تحقیق با توجه به مؤلفههای مورد بررسی و ماهیت موضوع، رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق، 21 دهستان موجود در منطقه اورامانات است. روش گردآوری دادهها در این پژوهش بهصورت کتابخانهای و با تکیه اصلی بر مستندات مرکز آمار ایران به سالنامه آماری استان کرمانشاه، در سال 1388 است. برای بررسی وضعیت اشتغال در منطقه اورامانات، با توجه به آمار و مدارک موجود، 11 شاخص مؤثر در زمینه اشتغال انتخاب گردید و با استفاده از نرم افزار SPSS و بهرهگیری از تکنیک تاپسیس به تجزیه و تحلیل و تعیین جایگاه دهستانهای منطقه مورد مطالعه در زمینه شاخصهای اشتغال پرداخته شد. برای محاسبه وزن شاخصها در مدل تاپسیس از روش آنتروپی شانون که یکی از مهمترین روشهای وزندهی است، استفاده شده است. سپس با استفاده از تحلیل خوشهای، دهستانهای منطقه مورد مطالعه، براساس شاخصهای مورد نظر در، گروههای همگن طبقهبندی شدند و جهت نمایش فضایی سطوح برخورداری دهستانهای منطقه از نرم افزار GIS استفاده شد.
شاخصها و تکنیک‌های مورد استفاده شاخصهای مورد بررسی در جدول شماره (1) شاخصهای مورد بررسی در تحقیق و نحوه محاسبه آنها ارائه شده است. لازم به ذکر است که شاخصهای منفی استفاده شده در پژوهش به صورت معکوس بکار گرفته شدهاند.
جدول شماره (1): شاخصهای 11 گانه مورد بررسی در تحقیق
مأخذ: (زیاری، 1388: 104 – حکمتنیا و موسوی، 1385: 211)
در این مطالعه، بعد از گردآوری داده های مستند از سالنامه آماری استان کرمانشاه، جهت ساختن شاخصهای اشتغال از فرمولهای فوق استفاده شده که نتایج آن در جدول شماره (2) مشاهده میشود.
جدول شماره (2): دادههای اولیه شاخصهای 11 گانه تحقیق مربوط منطقه اورامانات
مأخذ: سالنامه آماری استان کرمانشاه (1388) و محاسبات نگارندگان
تکنیک‌های مورد استفاده تکنیک TOPSIS: الگوریتم TOPSIS، بهعنوان یک تکنیک تصمیمگیری چند شاخصه جبرانی بسیار قوی، برای اولویتبندی گزینهها از طریق شبیه نمودن به جواب ایدهآل است که به تکنیک وزندهی، حساسیت بسیار کمی داشته و پاسخهای حاصل از آن، تغییر عمیقی نمیکنند. در این روش، گزینة انتخاب شده باید کوتاهترین فاصله را از جواب ایدهآل و دورترین فاصله را از ناکارآمدترین جواب داشته باشد (نسترن و همکاران،1389: 90)[6]. روش تحلیل خوشهای[7]: تحلیل خوشهای یکی از روشهای پرکاربرد در مطالعات جغرافیای ناحیهای است. در واقع روشی برای سطحبندی مناطق، شهرها، روستاها و ... است؛ بهطوری که در این سطحبندی، مکانهای واقع در یک سطح شباهت زیادی با یکدیگر داشته، اما تفاوت قابل توجّهی با مکانهای سطوح دیگر دارند (کلانتری، 1389: 229). سطحبندی مکانهای همگن در این روش به شیوه‌های مختلفی صورت میگیرد. تعیین ضریب همبستگی و اندازهگیری فاصله، بهویژه فاصله اقلیدسی از مهمترین روشهای تغییر مکانهای همگن میباشد. تحلیل خوشهای به دو روش، خوشهای سلسله مراتبی[8] و خوشهای غیر سلسله مراتبی[9] صورت میگیرد (حکمتنیا و موسوی، 1385، 236). تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از روش تراکمی یا تفکیکی انجام می‌پذیرد (آسایش و استعلاجی، 1382: 172). روش خوشهای در واقع تلاش میکند تا موارد یا موضوعات را در تعدادی گروه همگن طبقهبندی کند (کلانتری، 1389، 354).
معرفی محدوده مورد مطالعه منطقه اورامانات شامل چهار شهرستان پاوه، جوانرود، روانسر و ثلاث باباجانی واقع در استان کرمانشاه است که در طول شرقی بین 45 درجه و 39 دقیقه تا 46 درجه و 50دقیقه و عرض شمالی بین 34 درجه و 31 دقیقه تا 35 درجه و 17 دقیقه نصف النهار گرینویچ واقع شده است. این منطقه با مساحت 4442 کیلومتر مربع (حدود 18 درصد مساحت استان کرمانشاه) از شمال به استان کردستان از شرق به شهرستان کرمانشاه و از جنوب به شهرستان دالاهو و سرپل ذهاب و از غرب به کشور عراق محدود میشود. جمعیت منطقه 199844 نفر بوده که از این تعداد حدود 26/52 درصد در نواحی روستایی سکنا گزیدهاند (515 روستا) (سالنامه آماری استان کرمانشاه، 1388). در شکل شماره (1) موقعیت منطقه اورامانات در استان کرمانشاه و کشور نمایش داده شده است.
شکل شماره (1): موقعیت جغرافیایی منطقه اورامانات در استان کرمانشاه و کشور مأخذ: فرمانداری استان کرمانشاه
مبانی نظری بیکاری از مهمترین دغدغه انسانهاست که باعث آسیبهای بزرگ اجتماعی، کمبود رفاه و کاهش استانداردهای زندگی انسان شده است (ارنست و همکاران، 2011: 269). شناخت و درک شرایط و مقتضیات جوامع انسانی، نیازها و تقاضاهای آنان در ابعاد مادی و معنوی از جمله اقدامات اساسی در مسیر پیشرفت و توسعه تلقیمی‌شود (فیگورا، 2006: 5) در این راستا همراه با بالا رفتن نرخ بیکاری در اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، توجه و آگاهی از مفاهیم و نظریههای بازارکار منطقی به نظر میرسد (ارنست و همکاران، 2011: 269). در زمینه اشتغال و بیکاری نظریهها و مطالعاتی در داخل و خارج از کشور صورت گرفته، که در این قسمت به برخی از این موارد اشاره گردیده است.
مطالعات خارجی از نظر مارکس[10] تغییرات نسبی در سه عامل میزان تراکم سرمایه، سطح نسبی دستمزد و حجم اشتغال موجب گرایش به اشتغال کامل یا تشدید بیکاری میشود (توسلی،1375: 190). ای.اف شوماخر[11] معتقد است که فرصتهای کاری فقیران روستایی در کشورهای به اصطلاح در حال توسعه، آن چنان محدود است که نمیتواند گریزگاهی از بینوایی باشد و آنها یا بهطور ناقص اشتغال دارند یا به کلی فاقد اشتغال هستند و هنگامی که کاری مییابند، بهرهزایی آنان فوقالعاده پایین است (شوماخر،1372: 134-133). کارشناسان دفتر بینالمللی کار معتقدند که رشد اقتصادی شرط لازم ریشه کن کردن بیکاری و فقر است؛ امّا یگانه شرط نیست (قدیریمعصوم و همکاران،1383: 140). ویوارلی معتقد است، فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) از طریق اتوماسیون بخشهای اقتصادی، کاهش قیمتها، ایجاد سرمایهگذاری جدید، خلق محصولات جدید بر سطح اشتغال تأثیر میگذارد (ویوارلی، 2007: 4) به نظر خان و قانی[12] بخش کشاورزی قادر به ایجاد اشتغال در مقیاس وسیع نیست و باید اشتغالزایی در بخشهای غیرکشاورزی مدنظر قرار گیرد. آنها همچنین معتقدند که از طریق صنعتیسازی روستایی میتوان فرصتهای شغلی جدید در روستاها ایجاد کرد (قدیریمعصوم و عزمی، 1389: 104). روزنشن وجود بیکاری پنهان و اشتغال ناقص را در اقتصادی نبودن فرصتهای مناسب جایگزین برای کار کردن و کسب درآمد عنوان مینماید (روزنشن، 1963: 247). در نظریه کلاسیک‌ها[13]، عرضه و تقاضای نیروی کار تابعی از دستمزد و اشتغال کامل در گرو سیاست‌ها پولی و مالی است (قره باغیان، 1372: 152). نئوکلاسیک ها[14] بحث انتظارهای عقلانی را وارد الگوی اقتصاد کلاسیک‌ها میکنند و سیاستهای پیشبینی شده در کوتاه مدت را علت تغییر تولید و اشتغال در نظر میگیرند (صیدایی و همکاران، 1390: 224). نظریه چرخش واقعی تجاری[15] به عوامل صرف عرضه اقتصاد اهمیت بیشتری میدهد و برخلاف نظریه کلاسیک‌ها و نئوکلاسیکها، مؤلفههایی از قبیل شوک‌های تکنولوژیکی، تغییر در شرایط محیطی، قیمت‌های نسبی مواد خام وارداتی و طرحهای مالیاتی را در اشتغالزایی مؤثر می‌داند (قدیری معصوم و همکاران، 1384: 155). کینز[16] وضعیت اشتغال کامل تولید را نادر در نظر گرفته و معتقد است شرایط رقابت کامل و انعطافپذیری کامل دستمزدها و قیمتها به خودی خود به وجود نمی‌آید (کیینز، 1970: 114). وی بیکاری را نتیجه کاهش سرمایهگذری می‌داند (سپهر، 1345: 23). اما به نظر رابینسون[17]، سیاست کینزها فقط زمانی مناسباند که عوامل تولید موجود باشند اما در کشورهای در حال توسعه مسئله اینست که عوامل تولید وجود ندارد (رابینسون، 1378: 76). به نظر والتر گالنسون[18]، عامل اصلی بیکاری در کشورهای در حال توسعه اینست که زمین نمیتواند جمعیت روزافزون را به کار مشغول سازد و احتمال زیادی وجود دارد که اتوماسیون در آینده بسیار نزدیک موجب تنزل مطلق اشتغال در صنایع تولیدی شود (گالنسون، 1368: 53). مایکل تودارو[19] برای اشتغال، استراتژی جامع تدوین کرده و راهحل نهایی مسأله بیکاری شهری را بهبود محیط روستایی می‌داند (تودارو، 1364: 455).
مطالعات داخلی به نظر رسولی نژاد و نوری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کوتاه مدت، اثر منفی بر اشتغال دارد اما در بلندمدت این تأثیر مثبت است (رسولی نژاد و نوری، 1388: 103). شریفی معتقد است که اجرای سیاست مالیات غیرمستقیم از سوی دولت سبب ارتقای سطح اشتغال در جامعه میشود (شریفی، 1389: 18-17). به نظر آذربایجانی و همکاران رابطه مکملی بین تجارت خارجی و جریان مهاجرت نیروی کار ایران به دیگر کشورها وجود دارد به این صورت که با افزایش حجم تجارت خارجی در ایران جریان مهاجرت نیروی کار ایرانی به کشورهای شریک تجاری افزایش مییابد (آذربایجانی و همکاران،1387 : 64). خیرخواهان و گرجی بر این باورند که اشتغال دولتی در ایران در کوتاهمدت به صورت جزیی میزان بیکاری را کاهش میدهد و در بلندمدت (تقریباً پس از گذشت شش سال) باعث کاهش میزان اشتغال بخش خصوصی و اشتغال کل میشود (خیرخواهان و گرجی، 1386: 103) به نظر قدیری معصوم و عزمی اشتغال غالب روستایی از بخشهای کشاورزی و صنعت به سمت خدمات تحول مییابد (قدیری معصوم و عزمی،1389: 113). از نظر علافر رفع مشکل بیکاری در مناطق روستایی آسانتر از مناطق شهری است وی دلیل آن را همگنی شغلهای روستایی و پیچیدگی شغلهای شهری ذکر کرده است (علافر،1375: 248). طاهرخانی معتقد است صنعتی شدن با ایجاد فرصتهای شغلی جدید، نرخ بیکاری را کاهش میدهد (طاهرخانی، 1379: 53). توسلی بر این باور است که بیکاری موجود بهطور کامل معلول اوضاع اقتصادی و تحولات دهه اخیر نیست، بلکه بخشی از آن معلول وضعیت بنیادی در اقتصاد ایران و ساختار کل آن است (صیدایی و همکاران،1390: 221). به نظر ازکیا در ایران مسائلی مانند بیکاری، مهاجرتهای روستا-شهری، حاشیهنشینی و فقر همچون سایر کشورهای درحال توسعه وجود دارد که ریشه همه اینها در توسعه نیافتگی روستایی و نرخ بیکاری بالا در روستاهاست (ازکیا، 1383: 43). همچنین دانشمندان و صاحبنظران امر توسعه معتقدند ریشه بسیاری از مشکلات کشورهای درحال توسعه و جهان سوم از جمله مشکلات شغلی و بیکاری در توسعه نیافتگی روستاهای آنها قرار دارد (هاشمی و همکاران، 1390: 37). بنابراین عدم دسترسی جوانان روستایی به شغل مناسب پیامدهای منفی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را به دنبال داشته و مسئولان کشور را به گونههای مختلف با چالش جدی مواجه میسازد. در این راستا تدبیر برنامهریزی و سازماندهی امور مربوط به آنان از اولویت خاصی برخوردار است. به عبارتی پویایی و تداوم حیات یک ملت، مرهون تلاش و تکاپوی فکری و عملی نسل جوان است (موسایی و همکاران، 1389: 38). امروزه جوانان روستایی بخش عظیمی از جمعیت و نیروی کار جامعه را تشکیل میدهند و بهعنوان بازوی کار در بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوادههای روستایی نقش ارزندهای دارند. بنابراین لزوم توجه به نیازهای جوامع روستایی و هدایت آنها در افزایش تواناییها و مهارتهای فنی و اجتماعی بر هیچ کس پوشیده نیست. یافته های تحقیق برای تعیین سطوح توسعه یافتگی دهستانهای منطقه اورامانات در شاخصهای اشتغال با توجه به مراحل هشت گانه مدل تاپسیس، به صورت زیر انجام شد: مرحله اول: تشکیل ماتریس دادهها ( (Aijبر اساس n جایگزین و k شاخص:
=Aij
مرحله دوم: استاندارد نمودن دادهها و تشکیل ماتریس استاندارد: از طریق رابطه ، ماتریس (R) تشکیل میشود (به عبارتی ماتریس R، استاندارد شده ماتریس (Aij) از طریق فرمول rij است.
R=
مرحله سوم: تعیین وزن هر یک از شاخصها (wi) بر اساس رابطه برای محاسبه وزن شاخصها روشهای گوناگونی از جمله روش دلفی، AHP، PCA، آنتروپی شانون و ... وجود دارد. در این پژوهش از مدل آنتروپی شانون برای تعیین وزن شاخصهای تحقیق استفاده شده است. در نمودار شماره (1) وزن هریک از شاخصهای تحقیق بر اساس مدل آنتروپی نشان داده شده است.
نمودار شماره (1): وزن هریک از شاخصهای تحقیق بر اساس مدل آنتروپی مأخذ: یافتههای تحقیق
مطابق نتایج مدل آنتروپی در نمودار فوق، دو شاخص ضریب فعایت زنان و نرخ اشتغال به ترتیب با مقادیر 2791/0 و 0002/0 بیشترین و کمترین وزن را در بین شاخصهای تحقیق به خود اختصاص دادهاند. سپس، بعد محاسبه وزن هر یک از شاخصها، ماتریس(V) تشکیل میشود. در واقع ماتریس (V) حاصل ضرب مقادیر استاندارد هر شاخص در وزن مربوط به خود است (یعنی ماتریس R ضربدر نمودار شماره 1 (وزن هر کدام از شاخصها).
V =
مرحله چهارم و پنجم: تعیین فاصله iمین جایگزین از آلترناتیو ایدهآل (بالاترین عملکرد هر شاخص) و تعیین فاصله iمین آلترناتیو حداقل (پایینترین عملکرد هر شاخص) که در جدول شماره (3) که در ادامه، بهترتیب با علامتهای (A+ و A-)، نمایش داده شده است. A+ A-
جدول شماره(3): بالاترین و پایینترین عملکرد هریک از شاخص های 11گانه تحقیق
مأخذ: یافتههای تحقیق
مرحله ششم: تعیین معیار فاصلهای برای آلترناتیو ایدهآل (Si *) و جایگزین حداقل () بر اساس فرمول زیر محاسبه گردید که نتایج آن برای 21 دهستان منطقه در جدول شماره (4) نشان داده شده است.
جدول شماره(4): تعیین معیار فاصلهای برای آلترناتیو ایدهآل مثبت و ایدهآل منفی
مأخذ: یافتههای تحقیق
مرحله هفتم: در این مرحله از طریق رابطه ضریب برای هریک از دهستانها محاسبه گردید که نتایج آن در جدول شماره (5) مشهود است. مرحله هشتم: رتبهبندی جایگزین‌ها بر اساس میزان: این میزان بین صفر و یک در نوسان است. در این راستا 1 نشاندهنده بالاترین رتبه و نیز نشاندهنده کمترین رتبه است. رتبه و امتیاز نهایی هریک از دهستانهای منطقه اورامانات به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال با استفاده از تکنیک TOPSIS در جدول شماره (5) و نمودار شماره (2) نشان داده شده است.
جدول شماره (5): رتبه و امتیاز نهایی دهستانهای منطقه اورامانات به لحاظ برخورداری از شاخص های اشتغال
مأخذ: یافتههای تحقیق
نمودارشماره (2): جایگاه هریک از دهستانهای منطقه اورامانات به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال مأخذ: یافتههای تحقیق
رتبه و امتیاز نهایی دهستانهای منطقه اورامانات به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال در جدول و نمودار فوق حاکی از این است که دهستانهای دشت حر، پلنگانه و شیوهسر بهترتیب با امتیاز نهایی 7258/0، 7101/0 و 6647/0 رتبههای اول تا سوم را در منطقه کسب کردهاند و دهستانهای حسنآباد، زالوآب و بازان به ترتیب با امتیاز نهایی 2183/0، 1589/0 و 1069/0 در پایینترین سطوح برخورداری از شاخصهای اشتغال در منطقه مذکور قرار گرفتهاند. یافتهها همچنین نشان دهنده شکاف بسیار زیاد بین دهستانهای منطقه به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال است، بهطوری که امتیاز نهایی برخوردارترین دهستان منطقه (دشت حر) بیش از 6 برابر ضعیفترین دهستان منطقه (بازان) به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال است. پس از انجام مراحل تکنینک تاپسیس و محاسبه مجموع امتیازات هریک از دهستانها و تعیین جایگاه آنها در زمینه شاخصهای انتخابی، به سطحبندی دهستانهای منطقه پرداخته شده است. جهت انجام این کار از روش تحلیل خوشهای سلسله مراتبی، به جهت کاربرد بیشتر در مطالعات جغرافیایی، بهره گرفته شده است. بر این اساس، با توجّه به هدف پژوهش و دادههای آماری از روش پیوند متوسط که یکی از روشهای تشکیل خوشههای تراکمی در روش تحلیل خوشهای سلسله مراتبی است، استفاده شده است. تکنیک تحلیل خوشهای دهستان‌هایی را که بیشترین همانندی از نظر امتیازهای کسب شده دارند در یک خوشه دستهبندی مینماید.
شکل شمارة (3): دندروگرام گروهبندی دهستان های اورامانات بر اساس توسعه یافتگی در شاخصهای اشتغال
جدول شمارۀ (6): وضعیت امتیاز استانها در طبقات مختلف تحلیل خوشهای
مأخذ: یافته های تحقیق
همانطور که مشاهده میشود در تحلیل خوشهای صورت گرفته، شکل شماره (2)، بر اساس روش پیوند متوسط، دهستانهای منطقه اورامانات در 4 سطح قرار گرفتهاند. این سطحبندی نمایانگر این است که مکانهای واقع در یک سطح شباهت زیادی با همدیگر داشته، امّا تفاوت قابل توجّهی با مکانهای سطوح دیگر دارد. نتیجۀ حاصل از ترکیب تحلیل خوشهای در گروهبندی دهستانها و تکنیک TOPSIS برای تعیین سطوح برخورداری آنها بهشرح زیر است: سطح اول، دهستانهای برخوردار: در این سطح سه دهستان دشت حر، پلنگانه و شیوهسر، که حدود 14 درصد دهستانهای منطقه را شامل میشود، بهعنوان برخوردارترین دهستانهای منطقه اورامانات در زمینه شاخصهای اشتغال واقع شدهاند. قرار گرفتن این سه دهستان بهعنوان برخوردارترین دهستانهای منطقه، نشان میدهد که مناطق روستایی این دهستانها نسبت به سایر دهستانهای منطقه وضعیت مطلوبی را دارا هستند. سطح دوم، دهستانهای بسیار محروم: در منطقه اورامانات، 2 دهستان زالوآب و بازان بهترتیب از توابع شهرستانهای روانسر و جوانرود در پایینترین سطح برخورداری از شاخصهای اشتغال قرار گرفتهاند. واقع شدن این دو دهستان در سطح بسیار محروم نشاندهنده شرایط نامطلوب مناطق روستایی این دهستان ها به لحاظ شاخص های مذکور است. سطح سوم، دهستانهای نسبتاً محروم: پنج دهستان شمشیر، زمکان، ازگله، دولتآباد و هولی که حدود 24 درصد دهستانهای منطقه را شامل میشوند در سطح نسبتاً محروم به لحاظ بهرهمندی از شاخصهای اشتغال قرار گرفتهاند. واقع شدن این پنج دهستان در این سطح به معنای وضعیت نامطلوب نواحی روستایی این دهستانها نسبت به سطح اول و شرایط بهتر نسبت به سطحهای دوم و چهارم است. سطح چهارم، دهستانهای محروم: در این گروه 11 دهستان شروینه، منصور آقایی، قوریقلعه، بدر، سیروان، سرقلعه، جگیران، کلاشی، ماکوان، خانهشور، حسنآباد که بیش از 52 درصد دهستانهای منطقه را شامل میشود، قرار گرفتهاند. واقع شدن بیش از نیمی از دهستانهای منطقه اورامانات در سطح محروم، حاکی از وضعیت نامطلوب منطقه به لحاظ توسعه‌یافتگی در شاخصهای اشتغال است. برای نمایش بهتر توزیع فضایی شاخصهای اشتغال در مناطق روستایی اورامانات از نرمافزار (GIS)، استفاده شد. نتایج حاصل در شکل شماره (3) قابل ملاحظه است.
شکل شماره (3): تحلیل فضایی وضعیت اشتغال در مناطق روستایی اورامانات مأخذ: فرمانداری استان کرمانشاه
نمایش توزیع فضایی شاخصهای اشتغال در مناطق روستایی منطقه اورامانات نشان میدهد که بین دهستانهای منطقه، نابرابری و شکاف زیادی در دسترسی به شاخصهای مذکور وجود دارد. به این صورت که به استثنای سه دهستان دشتحر، پلنگانه و شیوهسر، دیگر دهستانهای منطقه وضعیت چندان مطلوبی به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال را ندارند. همچنین، تصویر فوق بیانگر عدم توزیع عادلانه فرصتهای شغلی در بین دهستانهای منطقه است. نتیجه‌گیری امروزه اشتغال افراد جامعه جهت دستیابی به توسعه یکپارچه و پایدار برای هر کشوری امری ضروی بهنظر میرسد و مهمتر از بحث اشتغال بحث نحوه توزیع عادلانه فرصتهای شغلی در یک کشور است. در این پژوهش سعی گردید به تحلیل فضایی و سطحبندی مناطق روستایی اورامانات بر اساس شاخصهای اشتغال پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان میدهد بین دهستانهای منطقه شکاف و نابرابری زیادی به لحاظ برخورداری از شاخصهای مذکور وجود دارد بهطوریکه نتایج نهایی مدل TOPSIS نشان داد که بهرهمندی از شاخصهای اشتغال برخوردارترین دهستان منطقه (دشتحر) بیش از 6 برابر محرومترین دهستان منطقه (بازان) است. همچنین نتایج مدل تحلیل خوشهای نشان داد که دهستانهای دشت حر، پلنگانه و شیوهسر در سطح برخوردار، پنج دهستانهای شمشیر، زمکان، ازگله، هولی و دولت در سطح نسبتاً محروم، یازده دهستان شروینه، منصورآقایی، قوریقلعه، بدر، سیروان، سرقلعه، جگیران، کلاشی، ماکوان، خانهشور، حسنآباد که بیش از 52 درصد دهستانهای منطقه را شامل میشود در سطح محروم و دو دهستان زالوآب و بازان در سطح بسیار محروم واقع شدند. نقشه توزیع فضایی شاخصهای اشتغال در منطقه اورامانات نشان داد که فرصتهای شغلی بین روستاهای منطقه عادلانه تقسیم نشده است بهطوری حدود 14 درصد دهستانها وضعیت قابل قبولی دارند و امتیاز نهایی بقیه دهستانها (در مدل TOPSIS) کمتر از 50/0 درصد است. همچنین نتایج نشان دهند این مطلب است که شهرستان روانسر تنها شهرستان منطقه است که هیچ یک از دهستانهای آن در سطح برخوردار به لحاظ شاخصهای انتخابی واقع نشده است. لازم به ذکر است، مشاهدات میدانی نگارندگان در مناطق روستایی منطقه مهر تأییدی بر نتایج تحقیق است. به این صورت که اجرای طرحهای کشت باغات در اراضی شیبدار، حاصلخیز بودن زمینهای کشاورزی، رواج تولید صنایع دستی، وجود مرتع کافی برای دامداری، احداث چندین کارخانه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی، سرمایهگذاری بخش خصوصی و ... از دلایل اصلی واقع شدن سه دهستان دشتحر، پلنگانه و شیوهسر در سطح برخوردار میباشد. برعکس، کمبود منابع آب کافی، خشکسالیهای چند سال اخیر، ناهموار بودن زمینهای کشاورزی و به تبع آن عدم اسقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی، مهاجر فرصت بودن، رویآوردن به مشاغل کاذب در نقاط شهری و ... از دلایل اصلی واقع شدن دیگر دهستانهای منطقه در سطوح نسبتاً محروم، محروم و بسیار محروم میباشد. بنابراین با توجه به شکاف بین مناطق روستایی منطقه به لحاظ برخورداری از شاخصهای اشتغال، ضروری است برنامههای توسعهای بر مبنای نظم و سلسله مراتب مکانی- فضایی بر اساس سطح برخورداری به مرحله اجرا گذاشته شوند. برای تحقق این امر و متعاقباً توزیع متعادل و عادلانه فرصتهای اشتغال در بین مناطق روستایی منطقه، راهکارهای مکانی- زمانی زیر ارائه میگردد: راهکار ضربتی: برای سیزده دهستانهای واقع در سطوح محروم و بسیار محروم، که حدود 62 درصد دهستانهای منطقه را شامل میشوند، راهکارهای ضربتی ارائه میگردد. به این صورت که با اقدامات ضربتی و کوتاه مدت بایستی این دهستانها در اولویت برنامهریزیهای توسعه اشتغال قرار گیرند. راهکار میانمدت: برای پنج دهستان شمشیر، زمکان، ازگله، دولت آباد و هولی که در سطح نسبتاً محروم قرار گرفتهاند، برنامههای میانمدت توصیه میگردد به این صورت که این دسته از دهستانها بعد از دهستانهای فوق در اولویت برنامهریزیها قرار گیرند. راهکار بلندمدت: برای سه دهستان دشتحر، پلنگانه، شیوهسر که حدود 14 درصد دهستانهای منطقه را در بر میگیرند برنامههای بلندمدت اشتغالزایی پیشنهاد میگردد، چرا که این گروه از مناطق روستایی شرایط بهتری نسبت به دو گروه قبلی دارند. در پایان لازم به ذکر است که هرگونه برنامهریزی در زمینه توسعه اشتغال در مناطق روستایی منطقه اورامانات بایستی با توجه به شرایط و توانمندیهای موجود در هر روستا و دهستان منطقه صورت گیرد تا بدین طریق بتوان بستر لازم را جهت اجرای مطلوبتر برنامههای توسعهای در منطقه فراهم نمود و نابرابری و شکاف بین مناطق روستایی را کاهش داده و با توزیع عادلانه فرصتهای شغلی زمینه ثبات، رشد و دوام توسعه محلی، منطقهای و ملی مهیاتر گردد.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1- آذربایجانی، کریم، طیبی، سیدکمیل، هنری، نفیسه (1387)، اثر حجم تجارت خارجی بر مهاجرت نیروی کار: مورد ایران و کشورهای منتخب OECD، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 3، (ویژه نامه بازارکار)، صص 68-41 . 2- ازکیا، مصطفی (1383)، جامعه شناسی توسعه و توسعهنیافتگی روستایی ایران، تهران: اطلاعات. 3- آسایش،حسین،استعلاجی، علیرضا (1382)، اصول و روشهای برنامهریزی ناحیهای (روش ها، مدل ها وفنون)، انتشارات دانشگاه آزاداسلامی واحد شهر ری. 4- تقدیسی، احمد، جمینی، داود، مرادی، نصرت (1390)، بررسی و تحلیل روند اشتغال و بیکاری در شهرستان صحنه طی دورههای (1385 – 1375)، برنامهریزی فضایی، شماره 3، صص 106-81 . 5- تودارو، مایکل (1364)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمة غلامعلی فرجادی و حمید سهرابی، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران. 6- توسلی، غلامعباس (1375)، جامعه شناسی کار و شغل، سمت، تهران. 7- حسین پور، مجید و ازوجی، علاءالدین (1388)، محاسبه توان اشتغالزایی بخشهای اقتصادی در برنامه پنجم توسعه (با استفاده از تکنیک داده ستانده ) مجله کار و جامعه، صص49-38. 8- حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف (1385)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای، انتشارات علم نوین، یزد. 9- خیرخواهان، جعفر، گرجی، شهاب (1386)، اثرات اشتغال دولتی بر اشتغال کل: تجربه ایران، مجله دانش و توسعه، شماره 20، صص110-74 . 10- دادورخانی، فضیله (1385)، توسعة روستایی و چالشهای اشتغال زنان، پژوهشهای جغرافیایی- شماره 55، صص 188-171 . 11- رابینسون، جیمز (1378)، آینده کار، ترجمه سید مهدی الوانی و حسین دانایی فر، نشر نی، تهران. 12- رسولی نژاد، احسان و نوری، مهدی (1388)، اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 89، صص 107-87 . 13- زیاری، کرامت ا... ( 1388)، اصول روشهای برنامهریزی منطقهای، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران. 14- سالنامه آماری استان کرمانشاه (1385). 15- سالنامه آماری استان کرمانشاه، (1388). 16- سپهر، جعفر(1345)، بیکاری، انتشارات امیر کبیر، تهران. 17- سلامی، حبیب الله و انصاری، وحیده (1388)، نقش بخش کشاورزی در ایجاد اشتغال و توزیع درآمد:روش تحلیل ساختاری، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، شماره3، صص20-1 . 18- شریفی، نورالدین(1389)، اثرات مالیات غیرمستقیم و مخارج دولت بر اشتغال و تورم: یک تحلیل داده-ستاده، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 45، شماره 95، صص 20-1. 19- شوماخر، ای. اف (1372)، اقتصاد با ابعاد سازمانی، کوچک زیباست، مترجم: علی رامین، چاپ سوم، سروش، تهران. 20- صیدائی، اسکندر، بهاری، عیسی، زارعی، امیر (1390)، بررسی وضعیت اشتغال و بیکاری در ایران طی سالهای 1335- 1389، راهبرد یاس، شماره 25، 247-216 . 21- ضیائی بیدگلی، محمدتقی (1382)، موانع اشتغال پایدار و راهکارها، مجله پژوهشهای اقتصادی-شماره9. صص130-113. 22- طاهرخانی، مهدی (1379)، صنعتی شدن روستا، تهران، اداره کل طرحهای صنعتی و بهره برداری وزارت جهاد سازندگی، تهران. 23- علافر، الهه(1375)، مبارزه با فقر از طریق ایجاد اشتغال، مجموعه مقالات گردهمایی بررسی مساله فقر و فقرزدایی، جلد دوم، سازمان برنامه و بودجه، تهران. 24- غفاری، سیدرامین، رجائی ریزی، محمدعلی، دوستی ایرانی، لیلا، نصیری هند خاله، اسماعیل (1390)، تحلیل مکانی فضایی ساختار اقتصادی اشتغال در استان چهارمحال و بختیاری، فصلنامه جغرافیا، سال نهم، شماره 31، صص 306-277 . 25- فرشادفر، زهرا و اصغرپور، حسین (1389)، بررسی مزیت نسبی اشتغال زایی بخش های عمدة اقتصادی در استان کرمانشاه، مجله دانش و فناوری، سال اول،شماره 2، صص 75-60 . 26- قدیری معصوم، عزمی، آئیژ (1389)، تحولات اشتغال روستایی و بررسی عوامل موثر بر آن، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال جهارم، شماره 10، صص 120-101 . 27- قدیری معصوم، مجتبی، مهدوی، مسعود، اسماعیل نیاحسین (1383)، توسعه اشتغال در نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان لاهیجان)، پژوهشهای جغرافیائی شماره48، صص 158-139 . 28- قدیری معصوم، مجتبی، مهدوی، مسعود، برقی، حمید (1384)، بررسی آماری روند رشد وتحولات اشتغال در نواحی روستایی استان اصفهان، مجله پژوهشهای جغرافیایی، شماره 54، صص175-153 . 29- قره باغیان، مرتضی (1372)، نظریهها توسعه اقتصادی، نشر نی، تهران. 30- کلانتری، خلیل (1389)، «پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرمافزار SPSS»،تهران، انتشارات فرهنگ صبا. 31- کیانمهر، محمد ولی (1379)، تنگناهای آموزشی و تاثیر آن بر اشتغال و توسعه اقتصاد روستایی– مجله تعاون، شماره 110، صص 31 -28. 32- کیاوند، عزیز (1365)، اشتغال و فقر در جهان پرآشوب، انتشارات وزارت برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی – اجتماعی، تهران. 33- گالنسون، والتر (1368)، مقدمه ای بر مسائل اشتغال در کشورهای درحال توسعه، ترجمه دکتر علی الله همدانی، تهران. 34- مسیبی، سمانه (1389)، تحلیل فضایی شاخص های اشتغال و بیکاری با استفاده ازGIS نمونه موردی استان اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان . 35- مفتاح، سکینه و زرین ساز، رضا (1381)، 168 راهکار ملی برای اشتغال، مجله تعاون، شماره137 صص 12-6. 36- موسایی، محسن و عمانی، احمدرضا (1389)، عوامل مؤثر بر نگرش جوانان روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد نسبت به اشتغال در بخش کشاورزی، مجله پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، سال سوم، شماره 2، صص 50-37 . 37- نسترن، مهین، ابوالحسنی، فرحناز، ایزدی، ملیحه (1389)، کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویتبندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان)، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، شماره 2، صص 100-83 . 38- هاشمی، سیدسعید، مهرابی، علی اکبر، ایمنی، سیاوش، نجاحی، اکبر (1390)، توسعه روستایی با تاکید بر اشتغال و کار آفرینی مطالعه موردی دهستان شباب در استان ایلام، فصلنامه روستا و توسع، سال 14، شماره1، صص 58-35 . 39- Barrows, R. L. and D. W. Bromley, (1975): Employment impacts of the economic development, Administration’s Public Works Program. American Journal of Agricultural Economics,75,46-54.
40- Çelik, M. and M. Tatar, (2011): EMPLOYMENT-UNEMPLOYMENT ISSUES AND SOLUTION SUGGESTIONS ADIYAMAN EXAMPLE, INTERDISCIPLINARY JOURNAL OF CONTEMPORARY RESEARCH IN BUSINESS, 3, 1211- 1226.
41- Dimitris, S. and D. Efthalia, and S. Sophia, (2003): Capital subsidies and job creation in rural areas: a Greek case study. International Journal of Manpower, 24, 947-963.
42- Ernst, E. and U. Rani, (2011): Understanding unemployment flows, Oxford Review of Economic Policy, 27, 268–294.
43- Figueroa, A. (2006): SOCIAL EXCLUSION AND RURAL UNDER DEVELOPMENT; Department of Economics Catholic, University of Peru, Lima.
44- Keane M. and E. Garvey, (2006): Measuring the employment effects of the rural renewal tax scheme, Regional Studies, 40, 359-374.
45- Keynes, J. M, (1970): The general Theory of Employment, Interest and Money, 113-150.
46- Rosenstion, P. N, (1963): Notes on the theory of Big Push, Economic Development for Latin America, Martin, New York .245-255.
47- Strieter, L. A. and Hughes, L. J. (2009): The youth farm stand: a model program for workforce preparedness, life skills education, and economic development. Journal of Extension, 47 (4), 1-5.
48- Vivarelli, M, (2007): Innovation and Employment: A Survey, Institute for the Study of Labor, Italy,2-4.
49- Wortman J. M. S. (1990): A unified approach for developing rural entrepreneurship in the US. Agribusiness, 6, 221-236. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 908 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 540 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||